Uitspraken

De heffingsambtenaar heeft aan belanghebbende de volgende aanslagen leges opgelegd die alle bij uitspraak op bezwaar zijn gehandhaafd:

Belanghebbende heeft tegen de uitspraken op bezwaar beroep bij de rechtbank Alkmaar ingesteld. De rechtbank heeft de beroepen ongegrond verklaard.

Het gerechtshof te Amsterdam heeft bij uitspraken van 20 december 2012, nummers 11/00036 tot en met 11/00043, ECLI:Nl:GHAMS:2012:BY7918 de uitspraken van de rechtbank vernietigd, de beroepen gegrond verklaard, de uitspraken op bezwaar en de aanslagen vernietigd, met veroordeling van de heffingsambtenaar tot vergoeding aan belanghebbende van een bedrag aan proceskosten van € 2.641,78 en € 3.124 aan griffierechten.

De Hoge Raad heeft bij arrest van 18 april 2014, nummer 13/00469, ECLI:NL:HR:2014:938 het beroep in cassatie van het college van Burgemeester en Wethouders van de gemeente Schagen gegrond verklaard, de uitspraak van het Hof vernietigd voor zover deze de hiervoor onder 1.1 vermelde aanslagen betreft en het geding verwezen naar het Hof ter verdere behandeling en beslissing.

Partijen zijn in de gelegenheid gesteld zich schriftelijk uit te laten naar aanleiding van het arrest van de Hoge Raad, van welke gelegenheid beide partijen gebruik hebben gemaakt. Partijen hebben vervolgens schriftelijk op elkaars uitlatingen gereageerd.

De mondelinge behandeling van de zaak heeft plaatsgehad ter zitting van het Hof van 13 mei 2015, gehouden te Den Haag. Beide partijen zijn ter zitting verschenen. Van het verhandelde ter zitting is door de griffier een proces-verbaal opgemaakt.

Ingevolge artikel 229, eerste lid, aanhef en onder b, van de Gemeentewet kunnen rechten worden geheven ter zake van het genot van door of vanwege het gemeentebestuur verstrekte diensten.

De raad van de gemeente [C] heeft in zijn openbare vergaderingen van 7 november 2006, 6 november 2007 en 6 november 2008 de Verordening op de heffing en invordering van leges [C] 2007 respectievelijk de Verordening op de heffing en invordering van leges [C] 2008 en de Verordening op de heffing en invordering van leges [C] 2009 (hierna: de Verordening 2007, Verordening 2008, Verordening 2009) vastgesteld. Blijkens de inhoud van de gedingstukken zijn de Verordeningen op de wettelijk voorgeschreven wijze bekendgemaakt. De tekst van de Verordeningen behoort in kopie tot de stukken van het geding.

De Verordening op de heffing en invordering van leges [C] 2007 en de Tarieventabel houden voor zover van belang in:

De Verordening op de heffing en invordering van leges [C] 2008 en de Tarieventabel houden – voor zover van belang - het volgende in:

a. € 0,00 tot € 250.000,00 € 0,00 + {2,90% x de bouwkosten} met een minimum van € 100,00

b. € 250.000,00 tot € 500.000,00 € 7.250,00 + {2,80% x (de bouwkosten - € 250.000,00)}

c. € 500.000,00 tot € 750.000,00 € 14.250,00 + {2,70% x (de bouwkosten - € 500.000,00)}

d. € 750.000,00 tot € 1.000.000,00 € 21.000,00 + {2,60% x (de bouwkosten - € 750.000,00)}

e. € 1.000.000,00 tot 1.250.000,00 € 27.500,00 + {2,50% x (de bouwkosten - € 1.000.000,00)}

f. € 1.250.000,00 tot € 1.500.000,00 € 33.750,00 + {2,40% x (de bouwkosten - € 1.250.000,00)}

g. € 1.500.000,00 tot € 1.750.000,00 € 39.750,00 + {2,30% x (de bouwkosten - € 1.500.000,00)}

h. € 1.750.000,00 tot € 2.000.000,00 € 45.500,00 + {2,20% x (de bouwkosten - € 1.750.000,00)}

i. € 2.000.000,00 tot € 2.250.000,00 € 51.000,00 + {2, 1 0% x (de bouwkosten - € 2.000.000,00)}

j. € 2.250.000,00 tot € 2.500.000,00 € 56.250,00 + {2,00% x (de bouwkosten - € 2.250.000,00)}

k. € 2.500.000,00 tot € 2.750.000,00 € 61.250,00 + {1,90% x (de bouwkosten - € 2.500.000,00)}

