Uitspraken

Standpunt van de verdediging

De raadsman heeft ter terechtzitting in hoger beroep primair de nietigheid van de inleidende dagvaarding ten aanzien van feit 5 bepleit. Daartoe is door hem het volgende aangevoerd.

De tenlastelegging van feit 5 ziet op één criminele organisatie die het oogmerk had opiumwetfeiten te plegen en wit te wassen. De rechtbank heeft dit feit bewezen verklaard, maar meervoudig gekwalificeerd, als ware sprake van eendaadse samenloop. Dat is echter niet juist. Zo er al sprake is geweest van het in een duurzaam en gestructureerd verband plegen van misdrijven als bedoeld in artikel 11a van de Opiumwet en/of artikel 420bis en/of 420ter van het Wetboek van Strafrecht (hierna: Sr), dan is dit geschied door twee duidelijk van elkaar te onderscheiden organisaties. Het had derhalve voor de hand gelegen om de deelname aan beide organisaties afzonderlijk ten laste te leggen. Dat is niet gebeurd, waardoor er in feit 5 twee verschillende feiten met deels verschillende deelnemers, oogmerk en plaats tenlastegelegd zijn. Primair is de dagvaarding ten aanzien van feit 5 daarom nietig.

Standpunt van de advocaat-generaal

De advocaat-generaal heeft zich op het standpunt gesteld dat de inleidende dagvaarding geldig is.

Het oordeel van het hof

Het hof verwerpt het verweer en overweegt daartoe het volgende.

Op grond van artikel 261 van het Wetboek van Strafvordering dient een dagvaarding een opgave van het tenlastegelegde feit te behelzen met vermelding van de tijd omstreeks welke en de plaats waar het zou zijn begaan. De zogeheten informatiefunctie van de dagvaarding eist voorts onder meer dat de opgave van het tenlastegelegde feit begrijpelijk is, opdat, naast het daarmee gediende belang van een volledige uitoefening van verdedigingsrechten, het door de zittingsrechter te verrichten onderzoek, in het bijzonder ten aanzien van de eerste twee hoofdvragen van artikel 350 van het Wetboek van Strafvordering, van een adequate grondslag is voorzien.

Aan de verdachte is – kort gezegd – tenlastegelegd de deelname aan een organisatie op de voet van artikel 140 Sr die het oogmerk had op het plegen van misdrijven als bedoeld in artikel 11 van de Opiumwet en/of artikel 420 bis/ter Sr. Daarmee is voldaan aan de zojuist genoemde, in de wet neergelegde vereisten. De tenlastelegging is voorts – mede bezien tegen de achtergrond van het dossier - begrijpelijk, zoals ook door de verdediging is erkend. Zij ziet immers op een organisatie met een of meer strafbare oogmerken. Nu de tenlastegelegde handelingen tevens naar tijd en plaats zijn begrensd, vormt het als feit 5 tenlastegelegde naar het oordeel van het hof een afdoende grondslag voor - en begrenzing van het in deze te verrichten rechterlijk onderzoek.

Dat een bewezenverklaring van de beide cumulatief/alternatief ten laste gelegde oogmerken vragen doet rijzen met betrekking tot de kwalificatie van het aldus bewezenverklaarde (doordat artikel 11a Opiumwet een specialis is van artikel 140 Sr), doet aan die duidelijkheid niet af. De tenlastelegging is daardoor ook niet innerlijk tegenstrijdig. Anders dan de raadsman en de rechtbank vermag het hof gelet op de bewoordingen van de tenlastelegging niet in te zien dat daarin mede besloten zou liggen dat sprake zou zijn van twee verschillende organisaties (als cumulatief/alternatief tenlastegelegd onderdeel).

Het hof verwerpt dan ook het verweer.

Standpunt van de advocaat-generaal

De advocaat-generaal heeft zich op het standpunt gesteld dat bewezen is dat de verdachte zich schuldig heeft gemaakt aan het medeplegen van witwassen van een geldbedrag van € 10.000,-. Daartoe is door haar in de kern het volgende aangevoerd. Uit de inhoud van afgeluisterde telefoongesprekken blijkt dat de verdachte op 9 oktober 2011 met de hulp van zijn neef [medeverdachte 2] een contant geldbedrag van € 10.000,- aan ene [betrokkene 1] heeft overgedragen ten behoeve van de aanschaf van een auto en dat deze [betrokkene 1] het geld op een later moment in Marokko terug zou geven aan de verdachte. Uit andere tapgesprekken is voorts gebleken dat de verdachte in de tenlastegelegde periode meermalen grote contante geldbedragen vanuit Nederland naar Marokko heeft getransfereerd met behulp van ondergronds bankieren.

