Uitspraken

[geïntimeerde] houdt Renault Trucks aansprakelijk voor de door hem als gevolg van het ongeval op 18 juni 2004 geleden schade. Daartoe heeft hij in deze procedure -kort samengevat- een verklaring voor recht gevorderd dat Renault Trucks aansprakelijk is voor het hem overkomen letsel en daaruit voortvloeiende schade en gevorderd dat Renault Trucks wordt veroordeeld tot het vergoeden van die schade, nader op te maken bij staat. [geïntimeerde] baseert deze vorderingen primair op het bepaalde in artikel 6:185 Burgerlijk Wetboek (BW), met de stelling dat het vergrendelmechanisme van de cabine van de truck een gebrekkig product is in de zin van artikel 6:185 BW. Subsidiair, zo begrijpt het hof, baseert [geïntimeerde] zijn vordering op onrechtmatige daad ex artikel 6:162 BW, nu Renault Trucks volgens hem het probleem en het defect raken van het vergrendelmechanisme kende en daartegen kort gezegd geen maatregelen heeft genomen. Daardoor heeft Renault Trucks onrechtmatig jegens hem gehandeld, aldus [geïntimeerde].

De rechtbank heeft de vorderingen van [geïntimeerde] toegewezen. Zij heeft voorshands aannemelijk geacht dat de cabine van de truck bij het ongeval is gekanteld door een gebrek in het vergrendelmechaniek en heeft bij tussenvonnis Renault Trucks toegelaten tegenbewijs te leveren tegen die voorshandse aanname. Bij eindvonnis heeft de rechtbank geoordeeld dat Renault Trucks in het leveren van dat tegenbewijs niet is geslaagd. Daarbij heeft de rechtbank onder meer van belang geacht dat uit het politieonderzoek is gebleken dat de sloten na het ongeval niet vergrendeld waren en dat uit het voorliggende bewijs volgt dat het aannemelijk is dat de sloten bij het ongeval of kort daarvoor ontgrendeld zijn geraakt of anderszins niet hebben gefunctioneerd. Dat betekent, aldus de rechtbank, dat Renault Trucks er niet in is geslaagd tegenbewijs te leveren tegen het voorshands aannemelijk geachte feit dat de cabine van de truck bij het ongeval is gekanteld door een gebrek in het vergrendelmechanisme. Voorts heeft de rechtbank het beroep van Renault Trucks op artikel 6:185 lid 1 b BW verworpen omdat Renault Trucks niet aannemelijk heeft gemaakt dat het gebrek dat de schade heeft veroorzaakt niet bestond op het moment dat het product in het verkeer werd gebracht en ook niet dat dit gebrek pas later is ontstaan. Ook het verweer van Renault Trucks dat er geen sprake is geweest van normaal gebruik van de truck is door de rechtbank verworpen. De rechtbank heeft geoordeeld dat gesteld noch gebleken is dat de door [geïntimeerde] vóór het ongeval aangehouden snelheid, mede gelet op de weersomstandigheden, dusdanig was dat dit buiten de marges van het normale gebruik van een dergelijke truck ligt en dat [geïntimeerde] niet kon verwachten dat bij die snelheid de beveiliging van de cabinevergrendeling niet meer zou functioneren.

Vergrendelmechanisme

Renault Trucks heeft de door [geïntimeerde] gestelde werking van de vergrendeling van de cabine, zoals hiervoor in rechtsoverweging 3.6 omschreven, niet betwist, doch heeft onder verwijzing naar het Crawford-rapport aangevoerd dat de omschrijving van het KLPD onvolledig is zonder de vermelding dat de borgpal is voorzien van een dubbel uitgevoerde torsieveer om de ontgrendelcilinder terug te drukken, terwijl de vergrendelhaak is voorzien van een enkele uitgevoerde torsieveer.

Partijen zijn het erover eens dat het mechaniek van genoemde veren is voorzien.

Tevens zijn partijen het eens over het feit dat de vergrendelhaak op de dag na het ongeval open stond (ontgrendeld was) en over het feit dat de zuiger in de “uitstand” stond.

