Uitspraken

In verband met het behandelen van de aangiften inkomstenbelasting/premie volksverzekeringen over de jaren 2011 en 2012 heeft de inspecteur aan belanghebbende in een schrijven van 29 april 2014 de volgende vragen gesteld:

2. Zo ja, wat was het saldo, inclusief onderliggende sub- en beleggingsrekeningen, op 1 januari en 31 december in 2011 en 2012?

3. Zo nee, waar wordt het eerder op de KBL-rekening gestalde vermogen in 2011 en 2012 aangehouden?

4. Wat was het saldo van die andere rekeningen op 1 januari en 31 december in 2011 en 2012?

5. Indien niet langer vermogen in het buitenland wordt aangehouden, wanneer en op welke binnenlandse rekening is dit vermogen gestort of wanneer en waarvoor is het aangewend?

6. Ik verzoek u de bescheiden met betrekking tot de buitenlandse rekening(en)(in kopie) voor deze jaren te overleggen.”

De inspecteur stelt dat belanghebbende niet of niet geheel aan deze informatieverzoeken heeft voldaan, terwijl hij daar op grond van de artikelen 47 en 49 van de AWR toe verplicht was. De inspecteur heeft daarom voor de geciteerde vragen de onderhavige informatiebeschikking ex artikel 52a van de AWR genomen (dagtekening 8 augustus 2014).

Het Hof stelt voorop dat artikel 47, eerste lid, van de AWR de inspecteur een ruime bevoegdheid geeft tot het inwinnen van informatie bij een belastingplichtige. Voor een belastingplichtige bestaat op grond van die bepaling een verplichting om aan de inspecteur desgevraagd gegevens en inlichtingen te verstrekken en/of boeken, bescheiden en andere gegevensdragers beschikbaar te stellen, indien de inspecteur, gelet op de hem ter beschikking staande gegevens, zich in redelijkheid op het standpunt kan stellen, c.q. een redelijk vermoeden kan hebben, dat de door hem gevraagde gegevens, inlichtingen, boeken, bescheiden en/of andere gegevensdragers van belang kunnen zijn voor de vaststelling van de feiten welke invloed kunnen uitoefenen op de belastingheffing ten aanzien van die belastingplichtige (vgl. het arrest van de Hoge Raad van 18 april 2003, nr. 38122, ECLI:NL:HR:2003:AF7498).

Hierbij moet worden opgemerkt, dat de bevoegdheid tot het vragen van de informatie reeds bestaat bij aanwezigheid van een redelijk vermoeden in de zojuist bedoelde zin. Het is derhalve niet vereist dat de inspecteur in het kader van de onderhavige procedure aannemelijk maakt dat belanghebbende houder van de bankrekeningen was of nog steeds is. De omstandigheid dat de inspecteur bevoegd is informatie omtrent (het aanhouden van) de rekening te vragen, betekent niet dat daarmee in rechte zou vaststaan dat belanghebbende daadwerkelijk rekeninghouder was of is.

Ten slotte is van belang, dat een informatiebeschikking niet een strafmaatregel vormt en evenmin een maatregel waarmee de verstrekking van die informatie wordt afgedwongen. Dat wordt niet anders doordat een dergelijke beschikking gepaard gaat met omkering en verzwaring van de bewijslast (Hoge Raad, 8 augustus 2014, nr. 13/00933, ECLI:NL:HR:2014:2144).

Belanghebbende stelt dat de informatiebeschikking vernietigd dient te worden, omdat die zou zijn opgelegd in strijd met het in artikel 6 van het EVRM opgenomen vermoeden van onschuld. Immers, belanghebbende is door de strafkamer van het Hof op 28 februari 2006 onherroepelijk vrijgesproken van het doen van een onjuiste aangifte. De strafkamer had te oordelen over hetzelfde feitencomplex en hetzelfde bewijsmateriaal als in de onderhavige zaak. Uit het arrest EHRM 23 oktober 2014, Melo Tadeu tegen Portugal, nr. 27785/10 (ECLI:CE:ECHR:2014:1023JUD002778510) volgt, aldus belanghebbende, dat de uitspraak van het Hof in de onderhavige zaak geen twijfel mag oproepen over de juistheid van de vrijspraak van hetgeen belanghebbende in de strafzaak werd verweten. Aangezien het bewijsmateriaal in de strafzaak uit niets anders bestond dan kopieën van de microfiches waaraan de inspecteur in de onderhavige zaak stelt zijn redelijk vermoeden te ontlenen, moet het Hof de informatiebeschikking vernietigen. Een andere uitspraak zou immers op zijn minst twijfel wekken over de juistheid van de strafrechtelijke vrijspraak.

