Uitspraken

DNB betoogt dat de overeenkomst niet als overeenkomst in de zin van artikel 19, aanhef en onder c, van het Bbpm kwalificeert, omdat DSB Bank niet met de overeenkomst en de daarin gemaakte afspraken bekend was. Daardoor is niet voldaan aan de eis van artikel 20, tweede lid, van het Bbpm.

DNB voert als argument aan dat artikel 20, eerste lid, van het Bbpm bepaalt dat slechts vorderingen uit deposito voor vergoeding in aanmerking komen. In artikel 19, aanhef en sub c, van het Bbpm wordt erkend dat de vordering uit deposito aan een andere persoon dan de rekeninghouder kan toekomen, maar ook in dat geval moet het gaan om een eigen vordering van de derdegerechtigde tegen de bank en niet om een vordering van de derde jegens een rekeninghouder die een vordering op de bank heeft. Artikel 20, tweede lid, van het Bbpm bepaalt daarom dat de vordering van de derdegerechtigde slechts voor vergoeding in aanmerking komt indien de identiteit van deze derdegerechtigde is of kan worden vastgesteld voordat DNB de betalingsonmacht heeft geconstateerd. Het gaat daarbij om de identiteit als derdegerechtigde op de tegoeden op de rekening. Met de zinsnede “voordat DNB de betalingsonmacht heeft geconstateerd” wordt duidelijk gemaakt dat het de betalingsonmachtige bank duidelijk moest of kon zijn aan wie de vordering uit hoofde van deposito toekwam. Dit uitgangspunt – het tegoed op een rekening behoort tot het vermogen van de rekeninghouder – is door Hoge Raad bevestigd in het zogenaamde Slis-Stroom arrest (HR 3 februari 1984, NJ 1984, 752). Blijkens dit arrest blijft het tegoed op een rekening slechts buiten het vermogen van de rekeninghouder indien voor dit tegoed een afzonderlijke rekening is geopend ten name van de rekeninghouder waarin is vermeld dat het tegoed op de rekening wordt gehouden voor een ander.

Artikel 25, eerste lid, van het Bbpm bepaalt dat DNB het bestaan en de waarde van de vordering dient vast te stellen aan de hand van de toepasselijke wettelijke bepalingen en contractuele voorwaarden, de boekhouding van de betalingsonmachtige bank en eventuele andere relevante documenten. Onder verwijzing naar de toelichting bij de voorloper van het Depositogarantiestelsel, de Collectieve Garantieregeling van Kredietinstellingen voor Terugbetaalbare Gelden en Beleggingen (Stb. 1998, 577) betoogt DNB dat de zinsnede “en eventuele andere relevante documenten” in voornoemde bepaling betekent dat ook andere bij de bank aangetroffen documenten die strikt genomen niet behoren tot de boekhouding van de bank bij de vaststelling van de aanspraak kunnen worden betrokken. Volgens DNB zou een andere opvatting ertoe kunnen leiden dat twee maal een vergoeding uit het garantiestelsel moet worden uitgekeerd, hetgeen de wetgever niet kan hebben bedoeld.

DNB wijst erop dat in het Bbpm zoals dat luidt vanaf 30 juli 2011 de deposant niet langer een aanvraag hoeft te doen en dat DNB het bestaan en de waarde van de vordering vaststelt aan de hand van de administratie van de betalingsonmachtige bank. De toelichting daarbij vermeldt dat de aanspraken op het depositogarantiestelsel daardoor niet wijzigen. Hieruit kan volgens DNB worden afgeleid dat slechts een aanspraak op een uitkering bestaat indien uit de boekhouding of andere delen van de administratie van de betalingsonmachtige bank blijkt of had moeten blijken van een vordering.

DNB voert voorts aan dat de curatoren van DSB Bank een vordering van [naam 2] hebben erkend ter grootte van het volledige tegoed op de twee rekeningen van [naam 2] (minus het uitgekeerde bedrag). Zou DNB aan appellante een uitkering uit het depositogarantiestelsel toekennen, dan kan DNB niet treden in de rechten die appellante terzake van een vordering op DSB Bank heeft, zoals artikel 3:261, vierde lid, van de Wft dit voorschrijft. Appellante heeft immers geen vordering op DSB uit hoofde van het tegoed op de rekening, maar de rekeninghouder [naam 2], zoals ook blijkt uit de opvatting van de curatoren.

