Uitspraken

Het hof zal op dit, ten opzichte van het tegenverzoek in eerste aanleg, licht gewijzigde verzoek recht doen. De wijzigingen zijn op het processueel juiste tijdstip ingesteld, RUG heeft er geen bezwaar tegen gemaakt en het hof ziet ook geen strijd met de eisen van een goede procesorde.

heeft 24 genummerde en als grief aangeduide bezwaren tegen de beschikking van de kantonrechter geformuleerd. Het hof zal die grieven hierna thematisch bespreken.

Het hof heeft de relevante feiten hiervoor zelfstandig vastgesteld. De grieven van [verzoeker] tegen de vaststelling van de feiten door de kantonrechter (de nummers 1 tot en met 6) behoeven daarmee geen verdere bespreking. Het hof merkt met betrekking tot grief 4 - die ziet op brieven verzonden aan Texas University, zie hiervoor onder 4.8 - nog op dat op de zitting van het hof door RUG een van die brieven op digitale wijze aan [verzoeker] is getoond waarna [verzoeker] heeft erkend dat zijn digitale handtekening daar onder staat.

[verzoeker] was vanaf 1 januari 2020 geen ambtenaar meer. Dat volgt uit de wet van 27 september 20191 waarbij, via een wijziging van de Wet normalisering rechtspositie ambtenaren (Wnra), artikel 2 van de Ambtenarenwet 2017 zodanig is gewijzigd dat in lid 2 onder d is bepaald dat universiteiten als RUG geen overheidswerkgever (meer) zijn. Voor zover de kantonrechter anders heeft geoordeeld, is grief 14 terecht voorgedragen. Dit leidt echter niet tot vernietiging van de uitspraak, omdat de kantonrechter terecht niet de gevolgtrekking heeft gemaakt dat RUG de ambtenarenrechtelijke ontslagroute had moeten volgen.

[verzoeker] betoogt dat de procedurevoorschriften die vóór 1 januari 2020 golden voor een (disciplinair) ontslag ondanks de inwerkingtreding van de Wnra van toepassing zijn gebleven en dat het College van Bestuur van RUG [verzoeker] had moeten horen over de bevindingen van EY voordat RUG een ontbindingsverzoek bij de kantonrechter had kunnen indienen. Het hof volgt [verzoeker] daarin niet. Met de inwerkingtreding van de Wnra is op de daarin aangewezen werknemers van overheidsinstellingen het ‘gewone’ arbeidsrecht zoals geregeld in het BW van toepassing geworden. Een algemene verplichting voor de werkgever om een werknemer te horen voordat een ontbindingsverzoek op de e-grond of de g-grond wordt ingediend, komt daarin niet voor. Van een niet te repareren gebrek zoals [verzoeker] dat heeft aangeduid, is dan ook geen sprake.

Het hof merkt in dit verband nog op dat EY feitenonderzoek moest verrichten en dat het trekken van conclusies daaruit was voorbehouden aan RUG. [verzoeker] betoog dat, omdat er in het rapport van EY geen waardeoordelen staan, RUG die ook niet zou mogen trekken, gaat dan ook niet op.

De kantonrechter heeft opgemerkt dat het opzegverbod wegens ziekte (artikel 7:670 lid 1 aanhef en onderdeel a BW), gelet op artikel 7:671b lid 6 BW niet in de weg aan een ontbinding staat indien het ontbindingsverzoek geen verband houdt met de omstandigheid waarop het opzegverbod betrekking heeft. De kantonrechter heeft geoordeeld dat in dit geval niet is aangetoond dat er een verband is tussen de ziekte van [verzoeker] en de gedragingen die hem worden verweten. Deze gedragingen zien op de periode vanaf 2014.

Grief 8 gaat niet op.

Het verwijt dat RUG [verzoeker] maakt is dat hij SNG heeft opgericht, daarop aanzienlijke aan RUG toekomende bedragen heeft laten storten en hiervan voor 11 maart 2019 nooit melding heeft gemaakt aan RUG.

Het verweer van [verzoeker] dat hij op zich een stichting mocht oprichten en dat stichtingen binnen de universitaire wereld ook niet ongewoon zijn, gaat eraan voorbij dat voor aan RUG gelieerde stichtingen de verplichting gold om van het bestaan melding te maken aan het betrokken faculteitsbestuur met een IBV-verklaring (IBV= Interne Bedrijfsvoering) in het kader van de RUG-brede jaarrekeningcontrole. Uit het EY rapport blijkt dat [verzoeker] hiermee bekend was. [verzoeker] heeft nooit zo’n verklaring opgesteld en ingediend. RUG heeft op 16 oktober 2017 de Gedragscode integriteit vastgesteld waarin onder meer is geregeld dat nevenfuncties moeten worden gemeld en op de medewerkerspagina moeten worden vermeld. Daarvoor gold een soortgelijke verplichting op grond van de Regeling nevenwerkzaamheden RUG 2009. [verzoeker] heeft zijn voorzitterschap van SNG nooit aangemeld en ook niet op zijn medewerkerspagina vermeld.