Partijen verschillen echter van mening over de mogelijke oorzaak voor de uitgeschoven stand van de ontgrendelcilinder.

Volgens Renault Trucks is de zuiger in de ontgrendelcilinder uitgeschoven omdat de pomphendel/stang, waarmee oliedruk in het hydraulische kantelsysteem wordt opgebouwd, is aangezwengeld. Dat kan zijn gebeurd tijdens de laatste onderhoudsbeurt van de truck of doordat vlak voor het ongeval derden bij de truck zijn geweest en de pomphendel enkele slagen hebben gegeven, waardoor er hydraulische druk in het systeem is opgebouwd en de zuiger is uitgeschoven.

[geïntimeerde] betwist dit en wijst er op dat de zuiger volgens het proces-verbaal van het KLPD in de uitstand is blijven vastzitten door corrosie/oxidatie. [geïntimeerde] wijst er daarbij onder andere op dat de door Renault Trucks geschetste alternatieve oorzaak voor het uitstaan van de zuiger (kort gezegd: het in werking stellen van de pomphendel en het daarmee opbouwen van hydraulische druk in het systeem) zich niet kan hebben voorgedaan, nu uit het proces-verbaal blijkt dat de zuiger ook vast zat (en bleef zitten) tijdens het onderzoek door het KLPD toen de beide vergrendelmechanieken/sloten waren gedemonteerd. Dit betekent dat de zuiger ook vast zat terwijl de (hydraulische) druk van het systeem af was. Dit sluit het door Renault Trucks weergegeven alternatieve scenario derhalve uit, aldus [geïntimeerde] en hij wijst daarbij op de volgende passage uit het proces-verbaal van de KLPD:

“Wij zagen en voelden dat de ontgrendelcilinder in de ontgrendelstand vast zat. Doordat de ontgrendelcilinder in de stand “ontgrendelen” vast zat, stond ook de borgpal in de stand ontgrendelen. Bij verder onderzoek zagen en voelden wij dat de vergrendelhaak niet werd geborgd door de borgpal. De vergrendelhaak stond, door middel van de veerdruk, in de stand “open”. De vergrendelhaak kon met handkracht tegen de veerdruk in worden bewogen”

Renault Trucks brengt tegen het gestelde vastzitten van de zuigers in dat het KLPD zich bij het onderzoek heeft vergist en dat dit “ vastzitten” ook niet uit de foto’s bij het door het KLPD opgemaakte proces-verbaal blijkt. Het KLPD heeft ten onrechte geconcludeerd dat de zuiger in de ontgrendelcilinder vast zat, terwijl deze waarschijnlijk alleen maar heeft geklemd, aldus Renault Trucks. Uit het Crawford-rapport blijkt dat er in een gedemonteerde ontgrendelcilinder sprake was van enige weerstand, maar dat deze “beklemming” niet moet worden verward met “vastzitten” en dat met een stevige duimdruk door deze weerstand kan worden heen geduwd. Het KLPD spreekt, aldus Renault Trucks, derhalve ten onrechte van ”vastzitten” in het proces-verbaal.

[geïntimeerde] betwist deze stelling van Renault Trucks en onderbouwt dat onder meer door er op te wijzen dat het KLPD, in tegenstelling tot wat Renault Trucks daarover beweert, beide sloten heeft gedemonteerd en niet slechts één. Dat blijkt volgens [geïntimeerde] uit de tekst van het proces-verbaal:

“Bij verder onderzoek bleek ons dat de ontgrendelcilinder van de andere vergrendelmechaniek ook vast zat.”

en de verwijzing daarbij naar foto 24 bij het proces-verbaal, waarop is te zien dat ook het tweede vergrendelmechanisme ten behoeve van het onderzoek is gedemonteerd.

Het hof overweegt als volgt. Uitgangspunt is dat partijen het erover eens zijn dat de vergrendelhaak op de dag na het ongeval open stond (ontgrendeld was) en dat de zuiger in de “uitstand” stond.

