Uitspraken

De eerste drie grieven van de bewindvoerder keren zich tegen het hiervóór in rov. 3.3 geciteerde oordeel (rov. 5) van de kantonrechter.

De bewindvoerder voert daartoe het volgende aan. De omstandigheden van het onderhavige geval zijn niet vergelijkbaar met die van HR 7 december 1990, NJ 1991, 593. Het zwaartepunt in die zaak lag op de plannen van de man voorafgaand en ten tijde van het huwelijk en het misbruik dat hij maakte van het in hem gestelde vertrouwen. Hier betreft het een huwelijk van ruim 41 jaar; is de man niet met de vrouw getrouwd om het geld (beide partijen hadden bij aanvang van hun huwelijk vrijwel geen bezit); partijen hebben een vergelijkbare leeftijd. De man is voorts niet veroordeeld voor moord; hij is ontslagen van rechtsvervolging ter zake van een poging tot doodslag (de man was ontoerekeningsvatbaar).

“Ingevolge art. 1:100 BW (…) de echtgenoten een gelijk aandeel [hebben] in de ontbonden gemeenschap, zodat die gemeenschap bij helfte dient te worden verdeeld. Een afwijking van deze regel is niet geheel uitgesloten. Zij kan evenwel slechts worden aangenomen in zeer uitzonderlijke omstandigheden, waarin het naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar zou zijn dat de ene echtgenoot zich jegens de andere beroept op een verdeling bij helfte van de ontbonden gemeenschap (vgl. HR 30 maart 2012, ECLI:NL:HR:2012:BV1749, NJ 2012/407).”

Ofschoon de poging van de man tot doodslag van de vrouw op zichzelf als een zeer uitzonderlijke omstandigheid kan worden beschouwd, is het in het onderhavige geval niet naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar dat de man zich jegens de vrouw beroept op een verdeling bij helfte. Hierbij neemt het hof in het bijzonder in aanmerking de omstandigheid dat de poging tot doodslag de man niet kon worden toegerekend wegens een stoornis van zijn geestvermogen (vasculaire dementie) en de man voor de poging tot doodslag is ontslagen van alle rechtsvervolging (zie rov. 3.1 sub f). De door de vrouw aangevoerde, niet van enige onderbouwing voorziene omstandigheden (in het bijzonder dat zij voor het leven letsel heeft opgelopen en dat haar schade “wordt geschat” op ten minste € 10.000,-) maken dit niet anders.

De vergelijking met HR 7 december 1990, NJ 1991, 593, ten slotte, gaat ook niet op. De situatie die daar aan de orde was, verschilde namelijk wezenlijk van de onderhavige. Daarin huwde, kort samengevat een niet-vermogende man in algehele gemeenschap van goederen met een (veel oudere) welgestelde vrouw en beroofde hij haar vijf weken na het huwelijk “op geraffineerde wijze en met grof misbruik van het door haar in hem gesteld vertrouwen” van het leven, waarvoor de man – wegens moord – is veroordeeld tot een langdurige gevangenisstraf. Zie met name rov. 3.1.1 van het arrest uit 1990. Van dergelijke omstandigheden is in de onderhavige zaak geen sprake.

De slotsom van het voorgaande is dat de grieven 1 tot en met 3 slagen.

De bewindvoerder voert het volgende aan. De auto behoort tot de te verdelen huwelijksgemeenschap.

Zo de vrouw de auto verkocht heeft, heeft zij niet duidelijk gemaakt wat er met de verkoopopbrengst is gebeurd. De opbrengst is niet besteed aan de kosten van de huishouding “nu de vrouw onder punt 10 van haar conclusie van antwoord stelt uit haar eigen vermogen ruim € 4.000,00 te hebben gespaard” (cva in reconv., pt. 15).

Zo de vrouw de auto na 23 november 2011 heeft verkocht, was zij daartoe niet bevoegd, omdat zij vanaf die datum de medewerking van de bewindvoerder behoefde.

Als de vrouw de auto heeft verkocht “kort voor het bewind”, was dit onrechtmatig “nu zij in het zicht van het bewind goederen die tot het vermogen van de man behoren heeft vervreemd, kennelijk met als doel deze aan het onder bewind te stellen vermogen te onttrekken”.

Ten slotte had de man het bestuur over de auto die immers op zijn naam stond (de man althans zijn bewindvoerder verklaart in dit verband dat de vrouw de auto op 12 september 2011 heeft overgeschreven van zijn, op haar naam; en de vrouw op 2 november 2011 de auto heeft laten overschrijven op naam van de broer van de man; sindsdien is de tenaamstelling niet meer gewijzigd (cva in reconv., pt. 8-9). De vrouw was daarom niet bevoegd tot het verrichten van beschikkingshandelingen ten aanzien van de auto. Door dit toch te doen, heeft zij jegens de man onrechtmatig gehandeld. In zijn cva in reconv., pt. 11 heeft de bewindvoerder hier nog aan toegevoegd dat de auto daardoor niet op rechtsgeldige wijze is geleverd, daardoor gemeenschappelijk is gebleven en thans nog moet worden verdeeld.