In hoger beroep heeft [verzoeker] de stelling betrokken dat de door SNG van NOHA Brussel ontvangen gelden - zowel de betaling van de opgepotte gelden op de Fortisrekening als de betalingen uit de door NOHA Brussel geïncasseerde participation costs/tuition fees - niet aan RUG toekwamen. Dit met uitzondering van een bedrag corresponderend met het wettelijke Nederlandse collegegeld. Deze bedragen zouden uitsluitend aan het bestuur van NOHA Brussel, en derhalve aan [verzoeker] als voorzitter toekomen om dit te besteden aan het NOHA-programma. Ter zitting van het hof heeft [verzoeker] aangegeven dat het daarbij niet uitsluitend om het door RUG (in Groningen) verzorgde NOHA-programma hoefde te gaan.

De grieven 10, 11 en 12 gaan niet op.

Buiten discussie is dat SNG geen periodieke administratie heeft bijgehouden in de vorm van een (jaarlijkse boekhouding) en dat SNG evenmin jaarrekeningen heeft opgesteld. De geldstromen binnen SNG zijn door EY in kaart gebracht (“gereconstrueerd”) aan de hand van bankafschriften, waarbij zij heeft gerapporteerd dat zij in veel gevallen niet heeft kunnen beschikken over onderliggende brondocumenten. Voor zover [verzoeker] in zijn grief 13 aanvoert dat ook de administratie van RUG ondoorgrondelijk zou zijn, baat hem dat niet en doet dat niet af aan het verwijt dat de administratie van zijn stichting ontbrak.

Uit het onderzoek door EY kan de conclusie worden getrokken dat een substantieel deel van de door SNG ontvangen middelen wel is besteed aan posten die zijn gerelateerd aan het NOHA-programma in Groningen, maar dat bij een aantal niet onaanzienlijke betalingen grote vraagtekens geplaatst kunnen worden bij de rechtmatigheid en doelmatigheid daarvan.

EY heeft vastgesteld dat SNG in totaal voor € 118.188,- aan ‘renumeraties en per diem-vergoedingen’ aan medewerkers van RUG heeft verstrekt, door de kantonrechter betiteld als bonussen. [verzoeker] keert zich tegen het gebruik van het woord bonus, maar heeft ook op de zitting van het hof niet duidelijk kunnen maken wat het verschil is tussen een bonus en een renumeratie die hij gerechtvaardigd achtte voor medewerkers die volgens hem extra gepresteerd hadden. RUG heeft terecht aangevoerd dat het niet aan [verzoeker] was om dergelijke beloningen buiten de werkgever om te verstrekken. Daarbij zijn door RUG en de kantonrechter ook terecht vraagtekens geplaatst bij de hoogte van de individuele toegekende bedragen. Eén van de in het oog springende betalingen is die van in totaal € 19.000,- voor zijn secretaresse - van Mexicaanse afkomst - die (naar [verzoeker] zeggen) onder meer een onderzoek naar mogelijkheden voor het NOHA-netwerk in Mexico mocht combineren met een familiebezoek. Ook heeft [verzoeker] een renumeratie toegekend aan zijn echtgenote (€ 6.025,-) die als projectleider bij NOHA werkzaam was. Verder heeft hij een relatief geringe tegemoetkoming (€ 1.400,-) aan zichzelf toegekend. [verzoeker] heeft niet stilgestaan bij de fiscale complicaties van deze betalingen en ook niet bij de integriteitsproblemen bij toekenning van bedragen aan zichzelf en zijn partner.