I. € 2.750.000,00 tot € 3.000.000,00 € 66.000,00 + {1,80% x (de bouwkosten - € 2.750.000,00)}

m. € 3.000.000,00 tot € 3.250.000,00 € 70.500,00 + {1,70% x (de bouwkosten - € 3.000.000,00)}

n. € 3.250.000,00 tot € 3.500.000,00 € 74.750,00 + {1,60% x (de bouwkosten - € 3.250.000,00)}

o. € 3.500.000,00 tot € 3.750.000,00 € 78.750,00 + {1,50% x (de bouwkosten - € 3.500.000,00)}

p. € 3.750.000,00 tot € 4.000.000,00 € 82.500,00 + {1,40% x (de bouwkosten - € 3.750.000,00)}

q. € 4.000.000,00 tot € 4.250.000,00 € 86.000,00 + {1,30% x (de bouwkosten - € 4.000.000,00)}

r. € 4.250.000,00 tot € 4.500.000,00 € 89.250,00 + {1,20% x (de bouwkosten - € 4.250.000,00)}

s. € 4.500.000,00 tot € 4.750.000,00 € 92.250,00 + {1,1 0% x (de bouwkosten - € 4.500.000,00)}

t. € 4.750.000,00 tot € 10.000.000,00 € 95.000,00 + {1,00% x (de bouwkosten - € 4.750.000,00)}

u. voor aanvragen met bouwkosten van € 10.000.000,00 of meer wordt voor het bedrag dat meer bedraagt dan € 10.000.000,00 geen leges geheven.

De Verordening op de heffing en invordering van leges [C] 2009 en de Tarieventabel houden voor zover van belang in:

I. € 2.750.000,00 tot € 3.000.000,00 € 66.000,00 + {1,80% x (de bouwkosten - € 2.750.000,00)}

m. € 3.000.000,00 tot € 3.250.000,00 € 70.500,00 + {1,70% x (de bouwkosten - € 3.000.000,00)}

n. € 3.250.000,00 tot € 3.500.000,00 € 74.750,00 + {1,60% x (de bouwkosten - € 3.250.000,00)}

o. € 3.500.000,00 tot € 3.750.000,00 € 78.750,00 + {1,50% x (de bouwkosten - € 3.500.000,00)}

p. € 3.750.000,00 tot € 4.000.000,00 € 82.500,00 + {1,40% x (de bouwkosten - € 3.750.000,00)}

q. € 4.000.000,00 tot € 4.250.000,00 € 86.000,00 + {1,30% x (de bouwkosten - € 4.000.000,00)}

r. € 4.250.000,00 tot € 4.500.000,00 € 89.250,00 + {1,20% x (de bouwkosten - € 4.250.000,00)}

s. € 4.500.000,00 tot € 4.750.000,00 € 92.250,00 + {1,10% x (de bouwkosten - € 4.500.000,00)}

t. € 4.750.000,00 tot € 10.000.000,00 € 95.000,00 + {1,00% x (de bouwkosten - € 4.750.000,00)}

u. voor aanvragen met bouwkosten van € 10.000.000,00 of meer wordt voor het bedrag dat meer bedraagt dan € 10.000.000,00 geen leges geheven.

I. € 2.750.000,00 tot € 3.000,000,00 € 33.000,00 + {0,90% x (de bouwkosten - € 2.750.000,00)}

m. € 3.000.000,00 tot € 3.250.000,00 € 35.250,00 + {0,85% x (de bouwkosten - € 3.000.000,00)}

n. € 3.250.000,00 tot € 3.500.000,00 € 37.375,00 + {0,80% x (de bouwkosten - € 3.250.000,00)}

o. € 3.500.000,00 tot € 3.750.000,00 € 39.375,00 + {0,75% x (de bouwkosten - € 3.500.000,00)}

p. € 3.750.000,00 tot € 4.000.000,00 € 41.250,00 + {0,70% x (de bouwkosten - € 3.750.000,00)}

q. € 4.000.000,00 tot € 4.250.000,00 € 43,000,00 + {0,65% x (de bouwkosten - € 4.000.000,00)}

