Uitspraken

Belanghebbende heeft in het bijzonder gesteld dat de omkering en verzwaring van de bewijslast niet van toepassing is, omdat de inspecteur eerst op 30 augustus 2011 uitspraak heeft gedaan op de tegen de aanslagen IB/PVV 2007 en 2008 ingediende bezwaarschriften, terwijl het op 1 juli 2011 in werking getreden art. 52a AWR voorschrijft dat ter zake van het niet voldoen aan (onder meer) de informatieverplichting slechts sprake kan zijn van omkering en verzwaring van de bewijslast indien een informatiebeschikking is genomen (Wet van 27 mei 2011, Stb. 2011, 265 en 301), terwijl vaststaat dat de inspecteur voor de aanslagen 2007 en 2008 dergelijke beschikkingen niet heeft genomen.
Het Hof verwerpt deze stelling, omdat belanghebbende nog vóór de inwerkingtreding van art. 52a AWR beroep heeft ingesteld tegen het niet doen van uitspraak op bezwaar voor de jaren 2007 en 2008 (zie onder 1.7). Dit betekent dat de inspecteur bij de inwerkingtreding van art. 52a AWR niet bevoegd was een informatiebeschikking te nemen. De toepassing van de omkering en verzwaring van de bewijslast ter zake van het niet voldoen aan de informatieverplichting dient derhalve voor wat betreft de jaren 2007 en 2008 te worden beoordeeld op de voet van het vóór 1 juli 2011 geldende recht.

Voor het jaar 2009 staat vast dat de aanslag IB/PVV op 5 april 2012 is opgelegd, ruimschoots derhalve na de inwerkingtreding van art. 52a AWR. Dit betekent dat de inspecteur voor de aanslagen IB/PVV en Zvw 2009 geen beroep kan doen op de omkering en verzwaring van de bewijslast, voor zover hij deze sanctie baseert op het niet voldoen aan de informatieverplichting van artikel 47 AWR. Op grond van art. 52a AWR is voor die sanctie immers een informatiebeschikking vereist en die heeft de inspecteur niet genomen.

Naar het oordeel van het Hof heeft de rechtbank door van de inspecteur op voorhand, voordat de wettelijke ‘omkering en verzwaring’ van de bewijslast aan de orde komt, te verlangen dat hij een vermoeden van binnenlandse belastingplicht aannemelijk maakt, een te hoge drempel opgeworpen voor de toepassing van die sanctie. Toepassing van die sanctie kan aan de orde kunnen komen, indien niet wordt voldaan aan de informatieverplichting van artikel 47 AWR en daarvoor is vereist dat de inspecteur bevoegd is die informatiebepaling toe te passen. De feiten en omstandigheden die zijn vermeld in onderdeel 2.2 van de uitspraak van de rechtbank gaven de inspecteur voldoende (feitelijke) aanknopingspunten voor het op de voet van artikel 47 AWR aan belanghebbende stellen van vragen en het hem uitreiken van aangiftebiljetten IB/PVV en Zvw.

Met de onder 2.3.4 aangehaalde brief van 5 augustus 2009 heeft gemachtigde de daaraan voorafgaande vragenbrief van de inspecteur zodanig beantwoord, dat daarop zonder nadere actie van de inspecteur – bijvoorbeeld in de vorm van nadere vragen of een specifieke ingebrekestelling – niet de sanctie van artikel 27e AWR heeft mogen volgen. Voor zover de inspecteur heeft gesteld dat belanghebbende (opzettelijk) onjuiste feitelijke informatie heeft verstrekt en dat op die grond niet is voldaan aan de verplichting van artikel 47 AWR overweegt het Hof dat de inspecteur de onjuistheid van de in de brief van 9 augustus 2009 opgenomen (feitelijke) informatie niet aannemelijk heeft gemaakt. Een en ander onder verwijzing naar hetgeen hierna omtrent de woonplaats en het inkomen van belanghebbende wordt overwogen.