Voorts neemt het hof in aanmerking dat uit het proces-verbaal met bijlagen blijkt dat beide sloten, ten behoeve van het onderzoek door het KLPD, zijn gedemonteerd:

“Voor nader onderzoek werden de beide vergrendelmechanieken gedemonteerd en veiliggesteld.

(….)

Bij verder onderzoek bleek ons dat de ontgrendelcilinder van de andere vergrendelmechaniek ook vast zat (zie foto 24(3)).”

Uit het proces-verbaal blijkt dat één slot helemaal uit elkaar is gehaald en dat het andere slot, zoals ook blijkt uit foto 24 bij het proces-verbaal, in ieder geval van het chassis van de truck is afgehaald. Renault Trucks heeft niet weersproken dat op het moment van het onderzoek door het KLPD na het demonteren op beide sloten/vergrendelmechanismen geen hydraulische druk meer werd uitgeoefend. Met [geïntimeerde] is het hof van oordeel dat dit gegeven met zich brengt dat het door Renault Trucks geschetste alternatieve scenario voor het open staan van de ontgrendelingen van de cabine (kort gezegd: het (nog) in werking zijn of zetten van de pomphendel en het daarmee opbouwen van hydraulische druk in het systeem) niet in overeenstemming is met de bevindingen van het KLPD. Het KLPD constateert immers dat de zuigers ook zonder hydraulische druk in de uitstand stonden en daarin vast zaten. Het verweer van Renault Trucks dat het KLPD zich in deze feitelijke constatering vergist zou hebben en dat dit een normaal verschijnsel zou zijn dat wordt veroorzaakt door de afdichtingen van de zuiger, acht het hof onvoldoende gemotiveerd. Weliswaar is niet komen vast te staan dat het KLPD de druk die nodig was om de zuiger weer in beweging te krijgen, heeft gemeten. Zonder toelichting, die ontbreekt, valt echter niet te verklaren dat de betrokken rechercheurs hebben vastgesteld dat de zuigers vast zaten, terwijl blijkens de verklaring bij pleidooi van [deskundige] (de deskundige van Crawford) de zuiger bij een normale weerstand met een duimdruk in te drukken zou zijn geweest. Dat het KLPD een en ander handmatig heeft gecontroleerd, is door Renault Trucks bij de pleidooien uitdrukkelijk erkend, terwijl niet (voldoende gemotiveerd) is aangevoerd dat deze controle op onjuiste wijze is uitgevoerd.

[geïntimeerde] heeft voorts nog benadrukt dat in het proces-verbaal is vermeld dat de vergrendelhaak met handkracht tegen de veerkracht in kon worden bewogen. Het hof is met [geïntimeerde] van oordeel dat die vermelding impliceert dat de rechercheurs dit met succes hebben geprobeerd. Daardoor is de conclusie gerechtvaardigd dat het kennelijk niet de vergrendelhaak is geweest die de borgpal tijdens het onderzoek door de rechercheurs heeft tegengehouden en het inschuiven van de zuiger heeft belet. Voor zover Renault Trucks heeft bedoeld haar bewering met betrekking tot de onjuistheid van het gerapporteerde ‘vastzitten’ daarop te baseren, volgt het hof Renault Trucks daarin dan ook niet. In het licht van hetgeen door [geïntimeerde] gemotiveerd is gesteld op basis van het door technische rechercheurs van het KLPD uitgevoerde onderzoek, waarbij beide sloten zijn gedemonteerd en onderzocht, heeft Renault Trucks ook overigens onvoldoende feiten en omstandigheden aangevoerd die de conclusie rechtvaardigen dat het KLPD zich bij beide sloten zou hebben vergist door te concluderen dat de zuiger in de ontgrendelcilinder vast zat. Onvoldoende acht het hof het enkele gestelde feit dat de onderzoeker van Crawford aan Renault Trucks heeft gerapporteerd dat een reële mogelijkheid bestaat dat de onderzoekers van het KLPD dit licht klemmen hebben verward met het vastzitten. Evenmin is daarvoor voldoende dat de foto’s bij het proces-verbaal van het KLPD de juistheid van de feitelijke bevindingen van het klemmen van de zuiger niet aantonen.

