Uitspraken

BESCHIKKING van 19 juli 2010 in de zaak met nummer 200.064.461/01 OK

t e g e n

1. Het verloop van het geding

1.1 Hierna zal verzoeker worden aangeduid als de ondernemingsraad en verweerster als MGL.

1.3 MGL heeft bij op 3 juni 2010 ter griffie van de Ondernemingskamer ingekomen verweerschrift met producties de Ondernemingskamer verzocht het beroep en de verzochte voorzieningen af te wijzen met veroordeling van de ondernemingsraad in de kosten.

1.4 Het verzoek is behandeld ter openbare terechtzitting van de Ondernemingskamer van 17 juni 2010, alwaar partijen hun standpunten hebben doen toelichten door hun advocaten aan de hand van aan de Ondernemingkamer overgelegde pleitnotities. Bij die gelegenheid is door MGL toegezegd dat zij, indien de Ondernemingskamer vóór of op 29 juli 2010 uitspraak zal doen, de uitvoering van het besluit tot de uitspraak zal opschorten.

2. De vaststaande feiten

2.1 MGL is uitgever van Dagblad de Limburger en Limburgs Dagblad. Sinds juni 2006 is MGL onderdeel van het Britse mediaconcern Mecom Group plc. (hierna te noemen Mecom). Voordien maakte MGL onderdeel uit van Telegraaf Media Groep. Sinds 1 november 2007 is Mecom tevens houder van 87% van de aandelen in Koninklijke Wegener NV, uitgever van onder meer een aantal regionale dagbladen. De aandelen in MGL worden gehouden door de (tussen)houdstermaatschappij LMG Netherlands II BV (hierna te noemen LMG), welke vennootschap tevens alle aandelen houdt van Nieuwsdruk Limburg BV (hierna te noemen NDL), een vennootschap die een drukkerij exploiteert waar onder meer Dagblad de Limburger en Limburgs Dagblad worden gedrukt. J.H. Boermann, verder Boermann, is bestuurder in de zin van artikel 1 aanhef en onder e WOR van MGL.

2.2 Het redactiestatuut van Dagblad de Limburger en Limburgs Dagblad bevat onder meer de volgende bepalingen:

A 1. Het redactiestatuut (…) kan niet in strijd zijn met (…) de bevoegdheden van de ondernemingsraad.

C 2.2. De hoofdredacteur regelt de taakverdeling op de redactie.

C.2.5. Na goed overleg met de hoofdredacteur bepaalt de directie van de Media Groep Limburg B.V. het aantal fte’s en het aantal fte’s van de redactie-ondersteunende diensten. (…)

C 2.6. Beslissingen ten aanzien van de journalistieke productie, die belangrijke invloed kunnen hebben op de bedrijfsvoering van de Media Groep Limburg B.V., kan de hoofdredacteur slechts nemen na overleg met de redactieraad en in overleg met de directie van de Media Groep Limburg B.V.

C 5.4 Over de gevallen genoemd onder C.5.3. neemt de directie van de Media Groep Limburg B.V. pas een beslissing nadat diepgaand overleg heeft plaatsgehad met de redactieraad (…). Wanneer de directie (…) en de redactieraad niet tot overeenstemming komen, brengt de redactieraad (…) zo spoedig mogelijk schriftelijk en gemotiveerd advies uit aan [de] directie. Indien de directie vervolgens van dit advies afwijkt, brengt zij schriftelijk en gemotiveerd de naar haar oordeel zwaarwichtige redenen, die hiertoe hebben geleid, ter kennis van de redactieraad. De uitvoering van dit besluit heeft, tenzij zwaarwichtige redenen zich daartegen verzetten, niet eerder plaats dan 14 dagen na dagtekening van deze schriftelijke motivering (…)

C 5.8 Indien een onderwerp behoort tot de bevoegdheden van de ondernemingsraad, belet dat niet de uitoefening van bevoegdheden van de redactieraad zoals in dit statuut omschreven.

2.3 Sinds mei 2008 verschijnen Dagblad de Limburger en Limburgs Dagblad op tabloidformaat en levert de Centrale Redactie Wegener dagelijks kant en klare pagina's, ready made pages, en bewerkte kopij van persbureaus aan de redactie van MGL.