Met de in de brief van 9 augustus 2009 verstrekte toelichting heeft gemachtigde in voldoende mate, door middel van gronden van feitelijke aard, uitdrukkelijk en gemotiveerd aangegeven dat en waarom belanghebbende – zijns inziens – in de jaren 2007, 2008 en 2009 niet (binnenlands) belastingplichtig was. In een dergelijk geval kan voor die jaren niet worden geoordeeld dat belanghebbende, door de uitgereikte aangiftebiljetten oningevuld te retourneren, geen aangifte heeft gedaan als bedoeld in artikel 8 AWR (verg. HR 27 maart 1996, nr. 31.209, BNB 1996/273).

Het hiervoor overwogene leidt ertoe dat de ‘omkering en verzwaring’ van de bewijslast ten aanzien van belanghebbende niet van toepassing is. Dit betekent dat op de inspecteur de last rust om de feiten en omstandigheden aannemelijk te maken waarop zijn stellingen betreffende de binnenlandse belastingplicht van belanghebbende dan wel het door hem genieten van Nederlands inkomen zijn gebaseerd.

Eiser heeft niet de Nederlandse nationaliteit, was niet ingeschreven in Nederland, had geen bankrekening in Nederland en was geen lid van enige vereniging. Zijn vrouw verbleef in de onderhavige jaren in Italië. Niet is komen vast te staan dat eiser sociale en economische betrekkingen in Nederland heeft gehad die zouden moeten leiden tot de conclusie dat hij in Nederland heeft gewoond. Voorts kan niet worden vastgesteld dat de bij de huiszoeking aangetroffen aankoopbonnen ter zake van levensonderhoud aan eiser toebehoorden.

Evenmin kan worden vastgesteld dat eiser enige woonruimte in Nederland tot zijn beschikking heeft gehad. Noch het huurcontract van [locatie 1] noch dat van [locatie 2] stond op zijn naam. Evenmin kan op basis van de gedingstukken worden vastgesteld dat eiser genoemde woning of enige andere woning vóór februari 2009 feitelijk tot zijn beschikking heeft gehad. De omstandigheid dat eiser een valse identiteit heeft aangenomen en dat bij de aanhouding pruiken in de woning waar hij verbleef zijn aangetroffen, maakt zulks niet anders. Geen enkele in Nederland gelegen woning kan in verband worden gebracht met enige door eiser aangenomen valse naam. De door verweerder genoemde getuigenverklaring is te vaag om aan te nemen dat eiser in Nederland over een duurzame woonruimte heeft beschikt. Het voorgaande heeft eveneens te gelden voor de door verweerder genoemde garageboxen die tot eisers beschikking zouden staan. Ook is gesteld noch gebleken van een woon- of verblijfplaats in [U], alwaar eiser eerder is gesignaleerd.

4.3.3. Verder is niet komen vast te staan dat eiser inkomensgenererende (illegale) activiteiten in Nederland heeft verricht. Het ten tijde van de aanhouding bij eiser aangetroffen geld, geldtelmachine, vals gelddetectieapparaat en notities bieden onvoldoende aanknopingspunten om enige economische activiteiten van eiser in Nederland aan te nemen.

De in de rechtshulpverzoeken genoemde aanwijzingen omtrent verblijfplaats van eiser in Nederland zijn onvoldoende concreet om hierop de woonplaats van eiser in Nederland te baseren. Het feit dat eiser erkend heeft dat de in slaapkamer 1 gevonden horloges van hem zijn en aantoonbaar zijn aangekocht in Nederland gedurende de periode 2007 - 2009 en het feit dat hij in november 2008 in Nederland zou zijn gesignaleerd, is onvoldoende om daarmee binnenlandse belastingplicht aan te nemen, ook niet in combinatie met de overige door verweerder genoemde factoren.

