Uitspraken

[traumachirurg] komt over het fysiek letsel tot de volgende bevindingen (pag. 5):

“Samenvatting:

Status na ernstig vuurwerkletsel, waarbij er beschadigingen van de rechter hand zijn opgetreden, die conservatief zijn behandeld en niet hebben geleid tot restproblemen. De rechter hand kan normaal gebruikt worden.

Er zijn verwondingen geweest van het gelaat, waarbij het rechter oog verloren is gegaan en een deformiteit van de rechter oogkas is opgetreden. Daarnaast zijn reuk, en daaraan gekoppeld smaak, verloren gegaan.

De verwondingen aan de linker wang zijn na meerdere ingrepen cosmetisch acceptabel hersteld met geringe functionele restklachten (traanafvoer linker oog is verstoord met regelmatig terugkerende irritatie van het linker oog, linker mondhoek asensibel, lichte asymmetrie, zowel passief als bij actief bewegen, linker mondhoek kan niet hermetisch gesloten worden).

De visus aan het linker oog en overige functionaliteit van het linker oog is normaal.

(…)”

Op de vraag of er op zijn vakgebied klachten en beperkingen zouden zijn geweest, of op enig moment ook hadden kunnen ontstaan als het ongeval betrokkene niet was overkomen, antwoordt [traumachirurg] op pagina 8:

“Er zijn op mijn vakgebied geen klachten of symptomen, behoudens de belemmeringen, aangegeven in de rechterknie, die zouden zijn opgetreden als betrokkene het ongeval niet was overkomen. (…)”

[neuropsycholoog] concludeert omtrent het (psychisch) letsel onder meer het volgende (pag. 5):

“Samenvatting geconstateerde tekorten:

Op de vraag ‘Wat is de diagnose op uw vakgebied’ antwoordt [neuropsycholoog] op pagina 6 het volgende:

“Cliënt vertoont verschijnselen die passen binnen het kader van PTSS, ook heeft het verlies van het rechteroog een aanhoudende onzekerheid betreffende de eigen fysieke verschijning veroorzaakt. Betrokkene is na het vuurwerkongeval onzekerder geworden wat betreft de eigen fysieke verschijning.”

Op de vragen of en binnen welke termijn er verbetering valt te verwachten antwoordt [neuropsycholoog] op pagina 6 het volgende:

“Een verbetering betreffende de emotionele status is niet uit te sluiten. (…) Daar kunnen geen speculaties over worden gedaan. De een herstelt goed van een PTSS, de ander heeft meer tijd nodig en de ander blijft levenslang aan PTSS gerelateerde klachten houden.”

Op de vraag of er op zijn vakgebied klachten en symptomen die er ook zouden zijn geweest, of op enig moment ook zouden kunnen zijn ontstaan, als het ongeval betrokkene niet was overkomen, antwoordt [neuropsycholoog] (pag. 7):

“Nee, betrokkene zou geen PTSS hebben opgelopen en ook geen onzekerheid betreffende fysieke presentatie door verlies van het rechteroog.”

[verzekeringsarts] concludeert op zijn vakgebied onder meer het volgende over de beperkingen en functionele mogelijkheden van [geïntimeerde] (pag. 12):

“(…)

Allereerst beschrijf ik de belemmeringen in de belastbaarheid van betrokkene op niet-gereglementeerde wijze, terwijl in de functionele mogelijkhedenlijst (zie de bijlage) deze belemmeringen op wel-gereglementeerde wijze staan beschreven.

Betrokkene’s tekorten betreffende het verdelen van de aandacht maken dat betrokkene beperkt is ten aanzien van het verdelen van de aandacht. Hij kan de aandacht alternerend richten op een beperkt aantal uiteenlopende informatiebronnen.

Voor wat betreft het zich zaken kunnen herinneren geldt dat betrokkene verbaal aangeboden materiaal normaal kan onthouden, maar dat hij visueel aangeboden materiaal op een benedengemiddeld niveau kan onthouden.

Betrokkene’s sneller dan gemiddeld geestelijk vermoeid raken brengt met zich mee dat betrokkene aangewezen is op werk zonder veelvuldige deadlines en productiepieken en op werk waarin geen hoog handelingstempo vereist is.

In verband met de klachten van snelle vermoeidheid en futloosheid dient betrokkene geen werk te hoeven verrichten dat fysiek zeer sterk belastend is. Ook werk dat geestelijk zeer inspannend is, is om die reden tegenaangewezen.

De door betrokkene’s uiterlijk veroorzaakte terughoudendheid om onder mensen te verkeren maakt dat betrokkene slechts incidenteel met hulpbehoevenden of klanten contact dient te hoeven hebben.