Een andere opvallende post is de door SNG aan [verzoeker] vergoede reis- en verblijfkosten, door EY in de onderzochte periode berekend op € 122.523.-. In die periode heeft [verzoeker] rechtstreeks bij RUG ook nog een bedrag van € 24.179,- voor dergelijke kosten gedeclareerd. EY heeft in dat verband enige dubbel gedeclareerde bedragen aangetroffen. Verder is daarover in hoger beroep ter zitting gebleken dat een deel van die reis- en verblijfkosten ziet op het bezoeken van de andere universiteiten die deelnemen aan het NOHA-programma. Dat het afleggen van dergelijke bezoeken noodzakelijk is voor het door RUG in Groningen uitgevoerde NOHA-programma is niet door [verzoeker] aannemelijk gemaakt; het gaat waarschijnlijk eerder om reisgedrag dat in verband staat met [verzoeker] functie van voorzitter van NOHA Brussel. Dat de daarmee samenhangende kosten uit de voor het NOHA-programma in Groningen bestemde gelden dienden te worden voldaan, althans voorgeschoten, laat zich zonder toelichting, die ontbreekt, niet inzien. Daarnaast springt in het oog dat voor € 7.713,- aan kosten voor ‘upgrades’ van vliegtickets naar business class is gedeclareerd. De reiskostenregeling van de RUG voorzag niet in de vergoeding voor businessclass. Datzelfde gold voor de regeling van NOHA Brussel. [verzoeker] heeft daarover erkend dat hij anders had moeten handelen.

Voor zover [verzoeker] in grief 15 erover klaagt dat de kantonrechter vindt dat hij met betrekking tot SNG laakbaar heeft gehandeld, is zijn klacht onterecht. De kantonrechter heeft ook terecht opgemerkt dat het niet aan [verzoeker] was om te bepalen hoe de van NOHA Brussel ontvangen gelden werden besteed maar dat dit aan RUG was. Dat RUG deze gelden wel aan de NOHA-opleiding moest besteden, maakt dit niet anders. RUG had de gelden van NOHA Brussel ook mogen aanwenden voor het (deels) dekken van de kosten van haar NOHA-programma die zij nu heeft bekostigd uit de zogenoemde eerste geldstroom (de algemene bijdrage van het Ministerie van Onderwijs en Wetenschappen).

Tegen de vaststelling door de kantonrechter dat [verzoeker] laakbaar heeft gehandeld door buiten RUG om een overeenkomst met Ranepa te sluiten en de betalingen te laten binnenkomen op het rekeningnummer van SNG terwijl in de brieven de indruk wordt gewekt dat het om RUG gaat, zijn geen grieven gericht.

Ook het laten lopen van de betalingen van Texas University via SNG acht het hof laakbaar. Ook in dit geval heef [verzoeker] brieven ondertekend die de indruk wekken dat het om een betaling aan RUG zal gaan. Dat de eerste brief aan Texas University door een collega van [verzoeker] is ondertekend, maakt niet dat hem van deze handelwijze geen verwijt valt te maken; vast staat dat een latere brief wel zijn (digitale) handtekening draagt.

Beide derdegeldstroomprojecten hadden via RUG moeten lopen en het stond [verzoeker] niet vrij om deze gelden via SNG naar zijn welgevallen te besteden. Grief 16 faalt.

heeft in eerste aanleg als rechtvaardiging voor zijn handelwijze aangevoerd dat de werkwijze van SNG feitelijk een voortzetting was van de financiële gang van zaken toen hij penningmeester van NOHA Brussel was, dat de bestuurders van RUG weinig interesse hadden in de financiering van het programma en dat hij bang was dat de NOHA-gelden door het faculteitsbestuur aan andere doeleinden zouden worden besteed als de geldstroom via de faculteit zou lopen. Daarbij heeft hij gewezen op de financiële problemen binnen de letterenfaculteit. Daarnaast vreesde hij de bureaucratie en stroperigheid van de letterenfaculteit.

Deze rechtvaardigingsgronden zijn door de kantonrechter terecht van de hand gewezen. Het hof heeft hiervoor al geoordeeld dat het standpunt van [verzoeker] dat de participation costs boven het niveau van het wettelijke collegegeld aan NOHA Brussel toekwam niet houdbaar is, zodat RUG terecht vraagtekens heeft geplaatst bij beleid van [verzoeker] als penningmeester van NOHA Brussel. Voor zover SNG al gezien kan worden als een continuering van de wijze van het doen van betalingen gedurende zijn penningmeesterschap kan dit [verzoeker] niet baten.

In hoger beroep heeft [verzoeker] deels afstand genomen van zijn verklaring dat hij bang was dat de NOHA-gelden in de bodemloze put van de letterenfaculteit terecht zouden komen. Ter zitting van het hof heeft hij benadrukt dat de opleiding in Groningen in vergelijking met de andere deelnemende universiteiten juist financieel goed geregeld was en dat RUG de NOHA-gelden niet dringend nodig had en dat deze besteed konden worden aan andere onderdelen van het NOHA-netwerk waar het geld harder nodig was. RUG heeft dit betwist. Dat voor RUG bestemde gelden ook zonder meer buiten RUG om mochten worden aangewend ten behoeve van andere deelnemende universiteiten vindt geen steun in de consortium agreements en dit standpunt van [verzoeker] wordt verworpen.