In dit verband acht het hof van belang dat het proces-verbaal is opgemaakt door technische rechercheurs van een gespecialiseerde unit van de Dienst Verkeerspolitie van het KLPD die, naar [geïntimeerde] onbetwist heeft gesteld, zeer ervaren zijn bij het doen van technisch onderzoek aan voertuigen. Voorts acht het hof van belang dat de rechercheurs van het KLPD de enige van de in dit geschil geraadpleegde deskundigen zijn die onderzoek aan de bij dit ongeval betrokken truck en vergrendelmechanieken hebben kunnen doen. Zowel Dekra, Crawford als Baan Hofman hebben hun onderzoek niet aan de originele onderdelen van de verongelukte truck kunnen doen, nu die onderdelen op enig moment zijn vernietigd.

Tegen deze achtergrond is het hof van oordeel dat uit de stellingen en verweren van partijen en uit de stukken, met name uit het onderzoek van het KLPD, blijkt dat sprake is van een gebrek in het vergrendelmechanisme, gelegen in het vastzitten van de zuiger in de ontgrendelcilinder. Daarbij kan in het midden blijven of corrosie de oorzaak van het vast zitten van de zuiger en daardoor van het open staan van het vergrendelmechanisme is geweest.

Hierop stuit ook het gestelde in (de toelichting op de) grieven VIII en XVIII af, voor zover Renault Trucks daarin bepleit dat [geïntimeerde] de truck, althans het vergrendelmechanisme niet overeenkomstig het “normale gebruik” heeft gebruikt. Renault Trucks heeft aangevoerd dat de door [geïntimeerde] vlak voor het ongeval aangehouden snelheid, mede gelet op de weersomstandigheden, dusdanig was dat dit buiten de marges ligt van wat onder “normaal gebruik” van een vrachtwagen kan worden begrepen. De in dit verband aangevoerde omstandigheden vormen echter onvoldoende redenen om daartoe te constateren. Het betreft niet zodanig extreem of onvoorzichtig gedrag van [geïntimeerde] als chauffeur van de truck dat Renault Trucks dit als producent van trucks niet had hoeven te verwachten of daarmee geen rekening had behoeven te houden bij de aan haar product te stellen veiligheidseisen. Een producent als Renault Trucks mag er immers niet op rekenen dat een gebruiker steeds maximaal oplettend is en steeds alle voorzorgsmaatregelen in acht zal nemen. Waar aan een disfunctioneren van een product grote veiligheidsrisico’s zijn verbonden, zoals in dit geval bij het vergrendelmechanisme van de cabine van een vrachtauto, heeft dit naar het oordeel van het hof in het bijzonder te gelden.

Doorslaggevend is, naar het oordeel van het hof, dat de zuigers, ook zonder hydraulische druk op het systeem, vast bleven zitten en daardoor de vergrendeling van de cabine openstond. Dat is het gebrek in de zin van artikel 6:185, lid 1 BW en daarop zijn de omstandigheden waaronder het ongeval plaatsvond of het gebruik van de truck vlak voor het ongeval niet van invloed geweest, althans heeft Renault Trucks onvoldoende feiten en omstandigheden gesteld ter motivering van een daarop gericht verweer.

Deze feiten en omstandigheden doen, ook als zij juist zouden zijn ([geïntimeerde] betwist deze immers), niet af aan het gegeven dat bij déze truck een gebrek in het vergrendelmechanisme is geconstateerd. Dat is gegeven vaste rechtspraak (HR 4 februari 2011, ECLI:NL:HR:2011:BO5803 en NJ 2011, 69) voldoende voor productaansprakelijkheid. Daarvoor is niet vereist dat het product (de gehele soort) in het algemeen ondeugdelijk of gebrekkig is.

