Uitspraken

SFT heeft in incidenteel appel haar vordering vermeerderd door een dwangsom te eisen met betrekking tot haar vordering tot overlegging van stukken en de forfaitaire schadevergoeding te verhogen tot het inmiddels, op 4 juni 2013, tot € 289.656,- opgelopen bedrag, te vermeerderen met wettelijke rente. Het daartegen ingestelde verzet is bij arrest in het incident d.d. 4 maart 2014 verworpen.

Voorts heeft SFT gegriefd tegen de afwijzing van de buitengerechtelijke incassokosten.

Ter toelichting op haar tweede grief heeft [appellante] aangevoerd dat zij niet in staat is de verlangde stukken af te geven, omdat haar administratie niet voldoet aan de eisen die SFT stelt en zij als kleine onderneming, zo begrijpt het hof, financieel niet in staat is om aan de eisen te voldoen en de als schadevergoeding aangemerkte boete te betalen.

[appellante] heeft, zo voert zij verder aan, erop gewezen dat SFT niet naast nakoming ook boete kan vorderen, en dat een boete die tot het oneindige kan oplopen in strijd is met de redelijkheid en billijkheid. De kantonrechter heeft dan ook ten onrechte haar beroep op matiging afgewezen, aldus [appellante], die "overigens" nog opmerkt dat volgens SFT de forfaitaire vergoeding ook strekt tot vergoeding van immateriële schade zoals wervingskracht en reputatieschade.

Naar het oordeel van het hof ziet [appellante] over het hoofd dat zij gehouden is om te voldoen aan de verplichtingen die zij als werkgeefster in de taxibranche heeft op grond van de algemeen verbindend verklaarde CAO Taxivervoer, waaronder die betreffende inschaling, loonbetaling, pensioenvoorziening en administratie. Indien zij daaraan gedurende langere tijd niet kan voldoen omdat haar onderneming onvoldoende opbrengst genereert, dient zij daar de consequentie aan te verbinden dat haar onderneming geen bestaansrecht heeft en behoort zij niet de gevolgtrekking te maken, dat zij de algemeen verbindend verklaarde regels aan haar laars mag lappen. Haar beroep op financieel onvermogen, dat overigens niet met gegevens is onderbouwd, vrijwaart haar dan ook niet van haar verplichting tot verschaffing van de gevraagde, correcte, gegevens waaruit blijkt dat zij haar cao-verplichtingen nakomt ofwel geconstateerde onjuistheden dienaangaande herstelt. De vordering van SFT tot nakoming is terecht door de kantonrechter toegewezen: van overmacht is geen sprake.

De thans te beantwoorden vraag is of [appellante] daarnaast kan worden veroordeeld tot betaling van de, als "forfaitaire schadevergoeding" aangeduide, som, gelet op de grief van [appellante].

De kantonrechter heeft onder randnummer 11 van het vonnis, waarvan beroep, uiteengezet dat de forfaitaire schadevergoeding van artikel 9 lid 2 van het uitvoeringsreglement zoals onder 2.4 weergegeven gekwalificeerd moet worden als een boetebeding in de zin van art. 6:91 BW. Vervolgens heeft de kantonrechter geoordeeld dat deze boete is gesteld op de vertraging in de nakoming, en dat deze daarom naast nakoming kan worden gevorderd.

[appellante] heeft bij dit oordeel slechts terloops een kanttekening geplaatst, zoals weergegeven onder 4.4, laatste zin, na "overigens". Nu SFT hierop vervolgens uitvoerig in haar memorie van antwoord is ingegaan, zal het hof bedoelde kanttekening ook opvatten als een grief van [appellante], die inhoudt dat de boete niet slechts ziet op vertraging in de nakoming maar ook op immateriële schadevergoeding en daarom niet mag worden toegewezen naast de veroordeling tot nakoming van de cao-verplichtingen.

SFT heeft zich daartegen verweerd door zich primair op het standpunt te stellen dat geen sprake is van een boete, maar van een schadevergoeding ex art. 3 lid 4 Wet op het algemeen verbindend en het onverbindend verklaren van bepalingen van collectieve arbeidsovereenkomsten (Wet AVV) in verbinding met art. 17 Wet op de collectieve arbeidsovereenkomst (Wet CAO). Art. 9 van het uitvoeringsreglement voldoet volgens SFT ook aan alle eisen van het Toetsingskader AVV, zodat het terecht algemeen verbindend is verklaard.

Subsidiair is volgens SFT sprake van een beding dat aanvullende schadevergoeding regelt, waardoor naast nakoming ook de forfaitaire schadevergoeding opgeëist kan worden.

