Uitspraken

Feiten

De verdachte is en was ten tijde hier van belang bestuurder en enig aandeelhouder van [bedrijf03] B.V., welke vennootschap op haar beurt bestuurder was en is van de op 15 juni 1999 opgerichte besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid [bedrijf01] B.V. (verder ook te noemen: [bedrijf01] ).

[naam01] was in de jaren voorafgaand aan oktober 1999 middellijk eigenaar van [bedrijf02] B.V., waarin (de exploitatie van) het Amsterdamse prostitutiebedrijf [bedrijf04] was ondergebracht en eigenaar van de panden waarin dit bedrijf was gevestigd: [adres02] en [adres03] .

Uit het dossier, meer in het bijzonder uit diens aangifte van [index01] januari 1999, volgt dat [naam01] zich voorafgaand en na die datum dermate bedreigd voelde door [naam03] en [naam04] , van wie hij zegt te weten dat zij deel uitmaakten van een criminele organisatie en geweld niet zouden schuwen, dat hij zich gedwongen voelde om over te gaan tot de verkoop van [bedrijf04] en de daartoe behorende activa en vermogensrechten en de panden. In een overeenkomst betreffende koop en verkoop van activa, ondertekend op 1 oktober 1999 tussen [bedrijf02] B.V. (verkoper), [naam01] (verhuurder), [bedrijf01] (koper) en [verdachte01] is daartoe de koop/verkoop geregeld van activa (exploitatie/inventaris/intellectuele eigendomsrechten) en het onroerend goed aan [adres02] en [adres03] (hierna als gezamenlijkheid ook aan te duiden als: [bedrijf04] ). In deze overeenkomst is, onder andere, opgenomen dat voornoemd onroerend goed wordt verhuurd met een optie tot koop en dat bij gebruikmaking van die optie de koopprijs 4.400.000,00 gulden bedraagt en alle kosten voor rekening van de verkoper komen. Met betrekking tot de verhuur/huur van het onroerend goed is een afzonderlijke overeenkomst opgesteld, gedateerd 25 mei 1999. Hierin is, onder andere, opgenomen dat [naam01] (verhuurder) voornoemde panden aan [verdachte01] (huurder) verhuurt met ingang van 1 mei 1999, met een optie om het onroerend goed te kopen.

Gelet op de ingangsdatum van de huur op 1 mei 1999 gaat het hof er van uit dat de zaak (exploitatie/activa/merkenrecht [bedrijf04] ) op 1 mei 1999 aan [bedrijf01] is overgedragen.

Op 31 januari 2002 is [bedrijf01] eigenaar geworden van het bedrijfspand met ondergrond en verder aanbehoren aan [adres02] en het appartementsrecht verbonden aan [adres03] .

Op 27 juli 2023 heeft ten overstaan van de civiele rechter in de rechtbank Amsterdam op verzoek van [getuige01] een voorlopig getuigenverhoor (zaaknummer/rekestnummer C/13/705412/HA RK 21-259) plaatsgevonden bij welke gelegenheid onder meer [getuige01] en [getuige02] als getuige zijn gehoord. De verdachte en [bedrijf01] zijn in deze procedure verweerders. [getuige01] heeft aan zijn verzoek tot het houden van een voorlopig getuigenverhoor ten grondslag gelegd dat de verdachte en hij in 1999 mondeling hebben afgesproken dat [getuige01] recht heeft op 50% (van de opbrengst) van het onroerend goed van [bedrijf04] . [getuige01] was niet op papier maar wel in werkelijkheid als mede-eigenaar betrokken bij [bedrijf04] .

Standpunt van het openbaar ministerie

De advocaat-generaal heeft zich op het standpunt gesteld dat [naam01] als gevolg van de bedreigingen door [naam03] en [naam04] zich genoodzaakt heeft gevoeld [bedrijf04] voor een bijzonder lage som – die hij zelf aan de verdachte heeft geleend – en onder onzakelijke voorwaarden aan de verdachte te verkopen.

