Uitspraken

afwikkeling van de nalatenschap heeft geïnformeerd en dat hij zich niet met de (mogelijke) Nederlandse fiscale verplichtingen die op de nalatenschap rusten heeft bezig gehouden.
De omstandigheid dat de nalatenschap – naar mag worden aangenomen – kan zijn gebaat bij het door [X] ingestelde beroep en hoger beroep en daarvan vermoedelijk geen nadeel zal ondervinden, beschouwt het Hof als een ‘redelijke grond’ in de zin van artikel 6:198 BW. Het Hof concludeert op grond van het hiervoor overwogene dat [X] (hierna: belanghebbende) als zaakwaarnemer bevoegdelijk beroep en hoger beroep heeft ingesteld.

De woonplaats van erflater
4.2.1. Omtrent de woonplaats van [Y] heeft de rechtbank het volgende overwogen:

“11. Binnenlands belastingplichtige is degene die in Nederland woont (artikel 2.1, eerste lid, onderdeel a, van de Wet inkomstenbelasting 2001 (hierna: Wet IB 2001)). Waar iemand woont en waar een lichaam is gevestigd, wordt naar de omstandigheden beoordeeld (artikel 4, eerste lid, van de Algemene wet inzake rijksbelastingen). Een natuurlijk persoon heeft zijn woonplaats in Nederland, indien hij een duurzame betrekking van persoonlijke aard met Nederland heeft. Bepalend daarbij is of uit omstandigheden blijkt dat de banden van de belastingplichtige met Nederland voldoende sterk zijn om te kunnen aannemen dat hij hier te lande het duurzame middelpunt van zijn persoonlijke levensbelangen heeft.

12. Verweerder, die erflater als binnenlands belastingplichtig aanmerkt, dient feiten en omstandigheden te stellen en, bij betwisting, aannemelijk te maken op grond waarvan geconcludeerd kan worden dat erflater in Nederland woonde. Verweerder heeft hiervoor gewezen op: de inschrijving van erflater in de basisregistratie personen vanaf 13 augustus 2010, de door erflater afgesloten zorgverzekering in Nederland, duurzame huisvesting in Nederland, en de omstandigheden dat de inkomsten van erflater uitsluitend afkomstig waren uit Nederland, dat het merendeel van de gelden was ondergebracht bij Nederlandse banken en dat over het jaar 2010 een migratie-aangiftebiljet is ingediend waarin melding is gemaakt van verblijf in Spanje tot en met 6 augustus 2010.

13. Eiser heeft het navolgende aangedragen: erflater en zijn echtgenote hebben nimmer willen remigreren naar Nederland, erflater heeft zich weliswaar (verplicht) ingeschreven in Nederland maar heeft zich nooit uitgeschreven in Spanje , erflater en zijn echtgenote onderhielden in Spanje nagenoeg alle sociale contacten, naast de zorgverzekering in Nederland had erflater ook een ziektekostenverzekering in Spanje , erflater kreeg automatisch een huisarts in Nederland toegewezen maar beschikte in Spanje ook nog over een huisarts, het adres in Spanje wordt veelvuldig gebruikt voor het verzenden van post door diverse Nederlandse instanties, de urn van de echtgenote van erflater is naar de woning in Spanje gebracht en in 2011 is in Spanje gezocht naar een instelling waar erflater kon verblijven.

14. Tussen partijen is niet in geschil dat erflater de intentie had om terug te keren naar Spanje . Echter, de wil om terug te keren naar, in dit geval, Spanje kan voor de woonplaatsbepaling van belang zijn, maar vormt op zichzelf niet een afdoende omstandigheid (vgl. Hoge Raad 18 juni 1952, B.9247). De wil heeft alleen betekenis voor zover deze uit de waarneembare feiten blijkt of daaruit kan worden afgeleid.

15. Naar het oordeel van de rechtbank heeft verweerder aannemelijk gemaakt dat de fiscale woonplaats van erflater in 2011 in Nederland lag, nu erflater geruime tijd in Nederland verbleef. Erflater heeft, behoudens een korte terugkeer naar Spanje , vanaf augustus 2010 tot en met zijn overlijden in Nederland verbleven. Erflater en zijn echtgenote hadden een huurovereenkomst gesloten voor een woning van één jaar, met een optie tot verlening, bij het [adres] in [woonplaats A] . Daar woonden zij zelfstandig met beschikbaarheid van zorg, hetgeen noodzakelijk was in verband met de gezondheidssituatie van erflater. Het was geenszins mogelijk voor erflater om zelfstandig te wonen zonder de beschikbaarheid van zorg in de nabijheid. Het was niet mogelijk gebleken om in Spanje een soortgelijke woonruimte te bemachtigen, hetgeen ertoe leidde dat erflater geruime tijd in Nederland verbleef. Het feit dat erflater het voornemen had om naar Spanje terug te keren zodra dit mogelijk zou zijn, is niet onverenigbaar met het oordeel van de rechtbank omdat, om aan te nemen dat iemand in Nederland woont, het geenszins noodzakelijk is dat het verblijf in Nederland een permanent karakter heeft (vgl. Hoge Raad 24 februari 1954, nr. 11656, BNB 1954/112). Aan het oordeel van de rechtbank doet evenmin af dat erflater voorafgaand aan zijn komst naar Nederland sinds 1989 met zijn echtgenote in Spanje verbleef, nu dat verblijf onvoldoende zegt over de woonplaatsbepaling ten tijde van het overlijden.