De advocaat-generaal heeft in haar betoog voorts gewezen op de resultaten van het opsporingsonderzoek (onder de naam Warnow I), dat vooraf is gegaan aan en het vertrekpunt heeft gevormd voor het onderhavige onderzoek, op grond waarvan een sterk vermoeden is gerezen dat aan de verdachte te relateren geldbedragen afkomstig zijn van de georganiseerde handel in softdrugs, waarbij de verdachte betrokken zou zijn. Gelet op deze feiten en omstandigheden in onderling verband bezien is zonder meer sprake van een witwasvermoeden. De verdachte heeft verzuimd om hiertegenover een concrete, enigszins verifieerbare en op voorhand niet hoogst onwaarschijnlijke verklaring voor de herkomst van het geld te stellen. Onder de gegeven omstandigheden kan het niet anders dan dat het geld afkomstig is van misdrijf en dat de verdachte hiervan op de hoogte was, aldus de advocaat-generaal.

Standpunt van de verdediging

Namens de verdachte is vrijspraak van dit onderdeel van de tenlastelegging bepleit, aangezien niet wettig en overtuigend kan worden bewezen dat het geld een illegale herkomst heeft.

Het oordeel van het hof

Vooropgesteld wordt dat het geldbedrag waarop de verdenking ziet niet in verband is te brengen met enig concreet gepleegd strafbaar feit. Uit de inhoud van het dossier noch het uit het verhandelde ter terechtzitting is gebleken dat het geldbedrag van € 10.000,- afkomstig zou zijn van door een of meer medeverdachten gepleegde strafbare feiten met betrekking tot softdrugs dan wel anderszins uit de georganiseerde handel in softdrugs. Dat, zoals de advocaat-generaal heeft gesteld, ter zake (ernstige) vermoedens zouden bestaan, is onvoldoende om tot bewezenverklaring van het bestanddeel ‘uit misdrijf afkomstig’ te kunnen komen. Voor zover de advocaat-generaal heeft bedoeld te betogen dat het tenlastegelegde geldbedrag opbrengsten uit de handel in verdovende middelen betreft gaat het hof hieraan dan ook voorbij.

Naar inmiddels bestendige jurisprudentie kan, in een geval zoals dat zich hier voordoet, witwassen bewezen worden geacht, indien het op grond van de vastgestelde feiten en omstandigheden niet anders kan zijn dan dat - zoals door de advocaat-generaal is gerekwireerd - het geld uit enig misdrijf afkomstig is.

De toetsing door de zittingsrechter dient daarbij de volgende stappen te doorlopen.

Allereerst zal moeten worden vastgesteld of aangedragen feiten en omstandigheden van dien aard zijn dat zonder meer sprake is van een vermoeden van witwassen. Indien zulk een geval zich voordoet mag van de verdachte worden verlangd dat hij een verklaring geeft voor de herkomst van het geld of de goederen. Een dergelijke verklaring dient te voldoen aan de vereisten dat zij concreet, min of meer verifieerbaar en niet op voorhand hoogst onwaarschijnlijk is. Bij de beoordeling van deze verklaring spelen de omstandigheden waaronder en het moment en de wijze waarop deze tot stand is gekomen mede een rol. Zo kan het van belang zijn of de verdachte van meet af aan een tegenwicht tegen de verdenking heeft geboden of dat hij eerst in een laat stadium van het onderzoek is gaan verklaren op een wijze die aan de hiervoor genoemde vereisten voldoet. Zodra het door de verdachte geboden tegenwicht daartoe aanleiding geeft, ligt het vervolgens op de weg van het openbaar ministerie om nader onderzoek te doen naar de, uit de verklaringen van de verdachte blijkende, alternatieve herkomst van het geld. Uit de resultaten van een dergelijk onderzoek zal dienen te blijken dat met voldoende mate van zekerheid kan worden uitgesloten dat de geldbedragen en de goederen waarop de verdenking betrekking heeft, een legale herkomst hebben en dat derhalve een criminele herkomst als enige aanvaardbare verklaring kan gelden.

Tegen de achtergrond van dit kader overweegt het hof het volgende.

De verdachte heeft op 9 oktober 2011 door tussenkomst van zijn neef [medeverdachte 2] en een derde onbekend gebleven persoon een contant geldbedrag van € 10.000 overgedragen aan een zekere [betrokkene 1]. Het hof is van oordeel dat de omvang van het geldbedrag en de omstandigheden waaronder het geld is overgedragen niet van dusdanige aard zijn dat daaruit zonder meer een witwasvermoeden voortvloeit. Anders dan de advocaat-generaal is het hof van oordeel dat in dit verband geen betekenis toekomt aan de overige in beeld gekomen geldtransacties waarbij de verdachte betrokken is geweest, nu die transacties wat betreft omvang van het overgedragen geld, de kring van betrokkenen en de bestemming van het geld wezenlijk verschillen van het onderhavige geval. Overige feiten en omstandigheden waarop een witwasvermoeden gegrond zou kunnen worden zijn het hof niet gebleken.