r. € 4.250.000,00 tot € 4.500.000,00 € 44.625,00 + {0,60% x (de bouwkosten - € 4.250,000,00)}

s. € 4.500.000,00 tot € 4.750.000,00 € 46.125,00 + {0,55% x (de bouwkosten - € 4.500.000,00)}

t. € 4.750.000,00 tot € 10.000.000,00 € 47.500,00 + 0,50% x (de bouwkosten - € 4.750.000,00)}

u. voor aanvragen met bouwkosten van € 10.000.000,00 of meer wordt voor het bedrag dat meer bedraagt dan € 10.000.000,00 geen leges geheven.

De aanslagen zijn opgelegd in overeenstemming met de voor de desbetreffende belastingjaren geldende gemeentelijke legesverordening en tarieventabel.

In een brief van belanghebbende aan het hoofd Publiekszaken van de gemeente [C] met datum 21 februari 2008 is ter onderbouwing van het bezwaar tegen de aanslagen bouwleges onder meer vermeld:

Belanghebbende heeft bij brief van 26 januari 2011 aan de gemeente [C] een verzoek ingediend op basis van de Wet openbaarheid van bestuur. Daarin heeft belanghebbende gevraagd om toezending van een kopie van de volgende stukken:

Op basis van het hiervoor bedoelde Wob-verzoek is door de gemeente informatie aan belanghebbende gezonden. Tot de gedingstukken behoren de programmabegrotingen, productramingen en programmarekeningen voor de onderhavige jaren.

In zijn verweerschrift met datum 10 maart 2010 heeft de heffingsambtenaar als bijlage D een kopie uit de productenbegroting 2007 van de gemeente [C] overgelegd waarin onder meer is vermeld:

Belanghebbende heeft in zijn nader stuk met datum 24 september 2012 (productie 9) onder meer het volgende vermeld:

Tot de stukken van het geding behoort een door de heffingsambtenaar ter zitting van het gerechtshof Amsterdam overgelegd overzicht van baten en lasten dat betrekking heeft op de (primitieve) begroting zoals vastgesteld voorafgaand aan ieder van de belastingjaren 2007 tot en met 2010. Voor de belastingjaren 2007 tot en met 2009 waarop het geschil mede betrekking heeft, luidt dit overzicht, voor zover van belang, als volgt:

Partijen houdt verdeeld de vraag of de leges terecht aan belanghebbende in rekening zijn gebracht. Belanghebbende beantwoordt de vraag ontkennend en de Inspecteur in tegenovergestelde zin.

Belanghebbende heeft voor haar standpunt – zakelijk weergegeven – het volgende aangevoerd

a. De leges voor de bouwvergunningen zijn mede gebaseerd op de begrote lasten van product E126. Deze lasten stijgen van € 642.999 in de begroting van 2007 naar € 757.009 in de begroting van 2009. Dit is een stijging van maar liefst € 114.010, zijnde bijna 20% in 2 jaar. Een dergelijke stijging is zonder nadere toelichting onbegrijpelijk.

b. Een groot deel van deze lasten zijn de kosten van de afdeling VRO. Van deze afdeling wordt in 2007 37% aan product E126 toegerekend, in 2008 33% en in 2009 € 27%. Deze fluctuatie is zonder nadere toelichting onbegrijpelijk.

c. Op basis van de personeelslasten en een door belanghebbende theoretisch aangenomen salarissom van € 60.000 per jaar per fte, geldt dat 4 tot 5 fte's worden toegerekend aan product E126. Dit is meer dan de werkelijke bezetting op het gemeentehuis. Dit is zonder nadere toelichting onbegrijpelijk. De heffingsambtenaar stelt dat bij de rekensom over het aantal fte's de salariskosten met personeelslasten zouden zijn verward. Dat is onjuist. Belanghebbende stelt de personeelslasten op gemiddeld € 60.000 per medewerker, hetgeen regulier is. De gemeente laat ook na om zelf aan te geven welke personeelslasten dan wel regulier zouden zijn per fte medewerker.

d. Als de rekening (realisatie) van de lasten wordt afgezet tegen de begroting dan vallen de grote verschillen in 2008 en 2009 op. Dit is zonder nadere toelichting onbegrijpelijk.