16. Gelet op hetgeen hiervoor is overwogen, heeft verweerder erflater terecht als binnenlands belastingplichtige aangemerkt. Dit brengt mee dat erflater in Nederland in de heffing wordt betrokken naar zijn wereldinkomen. Eiser heeft de rechtbank verzocht om, indien geoordeeld zou worden dat de woonplaats ten tijde van het overlijden van erflater in Nederland gelegen was, rekening te houden met een verrekening ter voorkoming van dubbele belastingheffing gelet op het Verdrag tussen Spanje en Nederland. De rechtbank oordeelt dat, onder verwijzing naar de brief van verweerder van 25 juni 2014, welke deel uitmaakt van op de zaak betrekking hebbende stukken, verweerder reeds rekening heeft gehouden met voorkoming dubbele belastingheffing.”

De inspecteur stelt zich – zakelijk weergegeven – op het standpunt dat de rechtbank erflater terecht als in Nederland binnenlands belastingplichtige heeft aangemerkt. Erflater heeft, behoudens enkele weken in mei 2011, zijn verblijf in Nederland gehad. Dit is in overeenstemming met de inschrijving in de basisadministratie personen en met de dienovereenkomstige vermelding in het Nederlandse aangiftebiljet voor 2010. Volgens de inspecteur heeft belanghebbende bij diverse gelegenheden naar voren gebracht dat een verblijf zonder nadere zorgmogelijkheden voor erflater en zijn echtgenote niet mogelijk was en dat zij om die reden naar Nederland zijn verhuisd. Erflater en zijn echtgenote zijn in een huurwoning gaan wonen waarbij tevens betaald werd voor (extra) zorg die nodig zou kunnen zijn. Een vergelijkbare faciliteit zou ook in Spanje aanwezig kunnen zijn, maar de kinderen van erflater waren niet in staat om dat te regelen.

Voor het geval wordt geoordeeld dat belanghebbende voor de toepassing van het Verdrag zowel in Nederland als in Spanje woont, zijn volgens de inspecteur de persoonlijke en economische banden met Nederland het nauwst.
Mochten de banden met Nederland en Spanje even nauw zijn, dan is Nederland volgens de inspecteur in 2011 de staat waar erflater – in de zin van artikel 4, derde lid, onderdeel b, Verdrag, gewoonlijk verblijft.
Indien onherroepelijk komt vast te staan dat erflater (beoordeeld naar Nederlands fiscaal recht) een binnenlands belastingplichtige was, dan is sprake van dubbele heffing en kan een beroep worden gedaan op artikel 27 van het Verdrag (regeling voor onderling overleg).
4.2.4. Evenals de rechtbank stelt het Hof voorop dat iemand woont – op grond van artikel 4, eerste lid, AWR naar de omstandigheden beoordeeld – in het land waarmee hij een duurzame betrekking van persoonlijke aard heeft.
In een situatie als de onderhavige, waarin iemand gedurende lange tijd in het buitenland heeft gewoond, ligt het in beginsel op de weg van degene die stelt dat daarin verandering is gekomen (doorgaans – zoals ook in het onderhavige geval – de inspecteur), om in geval van betwisting van die stelling daartoe ter onderbouwing feiten en omstandigheden aannemelijk te maken.

Voor de beoordeling van de woonplaats van erflater in 2011 acht het Hof, op grond van hetgeen partijen over en weer naar voren hebben gebracht, in het bijzonder de volgende feiten en omstandigheden relevant:

- de kinderen van erflater wonen in Nederland;
- voorjaar 2009 heeft erflater in verband met vaatproblemen een operatie moeten
ondergaan;
- medio 2010 was de echtgenote van erflater afhankelijk van de zorg/hulp van
erflater, geboren [in] 1924, en kreeg erflater een longontsteking, welke
voor zijn fysieke toestand een ernstige en langdurige verzwakking inhield (2.3);
- als gevolg van deze situatie hebben erflater en zijn echtgenote met ingang van 1
augustus 2010, voor de duur van één jaar en met voortzetting voor onbepaalde tijd
na die periode, een woning met zorgfaciliteiten in [woonplaats A] gehuurd;
- het Hof acht het, gelet op de leeftijd van belanghebbende en hetgeen omtrent zijn
fysieke gesteldheid onder 2.3, 2.7, 2.10 en 2.11 is vermeld (in het bijzonder gelet op
de aard van de lichamelijke klachten, waaronder diabetes en een vasculaire
aandoening), niet aannemelijk dat erflater – ofschoon hij dat wel wenste – in 2011
in staat was zelfstandig terug te keren naar zijn woning in Spanje ;