Het hof is met de kantonrechter van oordeel dat het in art. 9 lid 2 van het uitvoeringsreglement neergelegde beding (zie onder 2.4) gekwalificeerd moet worden als een boetebeding. Anders dan SFT primair ten verwere aanvoert, kan een dergelijk beding ook strekken tot schadevergoeding, in welk geval het van regelend recht zijnde art. 6:92 BW mogelijk verhindert dat naast nakoming ook aanspraak op het boetebeding wordt gemaakt.

Anders dan waar [appellante] van lijkt uit te gaan, is er geen rechtsregel die meebrengt dat er nimmer naast nakoming een boete of schadevergoeding toegewezen kan worden, maar een partij kan niet zowel nakoming als vervangende schadevergoeding vorderen. Als de boete niet in de plaats komt van de oorspronkelijke verbintenis, kunnen nakoming en betaling van de boete naast elkaar worden gevorderd. Daarvoor dient het boetebeding te worden uitgelegd.

Als uitgangspunt voor de uitleg van bepalingen in een CAO geldt dat in beginsel de bewoordingen daarvan en eventueel van de daarbij behorende schriftelijke toelichting, gelezen in het licht van de gehele tekst van de overeenkomst, van doorslaggevende betekenis zijn. Daarbij komt het niet aan op de bedoelingen van de partijen bij de CAO, voor zover deze niet uit de CAO-bepalingen en de toelichting kenbaar zijn, maar op de betekenis die naar objectieve maatstaven volgt uit de bewoordingen waarin de CAO en de toelichting zijn gesteld. Bij deze uitleg kan onder meer acht worden geslagen op de elders in de CAO gebruikte formuleringen en op de aannemelijkheid van de rechtsgevolgen waartoe de onderscheiden, op zichzelf mogelijke tekstinterpretaties zouden leiden (zie HR 1 december 2004, ECLI:NL:HR:2004:AR1049).

De verlangde boete strekt in dit geval dus tot vergoeding van de eigen schade van de CAO-partijen voor zover zij een vereniging zijn en tot bestrijding van de sub c genoemde kosten.

Het daarvoor verschuldigde bedrag is gefixeerd in die zin, dat het niet om een en hetzelfde concrete bedrag gaat, maar om een forfaitair bedrag: de uitkomst van een berekening op basis van vastgelegde variabele, maar objectief vast te stellen, gegevens.

Deze fixatie brengt mee dat geen onderzoek is vereist naar het bestaan en de omvang van de werkelijke schade.

Naar het oordeel van het hof valt uit de bewoordingen van de CAO niet op te maken dat de hiervoor sub c bedoelde kostenvergoeding ertoe strekt in de plaats te komen van de verplichting tot nakoming van de algemeen verbindend verklaarde CAO. Datzelfde geldt voor de vergoeding van de eigen schade die de CAO-partijen lijden als gevolg van de schending van de algemeen verbindend verklaarde CAO, en met name hun immateriële schade, waarop de grief van [appellante] zich toespitst. [appellante] heeft ook nagelaten om toe te lichten op basis waarvan zij meent dat naast deze immateriële schadevergoeding geen plaats is voor toewijzing van de vordering tot nakoming.

Het hof overweegt voorts dat het oplopen van een boete (los van de hoogte ervan) naarmate de van [appellante] verlangde prestatie langer uitblijft ook niet aannemelijk maakt dat de boete moet worden beschouwd als vervanging voor de door SFT verlangde nakoming van bepaalde concrete verplichtingen van [appellante], waarvan de omvang niet door tijdsverloop wijzigt.

De aan het slot van 4.5 gestelde vraag beantwoordt het hof dan ook in beginsel bevestigend.

[appellante] heeft een beroep gedaan op matiging van de boete en daartoe heeft zij gewezen op de 'astronomische' hoogte, de 'tomeloosheid' en 'oneindige hoogte' ervan, die zich niet verdraagt met de redelijkheid en billijkheid en waardoor zij ten gronde wordt gericht. Indien het boetebeding niet enkel een prikkel tot nakoming is maar ook om schade te dekken, dan is dat een reden te meer om daarmee rekening te houden bij vaststelling van hetgeen redelijkheid en billijkheid vorderen, aldus [appellante].

Het hof overweegt met betrekking tot het beroep op matiging als volgt. Op de voet van art. 6:94 lid 1 BW kan de boete gematigd worden indien toepassing van het boetebeding in de gegeven omstandigheden tot een buitensporig en daarom onaanvaardbaar resultaat leidt. Daarbij moet gelet worden op de verhouding tussen de werkelijke schade en de hoogte van de boete, de aard van de overeenkomst en de inhoud en strekking van het beding, alsmede de omstandigheden waaronder het is ingeroepen en de overige omstandigheden van het geval, aldus HR 27 april 2007 en 13 juli 2012 (ECLI:NL:HR:2007: AZ6638 en ECLI:NL:HR:2012: BW4986).

