Uitspraken

“De deelneming in de Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Mode-, Interieur-, Tapijt- en Textielindustrie is verplicht gesteld voor de werknemers (…) die werkzaam zijn bij een werkgever in de Mode-, Interieur-, Tapijt- en Textielindustrie (…)

Wordende te dezen verstaan onder:

1. Werknemer: (…)

2. Werkgever:

De werkgever: iedere natuurlijke of rechtspersoon die in zijn in Nederland gevestigde onderneming of afdeling(en) van zijn onderneming het Mode-, Interieur-, Tapijt- of Textielindustriebedrijf (…)uitoefent.

3. Tapijt- en Textielindustrie:

(…)

4. Mode- en Interieurindustrie:

onder Mode- en Interieurindustrie moet worden verstaan:

het vervaardigen en/of doen vervaardigen en/of het ver- en/of bewerken dan wel doen ver- en/of bewerken van kleding en/of kledingaccessoires en/of andere textielstukgoederen of hetgeen ter vervanging daarvan dient, zoals: gerubberd doek, plastic, leder, bont en dergelijke, tot een ge- of verbruiksvoorwerp dan wel halffabrikaten daarvan, met inbegrip van in Nederland gevestigde gordijnateliers, alles met uitzondering van ondernemingen:

I. waarin de verwerking geschiedt door detailhandelsondernemingen, die uitsluitend de in de detailhandel gebruikelijke bewerkingen verrichten;

II. die uitsluitend of in hoofdzaak eindproducten vervaardigen, waarvan de verwerkte textielstukgoederen, of hetgeen ter vervanging daarvan dient, niet een overwegend bestanddeel uitmaken, zoals schoen-, matrassen- en meubelfabrieken;

III. die in hoofdzaak artikelen vervaardigen, terzake waarvan de algemeen verbindend verklaarde CAO voor de Schoen-, Leder- en Lederwarenindustrie (…) dan wel een onderneming of een deel van een onderneming, die zelfstandig het bedrijf uitoefent van: zeilmaker; dekkledenvervaardiger; dekkledenverhuur; scheepstuiger; scheepsbenodigdhedenhandelaar, en/of folieverwerker, dan wel waarop onderdeel 3 van toepassing is;

IV. die in hoofdzaak het maatkledingbedrijf uitoefenen.

Van vervaardigen en/of doen vervaardigen en/of ver- en/of bewerken dan wel doen ver- en/of bewerken is sprake als een onderneming één of meer van de fasen van de voortbrengingscyclus (van ontwerp tot en met verzendklaar maken) van kleding en/of kledingaccessoires en/of andere textielstukgoederen verricht en/of in zijn opdracht door derden laat verrichten.”

“(…)

2a. Is uw onderneming (of afdeling(en) daarvan) actief in de Mode- en Interieurindustrie ?

 Ja

2b. Geef hieronder aan in welke categorie uw onderneming actief is en geef daarbij tevens aan welk deel van de omzet hiermee behaald wordt.

Onder Mode- en Interieurindustrie wordt verstaan:

I. het vervaardigen en/of doen vervaardigen en/of het ver- en /of bewerken, dan wel doen ver- en/of bewerken van: Deel van de omzet:

- kleding en/of (…) 10%

(…)

2c. Heeft uw onderneming op enigerlei wijze invloed op de totstandkoming van de kleding, kledingaccessoires of /(textiel)goederen b.v. door het (laten) ontwerpen, de productontwikkeling, het (laten) maken van modellen / prototypen halffabricaten of eindproducten en/of de productie coördinatie / -begeleiding

 ja

(…)”.

De vorderingen

[appellante] was in eerste aanleg de eisende partij in conventie. Zij is door de kantonrechter in het ongelijk gesteld. De kantonrechter heeft de vordering van [appellante] in conventie afgewezen en de vordering van Bpf MITT in reconventie toegewezen.

De kantonrechter heeft in het vonnis waarvan beroep, samengevat:
- voor recht verklaard dat [appellante] valt onder de werkingssfeer van de verplichtstelling tot deelneming in Bpf MITT en verplicht is om pensioenpremie te betalen ten behoeve van de (gewezen) werknemers die met ingang van 29 december 2014 in dienst zijn (geweest);
- [appellante] veroordeeld om werknemersgegevens te verstrekken op straffe van een dwangsom; - [appellante] veroordeeld om de verschuldigde pensioenpremie, die Bpf MITT zal vaststellen op basis van de werknemersgegevens die [appellante] heeft verstrekt, te betalen aan Bpf MITT, en

- [appellante] veroordeeld in de kosten van het geding aan de zijde van Bpf MITT.

[appellante] heeft haar vordering in hoger beroep enigszins gewijzigd ten opzichte van de eerste aanleg.