Tegen het oordeel van de rechtbank inzake de binnenlandse belastingplicht heeft de inspecteur aangevoerd dat ten onrechte voorbij is gegaan aan een groot aantal door de inspecteur relevant geachte feiten en dat daarentegen teveel gewicht is toegekend aan minder relevant te achten feiten, zoals het niet beschikken over de Nederlandse nationaliteit en het niet in Nederland zijn ingeschreven in het bevolkingsregister, terwijl voorts de rechtbank in r.o. 4.4 van haar uitspraak ten onrechte geloof heeft gehecht aan verklaringen van belanghebbende.

Volgens de inspecteur verbleef belanghebbende vermoedelijk reeds vanaf december 2005 in Nederland. Hij baseert dit op stukken die in de woning [locatie 1] zijn aangetroffen, zoals de inhoud van een plastic tas met bonnen van aankopen die in de omgeving van [locatie 2] zijn gedaan, een 1 december 2005 gedateerd huurcontract voor de huur van het appartement [locatie 2] en kwitanties voor de afdracht van huur voor dat appartement. De bonnen van de horloges hebben betrekking op aankopen in de periode 2006 tot 2009 en op horloges waarvan, zoals de rechtbank heeft overwogen, belanghebbende heeft erkend dat die hem toebehoren. Voorts wijst de inspecteur erop dat [H] als getuige heeft verklaard dat hij belanghebbende op een hem getoonde foto heeft herkend als iemand die mogelijk een keer bij zijn bedrijf is geweest in verband met de huur van de woning [locatie 2]. De inspecteur acht het aannemelijk dat deze woning in gebruik was bij belanghebbende en zijn zwager [F] die op 23 november 2008 is aangehouden. Aan belanghebbende stond in de jaren 2007 – 2008 volgens de inspecteur vermoedelijk ook een woning aan de [locatie 3] ter beschikking.

4.6.3. Voorts heeft belanghebbende volgens de inspecteur vermoedelijk de beschikking gehad over een woning aan de [locatie 4]. Over deze woning heef [F] na zijn aanhouding op 23 november 2008 verklaard dat hij sinds juni of juli 2008 in dat huis verbleef. Ook een andere woning die sedert 22 november 2008 door [F] zou zijn gebruikt – [locatie 5] – heeft volgens de inspecteur mede aan belanghebbende ter beschikking gestaan.

De inspecteur acht het van belang dat bij de verhuur van de woningen [locatie 4], [locatie 2], [locatie 1] en nog een garagebox aan de [locatie 6], dezelfde bemiddelaar betrokken is geweest, te weten [B]. Daarnaast is volgens de inspecteur niet aannemelijk geworden dat belanghebbende buiten Nederland over duurzame woongelegenheden beschikte. Daarnaast heeft de inspecteur verwezen naar een proces-verbaal van observeren waaruit blijkt dat belanghebbende tezamen met [J] en [K], belanghebbendes echtgenote, op 18 november 2008 in [locatie 2] is waargenomen en dat gebruik werd gemaakt van diverse mobiele telefoontoestellen met Nederlandse nummers.

Het Hof stelt voorop dat de vraag waar iemand woont op grond van artikel 4, eerste lid, AWR naar de omstandigheden wordt beoordeeld. Daarbij gaat het om duurzame betrekkingen van persoonlijke aard tussen de desbetreffende persoon en – in dit geval – het Nederlands grondgebied ofwel de plaats waar het middelpunt van iemands levensbelangen zich bevindt.

Naar het oordeel van het Hof bieden de door de inspecteur gestelde feiten en omstan-digheden onvoldoende grond om aannemelijk te achten dat belanghebbende vóór de zesvou-dige moord in [plaats] op [datum 1] in Nederland woonachtig was. Voor de periode die hierop is gevolgd acht het Hof het aannemelijk dat belanghebbende voortvluchtig was wegens verdenking van betrokkenheid bij die moord en van het lidmaatschap van de [E], terwijl – naar de inspecteur niet weersproken heeft gesteld – belanghebbende nog 7,5 jaar diende uit te zitten van een strafrechtelijk veroordeling uit 1999. Een en ander vindt bevestiging in de onder 2.3.5 en 2.3.6 aangehaalde verklaringen van belanghebbende. In een situatie als de onderhavige weet de verdachte dat naar hem wordt gezocht en ligt het niet, althans minder dan in een situatie waarin het gaat om de woonplaats van een niet-voortvluchtige belastingplichtige, in de rede dat die persoon in staat is een duurzame betrekking tussen hem en (het grondgebied van) een bepaald land na te streven of te realiseren.