2.4 In mei 2009 is MGL begonnen met de uitvoering van het project Perspectief. Dit project is gericht op de ontwikkeling van nieuwe inkomstenbronnen, in het bijzonder door het aanbieden van informatie over bepaalde interessegebieden aan kleinere doelgroepen in de regio via verschillende kanalen (print, mobiel en online). De kosten van het project Perspectief bedragen ongeveer € 4,3 miljoen, waarvan een gedeelte ter grootte van € 1,3 miljoen wordt gedekt door een subsidie van het Stimuleringsfonds voor de Pers.

2.5 Op 27 november 2009 is tussen MGL en de vakbonden overeenstemming bereikt over een sociaal plan met een looptijd van 1 december 2009 tot 1 augustus 2011.

2.6 Op 7 december 2009 heeft Boermann aan de medewerkers van MGL en NDL een reorganisatieplan bekendgemaakt. Hierin wordt gesteld dat in 2008 en 2009 het aantal abonnees, de advertentie-inkomsten en (voor wat betreft NDL) de externe printopdrachten zijn teruggelopen en dat als gevolg daarvan het operationele bedrijfsresultaat met de helft is verminderd, terwijl het in 2009 gevoerde bedrijfseconomisch beleid voor MGL en NDL berust op de voorwaarde dat omzet en operationeel bedrijfsresultaat met niet meer dan 15% dalen ten opzichte van 2008 en de financiële verwachtingen voor 2010 ook ongunstig zijn. Boermann kondigt aan dat (naast een volledige vacaturestop, een streng kostenregiem en minimale inzet van uitzendkrachten en freelancers) het aantal arbeidsplaatsen bij MGL en NDL gezamenlijk zal worden verminderd met circa 48 fte, waarvan 24,5 fte bij MGL, verdeeld over circa 15 fte op de redactie, 8 fte bij de advertentieafdeling en 1,5 fte bij het Klanten Contact Centre Oplage.

2.7 Bij gezamenlijke brief van 8 december 2009 hebben de ondernemingsraad, de gekozen leden van de redactieraad en de redactiecommissie van de beide dagbladen Boermann opgeroepen de reductieplannen niet tot uitvoering te brengen.

2.8 Bij brief van 8 januari 2010 heeft Boermann de ondernemingsraad advies gevraagd over het voornemen om het personeelsbestand van MGL met 24,5 fte in te krimpen tot een omvang van circa 222 fte. De adviesaanvraag houdt onder meer het volgende in:

2.9 Bij de adviesaanvraag van 8 januari 2010 is als bijlage 2 gevoegd een door H. Paulussen, hoofdredacteur van Dagblad de Limburger en Limburgs Dagblad, opgesteld stuk van 16 december 2009, welk stuk onder meer inhoudt:

2.10 Bij e-mails van 11 en 12 januari 2010 heeft (de financiële commissie van) de ondernemingsraad om aanvullende financiële informatie verzocht, waaronder de winst- en verliesrekening van NDL en LMG over de periode 2007 tot 2009 en de winst- en verliesrekening van MGL over 2009. Daarbij heeft de ondernemingsraad te kennen gegeven dat hij de exploitatie van MGL wil bestuderen binnen de context van LMG als geheel, in het bijzonder met het oog op de vraag welke kosten en opbrengsten voor rekening komen van NDL en MGL. Bij e-mail van 14 januari 2010 heeft Boermann gesteld dat uit het reeds overgelegde cijfermateriaal blijkt welke kosten en opbrengsten voor rekening komen van NDL en MGL en heeft hij voorgesteld om op 15, 18 of 19 januari 2010 overleg te voeren waarbij hij de financiële cijfers mondeling zou kunnen verduidelijken. Bij e-mail van 15 januari 2010 heeft de ondernemingsraad geantwoord dat hij wil beschikken over de begroting van LMG over 2010-2013, de cijfers van NDL over 2007 en 2008 en de daadwerkelijke winst- en verliesrekening van LMG, NDL, en MGL over 2009, bij gebreke waarvan hij niet in staat is een goede afweging te maken over de financiële situatie van het bedrijf en de noodzaak van de beoogde reorganisatie. Bij brief van 18 januari 2010 heeft de ondernemingsraad aan Boermann bericht een financiële deskundige, in de persoon van R. van der Linde, in te schakelen en voorgesteld om op 28 januari 2010 een overlegvergadering te houden. Bij brief van 19 januari 2010 heeft Boermann voorgesteld om enkele dagen voorafgaand aan de overlegvergadering van 28 januari de (voorlopige) financiële rapportage 2009 te bespreken met de financiële commissie van de ondernemingsraad aangevuld met Van der Linde. Bij brief van 20 januari 2010 heeft de ondernemingsraad laten weten niet op dit voorstel in te gaan omdat Van der Linde tijd nodig heeft om de cijfers te analyseren en niet eerder dan 28 januari 2010 beschikbaar is.

