Uitspraken

(ii.a) de pensioenovereenkomst als bedoeld in artikel 4 Wet Privatisering ABP (verder: de

Pensioenovereenkomst ABP) zodanig te wijzigen dat de loonindexatie per 1 januari

2016 wordt vervangen door prijsindexatie;

(ii.b) de structurele premieopslagen, welke zijn bestemd om de financiële positie van het

ABP te herstellen, te laten vervallen.

In de loonruimte-overeenkomst staat daarover onder meer: "Partijen komen daarom overeen om tot 1 januari 2021 in het pensioenreglement op te nemen dat er geen premieopslagen geheven worden. Het ABP-bestuur zal op basis van deze bindende afspraak zijn herstelbeleid moeten herzien.".

In de loonruimte-overeenkomst staat verder onder meer: "De hier gemaakte afspraken zijn bindend voor de betreffende sectorale cao-tafels, tenzij sociale partners aan de sectorale tafels gezamenlijk besluiten tot een andere besteding." en "Partijen spreken tot slot af dat de overeengekomen maatregelen door hun vertegenwoordigers in de Pensioenkamer één op één bekrachtigd zullen worden in de pensioenregeling.”.

Op verzoek van ACOP FNV is de Raad voor het Overheidspersoneelsbeleid (verder: ROP) op 19 augustus 2015 bijeengekomen. ACOP FNV heeft in die vergadering - verkort weergegeven - het standpunt ingenomen dat het onderwerp van de loonruimte-overeenkomst tot de bevoegdheid van de ROP behoort en dat over dat onderwerp alsnog open en reëel overleg moet worden gevoerd. In die vergadering van 19 augustus 2015 is geen afspraak gemaakt.
In de notulen staat onder meer:
"Hiermee is volgens de voorzitter agendapunt 4 aan de orde.
Loonruimte-akkoord in relatie tot:

Hierbij verwijst de voorzitter naar het Reglement van Orde van de ROP en naar hetgeen

eerder in deze vergadering is gesteld, dat pensioen gerelateerde onderwerpen worden

besproken in de Pensioenkamer, conform bestaande afspraken die al jaren worden

gevolgd. Afspraken over salarisontwikkeling dienen aan de cao-tafel te worden

bestendigd. Dat is niet anders dan anders. Hier heeft de ROP geen rol in, evenmin als

de ROP daar de afgelopen dertien jaar een rol in heeft gespeeld. Deze constatering doet

zij als voorzitter van de ROP. Zij constateert dat de sectorwerkgevers en de

vertegenwoordigers van de drie andere centrales (hof: CCOOP c.s.) dezelfde mening zijn toegedaan, omdat er van die zijde instemmend wordt geknikt."

"Op basis van bovenstaande zijn partijen in de Pensioenkamer op 3 september 2015 overeengekomen de pensioenovereenkomst als volgt te wijzigen:

Overgang op prijsindexatie

Vanaf 1 januari 2016 wordt het pensioen van actieven, inactieven, post-actieven, nabestaanden en arbeidsongeschikten voor de middelloonregeling geïndexeerd op basis van prijsontwikkeling.

Aangehouden wordt het peil van de prijzen op 1 september van enig jaar ten opzichte van 1 september van het daaraan voorafgaande jaar, volgens de opgave van het Centraal Bureau voor de Statistiek van het Consumentenprijsindexcijfer (CPI) voor alle huishoudens. Indexatie blijft voorwaardelijk en afhankelijk van de financiële positie van het pensioenfonds. Het na-indexeren blijft onderdeel van de indexatie-ambitie. De indexatie-achterstand tot 1 januari 2016 blijft gebaseerd op de loonontwikkeling.

Artikel 6 van de pensioenovereenkomst moet worden aangepast aan deze afspraak. Het voorstel is om in de technische werkgroep van de Pensioenkamer een tekstvoorstel voor te bereiden en deze zo snel mogelijk maar uiterlijk in de vergadering van de Pensioenkamer in oktober ter accordering voor te leggen.

Premieopslag en kostendekkende premie

Partijen spreken af dat tot 1 januari 2021 structurele premieopslagen geen onderdeel zijn van de pensioenregeling. Mocht zich onverhoopt de situatie voordoen dat ABP genoodzaakt wordt de opgebouwde pensioenaanspraken en ingegane pensioenen te korten, dan zullen partijen in open en reëel overleg de mogelijkheid van incidentele premieopslagen bezien, te financieren uit de dan beschikbare arbeidsvoorwaardenruimte.

De pensioenpremie dient kostendekkend te worden vastgesteld. In lijn met de bestendige praktijk van ABP betekent dit demping van de premie op basis van het maximale verwachtingsrendement zoals vastgesteld door de commissie parameters. Vanaf 1 januari 2016 dient in de premie rekening te worden gehouden met de toeslagverlening uitgaande van de minimale verwachtingswaarde voor de groeivoet van het prijsindexcijfer.