Over de overeenkomst merkt DNB ten slotte op dat, zelfs als deze “een ander relevant document” zou zijn als bedoeld in artikel 25, eerste lid, van het Bbpm, de bewijskracht van deze overeenkomst door DNB onvoldoende wordt geacht. De overeenkomst is niet geregistreerd en of door een notaris ondertekend en de authenticiteit kan ook niet op andere wijze worden aangetoond. Voorts is bij de overeenkomst één persoon betrokken; de overeenkomst is getekend door [naam 2] in privé en door [naam 2] als vertegenwoordiger van appellante.

In haar brief van 16 juli 2013, in antwoord op de door het College bij brief van 1 mei 2013 gestelde vragen, stelt DNB zich bovendien, zo begrijpt het College, op het standpunt dat de twintigste overweging van de Richtlijn inhoudt dat een niet-rekeninghouder alleen dan een aanspraak op het DGS kan doen indien hij als deposant kan worden aangemerkt, hetgeen vereist dat hij, al dan niet gezamenlijk met één of meer anderen, over de rekening kan beschikken. In dit verband heeft DNB, met verwijzing naar de daarbij overgelegde stukken inzake de ontstaansgeschiedenis van de Richtlijn onder meer gewezen op het volgende. Uit onder andere de (hiervoor onder 2.1 aangehaalde) twintigste overweging van de Richtlijn en het bepaalde in artikel 8, tweede lid, van de Richtlijn inzake de regeling voor de zogeheten gemeenschappelijke rekeningen moet, aldus DNB, worden afgeleid dat onderscheid moet worden gemaakt tussen “rekeninghouder” en ”deposant”. Met “rekeninghouder” wordt gedoeld op degene die bij naam is aangeduid als wederpartij van de bank in de tussen hen bestaande relatie op grond van een vordering uit deposito. Blijkens de genoemde twintigste overweging moet de dgs-limiet ook van toepassing zijn op deposanten, die niet als rekeninghouder vermeld zijn. Uit het bepaalde in artikel 1 en artikel 8, tweede lid, van de Richtlijn inzake de gemeenschappelijke rekening volgt, aldus DNB, dat als deposant niet alleen moet worden aangemerkt de persoon of personen op wiens naam de rekening is gesteld, maar ook de personen die niet als rekeninghouder zijn aangemerkt maar wel rechten hebben ten aanzien van de rekeningen en met de handtekening kunnen beschikken over de rekening. De enkele contractuele afspraak tussen rekeninghouder en een derde, inhoudende dat de rekeninghouder voor de derde gelden houdt, is onvoldoende om als “deposant” te kunnen worden aangemerkt. DNB verwijst voorts naar de totstandkomingsgeschiedenis van de Richtlijn, waaruit zou volgen dat het de bedoeling was de kring van personen die een aanspraak op het DGS hebben, te beperken. Niet een ieder, die uiteindelijk belanghebbende is bij het op een deposito aangehouden tegoed, heeft een aanspraak gekregen op het DGS, maar slechts zij die een absolute, onbeperkte aanspraak hebben op het op een deposito aangehouden tegoed, zoals de rechthebbende op een specifieke verzamelrekening als de derdenrekening van een notaris. DNB wijst er in dit verband op dat uit de totstandkomingsgeschiedenis van artikel 8, derde lid, van de Richtlijn blijkt dat de aanvankelijk aldaar gebruikte term “economisch eigenaar” is vervangen door “rechthebbende”. In de Engelstalige versie van de Richtlijn is het begrip “rechthebbende” thans aangeduid met de term “the person who is absolutely entitled” (was: “ beneficial owner”). In de Duitstalige versie wordt hier de term “der uneingeschränkt Nutzungsberechtigde” gebezigd (was, in eerdere ontwerp-versie : “wirtschaftliche Eigentümer”). De derdegerechtigde die economisch eigenaar is via een niet bij de bank bekende, onderhandse overeenkomst met de rekeninghouder heeft geen absoluut, onbeperkt recht op de tegoeden op een rekening. Zo kan deze derde niet nauwkeurig aanwijzen welke bestanddelen van het door de rekeninghouder aangehouden tegoed aan hem toebehoren en kan zijn vordering op de rekeninghouder – hij heeft immers geen vordering op de bank – ook door de rekeninghouder worden voldaan uit andere financiële middelen dan de tegoeden op de betrokken rekening. Alleen de persoon met een onbeperkt, absoluut recht, zoals bekend bij de betrokken bank, heeft aanspraak op een vergoeding. Een derde die geen rechtstreekse vordering op de bank heeft of anderszins een absolute, onbeperkte aanspraak op de vordering uit deposito, maar slechts een contractuele vordering op de rekeninghouder, heeft geen aanspraak op het DGS. Anderzijds wordt in de reactie van DNB ook erkend dat bij een door een notaris aangehouden derdenrekening deze derden geen eigen, rechtstreekse vorderingen hebben op de bank. DNB benadrukt in haar reactie nogmaals dat een andere opvatting tot zeer ongewenste gevolgen zou leiden, die de wetgever niet kan hebben bedoeld. Als het Bbpm niet zou vereisen dat de betrokken bank bekend was of had moeten zijn met de aanspraken van derden op de tegoeden, zou de situatie kunnen ontstaan dat voor één tegoed tweemaal een vergoeding uit het DGS uitgekeerd moet worden. Dat kan bijvoorbeeld gebeuren als de rekeninghouder niets stelt omtrent een aanspraak van een derde-rechthebbende op een tegoed op een rekening, terwijl de derde-rechthebbende op basis van een niet bij de bank bekend document stelt dat het volledige tegoed aan hem moet worden toegerekend. Een dergelijke opvatting zou voorts de uitvoering van het DGS, waaronder de noodzaak tijdig uit te keren, in feite onmogelijk maken. DNB zou in dat geval immers voor elke aanvrage moeten onderzoeken of er wellicht derden zijn die er op grond van wet of overeenkomst een aanspraak op hebben.