2.13 Op 28 januari 2010 heeft de eerste overlegvergadering over de adviesaanvraag plaatsgevonden. Bij die gelegenheid heeft Boermann de voorlopige jaarcijfers 2009 overhandigd en tezamen met M. Landman (CFO) toegelicht. Naar aanleiding van vragen van Van der Linde is afgesproken dat Boermann de jaarstukken vanaf 2006 en een businessplan zal verstrekken en een nadere toelichting zal geven op de administratiekosten. Boermann geeft te kennen dat geen nadere details kunnen worden verstrekt over de beoogde reductie van de redactie omdat de adviesprocedure binnen de redactie over het reorganisatieplan nog niet is doorlopen. Bij brief van 1 februari 2010 heeft Boermann aan de ondernemingsraad de jaarrekeningen van LMG over 2006 en 2007, het businessplan 2010, extra informatie over de oplage en een cashflow overzicht toegestuurd. Bij e-mail van 5 februari 2010 heeft Landman de geconsolideerde winst- en verliesrekening van LMG over 2009 en een aanvulling op de cashflowgegevens aan Van der Linde gestuurd.

2.16 Op 4 maart 2010 heeft een tweede overlegvergadering plaatsgevonden. Boermann heeft zich op het standpunt gesteld dat alle relevante informatie is verschaft. Afgesproken is dat de ondernemingsraad ernaar zal streven om uiterlijk 16 maart 2010 advies uit te brengen.

2.17 Op 16 maart 2010 heeft de ondernemingsraad geadviseerd het besluit ‘inkrimpen personeelsbestand MGL’ niet te nemen. De ondernemingsraad heeft dit advies op 24 maart 2010 ingetrokken nadat hem gebleken was dat dit advies mede berustte op cijfers van Stichting Pensioenfonds MGL, die de ondernemingsraad per abuis voor cijfers van MGL had gehouden.

2.18 Op 29 maart 2010 heeft de ondernemingsraad opnieuw geadviseerd het besluit ‘inkrimpen personeelsbestand MGL’ niet te nemen. De ondernemingsraad baseert dit advies op de volgende conclusies:

2.19 Bij brief van 1 april 2010 heeft Boermann meegedeeld, dat en waarom hij "zal afwijken van het door de OR gegeven advies en daarmee, na grondige bestudering van door de OR genoemde punten, het voorgenomen besluit [formaliseert] tot een besluit".

3. De gronden van de beslissing

3.3 De Ondernemingskamer stelt voorop dat het binnen redelijke grenzen aan de ondernemingsraad en niet aan de ondernemer is om te bepalen welke informatie hij nodig heeft om een verantwoord advies te kunnen geven. Dit kan meebrengen dat de ondernemer in het kader van een adviesaanvraag meer of andere informatie dient te verstrekken dan volgt uit de reguliere verstrekking van financiële gegevens als geregeld in artikel 31a WOR.

3.4 De Ondernemingskamer begrijpt de stellingen van MGL aldus dat zij haar voornemen tot de formatiereductie op de redactie uitsluitend voor wat betreft de omvang voor advies aan de ondernemingsraad heeft voorgelegd, dat besluitvorming over de uitwerking nog moet plaatsvinden en dat zij die uitwerking niet aan de ondernemingsraad maar aan de redactieraad zal voorleggen. De bezwaren van de ondernemingsraad zijn toegespitst op de formatiereductie op de redactie, zowel ten aanzien van de omvang van de reductie (15 fte) als ten aanzien van het ontbreken van de uitwerking daarvan.