De vormgeving van het financiële beleid, inclusief herstelplan, is primair een verantwoordelijkheid van het ABP-bestuur. De afspraken gemaakt tussen sociale partners vormen de basis voor de vastlegging van het financiële beleid door het bestuur. Gelijktijdig met de aanpassing van de pensioenovereenkomst wordt het ABP-bestuur schriftelijk verzocht om deze financiële afspraken door te voeren en vast te leggen in de fondsdocumenten op een wijze dat opdracht en opdrachtaanvaarding helder geregeld zijn.

Het besluit van de Pensioenkamer had de steun van de vertegenwoordigde werkgevers en de meerderheid van de vertegenwoordigde werknemersorganisaties (zijnde CCOOP c.s.). ACOP FNV heeft niet aan de besluitvorming in de Pensioenkamer deelgenomen, doch is als toehoorder tijdens de vergadering aanwezig geweest.

Blijkens de aan de Pensioenkamer gerichte notitie van het ABP van 28 september 2015 heeft het ABP aangegeven de uitspraak van de Pensioenkamer omtrent de structurele premieopslagen op te vatten als een dringend verzoek aan het ABP om het financieel beleid vanaf 1 januari 2016 vorm te geven conform de afspraken tussen de sociale partners, maar dat daarmee geen afbreuk wordt gedaan aan de eigen verantwoordelijkheid van het bestuur van het ABP voor een beheerste en integere bedrijfsvoering (productie A bij memorie van grieven).

Voorafgaand aan de vergadering van de Pensioenkamer hebben de advocaten van ACOP FNV bij brief van 2 september 2015 aan overheidswerkgevers en CCOOP c.s. onder meer geschreven dat alsnog open en reëel overleg binnen de ROP zal moeten plaatsvinden. Aan de op dat standpunt gebaseerde sommaties is door de geadresseerden geen gevolg gegeven. De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties antwoordt bij brief van 2 september 2015 onder meer dat de Regeling overleg ROP op de loonruimte-overeenkomst niet van toepassing is en "De afspraken uit deze overeenkomst zijn onderwerp van overleg tussen sociale partners in de pensioenkamers en aan de sectortafels. Als ik tegemoet kom aan uw sommatie schend ik de (proces)afspraken die ik met partijen heb gemaakt.".
Namens de leden van de ROP wordt bij brief van 3 september 2015 in gelijke zin geantwoord, onder meer: "Tijdens de gesprekken over de loonruimte-overeenkomst is namelijk steeds uitgegaan van open en reëel overleg. De ACOP FNV is vanaf het begin af bij deze gesprekken intensief betrokken geweest. Sociale partners in de ROP (behalve de ACOP FNV) hebben tijdens de vergadering van 19 augustus jongstleden aangegeven zich gebonden te achten aan de afspraken uit de loonruimte-overeenkomst. " en "Wij merken op dat het primair aan de sociale partners uit de Pensioenkamer is om te bepalen of zij voldoende open en reëel overleg kunnen voeren om tot een akkoord te komen. Zowel de overheidswerkgevers als de drie centrales van overheidspersoneel hebben hier vertrouwen in"

ACOP FNV legt - tot de kern teruggebracht - aan haar vordering ten grondslag dat het besluit van de Pensioenkamer van 3 september 2015 een gebrek heeft en daarmee jegens haar onrechtmatig is, omdat de overheidswerkgevers en CCOOP c.s. niet het vereiste open en reële overleg met ACOP FNV in de Pensioenkamer hebben gevoerd.

De andere partijen verweren zich tegen deze vordering.

voor de effectuering van het loonruimte-overeenkomst is een besluit van de Pensioenkamer vereist

Voor de effectuering van hetgeen met de loonruimte-overeenkomst op het onderdeel van de pensioenen werd beoogd (in elk geval wat betreft de indexering) is besluitvorming door de Pensioenkamer vereist.

Partijen zijn het daar in deze procedure over eens.

De bevoegdheid van de Pensioenkamer berust op:

beantwoording van de vraag of de overheidswerkgevers en CCOOP c.s. het recht van ACOP FNV op open en reëel overleg hebben geschonden

Voor het hof is in dit kort geding voldoende aannemelijk geworden dat met het oog op een te sluiten loonruimte-overeenkomst open en reëel overleg is gevoerd.

Hiertoe wordt meer in het bijzonder het volgende overwogen.

Vast staat dat ACOP FNV vanaf een zeer vroeg stadium bij de besprekingen is betrokken en dat zij is uitgenodigd voor het voeren van overleg met betrekking tot een tot stand te brengen loonruimte-overeenkomst, inclusief afspraken over pensioen, en dat zij aan daarmee samenhangende gesprekken vanaf het begin heeft deelgenomen. Vast staat voorts dat vanaf het begin aan alle deelnemers aan de besprekingen duidelijk was dat deze tot inzet hadden een geïntegreerde aanpak van loon en pensioen. De gesprekken zijn aangevangen als informeel en oriënterend maar hebben in de loop der tijd materieel het karakter van onderhandelingen aangenomen, waarbij concrete tekstvoorstellen zijn uitgewisseld en geamendeerd, ook door ACOP FNV. Ook is door verschillende partijen bij die besprekingen water bij de wijn gedaan. De woordvoerder van het ACOP FNV had weliswaar geen mandaat om te onderhandelen, laat staan om een overeenkomst aan te gaan, hetgeen de andere personen die aan het overleg deelnamen bekend was, maar dit behoefde hem, en heeft hem er niet van (te) weerhouden te onderhandelen onder voorbehoud van het ontbreken van dat mandaat. ACOP FNV heeft de besprekingen op 8 of 9 juli 2015, derhalve in een zeer laat stadium, verlaten, waarna de overige deelnemers op 10 juli 2015 de loonruimte-overeenkomst hebben gesloten. Gesteld noch gebleken is dat ACOP FNV tot het moment van het bereiken van het onderhandelaarsakkoord op 10 juli 2015 niet in de gelegenheid is geweest tegenover de overheidswerkgevers en CCOOP c.s. in open en reëel overleg haar standpunten, visie en argumenten, met name ook op het gebied van de pensioenen, naar voren te brengen.