Voor wat betreft het zien geldt dat betrokkene éénogig is. Als gevolg daarvan kan betrokkene geen diepte zien. Het nog aanwezige en op zichzelf goed functionerende linker oog traant erg gauw. Betrokkene dient om die reden niet in een erg koude of tochtige omgeving te hoeven werken en evenmin in stof, rook, gassen of dampen.

Betrokkene kan ondanks de problemen met zien wel autorijden, maar in het donker of bij veel neerslag is het autorijden niet goed mogelijk.

Betrokkene heeft verder geen smaak- of reukvermogen meer sinds het vuurwerkongeval. In verband met betrokkene’s problematiek op cognitief terrein dient betrokkene geen werk te verrichten met nachtdiensten, het verrichten van vroege of late dienst is wel mogelijk voor betrokkene.

Gezien de aanwezige medische problematiek bestaat er op verzekeringsgeneeskundig terrein, mits er in werk volledig rekening gehouden wordt met de in FML aangegeven beperkingen, op zichzelf geen indicatie voor het aangeven van een urenbeperking, noch in uren per dag, noch in uren per week. Wel geldt een urenreductie indien het werk niet volledig compatibel is met de door mij gestelde beperkingen. Hierbij hangt de mate van reductie samen met de mate waarin de belasting in het werk afwijkt van de gestelde beperkingen.

De rechter knie van betrokkene brengt ook beperkingen met zich mee. Deze beperkingen zijn niet als gevolg van het vuurwerkongeval te beschouwen. (…)”

Voor de kritische FML wordt verwezen naar het rapport van [verzekeringsarts] .

[registerarbeidsdeskundige van Triad] schrijft over arbeidsdeskundige beperkingen en het verlies aan verdienvermogen onder meer het volgende (pag. 20/21):

“Beantwoording van de vraagstelling

(…)

II Wilt u op basis van het beperkingenprofiel zonder ongeval de vraag beantwoorden:

A of betrokkene met deze beperkingen belemmerd zou zijn c.q. worden in zijn arbeidsprestatie en toekomstperspectief en, zo ja

B wat de resterende verdiencapaciteit is, en

C wilt u dit zoveel mogelijk kwantificeren?

Op basis van de beperkingen zonder ongeval zou betrokkene zijn eigen werkzaamheden, zoals hij die verrichtte voor het ongeval, normaal hebben kunnen voortzetten. De beperkingen zonder ongeval zijn niet relevant voor de functie van ondernemer/verkoper. Als het bedrijf mislukt zou zijn dan zou betrokkene op basis van de beperkingen zonder ongeval ook weer het vroegere werk (verkoper/adviseur verzekeringen, zoals bij Axent) volledig hebben kunnen hervatten.

De beperkingen zonder ongeval hebben geen invloed op de resterende verdiencapaciteit, immers de vroegere werkzaamheden en laatst verrichte werkzaamheden blijven volledig mogelijk. (…)

III Wilt u de vragen onder II beantwoorden op basis van het beperkingenprofiel na ongeval?

Op basis van de beperkingen na ongeval is betrokkene ongeschikt te achten voor de ambulante taken verbonden aan de laatst verrichte werkzaamheden als ondernemer. Dat betekent dus geen verkoopwerkzaamheden (bezoeken van klanten en deals afronden van door andere verkopers bezochte klanten). Betrokkene raakt daardoor voor de verkoop volledig afhankelijk van derden. Het gaat om het wegvallen van een essentiële taak en het is verklaarbaar dat het bedrijf daardoor in een neerwaartse beweging kwam. Vanwege de beperkingen na ongeval is ook een terugkeer in het oude werk (verkoper/adviseur verzekeringen, zoals bij Axent) niet meer mogelijk.

Voor wat betreft het verdienvermogen zonder ongeval verwijs ik naar het NRL-rapport [hof: het NRL rapport uit 2011 dat niet is overgelegd]. Door het NRL is gedegen onderzoek gedaan naar de beschikbare feitelijke gegevens en op basis van deze gegevens zijn scenario’s uitgewerkt voor de would-be situatie.

Uitgaande van de beschikbare gegevens ben ik het eens met de afwegingen en berekeningen van het NRL. Zoals aangegeven in deze rapportage gaat het bij scenario’s om weging van goede en kwade kansen. Dat is het domein van de letselschaderegeling.

Vanuit arbeidskundig oogpunt is duidelijk dat een terugkeer naar de vroegere arbeid in loondienst, met een verdienvermogen van circa € 65.000,-, niet meer mogelijk is.

