Uitspraken

Tegen de weergave van de vaststaande feiten in rechtsoverweging 2. (2.1. tot en met 2.9.) van het vonnis van 23 januari 2013 heeft de curator de grieven 1 en 2 in het principaal appel gericht.

Tussen partijen staan de volgende feiten vast als enerzijds gesteld en anderzijds onvoldoende weersproken.

De grieven 3, 4 en 5 richten zich, kort gezegd, tegen het oordeel van de rechtbank dat de vorderingen op debiteuren van [B.V. X], die na datum faillissement door de curator zijn gefactureerd, rechtsgeldig aan Rabobank zijn verpand en dat de curator de opbrengst daarvan ten onrechte aan de boedel heeft doen toekomen. Het hof zal die grieven gezamenlijk behandelen.

De curator in het faillissement van [B.V. X] is door Rabobank kort na het uitspreken van het faillissement van [B.V. X] op de hoogte gebracht van haar stil pandrecht op vorderingen van haar pandgever [B.V. X] (r.o. 3.2.7.). Rabobank heeft de curator te kennen gegeven zelf de inning van de aan haar stil verpande vorderingen ter hand te willen nemen (r.o. 3.2.8.).

Rabobank heeft gesteld dat alle werkzaamheden door [B.V. X] voor faillissementsdatum waren verricht. De gegevens die benodigd waren voor het individualiseren van de vorderingen, het opmaken van facturen en het incasseren van de desbetreffende vorderingen, waren aanwezig in de administratie van failliet. Daarmee waren de vorderingen van [B.V. X] op haar debiteuren op faillissementsdatum kenbaar uit objectieve gegevens in die administratie en daarmee voldoende bepaalbaar en verpand aan Rabobank, aldus Rabobank. De reden dat Rabobank niet van haar bevoegdheden uit haar pandrecht gebruik heeft kunnen maken ligt uitsluitend in de weigerachtige houding van de curator, zo stelt zij.

Conform de stampandakte en de vervolgpandakten zijn alle huidige en toekomstige vorderingen verpand aan Rabobank. In deze zaak gaat het om vorderingen op naam die voortvloeien uit verkoop- en reparatieovereenkomsten die [B.V. X] met diverse opdrachtgevers vóór datum faillissement is aangegaan. Die overeenkomsten betreffen wederkerige overeenkomsten in de zin van artikel 6:261 BW. De verbintenissen die daaruit voortvloeien ontstaan direct bij het sluiten van de overeenkomsten. De vorderingen op grond van die verbintenissen ontstaan daarmee direct bij het sluiten van die overeenkomsten en zijn vatbaar voor overdracht en verpanding. Het hof is van oordeel dat de vorderingen waar Rabobank in haar hoedanigheid van pandhouder aanspraak op wenst te maken ten tijde van datum faillissement reeds bestonden. Daaraan doet niet af dat er nog wel gefactureerd moest worden.

Uit de e-mail van (r.o.3.2.5.) in samenhang met de e-mail van 16 november 2011 van [X] (r.o.3.2.13.) blijkt dat de administratie van [B.V. X] een achterstand vertoonde. De vraag die ter beantwoording voorligt is in hoeverre die vaststelling relevant is voor de beoordeling of de vorderingen verpand zijn.

Vaststaat dat de werkzaamheden door [B.V. X] waren verricht. De administratieve verwerking had (slechts) gedeeltelijk plaatsgevonden, maar de curator is in staat gebleken met hulp de aanwezige gegevens (projectadministratie, urenstaten e.d.) zodanig te ordenen dat de vorderingen konden worden vastgesteld. Daarmee staat vast dat alle administratieve gegevens, benodigd voor het vaststellen van het bestaan en de omvang van de vorderingen, alsmede jegens wie zij geldend konden worden gemaakt in de administratie aanwezig waren. De vorderingen zijn met andere woorden voldoende identificeerbaar, waarmee aan het bepaalbaarheidsvereiste is voldaan. Dit betekent dat de vorderingen op de debiteuren uit hoofde van de door [B.V. X] vóór faillissementsdatum verrichte werkzaamheden onder het pandrecht van Rabobank vielen. De grieven 3, 4 en 5 falen.

Grief 6 luidt dat de rechtbank ten onrechte heeft overwogen dat onderhanden werk onder het pandrecht van de bank valt. Het hof gaat uit van een onjuiste lezing van het vonnis van de rechtbank nu de rechtbank dit niet in haar vonnis heeft overwogen. De grief faalt.