Het hof oordeelt als volgt.

De bewindvoerder heeft haar stelling dat de auto op 12 september 2012 nog tot de huwelijksgemeenschap behoorde, in het licht van de uitgebreid gemotiveerde betwisting daarvan door de vrouw onvoldoende onderbouwd. De vrouw heeft haar stelling dat de auto vóór 12 september 2012 is verkocht namelijk gestaafd met een vrijwaringsbewijs (zijdens de man wordt ook erkend dat de auto op haar naam is gezet, op 12 september 2011 en vervolgens op de door de vrouw gestelde datum van verkoop (2 november 2011) de tenaamstelling opnieuw is gewijzigd) en een afschrift van de gemeenschappelijke bankrekening van de man en de vrouw waaruit blijkt van twee contante stortingen (waarvan de vrouw zegt dat het daarbij gaat om een deel van de verkoopopbrengst; hetgeen de man niet weerspreekt in zijn cva in reconv.). Hiertegenover had het op de weg van de bewindvoerder gelegen haar stelling nader te concretiseren (met bijvoorbeeld een polis van de autoverzekering; betalingen van de motorrijtuigenbelasting; (APK)-keuringen of anderszins; de enkele niet-onderbouwde stelling van de bewindvoerder dat de vrouw na de door haar gestelde verkoop van de auto nog in de auto zou hebben gereden, acht het hof in dit verband onvoldoende).

Vanwege de zojuist weergegeven betwisting door de vrouw gaat evenmin op de stelling van de bewindvoerder dat de auto na 23 november 2011 (datum onderbewindstelling) is verkocht.

De stelling van de bewindvoerder dat de auto nog tot de te verdelen huwelijksgemeenschap behoort, omdat de auto niet op rechtsgeldige wijze is geleverd vanwege het bestuur van de auto (in de periode vóór ontbinding van die gemeenschap), gaat ook niet op. Ingevolge de hier toepasselijke hoofdregel van artikel 1:97 lid 1 BW (een auto is geen goed op naam) is namelijk ieder der echtgenoten bevoegd tot het bestuur over de goederen der gemeenschap.

Verder kan de stelling van de bewindvoerder dat de verkoop van de auto “kort voor het bewind”, onrechtmatig is “nu [de vrouw] in het zicht van het bewind goederen die tot het vermogen van de man behoren heeft vervreemd, kennelijk met als doel deze aan het onder bewind te stellen vermogen te onttrekken”, niet slagen. De auto behoorde bij verkoop niet alleen tot het vermogen van de man, maar óók tot dat van de vrouw, terwijl iedere onderbouwing door de man van, kort gezegd, het oogmerk van onttrekking (wat de vrouw betwist) ontbreekt.

De stelling van de bewindvoerder dat de vrouw niet duidelijk heeft gemaakt wat er met de verkoopopbrengst van de auto is gebeurd, slaagt evenmin. De vrouw heeft het bedoelde inzicht wél verschaft, met name door haar gedetailleerde verklaring inzake de besteding van de verkoopopbrengst aan de kosten van de huishouding van de man en de vrouw (cva in conv. / cve in reconv., pt. 8). De enkele omstandigheid dat de vrouw voorafgaand aan de verkoop van de auto ruim € 4.000 heeft gespaard (volgens de vrouw is dit bedrag gespaard vóór 2 september 2011 (cva in conv. / cve in reconv., pt. 10); hetgeen de man niet heeft betwist) staat er, anders dan de bewindvoerder betoogt, op zich ook niet aan in de weg dat daarna (tot de ontbinding van de huwelijksgemeenschap op 12 september 2012) de opbrengst van de auto is besteed aan de kosten van de huishouding (zoals dit laatste door de vrouw is betoogd), dit temeer nu de bewindvoerder de stelling van de vrouw dat de man vanaf (omstreeks) oktober 2011 niet of nauwelijks meer bijdroeg in de kosten van de huishouding (met uitzondering van de enkele storting van het pensioen van de man op de gezamenlijke rekening van de man en de vrouw op 25 oktober 2011) niet heeft weersproken.

Ten slotte heeft de vrouw, anders dan de bewindvoerder meent (cva in reconv., pt. 10), niet gesteld dat zij de auto heeft verkocht aan autobedrijf G&H te [vestigingsplaats]. De vrouw heeft gesteld dat de auto is verkocht voor een bedrag van € 1.950,- zijnde de waarde bepaald door G&H (cva in conv. / cve in reconv., pt. 7)

De slotsom van het voorgaande is dat geen van de stellingen van de bewindvoerder met betrekking tot de auto opgaat.

