Uitspraken

[appellant sub 1] en [appellant sub 2] hebben elk de in r.o. 2.6 genoemde personen aansprakelijk gesteld voor de door hen geleden en nog te lijden schade. In dit geding vorderen zij dat deze personen hoofdelijk worden veroordeeld tot schadevergoeding. Grondslag is de groepsaansprakelijkheid van artikel 6:166 BW, dan wel een eigen onrechtmatige daad.

De rechtbank heeft bij het bestreden vonnis de gedaagden [D] en [A] , [B] en [C] uit hoofde van artikel 6:166 BW hoofdelijk aansprakelijk geacht voor de schade van [appellant sub 1] en [appellant sub 2] . In verband met de vaststelling van de omvang van de schade heeft de rechtbank iedere verdere beslissing aangehouden omdat zij verder debat over de schade noodzakelijk achtte.

De vorderingen tegen [geïntimeerde sub 1] en [geïntimeerde sub 2] heeft de rechtbank bij deelvonnis afgewezen, met veroordeling van [appellant sub 1] en [appellant sub 2] in de proceskosten. Tegen deze beslissing en de daaraan ten grondslag gelegde motivering komen [appellant sub 1] en [appellant sub 2] met hun grieven op.

De rechtbank heeft – voor zover in hoger beroep van belang – bij de beoordeling de volgende feitelijke omstandigheden in aanmerking genomen.

[geïntimeerde sub 1] is na aankomst op het [locatie] , terwijl hij een knuppel vasthield dreigend op [appellant sub 1] afgelopen en heeft zijn borst tegen de borst van [appellant sub 1] gebotst.

De bijdrage van [geïntimeerde sub 2] heeft volgens de rechtbank hierin bestaan dat hij heeft voldaan aan het verzoek van [geïntimeerde sub 1] om niet alleen in verband met een op handen zijnde confrontatie in te stappen in de inmiddels volle auto van [geïntimeerde sub 1] , maar desgevraagd ook een honkbalknuppel mee te nemen. [geïntimeerde sub 2] is op het [locatie] met de groep dreigend op [appellant sub 1] afgelopen, terwijl in zijn groep messen, knuppels en een op een vuurwapen gelijkend voorwerp zichtbaar aanwezig waren. Nadat de schoten waren gevallen heeft [geïntimeerde sub 2] zich te voet verwijderd.

De rechtbank heeft terecht tot uitgangspunt genomen dat de aansprakelijkheid van artikel 6:166 BW berust op de deelneming aan gedragingen in groepsverband, waarvan de kans op het aldus toebrengen van schade de deelnemers had behoren te weerhouden van het deelnemen aan die gedragingen in dat groepsverband. Van deelneming is sprake indien een betrokkene op een of andere manier door zijn gedragingen een bijdrage heeft geleverd aan het geheel van de gedragingen in groepsverband die het gevaar voor toebrenging van schade hebben doen ontstaan. Voorts dient tussen die bijdrage en de bijdragen van andere deelnemers aan die gedragingen een zodanige mate van samenhang te bestaan dat de gedragingen van betrokkene en die anderen als gedragingen in groepsverband kunnen worden aangemerkt. Verder is nodig dat de gezamenlijkheid van het handelen de kans op de schade zoals die zich voordoet verhoogt, met name door het ontstaan van een sfeer die het gevaar oproept of vergroot, en dat de deelnemers deze kans bewust aanvaarden. Niet is vereist dat het aangesproken groepslid (de) schade heeft veroorzaakt.

Op grond van de volgende omstandigheden is de rechtbank evenwel tot het oordeel gekomen dat [geïntimeerde sub 1] en [geïntimeerde sub 2] niet jegens [appellant sub 1] en [appellant sub 2] aansprakelijk zijn op grond van artikel 6:166 of 6:162 BW.