De inspecteur betoogt, dat het Hof in de uitspraken in de zaken 15/506 en 15/529 de uit Melo Tadeu voortvloeiende regels juist heeft toegepast. Het Hof heeft aldaar overwogen, dat voor de vraag of een feit geacht kan worden te zijn bewezen in het strafrecht andere maatstaven gelden dan in het recht ter zake van bestuurlijke boeten; dat hieruit volgt dat de belastingrechter niet gebonden is aan het oordeel van de strafrechter over de vraag of een bepaald feit vaststaat, zelfs al is dit oordeel gebaseerd op hetzelfde bewijsmateriaal als in de strafzaak voorhanden was; dat tevens volgt dat een van het oordeel van de strafrechter afwijkend oordeel van de belastingrechter over de vraag of een bepaald feit vaststaat, op zichzelf geen twijfel oproept over de juistheid van het oordeel van de strafrechter, ook al zijn beide oordelen gebaseerd op hetzelfde bewijsmateriaal.

De inspecteur wijst op het feit dat de Hoge Raad de door belanghebbende ingestelde cassatieberoepen ongegrond heeft verklaard. De onderhavige zaak onderscheidt zich, zo stelt hij, voor wat betreft de Melo Tadeu problematiek, in niets van die eerdere zaken, zodat belanghebbendes beroep op Melo Tadeu moet worden verworpen.

De strafkamer van het Hof heeft (zie 2.3) geoordeeld dat op basis van de microfiche niet het wettig en overtuigend bewijs in strafrechtelijke zin is geleverd, dat belanghebbende een onjuiste of onvolledige aangifte heeft gedaan. De strafkamer is op grond van de voor het strafprocesrecht geldende (bewijs)regels tot deze vrijspraak gekomen. Het Hof trekt de juistheid van deze beslissing van de strafkamer niet in twijfel.

In het onderhavige geval gaat het echter om een andere rechtsvraag dan die waarover de strafkamer zich heeft gebogen. Het gaat in het onderhavige geval om de vraag of de inspecteur, op basis van de voor het fiscale procesrecht geldende regels, zich in redelijkheid op het standpunt kon stellen dat de door hem gevraagde inlichtingen en bescheiden voor de belastingheffing van belanghebbende van belang konden zijn (zie het hierboven geschetste toetsingskader). Een bevestigend antwoord op die vraag staat niet op gespannen voet met de strafrechtelijke vrijspraak. Het beroep op Melo Tadeu wordt daarom verworpen.

Belanghebbende doet voorts een beroep op de arresten van het Camilleri tegen Malta (van het EHRM) en WebMindLicenses (van het EU HvJ).

In het arrest in de zaak Camilleri tegen Malta (ECLI:NL:XX:2013:BZ6144) heeft het EHRM op 22 januari 2013 geoordeeld dat op basis van objectieve gegevens voorzienbaar moet zijn op welke wijze een verdenking van een strafbaar feit zal worden vervolgd.

De casus van de Camilleri zaak was als volgt. Het Maltese openbaar ministerie heeft bij bepaalde delicten de keuze om de zaak aan te brengen bij twee verschillende gerechten. Die keuze is bepalend voor de zwaarte van de door de rechter op te leggen minimumstraffen. De keuze berust op een louter subjectieve beslissing van de openbaar aanklager waarbij ruimte is voor willekeur, zonder procedurele waarborgen. Daarom is voor een beklaagde niet te voorzien welke minimumstraf hem boven het hoofd hangt. Het EHRM oordeelde dat het Maltese recht op dit punt niet voldeed aan de vereiste voorzienbaarheid en ook niet voorzag in effectieve waarborgen tegen willekeurige strafoplegging, zodat zich een schending voordeed van artikel 7 van het EVRM.

Het arrest van het Hof van Justitie in de zaak WebMindLicenses (WML) (HvJ EU 17 december 2015, ECLI:EU:C:2015:832) betrof het recht op privacy uit het EU Handvest. WML verweet de Belastingdienst gebruik te hebben gemaakt van bewijzen die buiten haar medeweten waren verkregen door afluistering van telefoongesprekken en inbeslagname van e-mails in een parallelle strafprocedure waartoe zij geen toegang had gekregen. Het Hof van Justitie besliste, (zeer) kort samengevat, dat het Unierecht zich er niet tegen verzet dat de belastingdienst, teneinde vast te stellen dat sprake is van misbruik (inzake BTW), in een administratieve procedure gebruik maakt van bewijzen die in een parallelle nog niet afgesloten strafprocedure zijn verkregen, mits de door het unierecht en in het bijzonder het EU-Handvest gewaarborgde rechten worden geëerbiedigd. Belanghebbende betoogt, naar het Hof verstaat, dat die rechten in het onderhavige geval niet zijn geëerbiedigd. Hij stelt:

Het Hof verwerpt het beroep op beide arresten (voor zover het een beroep op WML betreft gaat het Hof er daarbij veronderstellenderwijs van uit dat in dezen mede het recht van de Unie ten uitvoer wordt gebracht), onder verwijzing naar hetgeen hiervóór onder 5.2.3 werd overwogen: een informatiebeschikking is niet een strafmaatregel en evenmin een maatregel waarmee de verstrekking van die informatie wordt afgedwongen. De arresten verzetten zich daarom niet tegen het opleggen van de informatiebeschikking. Van strijd met artikel 6, tweede lid, van het EVRM of artikel 48 van het Handvest van de Grondrechten van de Europese Unie is derhalve geen sprake.

Belanghebbende stelt dat van hem niet geëist kan worden de gevraagde gegevens en inlichtingen te verschaffen omdat die eis in strijd zou zijn met het nemo-tenetur beginsel. Deze stelling wordt verworpen op dezelfde grond als de vorige. Het Hof verwijst ook hier naar overweging 5.2.3.

Belanghebbende stelt dat door tijdsverloop de bewijskracht van de microfiche voor het onderhavige jaar te verwaarlozen is.

Hoewel kan worden verdedigd, dat de bewijsrechtelijke relevantie van het feit dat belanghebbende op 31 januari 1994 beschikte over een verzwegen bankrekening met het verstrijken der jaren afneemt, ziet het Hof vooralsnog geen reden om voor de onderhavige jaren anders te oordelen dan het heeft gedaan in de uitspraak 15/529 voor de jaren 2009 en 2010. Het saldo van de bankrekening op 31 januari 1994 was aanzienlijk. Een dergelijk saldo verdwijnt - in de regel - niet snel. Ook voor de onderhavige jaren is van belang wat er met dat aanzienlijke tegoed is gebeurd.

Belanghebbende herhaalt voorts in hoger beroep in wezen hetgeen hij voor de rechtbank, alsmede in voorgaande jaren voor het Hof, heeft aangevoerd.

1. Hij bestrijdt de juistheid van de identificatie;

2. Hij bestrijdt de rechtmatigheid van het bewijs;

3. Hij stelt dat het de inspecteur niet is toegestaan gebruik te maken van de bevoegdheden van de artikelen 47 en 52a van de AWR indien en zolang er (andere) fiscale procedures tussen de inspecteur en belanghebbende aanhangig zijn.

Het Hof verwerpt belanghebbendes klachten en verenigt zich met hetgeen de rechtbank heeft overwogen. Het verwijst voorts naar zijn reeds eerder ten aanzien van bovenstaande stellingen gegeven oordelen in de uitspraken 15/506 en 15/529, welke uitspraken het Hof aan deze hecht.

Ten aanzien van de identificatie heeft het Hof in de uitspraak 15/506 overwogen, dat het bewijs mag worden gebruikt (niet onrechtmatig is), dat geen reden bestaat te twijfelen aan de authenticiteit van de gegevens en dat belanghebbende als rekeninghouder is geïdentificeerd. Het Hof verwijst naar overwegingen 4.1.1 tot en met 4.4.4.4 van die uitspraak.

Ten aanzien van de bevoegdheden van de inspecteur verwijst het Hof naar de overwegingen 4.4.3 tot en met 4.4.5 van uitspraak 15/529.

Hetgeen belanghebbende overigens heeft aangevoerd, vindt eveneens zijn weerlegging in de uitspraken 15/506 en 15/529 en wordt daarom verworpen.

Het Hof overweegt ten overvloede als volgt.

De rechtbank heeft geoordeeld dat de vraag of de bewijslast kan worden ‘omgekeerd’ en verzwaard pas aan de orde kan komen in een eventuele procedure over de belastingaanslagen. Dat oordeel is onjuist; de rechter die heeft te beslissen over de rechtmatigheid van de informatiebeschikking kan ook oordelen over de omkering van de bewijslast. Dat laat onverlet dat een belanghebbende de vraag of een onherroepelijke informatiebeschikking tot omkering van de bewijslast dient te leiden, ook, zo nodig opnieuw, aan de orde kan stellen in de procedure over de desbetreffende belastingaanslag of beschikking (“hoofdprocedure”) (Hoge Raad, 10 februari 2017, nr. 16/02729, ECLI:NL:HR:2017:130). Op basis van hetgeen partijen over en weer hebben aangevoerd bestaat naar het oordeel van het Hof onvoldoende grond om reeds thans te oordelen dat indien belanghebbende zijn informatieplichten niet nakomt de bewijsrechtelijke sanctie desalniettemin niet intreedt. Het onjuiste oordeel van de rechtbank heeft dus geen gevolgen.