Voorts acht het hof voor zijn oordeel het volgende van belang. Ten tijde van de pleidooien in hoger beroep is gebleken dat Renault Trucks nooit navraag heeft gedaan naar de achtergrond van de in 2003 door Renault verspreide Technical Note over het controleren van de vergrendelmechanismen (met als titel: “Checking the locking of cab tilt locks”). Indien deze Technical Note is verzonden met het oog op het gevaar dat zich in dit geval heeft voorgedaan, acht het hof dit- bij gebreke van andere maatregelen- een onvoldoende veiligheidsmaatregel om het product niet als gebrekkig aan te merken. Bovendien heeft kennelijk wel degelijk een productverandering/-wijziging op het punt van het tegengaan van vuilophoping in de vergrendelmechanismen na 2004 plaatsgevonden, omtrent de redenen waarvoor Renault Trucks tijdens de pleidooien onvoldoende opheldering heeft kunnen geven.

De in dit kader door Renault Trucks genoemde feiten en omstandigheden die zien op corrosie missen, gezien het hiervoor in 4.7 overwogene daarover relevantie en kunnen niet leiden tot het oordeel dat aannemelijk is dat het geconstateerde gebrek niet bestond op het moment van het in het verkeer brengen van de truck of later is ontstaan.

Grief XVII faalt derhalve.

Schade en causaal verband

Naar het oordeel van het hof moet het hiervoor vastgestelde gebrek als de oorzaak van het kantelen van de cabine worden aangemerkt. Daaraan doet niet af de stelling van Renault Trucks dat het ongeval/ de aanrijding het afbreken van de kantelcilinder teweeg heeft gebracht waarmee een veiligheidsfunctie is weggevallen. Nog daargelaten of de kantelcilinder inderdaad die veiligheidsfunctie vervult, heeft Renault Trucks onvoldoende concrete feiten en omstandigheden aangevoerd die de conclusie rechtvaardigen dat de cabine ook zou zijn gekanteld bij afwezigheid van het hiervoor omschreven gebrek. Dit betekent dat tussen dat gebrek en het kantelen van de cabine het voor het aannemen van aansprakelijkheid vereiste causaal verband bestaat.

Over de vraag of uit het kantelen van de cabine (meer) schade is voortgevloeid, overweegt het hof als volgt.

Inzet van deze procedure is een verklaring voor recht dat Renault Trucks aansprakelijk is voor het [geïntimeerde] overkomen letsel en de daaruit voortvloeiende schade, daarnaast wordt een veroordeling van Renault Trucks gevorderd tot het vergoeden van die schade, nader op te maken bij staat.

Voor toewijzing van een vordering tot vergoeding van schade op te maken bij staat, is, naast de vaststelling van de aansprakelijkheid, wat het element schade betreft, voldoende dat de mogelijkheid van schade aannemelijk is.

Renault Trucks heeft ter motivering van haar betwisting van het causaal verband tussen de gestelde schade en het kantelen van de cabine aangevoerd dat in het proces-verbaal 2004015375-1 is opgenomen dat door de verbalisant contact is opgenomen met de technische controleurs, die waren betrokken bij het ongeval en dat door hen geen antwoord kon worden gegeven op de vraag wat de invloed van het kantelen van de cabine op het letsel van de bestuurder is geweest. [geïntimeerde] heeft daar echter terecht tegenover gesteld dat Renault Trucks het proces-verbaal (productie 1 bij akte van 15 juli 2009, bladzijde 6) op dit onderdeel onvolledig heeft geciteerd. Het volledige citaat op dit punt luidt:

“ (...) Door mij werd gevraagd wat de invloed van het kantelen van de cabine kan zijn geweest op het letsel van de bestuurder/verdachte 14.1. Men kon mij hier geen duidelijk antwoord op geven. Wel werd medegedeeld dat het kantelen zeker van invloed is geweest. (...)”

Bij gebreke van een voldoende gemotiveerde betwisting op dit punt acht het hof de mogelijkheid dat het kantelen van de cabine (meer) schade voor [geïntimeerde] heeft meegebracht, aannemelijk. Aan de aannemelijkheid van die mogelijkheid doet niet af dat [geïntimeerde] wellicht ook fysiek letsel zou hebben opgelopen indien de cabine niet zou zijn gekanteld.