[geïntimeerde sub 1] en [geïntimeerde sub 2] waren niet aanwezig bij de ontmoeting bij [E] . Zij waren niet betrokken bij de sfeer die is opgeroepen tijdens deze bijeenkomst met de wapenhandelaar. [geïntimeerde sub 1] heeft verder de escalatie van de confrontatie (zonder succes) getracht te voorkomen door de politie te bellen voordat hij aankwam op het [locatie] . Ook is gebleken dat hij geen mes of vuurwapen bij zich had en dat hij geen geweld tegen [appellant sub 1] en [appellant sub 2] heeft gebruikt. Voor hem geldt daarom niet dat hij de kans dat de aan hen toegebrachte schade zich aldus zou voordoen, bewust heeft aanvaard. Hij is naar het oordeel van de rechtbank daarom niet aansprakelijk op grond van artikel 6:166 BW. Nu voorts gesteld noch gebleken is dat [geïntimeerde sub 1] bij eisers schade heeft veroorzaakt, is hij ook niet aansprakelijk uit hoofde van artikel 6:162 BW.
[geïntimeerde sub 2] heeft een honkbalknuppel meegenomen en hij heeft de groep getalsmatig versterkt. Het dreigende karakter dat hiervan uitging is voor het hof reden geweest hem strafrechtelijk te veroordelen, maar hij is volgens de rechtbank om dezelfde reden als [geïntimeerde sub 1] niet groepsaansprakelijk ex 6:166 BW. Hij stapte als laatste in de auto van [geïntimeerde sub 1] en is meteen na het vallen van de schoten weer vertrokken. Nu gesteld noch gebleken is dat [geïntimeerde sub 2] handelingen heeft verricht die schade veroorzaakt kunnen hebben, is ook hij niet aansprakelijk op grond van artikel 6:162 BW, aldus nog steeds de rechtbank.

Het hof komt tot een andere afweging dan de rechtbank. Daartoe wordt het volgende overwogen.

[geïntimeerde sub 1] heeft als chauffeur een groep van zes gewapende mannen naar het [locatie] gereden. Dit met het oog op een confrontatie met [appellant sub 1] . Hij heeft zelf een houten politieknuppel meegebracht en [geïntimeerde sub 2] gevraagd een honkbalknuppel mee te nemen. [geïntimeerde sub 1] is met de knuppel in de hand dreigend op [appellant sub 1] afgelopen en is met zijn borst tegen hem aangebotst. Aldus heeft [geïntimeerde sub 1] een duidelijke bijdrage geleverd aan het geheel van de gedragingen in groepsverband die het gevaar voor toebrenging van schade hebben doen ontstaan. Dat hij eerder op die avond niet bij de bijeenkomst bij [E] aanwezig was, leidt niet tot een ander oordeel. Het gaat erom dat het optreden waar hij wel bij was betrokken een extreem gewelddadig karakter had. [geïntimeerde sub 1] heeft zich gerealiseerd dat een serieus risico bestond op een gewelddadige confrontatie, maar heeft toch welbewust met een groep gewapende mannen de confrontatie gezocht. Weliswaar heeft hij de politie gewaarschuwd, maar uit de weergave van het gesprek blijkt dat [geïntimeerde sub 1] , hoewel hij zich ervan bewust was dat een gewelddadige confrontatie werd gezocht (“dit wordt uh uh, niet babbelen om het zo te zeggen”) desondanks met de anderen van wie hij wist dat zij gewapend waren, naar de ontmoeting is gegaan. De medewerker van de meldkamer heeft getracht [geïntimeerde sub 1] op andere gedachten te brengen (“ik vind het niet verstandig dat u daarop ingaat, op iemand die u zo probeert te provoceren” en: “dat is wachten op escalatie”), maar [geïntimeerde sub 1] heeft niettemin de confrontatie gezocht (“Ja, zeker, nou dan mag u een wagen sturen enne zeker binnen vijf minuten, want ik sta daar”).

Dat niet is vastgesteld dat [geïntimeerde sub 1] een bijdrage heeft gehad aan het toegebrachte letsel, staat niet aan aansprakelijkheid op grond van artikel 6:166 BW in de weg. Deze bepaling regelt de aansprakelijkheid voor de schade die door de groep is toegebracht, in beginsel onafhankelijk van de bijdrage die ieder in de schade heeft gehad. De hoofdelijke aansprakelijkheid voor de gehele schade berust op het deelnemen aan het handelen in groepsverband.