De verdachte was geen willekeurige koper; er was sprake van een opzetje. De verdachte was een goede vriend en de zwager van [getuige01] , destijds vice-president van de [club01] en tevens een goede bekende van [naam03] en [naam04] . De advocaat-generaal gaat uit van een (schijn)constructie waarbij de verdachte (en [bedrijf01] B.V.) naar voren zijn geschoven als oplossing om te maskeren wie de werkelijke eigenaren van [bedrijf04] werden en waarbij [naam04] en [naam03] en/of [club01] zeggenschap kregen over [bedrijf04] . Naar de mening van de advocaat-generaal was de verdachte een stroman voor [naam04] en [naam03] en is [getuige01] als waarnemer voor hen opgetreden. Een en ander was zo opgezet omdat het ondenkbaar was dat [naam03] , [naam04] of [getuige01] de voor exploitatie van [bedrijf04] benodigde vergunningen zouden krijgen. De verdachte wist dat [naam01] verkocht omdat hij werd bedreigd en afgeperst. Daarom kan witwassen, naar de mening van de advocaat-generaal, wettig en overtuigend worden bewezen. Daarbij hoeft niet vast komen te staan dat de bedreiging/afpersing was gericht op het overnemen van [bedrijf04] door de verdachte.

Standpunt van de verdediging

De raadsman heeft betoogd dat geen sprake is geweest van een opzetje en dat de verdachte geen stroman is geweest. Er is geen causaal verband tussen de afdreiging/bedreiging van [naam01] en het verwerven van [bedrijf04] door de verdachte via diens vennootschap [bedrijf01] B.V. Anders dan door het openbaar ministerie is gesteld, is de enkele wetenschap van de verdachte dat [naam01] werd bedreigd dan wel afgeperst, onvoldoende voor een veroordeling ter zake van witwassen.

De raadsman heeft verder aangevoerd dat, voor zover het openbaar ministerie de stelling zou betrekken dat een ander gronddelict dan afpersing/bedreiging, met als doel [bedrijf04] te verwerven, is tenlastegelegd, dit in strijd is met de grondslagleer. De verdachte mag niet worden verrast door wijzigingen in de tenlastelegging.

Ten slotte heeft de raadsman zich op het standpunt gesteld dat hetgeen [getuige01] als getuige op

27 juli 2023 in het kader van een civielrechtelijk voorlopig getuigenverhoor heeft verklaard, niet voor het bewijs kan worden gebezigd. Die verklaring is ongeloofwaardig en wordt slechts door de verklaring van [getuige01] vriendin [getuige02] ondersteund.

Het oordeel van het hof

Bewezenverklaring

Het hof acht het onder 1 aan de verdachte tenlastegelegde bewezen in die zin dat de verdachte zich met zijn vennootschap [bedrijf01] en [getuige01] schuldig heeft gemaakt aan witwassen door te verbergen en/of verhullen wie de werkelijke rechthebbenden waren op de door [bedrijf02] B.V. en [naam01] bij de in de tenlastelegging genoemde overeenkomst en akte overgedragen panden en/of appartementsrechten

[adres02] en [adres03] , de goodwill van de nachtclub en/of het prostitutiebedrijf [bedrijf04] en de daarbij behorende activa en beeld- dan wel woordmerken. Zij hebben tevens deze zaken voorhanden gehad en daar gebruik van gemaakt. Dit deden zij in de wetenschap dat die zaken middellijk van misdrijf afkomstig waren. Het tenlastegelegde verwerven van deze voorwerpen is niet bewezen nu die verwerving heeft plaatsgevonden vóór aanvang van de tenlastegelegde periode. In het midden kan blijven de vraag of de verdachte (bewust) onderdeel was van een vooropgezet plan van [naam03] en [naam04] om [naam01] ertoe te brengen diens bedrijf [bedrijf04] met toebehoren aan hen af te staan. De beantwoording van die vraag doet voor hetgeen het hof bewezen acht niet terzake.

Het hof stoelt zijn oordeel op het volgende.

De verklaringen

[getuige01] is ter terechtzitting in hoger beroep in deze strafzaak als getuige onder ede gehoord. [getuige01] heeft verklaard dat hij mede-eigenaar van [bedrijf04] is. [naam01] had 12 miljoen gulden voor [bedrijf04] gevraagd maar [getuige01] heeft het “afgemaakt” op 10 miljoen gulden. [naam01] zou een bedrag van

8,4 miljoen gulden uit de zaak financieren en hij wilde 2 miljoen gulden contant hebben. Als de

