Uitspraken

Het gaat in deze zaak in het kort om het volgende.

Tussen GS Technik en Horequip is in 2007 een (mondelinge) overeenkomst gesloten, inhoudende dat Horequip jaarlijks commissie zal ontvangen voor goederen die GS Technik aan een derde (By The Glass B.V.; hierna: BTG) heeft verkocht en geleverd.

In eerste aanleg heeft Horequip in conventie gevorderd (samengevat) dat GS Technik wordt veroordeeld tot betaling van € 110.784,90 aan achterstallige commissie, vermeerderd met de samengestelde wettelijke handelsrente, en diverse nevenvorderingen, kosten rechtens.

GS Technik heeft in eerste aanleg in reconventie gevorderd (samengevat) dat Horequip wordt veroordeeld tot betaling van € 172.397,00 aan onverschuldigd betaalde commissie, vermeerderd met de wettelijke (handels)rente, en diverse nevenvorderingen, kosten rechtens.

De rechtbank heeft in het vonnis waarvan beroep - onder aanhouding van alle verdere beslissingen, zowel in conventie als in reconvente - in conventie de zaak naar de rol verwezen voor een akte zijdens GS Technik, en bepaald dat van dit vonnis hoger beroep kan worden ingesteld voordat het eindvonnis is gewezen.

Aan de eiswijziging legt GS Technik ten grondslag (samengevat) dat zij er vanuit is gegaan dat de in 3.2 bedoelde overeenkomst met de ontbinding van BTG per 31 december 2011 van rechtswege is geëindigd. Uit het vonnis waarvan beroep blijkt echter dat de rechtbank kennelijk meent dat de overeenkomst nog voortduurt. Vandaar dat GS Technik een verklaring voor recht vordert dat de overeenkomst is geëindigd.

Horequip verzet zich tegen de eiswijziging in hoger beroep, stellende dat GS Technik eerst in hoger beroep de verklaring voor recht vordert. In samenhang met de vordering dat het hof de zaak aan zich houdt ex art. 356 Rv, wordt Horequip hierdoor beroofd van een feitelijke instantie en in haar verdediging geschaad, zonder dat hiervoor een rechtvaardiging bestaat.

Op grond van art. 130 lid 1 Rv juncto art. 353 lid 1 Rv komt aan GS Technik de bevoegdheid toe haar eis of de gronden daarvan te wijzigen. De toelaatbaarheid van een eiswijziging moet, zo nodig ambtshalve, mede worden beoordeeld in het licht van de herstelfunctie van het hoger beroep. De grenzen van het toelaatbare worden echter overschreden indien de eiswijziging leidt tot onredelijke vertraging van het geding en/of tot onredelijke bemoeilijking van de verdediging.

De bevoegdheid om de eis of de gronden daarvan te wijzigen is in hoger beroep in die zin beperkt, dat de eiswijziging niet later dan bij memorie van grieven of antwoord dient plaats te vinden. Dit geldt ook als de vermeerdering van eis slechts betrekking heeft op de grondslag van hetgeen ter toelichting van de vordering door de oorspronkelijke eisende partij is gesteld. Op deze "in beginsel strakke regel" kunnen onder omstandigheden uitzonderingen worden aanvaard. In alle gevallen geldt dat de eisverandering of -vermeerdering niet in strijd mag komen met de eisen van een goede procesorde (zie o.a. HR 20 juni 2008, ECLI:NL:HR:2008:BC4959, HR 19 juni 2009, ECLI:NL:HR:2009:BI8771 en HR 23 september 2011, ECLI:NL:HR:2011:BQ7064).

De eiswijziging voldoet aan de in 3.9 vermelde "in beginsel strakke regel", nu GS Technik de eiswijziging zowel in haar appeldagvaarding als in haar memorie van grieven, tevens wijziging (vermeerdering) van eis in reconventie, heeft opgenomen en in laatstgenoemd processtuk heeft toegelicht. Het geding in hoger beroep wordt in zoverre dan ook niet vertraagd door de eiswijziging/vermeerdering.

Indien Horequip ingang wil doen vinden dat het in strijd is met de goede procesorde dat GS Technik in hoger beroep komt met een nieuwe dan wel gewijzigde vordering op (een) nieuwe dan wel gewijzigde grondslag(en), stuit deze stelling erop af dat het hoger beroep de appellerende partij mede gelegenheid biedt voor het verbeteren en aanvullen van hetgeen deze zelf bij de procesvoering in eerste aanleg heeft gedaan of nagelaten. Gelet op deze maatstaf levert de vordering van GS Technik in appel daarom geen strijd op met de goede procesorde. Voor zover in de argumenten van Horequip besloten ligt dat GS Technik ten onrechte geen goede verklaring heeft gegeven waarom zij haar vordering in eerste aanleg niet reeds heeft ingericht zoals zij dat thans in hoger beroep doet, geldt dat GS Technik daartoe niet gehouden is. Zelfs indien de eiswijziging zou betekenen dat GS Technik in hoger beroep een standpunt inneemt dat haaks staat op hetgeen zij in eerste aanleg heeft bepleit, is dit toegestaan (HR 8 december 2000, ECLI:NL:HR:2000:AA8895).

Van een ontoelaatbare uitbreiding van het partijdebat als gevolg van de gewijzigde vorderingen, kan naar het oordeel van de rolraadsheer niet worden gesproken. Ook in eerste aanleg was de in 3.2 bedoelde overeenkomst een prominent onderdeel van het partijdebat. De vraag of die overeenkomst op enig moment is geëindigd, voegt daar in essentie niet veel aan toe. Aan de vorderingen die GS Technik baseert op art. 356 Rv komt geen zelfstandige betekenis toe, aangezien het in die bepaling gaat om een discretionaire bevoegdheid van het hof.

Ten aanzien van de stelling van Horequip dat haar door de eisvermeerdering een feitelijke instantie wordt onthouden, oordeelt de rolraadsheer dat aan het wettelijk stelsel inherent is dat op de gewijzigde eis slechts door het hof als feitelijke instantie recht wordt gedaan. Het gemis van een feitelijke instantie is op zichzelf dan ook niet doorslaggevend. De argumenten van Horequip bieden geen aanknopingspunten voor het oordeel dat zij zich tegen de gewijzigde vordering van GS Technik niet adequaat zal kunnen verweren, reeds omdat zij daartoe voldoende gelegenheid krijgt. In haar memorie van antwoord kan Horequip immers op alle stellingen van GS Technik reageren. In de bezwaren van Horequip ziet het hof dan ook geen aanleiding voor het oordeel dat zij door de eiswijziging van GS Technik onredelijk in haar verdediging wordt bemoeilijkt en/of dat het geding er onredelijk door zal worden vertraagd. Ambtshalve ziet de rolraadsheer evenmin grond voor een dergelijk oordeel.

De conclusie luidt dat de bezwaren van Horequip tegen de eiswijziging zullen worden verworpen. Het hof zal in hoger beroep derhalve recht doen op de gewijzigde eis van GS Technik. De (hoofd)zaak zal naar de rol worden verwezen om voort te procederen.