De onder 4.8.2 geschetste situatie komt tot uiting in de beperkte aanwijzingen voor de aanwezigheid van belanghebbende in Nederland. Vaststaat dat belanghebbende op 12 maart 2009 in een hem ter beschikking staande woning in [locatie 1] is aangehouden en dat hij ook in het najaar 2008 in Nederland aanwezig was, zij het – dit laatste – naar eigen zeggen in het kader van een vakantie.

Naar het oordeel van het Hof heeft de inspecteur onvoldoende feiten en omstandighe-den aangevoerd op grond waarvan (een vermoeden) aannemelijk is te achten dat belanghebbende vóór november 2008 in Nederland woonachtig was. De aanwezigheid van belanghebbende op enig ander woonadres dan het adres waar hij in maart 2009 is aangehouden is niet komen vast te staan; het huurcontract van het pand [locatie 2] stond op naam van een zekere [C] en ook van de overige door de inspecteur vermelde panden is enige betrokkenheid van belanghebbende bij de totstandkoming van de huur van die panden niet, althans niet voldoende komen vast te staan. De aanwezigheid van bonnen van de aankoop in Nederland in de jaren 2007 en 2008 van horloges die bij belanghebbende zijn aangetroffen acht het Hof van onvoldoende gewicht om daarop de aanwezigheid van een woonplaats in Nederland te baseren. Hetzelfde geldt met betrekking tot een zak met bonnen die op het adres in [locatie 1] is aangetroffen. Deze bonnen kunnen naar het oordeel van het Hof niet dan wel in onvoldoende mate aan belanghebbende worden gerelateerd.
Ook de verklaring van [H] en de door de inspecteur genoemde observaties acht het Hof, gelet ook op de betwisting van de bewijskracht van deze bewijsmiddelen door belanghebbende, van onvoldoende gewicht. Het Hof sluit zich voor wat betreft de woonplaats in de periode augustus 2007 - najaar 2008 aan bij het hetgeen de rechtbank in rechtsoverweging 4.3 van haar uitspraak heeft overwogen.

4.8.5. Voor de aanwezigheid van belanghebbende in Nederland in de periode najaar 2008 tot zijn aanhouding op 12 maart 2009 zijn enige concrete aanwijzingen aanwezig. Het Hof wijst in het bijzonder op de verklaring van belanghebbende dat hij eind 2008 naar [R] op vakantie is geweest en op diens verklaring dat hij in februari 2009 de woning aan [locatie 1] heeft betrokken. Het Hof acht het aannemelijk dat in de periode van najaar 2008 tot de aanhouding van belanghebbende diverse bekenden en/of familieleden van hem gedurende langere of minder lange tijd in Nederland verbleven, waaronder [F] die – naar het Hof begrijpt – na zijn aanhouding is uitgeleverd aan Italië. Dat belanghebbende niet in Nederland stond ingeschreven en niet de Nederlands nationaliteit had, acht het Hof op zichzelf weinig relevant.