Bij deze stand van zaken kan niet met voldoende mate van zekerheid worden uitgesloten dat het geldbedrag, waarop de verdenking betrekking heeft, een legale herkomst heeft en dat derhalve een criminele herkomst als enige aanvaardbare verklaring kan gelden.

Nu overig wettig en overtuigend bewijs ontbreekt voor de criminele herkomst van het geld, zal het hof de verdachte vrijspreken van het witwassen van het geldbedrag van € 10.000,-

Standpunt van de advocaat-generaal

De advocaat-generaal acht beide feiten wettig en overtuigend bewezen. De advocaat-generaal heeft zich in navolging van het requisitoir van de officier van justitie op het standpunt gesteld dat uit de inhoud van het dossier volgt dat de verdachte nooit werkzaamheden als rayonleider voor het [bedrijf] heeft verricht en dat slechts sprake is geweest van een fictief dienstverband ten behoeve van de verkrijging van een hypothecaire lening. De aangetroffen arbeidsovereenkomst, loonstrook en werkgeversverklaringen zijn derhalve vals. De verdachte heeft deze valse geschriften opzettelijk voorhanden gehad en/of gebruikt, aldus de advocaat-generaal.

Standpunt van de verdediging

Namens de verdediging is vrijspraak bepleit, omdat – kort gezegd – niet wettig en overtuigend kan worden bewezen dat de in de tenlastelegging vermelde geschriften vals zijn.

Het oordeel van het hof

Bij gelegenheid van de doorzoeking van de woning van de verdachte op 8 december 2011 zijn onder meer een arbeidsovereenkomst tussen de verdachte en [bedrijf] met als ingangsdatum 1 maart 2010 en twee model werkgeversverklaringen van respectievelijk 13 april 2010 en 20 mei 2010 aangetroffen. De stukken vermelden als functie ‘rayonleider’. Uit diverse eveneens in de woning aangetroffen loonstroken volgt dat het bruto maandsalaris van de verdachte op basis van een fulltime dienstverband in de periode van 1 maart 2010 tot 13 september 2010 € 2.626,00 bedroeg en vanaf 13 september 2010 tot en met december 2010 € 1.313,00. Uit de loonstroken volgt voorts dat de verdachte vanaf januari 2011 als schoonmaker op de loonlijst stond en dat zijn brutosalaris € 1.326,00 bedroeg op basis van een deeltijdaanstelling van 85,5%. Uit de inhoud van het dossier volgt voorts dat de verdachte ter verkrijging van een hypothecaire lening bij de SNS-bank het model-werkgeversverklaring van 20 mei 2010 alsmede een loonstrook over de periode 29 maart tot en met 25 april 2010 heeft overgelegd en dat mede op grond van deze geschriften in 2010 een hypotheek aan de verdachte is verstrekt.

De advocaat-generaal heeft ter onderbouwing van haar standpunt onder meer gewezen op de inhoud van afgeluisterde telefoongesprekken tussen de verdachte tussen en de directeur van het schoonmaakbedrijf, de heer [getuige], die geen van allen werkgerelateerd zijn. Voorts is er door haar op gewezen dat verschillende managers op schoonmaaklocaties, waar de verdachte op grond van de urenstaten gewerkt zou hebben, zijn ondervraagd en zijn geconfronteerd met een foto van de verdachte en dat zij ieder voor zich hebben verklaard dat zij de verdachte niet kennen en dat zij er zeker van zijn dat hij bij hen niet werkzaam is geweest als schoonmaker.

Het hof overweegt dat de door de advocaat-generaal bedoelde telefoongesprekken gevoerd zijn in de periode juli-oktober 2011 en dat de ondervraging van de managers plaatsvond ter controle van de urenstaten in de weken 1 tot en met 36 in 2011. Hoewel deze omstandigheden zonder meer vragen oproepen over de aard en de inhoud van het dienstverband in 2011, is het hof van oordeel dat dit niet kan bijdragen aan het bewijs van het ten laste gelegde, dat immers op een eerdere periode ziet.

Dat de getuige [getuige] heeft verklaard dat de verdachte aanvankelijk als taak had het binnenhalen van klanten en het doen van commercieel werk, hetgeen duidt op andere werkzaamheden dan die van rayonleider zoals in de arbeidsovereenkomst en de overige geschriften is vermeld, is naar het oordeel van het hof evenmin voldoende voor een bewezenverklaring. Daarbij betrekt het hof dat [getuige] bij de politie heeft verklaard dat niet hij, maar zijn vader in 2010 eigenaar was van het bedrijf, dat zijn vader de verdachte heeft aangenomen en dat hij niet op de hoogte is van de afspraken die toen zijn gemaakt. [getuige] heeft er overigens ook op gewezen dat 2010 een hectisch jaar was wegens het overlijden van zijn vader. Het hof acht het op grond hiervan niet uitgesloten dat [getuige] zich met betrekking tot de aard van de werkzaamheden die de verdachte in 2010 heeft verricht heeft vergist, dan wel hiervan onvoldoende op de hoogte was.