Het hof is van oordeel dat er in dit geval reden is voor matiging, mede gelet op de wijze waarop [appellante] aan het beding is gebonden: zij is niet zelf de gefixeerde boete overeengekomen, maar moet het boetebeding tegen zich laten gelden als gevolg van de algemeen verbindend verklaarde CAO. Hoewel [appellante] geen gegevens heeft verstrekt over haar financiële situatie, leidt het in hoogte of tijdsduur onbegrensde boetebeding in dit concrete geval naar het oordeel van het hof evenwel tot een buitensporig en daarom onaanvaardbaar resultaat, zulks tegen de achtergrond van het doel van de gefixeerde boete in de onderhavige zaak: vergoeding van de eigen schade van de CAO-partijen voor zover zij een vereniging zijn en tot bestrijding van de in overweging 4.9 sub c genoemde kosten. De wijze waarop het beding de hoogte van de boete bepaalt, is een volledig willekeurige wijze van schadeberekening. Gelet op de aard van de schade (zie rechtsoverweging 4.9) valt niet in te zien dat deze schade tijdsevenredig toeneemt.

Als er reden is voor matiging, dan geeft art. 6:94 lid 1 BW tevens een ondergrens aan: tot niet minder dan de schadevergoeding op grond van de wet.

Het hof is van oordeel dat de immateriële schade (verlies van reputatie en wervingskracht) van de bedoelde CAO-partijen, welke schade niet nauwkeurig kan worden vastgesteld, geschat moet worden op maximaal € 10.000,-. Omtrent eventuele materiële schade van die partijen is niets aangevoerd, zodat het hof dit mogelijke aspect buiten beschouwing laat. Met betrekking tot de onder 4.9 sub c bedoelde kosten is het hof van oordeel dat de boete niet noodzakelijkerwijs gematigd moet worden tot de werkelijke kosten die SFT met betrekking tot toezicht op naleving van de CAO door [appellante] heeft gemaakt, en dat er op zichzelf wel ruimte is voor een zeker, op forfaitaire bedragen gebaseerd, beleid.

Het procesdossier verschaft evenwel geen enkel inzicht in de hier bedoelde kosten. Het hof zal de zaak naar de rol verwijzen teneinde SFT in staat te stellen bij akte inzicht te geven in de onder 4.9 sub c bedoelde kosten, zowel de kosten die zij concreet heeft gemaakt m.b.t. het onderhavige onderzoek naar [appellante] als haar jaarlijkse handhavingskosten zoals die blijken uit de winst- en verliesrekening over de jaren 2010 en 2011.

[appellante] mag daarop uiteraard vervolgens bij akte reageren.

Tegen de door SFT thans gevorderde dwangsom van € 250,- per dag , te stellen op haar vordering tot nakoming, heeft [appellante] geen concreet verweer gevoerd. Het hof is van oordeel dat het boetebeding, dat tot aan het verzuim van [appellante] met betrekking tot het aanleveren van de gevraagde stukken ook strekte als prikkel tot nakoming, er niet aan in de weg staat dat thans, waar de gematigde boete als aanvullende schadevergoeding heeft te gelden, aan de vordering tot overlegging van de gevraagde bescheiden een dwangsom wordt verbonden. De vraag kan gesteld worden in hoeverre een dwangsom door [appellante] als prikkel tot nakoming wordt ervaren, nu zij het oplopen van de boete had kunnen voorkomen door aan haar verplichting tegenover SFT te voldoen en eerder, ingevolge een vonnis in kort geding van 27 juni 2005, dwangsommen tot het maximum van € 10.000,- heeft verbeurd. Dat neemt evenwel niet weg dat SFT voldoende belang heeft bij het versterken van haar vordering, zodat de dwangsom, verbonden aan de concreet gemaakte nakomingsverplichting wordt toegewezen tot een maximum aan te verbeuren dwangsommen van € 100.000,-.

[appellante] kan thans reeds overgaan tot het verstrekken van de gevorderde gegevens.

Het hof is met betrekking tot post a. van oordeel dat deze, overigens niet nader aangeduide, kosten niet vallen onder de buitengerechtelijke incassokosten zoals bedoeld in art. 6:96 lid 2 sub c maar onder letter b. van dat wetsartikel zodat zij niet als buitengerechtelijke incassokosten toewijsbaar zijn. Voor toewijzing op basis van de wel correcte grond heeft SFT onvoldoende gesteld.

De onder post b. bedoelde kosten vallen evenmin onder de buitengerechtelijke incassokosten, nu zij niet strekken tot voldoening van het verschuldigde buiten rechte, maar aan het daaraan voorafgaande onderzoek naar de vraag òf [appellante] iets verschuldigd is.

De post sub c. tenslotte is zodanig summier onderbouwd dat het hof niet kan vaststellen dat het hier gaat om andere kosten dan kosten ter voorbereiding van de procedure.

Deze incidentele grief van SFT wordt daarom verworpen.