(b) Het spaartegoed

Het hof oordeelt als volgt. Uit productie 7 (cva in conv. / cve in reconv.), waarop beide partijen zich beroepen, blijkt dat op 9 september 2011 een bedrag van in totaal € 9.950,- is overgemaakt van de spaarrekening naar de betaalrekening en voorts dat op 14 september 2011 van deze betaalrekening een bedrag van € 9.900,- is opgenomen. De vrouw heeft de stelling van de bewindvoerder niet betwist dat zij dit bedrag (althans een bedrag van € 9.000,-) toen in contanten heeft opgenomen, zodat het hof van de juistheid van die stelling uitgaat. Hieruit volgt echter niet dat dit bedrag (of een bedrag ter hoogte van het (ooit) aanwezige saldo van de spaarrekening van € 10.993,36 (in haar vordering ter zake spreekt de bewindvoerder van € 10.990,36)) zoals de bewindvoerder betoogt, meer dan een jaar later, op de hier relevante datum van 12 september 2012 (waarover rov. 3.7), nog deel uitmaakte van de te verdelen huwelijksgemeenschap. De vrouw heeft deze stelling van de bewindvoerder voldoende gemotiveerd weersproken met haar hiervóór weergegeven betoog dat in de kern inhoudt dat dit bedrag (dat wil zeggen het resterende saldo van de spaar- of betaalrekening en de cashopnames) is besteed aan de kosten van de huishouding. Het hof herinnert er in dit verband voorts aan dat de bewindvoerder de stelling van de vrouw dat de man vanaf (omstreeks) oktober 2011 niet of nauwelijks meer bijdroeg in de kosten van de huishouding (met uitzondering van de enkele storting van het pensioen van de man op de gezamenlijke rekening van de man en de vrouw op 25 oktober 2011) ook niet heeft weersproken (zie rov. 3.8.3), en de bewindvoerder heeft nagelaten enige helderheid te verschaffen omtrent de vraag hoe de kosten van de huishouding – volgens haar – dan wel zijn betaald. De stelling van de bewindvoerder, kort gezegd, dat het spaartegoed zou zijn verspild, gaat om dezelfde redenen niet op, waarbij nog zij opgemerkt dat deze stelling iedere onderbouwing mist.

De slotsom van het voorgaande is dat geen van de stellingen van de bewindvoerder met betrekking tot het spaartegoed opgaat.

(c) De gedenkteken- of begrafenisverzekering

De bewindvoerder voert het volgende aan. De man had een uitvaartverzekering bij Dela, waartoe ook een gedenktekenverzekering behoorde. De verzekering zou bij overlijden van de man een bedrag van € 2.750,- uitkeren ten behoeve van het oprichten van een gedenkteken op het graf van de man. De vrouw heeft onrechtmatig gehandeld jegens de man door buiten zijn medeweten de verzekering te beëindigen, dan wel door misbruik te maken van zijn geestelijke gesteldheid door de gedenktekenverzekering te beëindigen en de afkoopwaarde aan haarzelf toe te laten komen.

De vrouw stelt voorts op de hoogte te zijn van het feit de man de verzekering wilde opzeggen. In dat geval had zij de man dienen tegen te houden in afwachting van zijn onderbewindstelling.

De man lijdt als gevolg van het vorenstaande schade ter grootte van het bedrag van de verzekering ad € 2.750,- althans de afkoopwaarde van de verzekering ad € 778,-.

Het hof oordeelt als volgt. Uit de door de vrouw als productie 8 overgelegde brief van Dela van 23 november 2011 blijkt, zoals de vrouw stelt, dat de verzekering op verzoek van de man (d.d. 18 november 2011) is beëindigd tegen een afkoopwaarde van € 778,-. Nu de man de verzekering zelf heeft beëindigd, kan van het door de man gestelde onrechtmatig handelen van de vrouw geen sprake zijn. Voorts heeft de vrouw, anders dan de bewindvoerder meent, niet gesteld op de hoogte te zijn van het feit de man de verzekering wilde opzeggen (zodat de kwestie of zij de man had dienen tegen te houden in afwachting van zijn onderbewindstelling geen bespreking behoeft).

Het voorgaande staat er niet aan in de weg dat de man nog recht heeft op de helft van het bedrag van de afkoopwaarde, te weten (€ 778,- : 2 =) € 389,-. De vrouw erkent dit ook, zij het dat zij zich daarbij op verrekening beroept met “haar vordering”. Reeds omdat de vrouw heeft nagelaten duidelijk te maken op welke vordering zij hierbij doelt, strandt haar beroep op verrekening. Zo de vrouw hierbij het oog heeft gehad op een eventuele vordering uit hoofde van letselschade (ten gevolge van de poging tot doodslag) staat daaraan in de weg dat het bestaan van die vordering, zoals de bewindvoerder ook betoogd heeft in haar vierde grief, die aldus slaagt, (nog) niet is komen vast te staan (artikel 6:127 lid 2 BW), terwijl voorts de gegrondheid van dit verweer van de vrouw niet op eenvoudige wijze is vast te stellen (artikel 6:136 BW). Feiten of omstandigheden die dit anders maken, heeft de vrouw niet gesteld.

De slotsom van het voorgaande is dat de vordering van de bewindvoerder inzake de gedenkteken- of begrafenisverzekering zal worden toegewezen tot een bedrag van € 389,-.