[appellante] heeft gevorderd (zoals tijdens de mondelinge behandeling nader toegelicht) dat het hof, voor zover mogelijk uitvoerbaar bij voorraad,:

I. voor recht verklaart dat [appellante] - in de periode december 2014 tot en met juli 2023, en in ieder jaar afzonderlijk vanaf december 2014 tot en met datum arrest - geen werkgever is in de zin van artikel 2 van het verplichtstellingsbesluit en meer specifiek dat [appellante] geen werkgever is in de Mode- en Interieurindustrie zoals omschreven in artikel 4 (aanhef) van het verplichtstellingsbesluit;

II. voor recht verklaart dat [appellante] - in de periode december 2014 tot en met juli 2023, en in ieder jaar afzonderlijk vanaf december 2014 tot en met datum arrest - een succesvol beroep heeft gedaan op de uitzonderingsgrond van artikel 4 lid II van het verplichtstellingsbesluit;

III. voor recht verklaart dat [appellante] - in de periode december 2014 tot en met juli 2023, en in ieder jaar afzonderlijk vanaf december 2014 tot en met datum arrest - niet valt onder de verplichtstelling in de zin van de Wet Bpf 2000 om deel te nemen in Bpf MITT en derhalve niet gebonden is aan de statuten, reglementen en de daarop gebaseerde besluiten van het bestuur van Bpf MITT en evenmin gehouden is tot het verstrekken van deelnemersgegevens en het afdragen van premie aan Bpf MITT conform de bepalingen van het uitvoeringsreglement van Bpf MITT;

IV. Bpf MITT veroordeelt in de kosten van het geding in beide instanties, te vermeerderen met nakosten en wettelijke rente vanaf de datum van betekening van dit arrest;

V. Bpf MITT veroordeelt om binnen veertien dagen na dit arrest aan haar terug te betalen hetgeen zij ter voldoening aan het bestreden vonnis heeft voldaan.

Een procesrechtelijke overweging

Het hof verwerpt dit standpunt van [appellante]. Het hof is van oordeel dat de cao-norm dient te worden toegepast, zoals [appellante] subsidiair heeft betoogd. Het hof is van oordeel dat dit wellicht niet principieel, maar wel expliciet blijkt uit het arrest van de Hoge Raad van 9 april 2021, ECLI:NL:HR:2021:527, Booking). In rov. 4.1.3 heeft de Hoge Raad daarover overwogen (met onderstreping door het hof):

Het verplichtstellingsbesluit is, evenals het wijzigingsbesluit (…), recht in de zin van art. 79 RO. Op de uitleg daarvan is, zoals het hof in rov. 3.6 terecht heeft vooropgesteld, de cao-norm van toepassing (zie voor die norm onder meer HR 4 mei 2018, ECLI:NL:HR:2018:678, rov. 3.4.2).

[appellante] valt onder de werkingssfeer van het verplichtstellingsbesluit

Volgens [appellante] oefent zij geen ‘Mode- en Interieurindustriebedrijf’ uit. Het hof constateert dat tussen partijen niet in geschil is dat [appellante] een groothandel drijft in promotieartikelen en relatiegeschenken en dat de kern van haar bedrijfsvoering het online verkopen van promotieartikelen betreft die door of in opdracht van [appellante] worden bedrukt, bijvoorbeeld met een logo van een klant. Het gaat daarbij om uiteenlopende artikelen, bijvoorbeeld om pennen, plastic drinkflessen, powerbanks, handdoeken en strandballen. Hoewel [appellante] zich niet herkent in het beeld van een bedrijf in de mode- of textielindustrie, is het hof van oordeel dat [appellante] valt onder de definitie van ‘werkgever’ zoals bedoeld in het verplichtstellingsbesluit. [appellante] heeft aangevoerd wat moet worden verstaan onder ‘onderneming’, ‘bedrijf’, ‘uitoefenen’ en daartoe onder andere verwezen naar ‘Van Dale’ en ‘Wikipedia’. Ook heeft zij verwezen naar rechtspraak van het Hof van Justitie van de Europese Unie (HvJEU) over artikel 7:662 lid 1 sub a BW en van de Hoge Raad over de uitleg van de werkingssfeerbepalingen in de metaalsector. Het hof ziet daarin echter geen aanknopingspunten om [appellante] te volgen in haar standpunt. In het verplichtstellingsbesluit zelf is immers een duidelijke omschrijving opgenomen van wat onder ‘werkgever’ moet worden verstaan. In artikel 2 en in artikel 4 van het verplichtstellingsbesluit staat dat duidelijk omschreven. Het betreft een ruime omschrijving, waardoor niet relevant is of de kernactiviteit van [appellante] al dan niet is gericht op mode of textiel (waarop het hof hierna in 3.6.4 nader zal ingaan). Anders dan [appellante] heeft aangevoerd, is het niet zo dat artikel 2 van het verplichtstellingsbesluit méér vereisten bevat dan artikel 4, zodat alvorens als ‘werkgever’ te kunnen worden aangemerkt, éérst moet worden voldaan aan artikel 2. Het hof is van oordeel dat artikel 2 en artikel 4 in onderling verband moeten worden gelezen en dat in artikel 4 (en artikel 3) een nadere definitie wordt gegeven van wat onder artikel 2 moet worden verstaan. Het hof is van oordeel dat uit artikel 2 volgt dat het wel moet gaan om een bedrijfsactiviteit en niet om bijvoorbeeld een incidentele activiteit (zoals het tijdens de mondelinge behandeling door Bpf MITT gegeven voorbeeld van een onderneming die een keer als sponsor optreedt en daarom T-shirts laat bedrukken). Bpf MITT heeft tijdens de mondelinge behandeling toegelicht dat dit de reden is dat op haar vragenformulier ook iets moet worden ingevuld over het procentuele aandeel in de omzet.