DNB merkt in haar reactie nog op dat de bewijslast met betrekking tot het bestaan van een vordering berust bij de aanvrager. Met verwijzing naar artikel 4:2, lid 2, Awb stelt DNB zich op het standpunt dat appellante niet alleen verplicht was bij de aanvraag reeds de overeenkomst te overleggen waarop de aanvraag was gebaseerd, maar ook de gegevens en bescheiden waaruit blijkt dat DSB van die overeenkomst op de hoogte was. Dit heeft appellante echter nagelaten. Ten slotte merkt DNB ten aanzien van de overeenkomst op dat, zelfs als deze overeenkomst “een ander relevant document” zou zijn als bedoeld in artikel 25, lid 1, Bbpm., de bewijskracht van de overeenkomst door haar onvoldoende zou zijn geacht. Genoemd artikel schrijft niet voor dat zij elk document dat voor het bestaan en de waarde van de vordering relevant kan zijn, dezelfde bewijskracht dient toe te kennen. Indien in een overeenkomst wordt gesproken over aanspraken die afwijken van hetgeen DNB op grond van de administratie van DSB heeft geconstateerd, zal DNB de bewijskracht van de verschillende documenten moeten wegen en beoordelen. DNB wijst erop dat de overeenkomst niet is geregistreerd of bijvoorbeeld door een notaris is ondertekend en dat de authenticiteit ook niet op andere wijze kan worden aangetoond. Voorts is bij de overeenkomst slechts één persoon betrokken, te weten de heer [naam 2].
De overeenkomst heeft daarom voor DNB onvoldoende bewijskracht om een DGS-aanvraag te kunnen honoreren.

Op grond van al het voorgaande concludeert DNB dat in de uitspraak van de rechtbank terecht is geoordeeld dat appellante niet als derde-gerechtigde ten aanzien van de tegoeden op Rekening 2 kan worden aangemerkt.

Ingaand op de stelling van appellante dat DNB in de belangenafweging onvoldoende rekening heeft gehouden met het feit dat DSB niet de mogelijkheid bood kenbaar te maken dat een rekening bij DSB werd aangehouden voor een derde, herhaalt DNB dat zij bij uitvoering van het DGS geen beleidsvrijheid heeft.