2 miljoen gulden niet betaald werden, zou de koop niet doorgaan. Het was de bedoeling dat [getuige01] en [verdachte01] allebei 1 miljoen gulden zouden betalen; [getuige01] heeft 1 miljoen gulden direct contant betaald en [verdachte01] mocht 1 miljoen gulden in gedeeltes afbetalen. Op enig moment heeft [verdachte01] een lening bij iemand genomen om het bedrag in één keer af te betalen. Verder hebben [getuige01] en [verdachte01] samen een bedrag van 1,3 miljoen gulden aan [naam03] (het hof begrijpt: [naam03] ) en [naam04] (het hof begrijpt: [naam04] ) betaald. Dat was het bedrag dat [naam03] en [naam04] van [naam01] wilden hebben. [getuige01] en [verdachte01] hebben dit bedrag samen betaald. De betaling is voldaan met 500.000,00 gulden contant geld en 400 kilo hasj. [verdachte01] wist hiervan. Het bedrag van 1,3 miljoen gulden moest betaald worden, omdat de koop anders niet door zou gaan. Betalen van dat bedrag was dus nodig om [bedrijf04] te kunnen kopen. [getuige01] heeft verder verklaard dat hij mede-eigenaar van [bedrijf04] was maar dat dat niet op papier kon worden gezet omdat de zaak anders had kunnen sluiten. De reden daarvoor was volgens [getuige01] dat hij een strafblad had, dat hij lid van de [club01] was en dat er ten tijde van de overname in 1999 onderzoeken liepen. [getuige01] werd hoofd algemene zaken omdat ze toch een functie moesten bedenken.

Ook [getuige02] ( [getuige02] ) [getuige02] – een vriendin van [getuige01] – is ter terechtzitting in hoger beroep onder ede als getuige gehoord. Zij verzorgde nadat [bedrijf04] was overgenomen van [naam01] de administratie en begeleidde de prostituées. [getuige01] was volgens haar in dienst als hoofd beveiliging. [getuige02] heeft verklaard dat zij in die periode op een ochtend met de verdachte en [getuige01] op kantoor zat en dat toen is uitgekomen dat [getuige01] mede-eigenaar was maar dat dit stil moest blijven. De aanleiding van dat gesprek was dat [getuige01] ’s ochtends op kantoor kwam en haar altijd vroeg wat de avond daarvoor de omzet was geweest. [getuige02] was niet gewend dat alle personeelsleden alles mochten weten; zij vertelde alleen of het een goede of een slechte avond was geweest. [getuige01] raakte geïrriteerd als zij geen bedragen noemde. Daarom heeft [getuige02] tijdens een gesprek met de verdachte en [getuige01] gevraagd of [getuige01] de omzet mocht weten en toen is er open kaart gespeeld. De verdachte vertelde haar dat [getuige01] mede-eigenaar was en dat hij en [getuige01] ‘gelijken’ waren. Later is besproken waarom dat niet op papier stond. [getuige02] wist wie [getuige01] was en wat zijn achtergrond was. Prostitutie zou – in de herinnering van [getuige02] in 1999-2000 – gelegaliseerd worden en men was bang dat geen vergunning voor het voeren van een prostitutiebedrijf zou worden verleend als iemand met een bepaalde achtergrond ( het hof begrijpt: met een strafblad en als (mede)eigenaar) op de vergunning zou staan. Verder heeft [getuige02] verklaard dat de salarissen van [getuige01] en de verdachte van het begin af aan gelijk waren. Zij verdienden allebei 10.000,00 gulden met uitzondering van een beginperiode toen de verdachte geen salaris kreeg. Later is dat door de boekhouder met terugwerkende kracht rechtgetrokken omdat niet toegestaan was dat een personeelslid ( het hof begrijpt: [getuige01] , die op papier personeelslid was ) meer verdiende dan de verdachte. In 2005 werd het salaris 12.500,00 euro. De salarissen van de verdachte en [getuige01] gingen steeds gelijktijdig omhoog.

Ook in de praktijk was te merken dat [getuige01] mede-eigenaar was. Behalve dat hij naar de omzet vroeg, werden (grote) beslissingen samen met hem genomen; hij was of daarbij aanwezig of het werd later met hem besproken. Hij kwam en ging wanneer hij wilde en hij hoefde ook niet te overleggen om met vakantie te kunnen gaan. Er hoefden geen vakantiedagen te worden bijgehouden; hij belde en zei dat hij er even niet was.