Gesteld noch gebleken is dat ACOP FNV door het ontbreken van notulen, dan wel op andere formele punten die voor het overleg in de Pensioenkamer gelden, in haar belang is geschaad bij het voeren van het overleg in het kader van de totstandkoming van de loonruimte-overeenkomst.

Tijdens het pleidooi is van de kant van ACOP FNV verklaard dat zij het argument, inhoudende dat pas in de fase dat zij niet meer aan de gesprekken omtrent de loonruimte-overeenkomst deelnam, alle overheidswerkgevers bij het overleg zijn betrokken, niet langer handhaaft.

Hoewel dit overleg niet in de formele setting van de Pensioenkamer is gevoerd, komt het in dezen betekenis toe, aangezien de eerder in dit arrest aangeduide regels voor de besluitvorming door de Pensioenkamer op dit gebied, wel open en reëel overleg eisen, maar niet inhouden dat dergelijk overleg geheel in de formele setting van de Pensioenkamer moet worden gevoerd.

Voor zover buiten de Pensioenkamer door de leden van de Pensioenkamer open en reëel overleg is gevoerd, behoeft dat in beginsel niet in de formele setting van de Pensioenkamer te worden herhaald. Een dergelijke herhaling dient ook geen redelijk doel.

- ad (ii): overleg in de Pensioenkamer

"De heer Van der Ploeg (hof: van ACOP FNV) vult aan dat de inhoud van deze brief betekent dat de

vertegenwoordigers van ACOP/FNV aanwezig zullen zijn als toehoorder, als besloten

wordt deze vergadering te laten doorgaan.

De heer Florijn is van mening dat partijen met elkaar nog steeds in een open en reëel

proces zitten. In het afgelopen SO is gedeeld dat het van belang is om hierin met elkaar

te blijven optrekken en daarbij is helder verwezen naar de ingelaste vergadering van nu.

Spreker verzoekt het overleg doorgang te laten vinden zodat er in een ordentelijk

proces voortgang kan worden geboekt en ook ABP/APG weet waar zij aan toe is.

De heer De Bruin geeft namens de CCOOP en ook namens de CMHF en het AC aan dat

hetgeen nu wordt besproken een verdere uitwerking is van afspraken die sociale

partners in open en reëel overleg hebben gemaakt. Hij spreekt de hoop uit dat de

collega’s van de ACOP/FNV gebruik maken van de mogelijkheid om hun opvattingen

over de inhoudelijke stukken in dit overleg te delen.

De voorzitter stelt hierop vast dat de vergadering zoals gepland doorgang kan vinden.

De positie die door ACOP/FNV is ingenomen, is helder. De vraag is of de

vertegenwoordigers van de ACOP/FNV inderdaad geen op- en aanmerkingen zullen

maken op het inhoudelijke stuk (agendapunt 3) en zo ja, of dat ook geldt voor het

verslag. De heer Van der Ploeg beaamt dat dit ook geldt voor de vaststelling van het

verslag. Spreker vraagt gezien de laatste opmerking van de heer De Bruin inzake de

hoop op inbreng van de ACOP, of dit betekent dat de drie centrales het

loonruimteakkoord niet één op één door gaan vertalen. De heer De Bruin reageert met

de opmerking dat hij veel waarde hecht aan de opvattingen van de ACOP/ENV en erg

benieuwd is naar hun inhoudelijke opvattingen over de voorstellen die nu ter tafel

liggen. Op het moment dat hij die opvattingen hoort zal hij zijn inhoudelijke reactie

daarop geven. Vooraf ziet de heer De Bruin geen inhoudelijke argumenten op tafel

liggen om anders dan voorgesteld, de boven sectorale afspraken te vertalen in de

afspraken die in de Pensioenkamer zijn voorgesteld. Spreker laat zich evenwel graag

verrassen. Gezien het antwoord van de heer De Bruin is het de heer Van der Ploeg

volstrekt helder dat de drie centrales het loonruimteakkoord één op één zullen door

vertalen.

De heer Florijn deelt mede dit te betreuren en neemt namens VSO kennis van de houding van ACOP/FNV zoals hier gedebiteerd.

De voorzitter stelt hierop vast dat er geen belemmering is om de vergadering te laten

doorgaan."

voorts

slotsom