Rabobank heeft in de toelichting op haar grief gesteld dat zij ten onrechte is veroordeeld tot een bijdrage in de (algemene) kosten van het faillissement. Zij acht voorts een vergoeding aan de curator/boedel voor de kosten voor het uitzoeken en factureren van de aan haar verpande vorderingen niet redelijk, nu het haar door de opstelling van de curator onmogelijk werd gemaakt zelf de incasso ter hand te nemen en mededeling te doen van haar pandrecht aan de debiteuren en zij geen enkele invloed heeft kunnen uitoefenen op de door de curator gemaakte kosten.

De curator heeft aangevoerd dat de vordering van Rabobank is gebaseerd op een onrechtmatige daad van de curator hetgeen bij toewijzing leidt tot een concurrente boedelvordering. Dit maakt dat het omslagsysteem van artikel 182 Fw niet van toepassing is, maar Rabobank wel de hoger gerangschikte boedelcrediteuren voor moet laten gaan, waaronder de curator met zijn salarisvordering.

Hiervoor is vastgesteld dat de door de curator uitgefactureerde vorderingen van de door [B.V. X] verrichte werkzaamheden onder het pandrecht van Rabobank vielen. De Rabobank heeft twee dagen na het uitspreken van het faillissement aan de curator laten weten de incasso van de vorderingen zelf ter hand te willen nemen. De curator heeft gesteld (toelichting op grief 2) dat hij de bank als pandhouder na faillissementsdatum meteen in de gelegenheid heeft gesteld om zelf de administratie van [B.V. X] in te zien. Rabobank heeft betwist dat zij ongeclausuleerd toegang heeft gekregen tot de door haar benodigde gegevens. De curator heeft, zo stelt Rabobank, geen inzage gegeven in het deel van de administratie waarop naar zijn mening geen pandrecht van de bank rustte. Dit deel zag op de werkzaamheden die de curator had laten verrichten met betrekking tot de facturering van door [B.V. X] verrichte werkzaamheden. Het hof is van oordeel dat dit laatste onder meer blijkt uit het hierna onder 3.2.9.en 3.2.11. weergegeven citaten uit de brieven van de curator aan Rabobank, waarin de curator aangeeft dat Rabobank "buiten deze (handels)debiteuren" onderzoek kan doen in de administratie. Het feit dat de curator zich later op het standpunt stelde "niets had de bank eraan in de weg gestaan om reeds toen inzage in de administratie van de failliet te nemen ook m.b.t. de projectadministratie e.d." (onder meer CvA noot 17) is in dit verband van onwaarde, nu de curator daarvoor had aangegeven dat daarbuiten zouden worden gehouden de na faillissementsdatum gefactureerde werkzaamheden. Dit betekent dat de curator heeft geweigerd, hoewel daartoe verplicht, de benodigde gegevens te verstrekken. De curator is vervolgens actief de verpande vorderingen gaan incasseren. Daarmee is de nagenoeg exclusieve bevoegdheid van de pandhouder doorkruist om in geval van faillissement van de pandgever: alsof dit er niet was (art. 57 Fw) - voldoening van de verpande vorderingen te eisen en betalingen in ontvangst te nemen. Dit handelen van de curator jegens de pandhouder dient als onrechtmatig te worden beschouwd.

Voor zover de curator als gevolg daarvan betalingen op de verpande vorderingen heeft ontvangen, heeft Rabobank voor afdracht aan haar van het aldus ontvangene - een boedelvordering met de aan haar pandrecht verbonden voorrang. In faillissement is de curator in beginsel gerechtigd om van de stille pandhouder te verlangen dat hij de boedel de kosten vergoedt die de curator in redelijkheid heeft gemaakt voor het verschaffen van de bedoelde gegevens of het verlenen van inzage. Gelet op het feit dat is vastgesteld dat de curator Rabobank geen ongeclausuleerde inzage heeft willen geven en daarmee grotendeels de mogelijkheid heeft ontnomen zelf de incasso ter hand te nemen acht het hof naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar om de door de curator opgevoerde kosten aan Rabobank in rekening te brengen.

Als gevolg van het onrechtmatig handelen van de curator, is een boedelschuld ontstaan ter hoogte van de door de curator ten onrechte geïncasseerde bedragen. Boedelschulden komen ten laste van de curator in diens hoedanigheid en dienen in beginsel - in geval van een negatieve boedel met inachtneming van de onderlinge rangorde van de boedelschulden - onmiddellijk door de curator worden voldaan. De boedelschulden vallen onder de algemene faillissementskosten. In zoverre slaagt de grief van de Rabobank dat zij ten onrechte is veroordeeld om een bijdrage te leveren in de algemene faillissementskosten. Nu echter niet wordt betwist dat er sprake is van een negatieve boedel en dus de baten onvoldoende zijn om alle schuldeiseres te voldoen, dienen allereerst de kosten van vereffening en executie te worden betaald. In zoverre dient Rabobank in ieder geval het salaris en de verschotten van de curator voor te laten gaan.