Voortzetting van het bedrijf was/is ook niet haalbaar, omdat betrokkene vanwege de beperkingen te veel afhankelijk werd van derden, ook op de voor de onderneming cruciale taken. De re-integratiemogelijkheden zijn naar mijn oordeel gering. Dit wordt ook bevestigd door de toekenning van een IVA-uitkering. De resterende verdiencapaciteit is gelijk aan de uitkeringen vanuit IVA en het invaliditeitspensioen.”

Specifiek over de re-integratie mogelijkheden schrijft de arbeidsdeskundige op pagina 17:

“Re-integratie zal in deze casus praktisch gesproken niet mogelijk zijn. Puur theoretisch zijn er wel functies te duiden die betrokkene nog zou kunnen verrichten. Zoals bijvoorbeeld de door het UWV geduide fulltime functie van snackbereider (handmatig). Maar dat is theorie. In de letselschade zal het tot daadwerkelijke re-integratie moeten komen. Ik constateer dan de volgende belemmeringen:

Het werk zal met de fiets of met het OV bereikbaar moeten zijn, omdat autorijden met zware neerslag of in het donker (winterperiode) niet kan.

Het zal moeten gaan om een vrij solistische functie, zonder confrontatie met (steeds nieuwe) mensen. In ieder geval geen direct contact met klanten, patiënten of hulpbehoevenden. De FML sluit direct contact met collega’s niet uit, maar uit het rapport van de verzekeringsarts komt duidelijk het beeld naar voren dat betrokkene in alle opzichten sociaal contact zoveel mogelijk vermijdt.

Het zal moeten gaan om werk waarbij geen bijzondere eisen aan het dieptezien wordt gesteld, zonder veelvuldige deadlines en productiepieken, geen hoog handelingstempo. Geen fysiek of geestelijk zeer inspannend werk. Arbeid die aan al deze eisen voldoet zal in praktisch zin vrijwel onbereikbaar zijn. (…)”

“Ten aanzien van variant 2 kan het volgende geconcludeerd worden:

“(…) In 2001 is een inkomen aangehouden van € 64.669 (zie pagina 14 NRL-rapport 14 november 2013). Het gemiddelde inkomen in de periode 1996 tot en met 2001 (dus inclusief loon 2001) is berekend op € 65.037. Omdat het loon 2001 lager is dan het gemiddelde zal dit gemiddelde, indien het loon uit de berekening van het gemiddelde wordt gehouden, alleen maar (iets) hoger worden.(…)

4. (…) maakt het niet uit of het inkomen 2001 wel of niet in de berekening wordt verdisconteerd.”

“[rekenkundig expert] vraagt zich [af] wat de arbeidsmogelijkheden zijn van [geïntimeerde] na 2006. Ik ben van mening dat er voor [geïntimeerde] gelet op de combinatie van opleiding, arbeidsverleden maar vooral de FML geen reële mogelijkheden zijn. Zelfs in theorie kon het UWV onvoldoende restverdiencapaciteit duiden. Het is dus niet voor niets dat het UWV tot een toekenning van IVA komt, de regeling voor mensen die volledig en blijvend arbeidsongeschikt zijn.”

“Opmerkingen naar aanleiding van de comparitie op 3 februari 2015 (…)

 Als arbeidsdeskundige ben ik gehouden te werken met de FML zoals die is opgesteld door verzekeringsarts [verzekeringsarts] . [verzekeringsarts] is destijds ook door de partijen gezamenlijk benoemd. (…) ”

“2 NRL rapportage

Naar mijn mening kan deze rapportage geen uitgangspunt vormen bij de afhandeling van deze schade.

De procedure bij de rechtbank

Hoger beroep

In rov 4.14. van het bestreden vonnis komt de rechtbank tot de conclusie dat het al met al zeer twijfelachtig is of de uitgangspunten die het NRL bij scenario 1 heeft gehanteerd overeenkomstig de situatie zonder ongeval zijn. Het ondernemersloon werd door NRL in scenario 1 gesteld op € 38.118,-- in 2004, oplopend tot € 80.000,- in 2008 (dat is ruim 2,5 maal modaal, hof). In rov. 4.16. van het bestreden vonnis komt de rechtbank ten aanzien van scenario 2 tot de conclusie dat het in de lijn der verwachtingen ligt dat [geïntimeerde] een functie met een meer dan gemiddeld salarisniveau had kunnen vinden. Verder overweegt de rechtbank dat het gezien alle onzekerheden de vraag is of [geïntimeerde] zonder ongeval in loondienst het loon zou hebben verdiend dat hij voorheen in de financiële dienstverlening verdiende (scenario 2). Dit loon lag volgens NRL gemiddeld op € 65.037,- over de jaren 1996 tot en met 2001, rov. 6.1.6. (dat is iets minder dan 2,5 maal modaal, hof). Als onzekerheden bij scenario 2 noemt de rechtbank onder meer de vraag of [geïntimeerde] aan de hoge (diploma-)eisen zou hebben kunnen voldoen die in die branche worden gesteld en het feit dat [geïntimeerde] een periode werkloos is geweest.