3.5 Ten aanzien van de uitwerking van de reductie op de redactie overweegt de Ondernemingskamer als volgt. De bestuurder van MGL heeft onvoldoende inzicht verschaft in de uitwerking van de teruggang van de redactie met 15 fte en de gevolgen daarvan voor de op de redactie werkzame personen en de naar aanleiding daarvan voorgenomen maatregelen. De bestuurder is - in verband met hetgeen zijns inziens uit het redactiestatuut voortvloeit - ook niet voornemens om in een later stadium - op de voet van artikel 25 lid 5, laatste volzin, WOR advies te vragen. Dit op zichzelf leidt reeds tot de gevolgtrekking, dat MGL bij afweging van de betrokken belangen niet in redelijkheid tot zijn besluit heeft kunnen komen. De Ondernemingskamer voegt aan dit een en ander nog toe, dat de uitwerking hier ook reeds in dit stadium behoorde te worden gegeven, omdat deze in redelijkheid noodzakelijk is opdat de ondernemingsraad de aanvaardbaarheid van de reductie als zodanig - met het oog op het behoorlijk blijven functioneren van de redactie - ten behoeve van het uit te brengen advies adequaat kon beoordelen.

3.6 Anders dan MGL kennelijk meent, doen het redactiestatuut en de daarin aan de hoofdredacteur en aan de redactieraad toebedeelde taken en bevoegdheden immers niet af aan het wettelijke adviesrecht van de ondernemingsraad. In artikel A.1 van het redactiestatuut wordt dat ook onderkend. De omstandigheid dat, mede gelet op artikel C. 5.8 van het redactiestatuut, de bestuurder in een geval als het onderhavige zowel de ondernemingsraad als de redactieraad in staat moet stellen advies uit te brengen over de gevolgen van de voorgenomen reductie voor het functioneren van de redactie, maakt dit niet anders. Voor zover MGL heeft aangevoerd dat, gelet op het bepaalde in artikel C 2.2 van het redactiestatuut, niet haar bestuurder maar de hoofdredacteur beslist over de feitelijke uitwerking van de reductie ter redactie (nadat de directie de omvang van de reductie heeft vastgesteld) en de ondernemer daarover dus geen besluit neemt en dus geen advies kan vragen, moet dit verweer worden verworpen omdat de hoofdredacteur in zoverre moet worden aangemerkt als bestuurder in de zin van artikel 1, lid 1, sub e WOR. Een andere opvatting zou er immers toe leiden dat het wettelijke adviesrecht van de ondernemingsraad op onaanvaardbare wijze wordt uitgehold. Bij dit een en ander neemt de Ondernemingskamer in aanmerking dat een correcte uitvoering van de wet op de ondernemingsraden geen afbreuk hoeft te doen aan de in het redactiestatuut neergelegde onafhankelijkheid van de redactie.

3.7 Ten aanzien van de omvang van de personeelsreductie overweegt de Ondernemingskamer als volgt. Als argument voor de reductie heeft MGL ten eerste gewezen op de financieel-economische ontwikkelingen in de onderneming, die kostenbesparingen volgens haar noodzakelijk maken. Naar de ondernemingsraad terecht heeft betoogd, volgt uit de dienaangaande door MGL verstrekte gegevens niet logisch de voorgenomen omvang van de formatiereductie. Over de ebitda 2010 heeft MGL zich niet concreet uitgelaten, terwijl zij ter zake geen doelstelling wenst te noemen. Enig verband tussen de financieel-economische ontwikkeling in de onderneming en de omvang van de formatiereductie heeft MGL niet gelegd, ondanks de desbetreffende verzoeken van de ondernemingsraad.

3.8 Ten tweede heeft MGL erop gewezen dat de formatiereductie op de redactie mogelijk is ten gevolge van optimalisering van de werkwijze, in het bijzonder door (meer) gebruik te maken van ready made pages, overgang naar een Centrale Eindredactie en efficiënter inrichten van de beeld- en vormredactie. Het hierboven onder 2.9 aangehaalde stuk van 16 december 2009, opgesteld door de hoofdredacteur is onvoldoende als motivering van de inkrimping van de redactie omdat dit stuk is gebaseerd op diverse veronderstellingen en overwogen maatregelen, die evenwel onvoldoende zeker zijn, respectievelijk waartoe nog niet besloten is. Daar komt nog bij dat noch in de adviesaanvraag, noch in het stuk van de hoofdredacteur, duidelijk is gemaakt waarom de omvang van de formatiereductie op de redactie op 15 fte moet uitkomen.