Verder heeft [getuige02] verklaard dat [getuige01] op enig moment iets op papier wilde hebben ( het hof begrijpt: met betrekking tot zijn mede-eigenaarschap) en dat er toen geprobeerd is om op twee manieren de helft van de eigendom van [bedrijf04] met alles wat daarbij hoorde naar hem over te laten gaan; eerst via een vennootschap met de naam [bedrijf08] B.V. en later via het testament van de verdachte. De verdachte wist van [bedrijf08] B.V. en hij is ook bij de gesprekken over dit onderwerp aanwezig geweest. De bedoeling was dat met ingang van het jaar 2001 5% van de aandelen in de onderneming jaarlijks zou overgaan naar [bedrijf08] B.V. om zo, na tien jaar, de helft van de eigendom aan deze vennootschap van [getuige01] over te dragen. Het zou in etappes moeten gebeuren omdat het wettelijk gezien niet mogelijk is om in één keer 50% van de eigendom over te dragen. Dit is niet gelukt omdat er in 2001 een heel groot onderzoek door de Belastingdienst kwam. Later is geprobeerd om de helft van de eigendom over te dragen via het testament van de verdachte. De bedoeling van het testament was dat 50% zou gaan naar het kind van [getuige01] en 50% naar de drie kinderen van de verdachte of diens vrouw. Het idee van het testament kwam van mr. [naam05] , de verdachte en [getuige01] . Het testament was in drievoud: één was voor [getuige01] , één lag op het kantoor van [naam05] en één bij de verdachte thuis. Uiteindelijk zijn de testamenten – die nog niet waren ondertekend – door de shredder gegaan in verband met een inval bij de [club01] en de arrestatie van [getuige01] in de zaak Acroniem, aldus [getuige02] .

Overwegingen

Het hof overweegt dat de uitgebreide en gedetailleerde verklaringen van [getuige01] en [getuige02] op essentiële punten overeenkomen en dat deze geloofwaardig zijn. De inhoud daarvan wordt daarnaast op in het oog springende punten ondersteund door de verklaring die [getuige03] op 7 april 2017 in deze strafzaak heeft afgelegd ten overstaan van de rechter-commissaris belast met de behandeling van strafzaken in de rechtbank Amsterdam. Hij heeft verklaard van 1993 tot januari 2008 bij [bedrijf04] te hebben gewerkt, aanvankelijk als DJ maar later als barkeeper. Hij heeft verklaard dat ( het hof begrijpt: na de overname door de verdachte) naar het gevoel van het personeel [getuige01] de scepter zwaaide in [bedrijf04] . [getuige02] werd na de overname de manager van [bedrijf04] . Toen het personeel ervan werd beschuldigd dat zij zelf meisjes naar klanten zou rijden, heeft [getuige03] een gesprek aangevraagd met [getuige02] en [getuige01] ( het hof begrijpt: [getuige01] ) . [getuige03] zei naar aanleiding van dat gesprek niet meer bij [bedrijf04] te willen werken en [getuige01] zei dat hij daarover na moest denken. Gevraagd door de rechter-commissaris waarom hij dat gesprek met [getuige01] voerde, antwoordde de getuige: “ Ik denk dat [getuige01] ( het hof begrijpt: [getuige01] ) op dat moment voor iedereen het aanspreekpunt was, en niet [verdachte01] ( het hof begrijpt: de verdachte ). (..) Een andere reden was dat [verdachte01] niet als aanspreekpunt van de zaak werd gezien. Als er bijvoorbeeld iets stuk was of anders moest, dan was het makkelijker met [getuige01] te bespreken dan met [verdachte01] . Het was eigenlijk automatisch dat je dat soort dingen met [getuige01] besprak . (..) Als je als eigenaar van een zaak je gezicht niet laat zien, en niet met het personeel praat, dan trekken het personeel, de klanten en de dames daaruit bepaalde conclusies. Ze vragen zich af: wie deelt hier eigenlijk de lakens uit? ” Deze verklaring ondersteunt de lezing dat [getuige01] mede-eigenaar was, zich ook als zodanig gedroeg en dat dit werd geaccepteerd door de verdachte.

De door voormalig barman [getuige04] op 29 september 2011 ten overstaan van de politie afgelegde verklaring past in dat beeld. Op de vraag wat [naam01] het personeel heeft verteld over de overname door [verdachte01] antwoordt hij: “ [naam01] heeft ons meer dan duidelijk proberen te maken dat de man die het overnam, [verdachte01] , niks met de onderwereld te maken had. [naam01] legde er zo vaak de nadruk op, dat het lachwekkend werd en hiermee aangaf dat het allemaal een groot toneelstuk was.” En op de vraag of [getuige01] zich weleens uitliet over zijn positie verklaart [getuige04] : “ [getuige01] stak het ook niet onder stoelen of banken. ”

Ten slotte overweegt het hof dat het niet aannemelijk is dat een werknemer dezelfde maandelijkse beloning uit een onderneming krijgt als de eigenaar. De verdachte heeft ter terechtzitting in hoger beroep bevestigd dat [getuige01] vanaf het begin een beloning van 10.000,00 gulden per maand kreeg.