De conclusie van de rechtbank in rov. 4.17. is dat noch van scenario 1, noch van scenario 2 met voldoende zekerheid valt te verwachten dat dit zich zonder ongeval zou hebben voorgedaan.

Vervolgens overweegt de rechtbank dat niet is uit te sluiten dat [geïntimeerde] als ondernemer in scenario 1 succes zou hebben gehad en in dat geval een hoger inkomen zou hebben verdiend dan waarvan in scenario 2 sprake is. De rechtbank heeft daarmee rekening gehouden in het voordeel van [geïntimeerde] . De rechtbank heeft de kwade kansen van scenario 2 (met een iets lager dan 2,5 keer modaal inkomen, hof) weggestreept tegen de goede kansen van scenario 1 (met een iets hoger dan 2,5 keer modaal inkomen, hof) en vervolgens het verlies aan verdienvermogen vastgesteld zoals berekend bij scenario 2. Daarbij heeft de rechtbank overwogen dat niet valt in te zien dat nader onderzoek meer duidelijkheid zal opleveren omtrent de hypothetische situatie (r.o. 4.17).

Beperkingen, situatie met ongeval

Onduidelijk is welke gevolgen [appellant] verbindt aan de stellingen in het rapport van [registerarbeidsdeskundige bij Terzet] over de beperkingen van [geïntimeerde] , omdat [appellant] daarover in zijn memorie van grieven niets heeft opgenomen. Zo staat in het rapport van [registerarbeidsdeskundige bij Terzet] dat de beperkingen ten aanzien van staan en lopen geen rol spelen bij het uitoefenen van de oorspronkelijke functie van [geïntimeerde] . Dit wordt onderschreven in de rapporten van de deskundigen. Het hof laat deze stelling onbesproken nu onduidelijk is welk gevolg [appellant] hieraan verbindt.

Uit de opmerkingen in het rapport van [registerarbeidsdeskundige bij Terzet] over PTSS en beperkt zicht, begrijpt het hof dat [appellant] betoogt dat de restverdiencapaciteit ten onrechte mede op basis van deze beperkingen is vastgesteld.

De beperking dat [geïntimeerde] in het donker niet kan autorijden is in 2012 vastgesteld door [traumachirurg] (p. 2 van zijn rapportage). Deze beperking is vervolgens onderschreven in de andere rapporten en staat opgenomen in de FML van de verzekeringsarts. Deze beperking staat daarmee in beginsel vast behoudens voldoende gemotiveerde bezwaren (rov 6.6.).

De enkele vraagstelling van [registerarbeidsdeskundige bij Terzet] of wel voldoende (contrast)onderzoek is gedaan naar het zicht van [geïntimeerde] en of er hulpmiddelen zijn om dit te verbeteren vormen een onvoldoende gemotiveerd bezwaar tegen deze vastgestelde beperking. Zo stelt [registerarbeidsdeskundige bij Terzet] niet dat zonder contrastonderzoek over deze beperking geen uitspraak kan worden gedaan en dat een dergelijk onderzoek ontbreekt. Verder gaat [registerarbeidsdeskundige bij Terzet] niet in op het feit dat [geïntimeerde] ziet met één oog, geen diepte ziet en zijn tweede oog snel traant.

Ook de enkele vraagstelling door [registerarbeidsdeskundige bij Terzet] of door het volgen van EMDR therapie wellicht de PTSS is verminderd en of de belastbaarheid daarmee is verbeterd vormt een onvoldoende gemotiveerd bezwaar.
[neuropsycholoog] schrijft weliswaar dat verbetering van de emotionele status “niet valt uit te sluiten”, maar hij schrijft ook dat daarover geen enkele speculatie kan worden gedaan en dat het verlies van het rechteroog een ‘aanhoudende’ onzekerheid betreffende de eigen fysieke verschijning veroorzaakt. In dat kader merkt het hof op dat [geïntimeerde] al was behandeld door een psycholoog voor PTSS en dat de deskundigen de beperkingen ruim acht jaren na het ongeval hebben vastgesteld.
Verder acht het hof van belang dat [registerarbeidsdeskundige bij Terzet] [geïntimeerde] niet heeft gezien of gesproken.