3.9 Gelet op het standpunt van MGL dat de vermindering van het aantal fte’s ter redactie vooral samenhangt met de door Wegener geleverde ready made pages en op het feit dat Boermann op 27 januari 2010 aan de ondernemingsraad heeft medegedeeld dat de introductiedatum van de ready made pages is vastgesteld op uiterlijk 1 april 2010, is voorts van belang dat uit de door MGL bij verweerschrift overgelegde Tussenrapportage ReadyMadePages van 16 december 2009 (pagina 10) en het verhandelde ter zitting is gebleken dat over de implementatie van de ready made pages nog veel onduidelijkheden bestaan die samenhangen met de verschillen in vormgeving en indeling tussen de Wegener-kranten enerzijds en Dagblad de Limburger en Limburgs Dagblad anderzijds. Het had dan ook op de weg van MGL gelegen om meer concrete informatie te verschaffen over de feitelijke implementatie van ready made pages en het effect daarvan op de benodigde bezetting van de (verschillende afdelingen van) de redactie. In de door MGL bij verweerschrift overgelegde “Evaluatie pilot RMP” van 16 maart 2010 en het "Plan van Aanpak vervolg pilot” van 29 maart 2010 worden Dagblad de Limburger en Limburgs Dagblad echter niet besproken.

3.10 Uit de adviesaanvraag blijkt dat het teruglopen van de inkomsten uit advertenties en abonnementen een directe aanleiding is voor de beoogde reorganisatie en personeelsreductie. Het voorgenomen besluit strekt tot besparing van kosten. Hieruit volgt dat de ondernemingsraad er een redelijk belang bij heeft om voldoende inzicht te verkrijgen in de kosten van MGL. Inzicht in de kosten is redelijkerwijs nodig om bij de advisering te kunnen beoordelen of het mogelijk is om, geheel of gedeeltelijk in plaats van de vermindering van het aantal fte’s, op andere kosten te besparen. Het standpunt van MGL dat de kosten verband houdende met de SLA’s met Wegener en de kostenverrekening met NDL niet van belang zijn, is daarom onjuist.

3.11 Daaraan doet niet af dat MGL in 2008 aan de ondernemingsraad advies heeft gevraagd over de uitbesteding van bepaalde bedrijfsonderdelen aan Wegener die ten grondslag ligt aan de SLA’s en dat in dat kader door MGL aan de ondernemingsraad is medegedeeld dat de met Wegener overeengekomen tarieven marktconform zijn. Uit de door MGL in dit verband overgelegde stukken (waaronder haar brief van 30 september 2008 aan de ondernemingsraad) blijkt immers dat met deze uitbesteding besparingen van kosten zijn beoogd. MGL heeft op 27 januari 2010 aan de ondernemingsraad laten weten dat de stijging van de administratiekosten wordt veroorzaakt door extra kosten in verband met de SLA’s met Wegener. De ondernemingsraad kan zich daarom redelijkerwijs op het standpunt stellen dat nadere informatie over die kosten in verhouding tot de met de uitbesteding gerealiseerde besparingen informatie is waarover zij bij haar advisering dient te beschikken.

3.12 MGL heeft ook onvoldoende inzicht verschaft in de financiële verhoudingen tussen MGL en NDL. De door MGL bij haar verweerschrift overgelegde verklaring van haar accountant van 12 mei 2010, inhoudende dat de door NDL aan MGL in rekening gebrachte papierkosten marktconform zijn, is (afgezien van het tijdstip waarop die informatie is verschaft) ontoereikend omdat de ondernemingsraad heeft verzocht om inzicht in de drukkosten, die meer omvatten dan de papierkosten. Daarbij komt dat MGL, ondanks daarop gerichte vragen van de ondernemingsraad, geen inzicht heeft verschaft in de toerekening van de kosten die LMG ten behoeve van MGL en NDL maakt op het gebied van personeel en administratie, facturering en management aan MGL enerzijds en NDL anderzijds.