e. In de doorberekening van de lasten van de afdelingen is onduidelijk of dit terecht ten laste wordt gebracht van product E126. Dit is zonder nadere toelichting onbegrijpelijk.

f. Samengevat is het verzochte inzicht niet verschaft en is niet duidelijk op grond van welke criteria de lasten aan het product E126 worden toegewezen.

g. Er is geen overzicht c.q. inzicht of de totale baten en lasten van de legesverordening wel in evenwicht zijn.

h. Bij de brief van belanghebbende d.d. 24 september 2012 is een raadsvoorstel gevoegd d.d. 18 december 2007, inhoudende het voorstel om met ingang van 1 januari 2008 de tarieven van bouw gerelateerde leges aan te passen en daarbij het model van de VNG te hanteren. In dit voorstel wordt een uurtarief gebruikt voor het vast stellen van de leges. Daartoe wordt aan de uren een tarief toegekend waarin alle overheadkosten zijn meegenomen. Het uurtarief bedraagt in totaal € 93,00, onderverdeeld in directe kosten ad € 51,00 en indirecte kosten ad € 42,00. Dat betekent een aandeel van 45% voor de indirecte kosten in het totale tarief. Bedrijfseconomisch is dit te hoog. Een onderbouwing op basis waarvan deze indirecte kosten worden toegerekend wordt niet gegeven. Dit is zonder nadere toelichting onbegrijpelijk.

Het is niet redelijk om de heffingsambtenaar nu nog in de gelegenheid te stellen informatie te verstrekken.

De heffingsambtenaar houdt de verbindendheid van de heffing staande en voert onder handhaving van hetgeen eerder in de procedure is aangevoerd – kort samengevat – het volgende aan:

Voor een nadere uiteenzetting van de standpunten van partijen en de gronden waarop zij deze doen steunen verwijst het Hof naar de gedingstukken.

Het hoger beroep van belanghebbende strekt tot vernietiging van de uitspraken van de rechtbank, de uitspraken op bezwaar en de aanslagen leges.

De Inspecteur concludeert tot bevestiging van de uitspraken van de rechtbank.

Uit het arrest van de Hoge Raad van 14 augustus 2009, gepubliceerd onder LJ-Nummer BI1943, volgt dat gemeenten op grond van artikel 219, tweede lid, van de Gemeentewet, behoudens het verbod op het hanteren van draagkracht als verdelingsmaatstaf en de in de wet gegeven nadere regelen, zelf invulling kunnen geven aan de in de belastingverordeningen op te nemen heffingsmaatstaven voor de gemeentelijke belastingen en rechten. Het staat hun in beginsel vrij die heffingsmaatstaven op te nemen die zich het beste' verstaan met het gemeentelijk beleid en de praktijk van de belastingheffing. Voor onverbindendverklaring is slechts plaats indien een regeling is getroffen die in strijd is met enig algemeen rechtsbeginsel. In dit arrest is voorts de lijn bevestigd dat het bij de toetsing aan de opbrengstlimiet van artikel 229b van de Gemeentewet niet gaat om het kostendekkingspercentage per dienst of groep van diensten, maar om de kostendekking van alle in de Legesverordening opgenomen diensten. Verder is in dit arrest, onder verwijzing naar het arrest van de Hoge Raad van 24 december 1997 met LJ-Nummer AA3345, herhaald dat tussen de hoogte van de geheven leges enerzijds en de omvang van de ter zake van gemeentewege verstrekte diensten dan wel de door de gemeente gemaakte kosten anderzijds geen rechtstreeks verband is vereist.

In het arrest van de Hoge Raad van 24 april 2009 met LJ-Nummer BI1968, dat ging over de beoordeling van de verbindendheid van een gemeentelijke rioolrechtverordening, zijn richtlijnen gegeven voor de bewijslastverdeling bij geschillen over de opbrengstlimiet bij gemeentelijke rechten. Die richtlijnen zijn ook van toepassing op dit geschil. De Hoge Raad heeft in voornoemd arrest onder meer het volgende overwogen:

Het gerechtshof Amsterdam heeft in zijn arrest van 10 december 2009 met LJ-Nummer BK6848 het volgende overwogen over de vraag wat van de belanghebbende mag worden verwacht indien hij stelt dat hij niet kan controleren of de heffingsambtenaar terecht stelt dat de opbrengstlimiet niet wordt overschreden:

De rechtbank overweegt ten aanzien van het eerste betoog van eiseres het volgende.