Ten slotte beroept [verzoeker] zich op de gebrekkige controle van RUG die volgens hem - ook zonder dat hij melding had gemaakt van SNG - met het bestaan van deze stichting op de hoogte was dan wel had kunnen. Hij heeft erop gewezen dat er ook betalingen van RUG aan SNG zijn geweest, namelijk terugbetaling van collegegelden van studenten die hun studiejaar niet vol maakten binnen RUG, en dat in de boekhouding van RUG daarvoor een debiteurennummer voor SNG was aangemaakt.

Het hof oordeelt dat dit laatste niet inhoudt dat RUG bekend was met de handelwijze van SNG en de rol van [verzoeker] daarin. Dat bij een scherpere controle van RUG van de financiële stromen rond het NOHA-programma de niet toegestane gedragingen van [verzoeker] eerder aan het licht waren gekomen, maakt die gedragingen niet minder laakbaar. De kantonrechter heeft verwezen naar een uitspraak van de Centrale Raad van Beroep in een enigszins vergelijkbaar geval2 waarin een tekortschietend toezicht niet afdeed aan de toerekenbaarheid van het plichtsverzuim. Omdat de gedragingen van [verzoeker] plaatsvonden in de periode dat hij nog ambtenaar was, is dit oordeel relevant. Er is ook geen reden om daar voor niet-ambtenaren in een soortgelijke positie als die van [verzoeker] anders over te oordelen3.

Het laakbare handelen van [verzoeker] levert verwijtbaar handelen op in de zin van artikel 7:669 derde lid aanhef en onder e BW zodanig dat van RUG in redelijkheid niet kan worden gevergd de arbeidsovereenkomst te laten voortduren. De grieven 9, 15, 17, en 18 gaan niet op. Het hof is met de kantonrechter van oordeel dat de mate van verwijtbaarheid als ernstig kan worden aangemerkt, ook als rekening wordt gehouden met gaandeweg ontstane overbelasting, waardoor [verzoeker] nu arbeidsongeschikt zegt te zijn.

De kantonrechter heeft overwogen dat herplaatsing van [verzoeker] in een andere functie niet in de rede ligt omdat [verzoeker] verwijtbaar heeft gehandeld. Tegen die overweging is verder geen grief gericht. De kantonrechter heeft verder de arbeidsovereenkomst ontbonden op een kortere termijn dan dat deze overeenkomst bij regelmatige opzegging zou zijn geëindigd door rekening te houden met de proceduretijd, dus niet op de nog kortere termijn die mogelijk was bij ernstig verwijtbaar handelen. Over dat oordeel heeft [verzoeker] geklaagd omdat het artikellid waarnaar de kantonrechter heeft verwezen niet klopt. De kantonrechter heeft verwezen naar onderdeel b van artikel 7:671b lid 8 BW. Vanaf 1 januari 2020 is dit artikellid vernummerd tot 7:671b lid 9 aanhef en onder b BW. Deze kennelijk fout herstelt het hof. Grief 20 leidt niet tot een andere uitkomst.

Het hof komt tot de tussenconclusie dat de kantonrechter de arbeidsovereenkomst van [verzoeker] op juiste gronden heeft ontbonden. De verzoeken van [verzoeker] die betrekking hebben op doorbetaling van loon (zonder kortingen) en het doen van inspanningen tot re-integratie van [verzoeker] in zijn functie komen daarom niet voor toewijzing in aanmerking. Grief 21 gaat evenmin op.

Op het in art. 7:673 lid 1 BW neergelegde recht van de werknemer op een transitievergoeding bestaan enkele wettelijke uitzonderingen, zoals de uitzondering wanneer het eindigen van de arbeidsovereenkomst het gevolg is van ernstig verwijtbaar handelen of nalaten van de werknemer (art. 7:673 lid 7, aanhef en onder c BW). Deze uitzondering heeft een beperkte reikwijdte: het moet gaan om gevallen waarin van evident verwijtbaar handelen sprake is. De omstandigheden van het geval zijn slechts van belang voor zover deze van invloed zijn op het dit verwijtbare handelen. Wel kunnen alle andere omstandigheden van het geval een rol spelen bij de beantwoording van de vraag of het niet toekennen van (een deel van ) de transitievergoeding naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is als bedoeld in lid 8.4 Het hof heeft hiervoor al geoordeeld dat sprake is van ernstig verwijtbaar handelen van [verzoeker] , zodanig evident dat de uitzondering van lid 7 onder c opgaat.