Desalniettemin acht het Hof de aanwijzingen die duiden op belanghebbendes aanwezigheid in Nederland vanaf het najaar 2008 tot diens aanhouding in 2009 niet van voldoende gewicht om te concluderen dat sprake is geweest van een door belanghebbende gewenst en overigens redelijkerwijs aannemelijk te achten duurzaam verblijf in Nederland in die periode. Het Hof sluit zich op dit punt en met inachtneming van hetgeen hiervoor is overwogen aan bij hetgeen de rechtbank onder 4.3 van haar uitspraak heeft overwogen. Voorts kent het Hof hierbij (mede) gewicht toe aan de omstandigheid dat belanghebbende als voortvluchtige verdachte van een ernstig misdrijf in een onzekere situatie verkeerde die zich niet, althans niet zonder meer leent voor het ontwikkelen van duurzame banden met het land waar hij verbleef toen hij werd aangehouden (en hetgeen bevestiging vindt in die aanhouding). In een dergelijke situatie acht het Hof de omstandigheid dat belanghebbende in de periode vanaf november 2008 tot zijn aanhouding enige tijd in Nederland verbleef, en waarbij in het bijzonder niet is komen vast te staan dat hij in die periode economische activiteiten in Nederland heeft verricht dan wel er naar heeft gestreefd in Nederland – anders dan contacten met (tijdelijk) in Nederland verblijvende en (naar het Hof begrijpt) uit Italië afkomstige bekenden – (duurzame) sociale of maatschappelijke bindingen aan te gaan, van onvoldoende gewicht om te concluderen dat toen sprake was van een woonplaats van belanghebbende in Nederland.

Indien ervan wordt uitgegaan dat belanghebbende in de jaren 2007 - 2009, tot zijn aanhouding op 12 maart 2009, niet in Nederland woonachtig was, rijst de vraag of hij als buitenlands belastingplichtige binnenlands inkomen heeft genoten. Hierover heeft de rechtbank het volgende overwogen.

De inspecteur baseert de door hem gestelde aanwezigheid van door belanghebbende in de jaren 2007 – 2009 genoten Nederlands inkomen op de aanschaf van kostbare horloges die bij de aanhouding van belanghebbende in zijn bezit waren en waarvan aankoopbonnen die op die jaren betrekking hebben in de woning te [locatie 1] zijn aangetroffen, op in beslag genomen kwitanties van huurbetalingen en op veronderstelde kosten van levensonderhoud van belang-hebbende. Voorts zijn bij de aanhouding van belanghebbende – naar door belanghebbende niet is betwist – in de woning te [locatie 1] aangetroffen een bedrag in contanten – in gebundelde grote coupures – ter waarde van € 546.275, een gelddetectieapparaat, de aankoopbon van ‘500 x ballonnen’, een vuurwapen en munitie, stempels voor de vervaardiging van officiële documenten, vervalste Italiaanse identiteitsbewijzen, een kogel(steek)werend vest, elf gsm-toestellen, drie pruiken en aantekeningen die duiden op het administreren van grote geldbedragen. Bezien in het licht van hetgeen overigens over belanghebbende bekend is, duiden de in de woning te [locatie 1] aangetroffen gelden en goederen volgens de inspecteur op het verwerven van inkomsten in Nederland. Belanghebbende heeft dit standpunt betwist.

Naar het oordeel van het Hof dient de inspecteur aannemelijk te maken dat belanghebbende in de jaren 2007 – 2009 als buitenlands belastingplichtige Nederlands inkomen heeft genoten. Op grond van de aanwezigheid van de in beslag genomen gelden en goederen, zoals hiervoor vermeld, acht het Hof het in die jaren door belanghebbende genieten van Nederlands inkomen niet aannemelijk. Het in beslag genomen geld en de in beslag genomen voorwerpen wijzen weliswaar onmiskenbaar in de richting van het verwerven van inkomsten uit criminele activiteiten, maar op grond daarvan is niet, althans niet zonder nader bewijs – dat ontbreekt –, aannemelijk te achten dat belanghebbende in de periode 2007 – 2009 in Nederland een onderneming heeft gedreven dan wel uit overige werkzaamheden inkomsten heeft genoten. Ook overigens is niet aannemelijk te achten dat belanghebbende Nederlands inkomen heeft genoten. Het Hof sluit zich op dit punt voorts aan bij hetgeen de rechtbank onder 4.5 heeft overwogen.