Het betoog dat de aan haar in rekening gebrachte leges onevenredig hoog zijn in verhouding tot de werkzaamheden die de gemeente aan de beoordeling van de bouwaanvraag zou hebben besteed, ketst af op in rechtsoverweging 5.2. vermelde rechtspraak die inhoudt dat tussen de hoogte van de geheven leges enerzijds en de omvang van de ter zake van gemeentewege verstrekte diensten dan wel de door de gemeente gemaakte kosten anderzijds geen rechtstreeks verband is vereist. Van een willekeurige en onredelijke belastingheffing, waarop de wetgever met het toekennen van de heffingsbevoegdheid niet het oog kan hebben gehad, is naar het oordeel van de rechtbank dan ook geen sprake. De aanslagen leges voor de eerste en tweede fase gezamenlijk bedragen 2,45 % van de bouwsom. Onder verwijzing naar de uitspraken van de rechtbank Utrecht van 19 oktober 2009 (Belastingblad 2009, p. 1563), en van 24 november 2009 (Belastingblad 2010, p. 86) en naar de uitspraak van de rechtbank Amsterdam van 17 december 2009 (Belastingblad 2010, p. 410) komt de rechtbank tot het oordeel dat dit bedrag in absolute zin en ook als percentage niet zodanig hoog is, dat van onredelijke belastingheffing kan worden gesproken.

Dit betekent dat het eerste betoog van eiseres faalt.

De rechtbank overweegt ten aanzien van het tweede betoog van eiseres het volgende.

De rechtbank overweegt dat verweerder - onder meer in bijlage D bij het verweerschrift - eiseres desgevraagd inzicht heeft verschaft in de lasten en baten waarvan de gemeentelijke begrotingen zijn uitgegaan voor het vaststellen van de bouwleges voor de verschillende jaren in geding. Eiseres heeft ter terechtzitting genoemd dat diverse door verweerder genoemde lasten niet in relatie zouden staan tot enige door verweerder genoemde baten. De door eiseres in dit kader genoemde lasten komen echter niet voor in de ramingen. De rechtbank stelt derhalve vast dat eiseres niet één of meer in de ramingen genoemde "last ter zake" in twijfel heeft getrokken.

De rechtbank stelt op grond van de stukken en het verhandelde ter zitting vast dat eiseres zich in wezen op het standpunt stelt dat de Verordeningen onverbindend zijn omdat de gegevens die zijn gebruikt in de door verweerder overgelegde ramingen onjuist zijn. Eiseres stelt immers dat verweerder geen reëel beeld schetst van de werkelijke baten en lasten.

Gelet op de richtlijnen voor de bewijslastverdeling die zijn geformuleerd in het onder rechtsoverweging 5.3. vermelde arrest van de Hoge Raad van 24 april 2009, draagt in een dergelijk geval eiseres de bewijslast van haar stelling dat de door verweerder verschafte feitelijke gegevens onjuist zijn.

Eiseres heeft geen bewijs aangedragen voor haar stelling dat de gebruikte gegevens onjuist zijn en dat deze zouden leiden tot een irreëel beeld van de door verweerder gestelde lasten en/of baten. Eiseres heeft slechts gesteld dat geen reëel beeld zou zijn geschetst. Uit het in rechtsoverweging 5.4. vermelde arrest van het gerechtshof Amsterdam van 10 december 2009 blijkt dat van eiseres meer wordt verwacht, waarbij van belang is dat begrotingen van gemeenten met de daarbij behorende bescheiden openbare stukken zijn waarvan ook eiseres kan kennisnemen. Dit is ook ter zitting bevestigd door verweerder. Derhalve gaat de rechtbank uit van de juistheid van de door verweerder gepresenteerde feiten. Uitgaande van die feiten oordeelt de rechtbank dat bij het vaststellen van de Tarieventabel 2005 en de Tarieventabel 2007 de opbrengstlimiet niet is overschreden. Dit geldt zowel op het niveau van de bouwleges als op het niveau van alle in de Verordeningen begrepen diensten gezamenlijk. In zoverre is van onverbindende verordeningen geen sprake.

Dit betekent dat het tweede betoog van eiseres eveneens faalt.