Wel is sprake van bijzondere omstandigheden waarop [verzoeker] zich heeft beroepen en die maken dat het naar het oordeel van het hof naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is dat [verzoeker] in het geheel geen transitievergoeding ontvangt. Het hof betrekt daarbij het langdurige dienstverband van [verzoeker] , zijn verder goede staat van dienst en grote verdiensten voor het NOHA-programma, zijn ziekte en de ruchtbaarheid die RUG aan zijn ontslag en de reden daarvoor heeft gegeven. Als gevolg daarvan moeten de kansen voor hem om op zijn specialistische werkgebied een andere betrekking te vinden als niet bijzonder hoog worden ingeschat. Ook betrekt het hof daarin dat RUG [verzoeker] , voorafgaand aan haar besluit om een ontbindingsverzoek in te dienen, niet heeft gehoord naar aanleiding van de door haar getrokken conclusies uit het feitenrapport van EY. Dat mocht [verzoeker] wel van RUG als goed werkgeefster verwachten. En een dergelijk gesprek had mogelijk van invloed kunnen zijn op de wijze waarop RUG ruchtbaarheid aan deze ontslagprocedure heeft gegeven. Ook betrekt het hof daarbij dat aannemelijk is dat bij de verwijtbare gedragingen het element van zelfverrijking - hoewel niet geheel afwezig - niet voorop heeft gestaan. Het hof ziet daarin reden om aan [verzoeker] een gedeelte van de transitievergoeding, door het hof gesteld op € 35.000,- bruto, toe te kennen. In zoverre slagen de grieven 19 en 22.

RUG heeft niet ernstig verwijtbaar gehandeld. Daarop stuit het verzoek van [verzoeker] tot toekenning van een billijke vergoeding af. Grief 23 gaat niet op.

De kantonrechter heeft dit verzoek afgewezen. Daartegen richt zich grief 7. Bij behandeling van die grief heeft [verzoeker] geen belang meer, omdat hij dit verzoek ook als incidenteel verzoek in hoger beroep heeft geformuleerd en het hof daarop al heeft beslist in de beschikking van 9 oktober 2020. In die beschikking is één verzoek aangehouden, namelijk tot afgifte van de bescheiden genoemd in onderdeel ‘l’ van het in eerste aanleg gedane verzoek. Dit betreft kort gezegd de financiële analyse van RUG van de uitvoering van het eigen NOHA-programma van 2010 tot 2019. Het hof oordeelt dat [verzoeker] in het kader van deze verzoekschriftprocedure geen belang heeft bij verstrekking van deze bescheiden. In de bij de rechtbank aanhangige procedure tot schadevergoeding - waarin hetzelfde verzoek is gedaan - ligt dit mogelijk anders, maar het is op dit moment niet aan het hof om daarover te oordelen.

Het hof passeert het aanbod van [verzoeker] tot het horen van diverse getuigen omtrent het ontstaan van SNG en de wijze waarop EY onderzoek heeft verricht als niet ter zake doend. Datzelfde geldt het aanbod om de bedrijfsarts te horen omtrent de ziekte van [verzoeker] en het aanbod om diverse medewerkers van de universiteit te horen omtrent de financiële gang van zaken op de Faculteit der Letteren. Aan het bewijsaanbod van RUG gaat het hof ook voorbij omdat dit te algemeen is en daarmee niet ter zake doet.

[verzoeker] is bij deze uitkomst aan te merken als de in overwegende mate in het ongelijk te stellen partij, zodat de kantonrechter hem terecht in de kosten van de procedure heeft veroordeeld. Daarmee slaagt grief 24 niet. Het hof ziet in het gedeeltelijk toekennen van de transitievergoeding en de vrijwel volledige toewijzing van het incidentele verzoek wel reden om de proceskosten in hoger beroep te compenseren in die zin dat beide partijen de eigen kosten moeten dragen.

Het hof zal de bestreden beslissing uitsluitend vernietigen voor zover daarbij onder 5.4 is bepaald dat [verzoeker] geen recht heeft op de transitievergoeding en in zoverre opnieuw rechtdoende RUG veroordelen om aan [verzoeker] een gedeeltelijke transitievergoeding van € 35.000,- bruto te betalen, te vermeerderen met de wettelijke rente daarover, overeenkomstig artikel 7:686a lid 1 BW, vanaf 1 juni 2020 tot de dag van betaling. Voor het overige verwerpt het hof het hoger beroep van [verzoeker] . De kosten van de procedure in hoger beroep inclusief die van het incident worden gecompenseerd. Het hof wijst het resterende deel van het incidentele verzoek tot het verstrekken van verdere stukken af.