Het feit dat vanwege de gevoerde gerechtelijke procedures (bijna) zes jaren zijn verstreken sinds de deskundigen de beperkingen hebben vastgesteld, vormt gezien het voorgaande evenmin een voldoende gemotiveerd bezwaar tegen de vastgestelde beperkingen.

De stelling dat [geïntimeerde] zich onvoldoende heeft ingespannen om zijn beperkingen waar mogelijk te verkleinen acht het hof met de enkele vraagstelling of [geïntimeerde] de EMDR therapie heeft gevolgd, onvoldoende onderbouwd.

Restverdiencapaciteit zonder ongeval

De opmerking van [appellant] bij pleidooi in hoger beroep dat [traumachirurg] in zijn rapport het functieverlies van [geïntimeerde] voor verlies van reuk, smaak en een oog op 35% heeft bepaald, is in het kader van het vaststellen van de restverdiencapaciteit niet relevant. Functieverlies is immers iets anders dan arbeidsongeschiktheid. Het hof passeert de stelling van [appellant] dat [geïntimeerde] vanuit huis zou kunnen verkopen of ander werk zou kunnen vinden zonder contact met mensen. Allereerst gaat [appellant] er met deze stelling aan voorbij dat [geïntimeerde] niet alleen beperkingen heeft in de omgang met mensen, maar ook met cognitieve beperkingen kampt en dat ook het UWV op basis daarvan oordeelt dat er theoretisch onvoldoende verdiencapaciteit resteert.

Overigens is voor het vaststellen van de schade wegens verlies aan verdienvermogen niet relevant wat [geïntimeerde] in theorie nog zou kunnen verdienen, maar welke mogelijkheden hij in de praktijk daadwerkelijk heeft. [registerarbeidsdeskundige van Triad] schrijft hierover op basis van de FML dat re-integratie in praktische zin (vrijwel) niet mogelijk is (rov. 6.1.3.). De enkele stelling dat [geïntimeerde] vanuit huis telefonisch verkoopwerk kan doen vormt een onvoldoende gemotiveerd bezwaar tegen dit deskundig oordeel (rov. 6.6). Bovendien heeft [geïntimeerde] onbetwist gesteld dat zijn schade pas minder wordt op het moment dat hij meer dan

€ 22.500,- bruto per jaar gaat verdienen omdat hij anders wordt gekort op zijn IVA-uitkering. Dat [geïntimeerde] - met zijn beperkingen - in de praktijk meer dan € 22.500,- bruto per jaar kan verdienen met telefonisch verkoopwerk, heeft [appellant] onvoldoende gesteld.

Bewijsaanbod

Eisvermeerdering

De onvoorwaardelijke eisvermeerdering

[geïntimeerde] heeft (50 procent van € 11.223,96 =) € 5.611,98 gevorderd aan kosten voor deskundigen. [appellant] heeft op de zitting in hoger beroep de gelegenheid gekregen om hierop te reageren en heeft gemeld geen bezwaar te hebben tegen deze kosten. Het hof zal derhalve een bedrag van € 5.611,98 toekennen voor deze schadepost.

Verder heeft [geïntimeerde] vergoeding gevorderd van te kapitaliseren (jaarlijkse) kosten voor eigen risico en eigen bijdrage in het kader van de zorgverzekering. [appellant] heeft ter zitting de gelegenheid gekregen om hierop te reageren en heeft bezwaar gemaakt tegen deze kosten, onder meer omdat onvoldoende kan worden achterhaald of de kosten zijn veroorzaakt door het ongeval. Nog los van dit bezwaar is voor het hof onvoldoende duidelijk welk (gekapitaliseerd) bedrag [geïntimeerde] vordert en waarop dat bedrag is gebaseerd. Zo noemt [geïntimeerde] in zijn memorie bedragen van (€ 1.684,64 : 2 =) € 842,32 plus € 262,58 (samen

€ 1.104,90), terwijl in de gekapitaliseerde berekening wordt uitgegaan van een bedrag van

€ 2.301,00 aan verschenen schade. Het hof zal deze vordering van [geïntimeerde] daarom afwijzen als onvoldoende onderbouwd.

De voorwaardelijke eisvermeerdering

Nu de voorwaarde - dat het in het vonnis in eerste aanleg aan [geïntimeerde] toegekende schadebedrag lager wordt vastgesteld - niet is vervuld, komt het hof niet toe aan de voorwaardelijke vermeerdering van eis.