- daarbij neemt het Hof in aanmerking dat de woning in Spanje buiten een dorp,
op een berg gelegen was en dat belanghebbende – kennelijk – zonder medische
keuring in Spanje niet meer gebruik mocht maken van zijn (Spaanse) rijbewijs;
- de vaatchirurg heeft erflater medio 2011 een ‘reisverbod’ gegeven en erflater is
– weliswaar onverwacht – overleden voorafgaand aan een dotteroperatie;
- het Hof acht het– zoals is gesteld door belanghebbende –mogelijk dat ook in Spanje
een woning met zorgfaciliteiten voor erflater beschikbaar had kunnen zijn geweest,
maar dat daartoe in 2011 concrete stappen zijn genomen, acht het Hof niet
aannemelijk;
- ziektekosten zijn vanaf augustus 2010 gedeclareerd bij een Nederlandse zorgverze-
keraar;

- erflater had in Nederland bij de ING-bank een rekening aangehouden waarop zijn
AOW en pensioen werd gestort;
- vóór hun verhuizing naar Spanje in 1989 heeft (hebben) erflater (en echtgenote)
eveneens in [woonplaats A] gewoond;
- erflater was in [woonplaats A] ingeschreven in de basisadministratie personen, hij
heeft voor het jaar 2010 aangifte Ib/Pvv gedaan en daarin een onderscheid gemaakt
tussen de periode dat hij in Spanje verbleef – van 1 januari 2010 tot en met 6
augustus 2010 – en de (daarop volgende) periode dat hij in Nederland verbleef.

Op grond van de hiervoor vermelde feiten en omstandigheden is het Hof van oordeel dat erflater in 2011 in Nederland woonde. Daarbij heeft het Hof relatief veel gewicht toegekend aan de fysieke gesteldheid van erflater in 2010 en 2011 en de daaruit voortvloeiende beperkingen. Het Hof acht het aannemelijk dat de lichamelijke beperkingen die zich – in ieder geval – vanaf 2009 bij erflater hebben gemanifesteerd niet van voorbijgaande aard waren en dat een zelfstandig wonen in de woning in [woonplaats B] ( Spanje ), althans zonder nadere aanpassingen (waarvan verder niet is gebleken) in 2011 redelijkerwijs niet meer te verwachten viel.
Zoals ook door de rechtbank is overwogen, is met dit oordeel niet onverenigbaar dat belanghebbende de wens had om weer duurzaam naar Spanje terug te keren en dat belang-hebbende vóór 2011 geruime tijd in Spanje heeft gewoond. Denkbaar zou zijn geweest dat belanghebbende op een andere wijze weer in Spanje zou zijn gaan wonen, maar daarvan is het niet meer gekomen. Voorbereidingshandelingen in die richting zijn in 2011 ook niet of nauwelijks verricht. Voor de beoordeling van het wonen van erflater in 2011 gaat het Hof derhalve voorbij aan de klaarblijkelijk destijds aanwezige wens van erflater om weer naar Spanje terug te keren.
4.3.1. Veronderstellenderwijs ervan uitgaande dat erflater ingevolge de wetgeving van Spanje aldaar op grond van zijn woonplaats of enige andere soortgelijke omstandigheid, zoals de door belanghebbende gestelde Spaanse ‘residencia’ van erflater, is onderworpen aan belastingheffing, als bedoeld in artikel 4, eerste lid, van het Verdrag, constateert het Hof dat erflater voor de toepassing van het Verdrag zowel inwoner van Nederland als van Spanje was. Voor een dergelijke situatie bevat artikel 4, derde lid, van het Verdrag onder meer de navolgende bepalingen:

“Indien een natuurlijke persoon ingevolge de bepaling van het eerste lid inwoner van beide Staten is, gelden de volgende regels:
a. hij wordt geacht inwoner te zijn van de Staat waar hij een duurzaam tehuis tot zijn beschikking heeft. Indien hij in beide Staten een duurzaam tehuis tot zijn beschikking heeft,

wordt hij geacht inwoner te zijn van de Staat waarmede zijn persoonlijke en economische betrekkingen het nauwst zijn (middelpunt van de levensbelangen);
b. indien niet kan worden bepaald in welke Staat hij het middelpunt van zijn levensbelangen heeft, of indien hij in geen van de Staten een duurzaam tehuis tot zijn beschikking heeft, wordt hij geacht inwoner te zijn van de Staat waar hij gewoonlijk verblijft.”