3.13 De Ondernemingskamer verwerpt het bezwaar van de ondernemingsraad dat MGL haar begroting van de advertentie-inkomsten over de periode 2010-2013 onvoldoende heeft toegelicht. Gedurende het adviestraject heeft MGL voldoende duidelijk gemaakt aan welke bronnen zij haar verwachtingen dienaangaande ontleent en in deze procedure heeft MGL nader toegelicht waarom het door de ondernemingsraad genoemde rapport van PwC haar niet tot een ander oordeel leidt. De omstandigheid dat de ondernemingsraad op haar beurt niet overtuigd is van de juistheid van de aannames van MGL brengt niet mee dat MGL daarom in redelijkheid niet tot haar besluit heeft kunnen komen.

3.14 Ook het bezwaar van de ondernemingsraad dat onvoldoende duidelijkheid bestaat over de pensioenkosten faalt. Wat er ook zij van eerdere onduidelijkheden op dit punt, uit hetgeen ter zitting is besproken is gebleken dat de pensioenkosten voor de beoordeling van het besluit niet van belang zijn, omdat deze niet ten laste komen van het operationele resultaat.

3.15 De bezwaren van de ondernemingsraad tegen het businessplan 2010 dat MGL op 1 februari 2010 aan de ondernemingsraad heeft toegezonden komen er kort gezegd op neer dat daarin slechts een jaar vooruit wordt gekeken, MGL slechts oog heeft voor kostenbesparingen en dat een duidelijke visie op de toekomst van de dagbladen ontbreekt. Mede gelet op het feit dat het project Perspectief beoogt om nieuwe aanpalende inkomstenbronnen te onderzoeken en te ontwikkelen, acht de Ondernemingskamer de bezwaren van de ondernemingsraad tegen de inhoud van het businessplan 2010 - zo al juist - van onvoldoende gewicht.

3.16 Het is voldoende aannemelijk dat de door de ondernemingsraad aangekaarte inconsistenties in de cijfers zijn terug te voeren op boekhoudkundige kwesties. Daarom moet worden aangenomen dat deze, indien MGL opnieuw aan de ondernemingsraad advies zal vragen, zonodig nader opgehelderd worden. Deze kwestie behoeft thans dus geen nadere bespreking.

3.17 De slotsom is dat MGL tekort is geschoten in de verplichting het voorgenomen besluit voldoende uit te werken voor wat betreft de inkrimping van de redactie met 15 fte en in de verplichting om aan de ondernemingsraad voldoende informatie te verschaffen over de kosten en besparingen verband houdende met de SLA’s met Wegener en over de financiële verhoudingen tussen MGL en NDL. Dit leidt tot het oordeel dat MGL bij afweging van alle betrokken belangen in redelijkheid niet heeft kunnen komen tot het besluit van 1 april 2010. Het hierboven onder 1.2 sub 1) genoemde onderdeel van het verzoek zal daarom worden toegewezen. De Ondernemingskamer zal voorts MGL gebieden het besluit in te trekken en verbieden om uitvoering te geven aan het besluit. Gelet op de hierboven onder 1.3 genoemde toezegging van MGL en de omstandigheid dat gesteld noch gebleken is dat reeds enige uitvoering aan het besluit is gegeven, bestaat geen grond voor een gebod om alle gevolgen van het besluit ongedaan te maken. Op die grond bestaat evenmin aanleiding een voorlopige voorziening te treffen.

4. De beslissing

De Ondernemingskamer:

verklaart dat Media Groep Limburg B.V., gevestigd te Sittard, bij afweging van de betrokken belangen in redelijkheid niet heeft kunnen komen tot het besluit van 1 april 2010;

legt aan Media Groep Limburg B.V. de verplichting op het besluit in te trekken;

verbiedt Media Groep Limburg B.V. uitvoering te geven aan het besluit;

wijst het meer of anders verzochte af;

verklaart deze beschikking uitvoerbaar bij voorraad.

Deze beschikking is gegeven door mr. Ingelse, voorzitter, mr. Römer en mr. Makkink, raadsheren, drs. Izeboud RA en mr. Van Maanen, raden, in tegenwoordigheid van mr. Verheggen, griffier, en uitgesproken ter openbare terechtzitting van de Ondernemingskamer van 19 juli 2010.