Medeplegen witwashandelingen

Het hof leidt uit het voorgaande af dat [getuige01] mede-eigenaar was van (de rechten op en activa in) [bedrijf04] en in een later stadium van de panden waarin het prostitutiebedrijf werd uitgeoefend. Ten aanzien van het eigenaarschap is een schijnconstructie gebruikt waarbij het leek of alleen de verdachte/ [bedrijf01] eigenaar was omdat dat anders voor problemen met de gemeente zou zorgen. Daarmee werd het mede-eigenaarschap van [getuige01] , ook nog in de tenlastegelegde periode, verborgen en/of verhuld. De verdachte heeft daar samen met zijn vennootschap welbewust aan meegewerkt. Evenzeer is er sprake geweest in de tenlastegelegde periode van het gezamenlijk voorhanden hebben en gebruik maken van één en ander.

Van misdrijf afkomstig

Daarbij ging het om onmiddellijk of middellijk uit misdrijf verkregen voorwerpen. Het hof komt tot de slotsom dat het geld en de verdovende middelen waarmee de eerste betalingen van (de rechten op en activa in) [bedrijf04] zijn gedaan van één of meer (niet nader bekend geworden) misdrijf/ven afkomstig was/waren. Een belangrijke indicatie daarvoor is dat dit grote geldbedrag in contanten is voldaan. Voorts leidt het hof uit het dossier af dat [getuige01] ten tijde van de overname van de rechten op en activa van [bedrijf04] in 1999 vice-president was van de Amsterdamse afdeling van de [club01] . Tegen leden van de [club01] , onder wie [getuige01] , zijn opsporingsonderzoeken en strafvervolging ingesteld in verband met een reeks strafbare feiten. [getuige01] heeft ook zelf verklaard dat hij destijds een strafblad had, waaruit het hof concludeert dat hij toen was veroordeeld voor het plegen van strafbare feiten. [getuige01] heeft over de herkomst van het contant door hem betaalde geld niets willen verklaren; ter terechtzitting in hoger beroep heeft hij zich daaromtrent op zijn verschoningsrecht beroepen. Het hof is daarom, bij gebreke van een aannemelijke andersluidende verklaring over de herkomst van de betalingen, van oordeel dat het niet anders kan dan dat in ieder geval hetgeen door [getuige01] is voldaan van enig misdrijf afkomstig was. Gelet op al het voorgaande is het hof van oordeel dat de verdachte daarvan op de hoogte was.

De conclusie is dat van de koopsom, die in eerste instantie is voldaan door 2 miljoen gulden contant te betalen, ten minste de helft – het gedeelte dat door [getuige01] is betaald – een criminele herkomst had. De verdachte wist daarnaast dat, om de koop te kunnen doen plaatsvinden, [naam03] en [naam04] werden betaald met crimineel vermogen en met 400 kilo hasj. Het onroerend goed is later betaald uit de opbrengsten die na verkoop van de activa zijn behaald met [bedrijf04] , dat toen door de verdachte en zijn medeverdachten ten minste voor de helft met crimineel geld was verkregen. Daarmee zijn de legale en criminele geldstromen vermengd geraakt. Het resultaat is dat de in de tenlastelegging genoemde voorwerpen door vermenging van misdrijf afkomstig zijn.

Vrijspraak gewoontewitwassen en deelvrijspraak onderdeel B

Het hof zal vrijspreken van het tenlastegelegde ‘van witwassen een gewoonte maken’, nu het tenlastegelegde geen opeenvolging van verschillende witwashandelingen betreft, maar één voortdurend samenstel daarvan. Tevens zal het hof vrijspreken van het witwassen ter zake van B, genoemd in feit 1, nu de exploitatie, bedrijfsvoering en of uitoefening van een nachtclub en/of prostitutiebedrijf activiteiten betreffen en als zodanig niet vallen onder de noemer vermogensrecht, eigendomsrecht op onroerende goederen, registergoed of anderszins goed.