Volgens de advocaat-generaal zou de plotselinge halvering van het salaris kort na de hypotheekverstrekking eveneens een aanwijzing vormen dat het dienstverband slechts op papier bestond en louter ter verkrijging van een hypotheek strekte. Het hof overweegt dat de wijziging in salaris en de daaropvolgende wijziging in functie weliswaar opvallend zijn, maar dat die wijzigingen op zichzelf beschouwd niet redengevend zijn voor het bewijs van valsheid in geschrift. Daarbij betrekt het hof dat de uitleg die verdachte heeft gegeven voor deze wijzigingen, kort samengevat dat hij niet geschikt bleek te zijn voor de functie van rayonleider, maar dat men hem niet wilde ontslaan mede in verband met zijn hypotheek en dat hij daarom ander werk is gaan doen, niet zonder meer onaannemelijk is. Voornoemde wijzingen laten zich naar het oordeel van het hof evenmin goed begrijpen tegen de achtergrond van een vermeend fictief dienstverband.

Het hof is van oordeel dat de hiervoor weergegeven feiten en omstandigheden noch op zichzelf noch in onderling verband en samenhang met de overige inhoud van het dossier beschouwd, toereikend zijn voor het bewijs dat de in de tenlastelegging vermelde geschriften vals of vervalst zijn. Het hof zal de verdachte derhalve vrijspreken van het hem onder 2 en 3 tenlastegelegde.

Standpunt van de advocaat-generaal

Volgens de advocaat-generaal heeft het voorbereidend onderzoek, daaronder mede begrepen het onderzoek Warnow I dat als start heeft gediend, een voor het bewijs toereikend zicht geleverd op een groep personen, daaronder de verdachte begrepen, die zich - al dan niet in wisselende samenstellingen - duurzaam en gestructureerd heeft beziggehouden met zowel de handel in hasj als het witwassen van grote hoeveelheden contant geld.

Standpunt van de verdediging

Namens de verdachte is vrijspraak bepleit.

Het oordeel van het hof

Vooropgesteld wordt dat het, gelet op de uitleg die door de advocaat-generaal in hoger beroep aan de tenlastelegging is gegeven onder verwijzing naar de inhoud van het schriftelijk requisitoir van de officier van justitie, de bedoeling van het openbaar ministerie is geweest om de verdachte te vervolgen voor deelname aan één criminele organisatie die beide cumulatief tenlastegelegde oogmerken had.

Tegen die achtergrond bezien overweegt het hof dat het in het strafdossier van de verdachte voorhanden zijnde materiaal ontoereikend is voor de vaststelling dat sprake was van een dergelijk samenwerkingsverband. Niet alleen maakt het onderzoek Warnow I, waarop de advocaat-generaal haar vordering tot bewezenverklaring grotendeels baseert, geen deel uit van het onderhavige dossier, maar ook in dit onderhavige dossier zelf (Warnow II) zijn onvoldoende aanknopingspunten te vinden om tot een bewezenverklaring op dit onderdeel te kunnen komen. Hoewel op grond van de inhoud van het dossier kan worden vastgesteld dat de verdachte in de tenlastegelegde periode met verschillende personen gesprekken heeft gevoerd over (de invoer van) verdovende middelen en er bij personen met wie de verdachte telefoongesprekken heeft gevoerd hasjiesj is aangetroffen, is onvoldoende gebleken dat daarbij sprake is geweest van een samenwerking tussen de verdachte en één of meer van zijn gesprekspartners die duurzaam en gestructureerd van aard is geweest. Uit het dossier blijkt daarnaast dat de verdachte zich met de hulp van andere personen bezig hield met het overdragen van gelden aan anderen door middel van ondergronds bankieren. Niet kan echter worden vastgesteld dat deze gelden werden gegenereerd door de personen met wie de verdachte voormelde telefoongesprekken heeft gevoerd, dan wel dat de verdachte met de personen die waren betrokken bij het ondergronds bankieren een samenwerkingsverband vormde dat mede het oogmerk had op het plegen van misdrijven met betrekking tot de internationale handel in hasj. Voor zover kan worden vastgesteld dat de verdachte dit overdragen van gelden in georganiseerd verband heeft gepleegd, is het hof van oordeel dat dit niet het georganiseerde verband betreft waarop de het openbaar ministerie, gelet op de bewoordingen van de tenlastelegging en de daarop door de advocaat-generaal gegeven toelichting, het oog had.

Op grond van de voorgaande overwegingen zal het hof de verdachte vrijspreken van het onder 5 tenlastegelegde.