Het voorgaande is van overeenkomstige toepassing op [geïntimeerde sub 2] . Dat hij niet bij de genoemde bijeenkomst aanwezig was, als laatste in de auto van [geïntimeerde sub 1] stapte en meteen na het vallen van de schoten weer is vertrokken, doet niet aan af aan het feit dat hij wel degelijk heeft deelgenomen aan gedragingen in groepsverband met een gewelddadig karakter. Daarbij hebben groepsdeelnemers onrechtmatig schade toegebracht en de kans op het aldus toebrengen van schade had [geïntimeerde sub 2] behoren te weerhouden van het deelnemen aan die gedragingen in dat groepsverband. Dat het naar zeggen van [geïntimeerde sub 2] de bedoeling was de onenigheid uit te praten en dat de grope waartoe hij behoorde, gezien de achtergrond van de gebroeders [familienaam appellant sub en sub 2] , er rekening mee hield dat het tot een handgemeen zou komen, leidt niet tot een andere afweging. [geïntimeerde sub 2] heeft een honkbalknuppel meegenomen en heeft de groep getalsmatig versterkt. Het dreigende karakter dat van de groep uitging en het gezamenlijke optreden heeft de kans op de schade verhoogd, met name door het ontstaan van een sfeer die het gevaar oproept of vergroot. [geïntimeerde sub 2] heeft de kans op schade bewust aanvaard door met de groep mee te doen, terwijl hij besefte dat het op een handgemeen zou kunnen uitdraaien.
De stelling van [geïntimeerde sub 2] dat hij niet dreigend is meegelopen met de groep, maar na het uitstappen uit de auto op enige afstand is blijven staan, wordt niet door het hof gevolgd. Het hof heeft in de strafzaak bewezen verklaard dat [geïntimeerde sub 2] samen met zijn medeverdachten op de broers Uysal is toegelopen en samen met zijn medeverdachten tegen hen is opgedrongen. Aan die bewezenverklaring komt in dit geding op grond van artikel 161 Rv dwingend bewijs toe. [geïntimeerde sub 2] heeft in het onderhavige geding onvoldoende aangevoerd om tot een ander oordeel te kunnen komen.
Voor aansprakelijkheid is niet vereist dat [geïntimeerde sub 2] als aangesproken groepslid zelf de schade feitelijk heeft veroorzaakt en evenmin kan hij aan aansprakelijkheid ontkomen doordat hij ervan door ging op het moment dat de ontmoeting escaleerde.

Met het voorgaande zijn de grieven van [appellant sub 1] en [appellant sub 2] terecht voorgesteld en kan het bestreden deelvonnis niet in stand blijven.

Het vonnis waarvan beroep is ten aanzien van [geïntimeerde sub 1] en [geïntimeerde sub 2] een eindvonnis wat meebrengt dat het hof de zaken aan zich zal houden ter begroting van de schade. Uit de akte van [geïntimeerde sub 1] leidt het hof af dat [appellant sub 1] en [appellant sub 2] voornemens zijn de onderhavige zaken te voegen met het hoger beroep tegen het eindvonnis tegen de medegedaagden van [geïntimeerde sub 1] en [geïntimeerde sub 2] waarin de hoogte van de schade is vastgesteld. Dit komt het hof ook doelmatig voor. Het hof zal de zaken in verband daarmee naar de rol verwijzen voor uitlating voortzetting aan beide zijden. Anders dan waarvan [geïntimeerde sub 1] blijkens zijn akte kennelijk uitgaat, kan hij op grond van artikel 6 EVRM geen aanspraak maken op een behandeling in twee feitelijke instanties. Dat neemt niet weg dat hij (evenals [geïntimeerde sub 2] ) in hoger beroep uiteraard in de gelegenheid zal worden gesteld een standpunt in te nemen (en desgewenst stukken over te leggen) met betrekking tot de hoogte van de schade.

Iedere verdere beslissing zal worden aangehouden.