De rechtspraak van het HvJEU waaraan [appellante] heeft gerefereerd acht het hof in deze zaak niet relevant, omdat het daarin gaat om een begrip met een unierechtelijke betekenis (artikel 7:662 BW betreft een omzetting van een Europese richtlijn), terwijl dat bij het verplichtstellingsbesluit niet aan de orde is. De verwijzing naar het betreffende arrest van de Hoge Raad acht het hof evenmin relevant, omdat het in die aangehaalde rechtspraak gaat om een hoofdzaakcriterium. Zo’n criterium is in dit verplichtstellingsbesluit niet opgenomen.

Zoals hiervoor al is vermeld, laat [appellante] heel verschillende artikelen bedrukken om te worden gebruikt als promotie- of relatiegeschenk. In het assortiment dat bedrukt kan worden bevinden zich ook artikelen van textiel, bijvoorbeeld kleding en handdoeken. Volgens [appellante] gaat het daarbij om zo’n verwaarloosbaar of marginaal aantal, dat dit moet leiden tot het oordeel dat [appellante] niet onder de werkingssfeer valt. [appellante] heeft in dit verband aangevoerd dat Bpf MITT dat zelf ook heeft onderkend, want op het door Bpf MITT gehanteerde formulier staat een vraag over het aandeel in de omzet.

Het hof stelt voorop dat de tekst van het verplichtstellingsbesluit doorslaggevend is en niet wat Bpf MITT in haar vragenformulier heeft opgenomen. In het verplichtstellingsbesluit is geen ‘hoofdzaakcriterium’ opgenomen, zodat de omvang van de werkzaamheden die onder de werkingssfeer vallen, er niet toe doet. Dat neemt echter niet weg dat Bpf MITT (zoals tijdens de mondelinge behandeling is toegelicht) daar in die zin rekening mee houdt, dat een eenmalige ‘textielbewerking’ te weinig is omdat er dan volgens Bpf MITT geen sprake is van een bedrijfsuitoefening. In dit geval is dat echter anders. [appellante] behaalt omzet met de activiteiten die onder de werkingssfeer vallen. Dat heeft zij zelf ook als antwoord gegeven op het vragenformulier van Bpf MITT. [appellante] heeft zelf ingevuld dat 10% van haar omzet ziet op het bewerken van textiel en uit het door haar gegeven overzicht blijkt dat het aandeel van textielbewerking door [appellante] bezien vanuit het aandeel in de totale omzet over alle jaren van 2015 tot en met 2022 ook minstens 10% is geweest (12,90% t/m 16,50%). Het aandeel bezien vanuit de totale verkochte aantallen schommelde in die jaren tussen de 6,70% en 9,40%. Dat is volgens [appellante] een verwaarloosbaar, dan wel marginaal deel, maar wel structureel. Deze artikelen maken deel uit van het assortiment van [appellante] en [appellante] houdt zich hiermee bedrijfsmatig bezig. Het hof kan voor de vraag of [appellante] onder de werkingssfeer valt daarom niet tot het oordeel komen dat de genoemde omzet en de genoemde aantallen té weinig zijn. Dat zou immers betekenen dat het hof zelf een ondergrens zou moeten vaststellen. Daarmee zou het hof de hiervoor genoemde cao-norm verlaten en zelf een invulling geven aan de tekst van het verplichtstellingsbesluit die daarin niet te lezen valt en daar ook niet uit afgeleid kan worden, ook niet als onaannemelijk rechtsgevolg.

[appellante] heeft aangevoerd dat, om onder het verplichtstellingsbesluit te vallen, het een vereiste is dat zij textiel bewerkt tot een gebruiksvoorwerp, terwijl dat iets is wat zij niet doet. Zij koopt textiel in en zorgt ervoor dat daarop een bedrijfslogo of een tekst komt te staan. Door het bedrukken van bijvoorbeeld een tas, wordt die tas niet opeens een gebruiksvoorwerp. Dat was die tas al vóórdat [appellante] de tas inkocht, aldus [appellante].

Het hof verwerpt ook dit argument. Het hof is van oordeel dat het toevoegen van een logo (of een tekst of iets dergelijks) niet anders kan worden opgevat dan als het bewerken van een kledingstuk of een ander textielstukgoed, waardoor een ander gebruiksvoorwerp of verbruiksvoorwerp ontstaat. In het voorbeeld van de tas wordt de tas voorzien van een logo of tekst en daarmee dus door (of in opdracht van) [appellante] bewerkt. Er ontstaat een gebruiksvoorwerp, namelijk een tas die bestemd en geschikt is voor de betreffende opdrachtgever en niet meer voor iedere willekeurige klant. Het is een ander gebruiksvoorwerp geworden, althans een gebruiksvoorwerp waaraan een andere eigenschap dan wel een ander kenmerk is toegevoegd. Uit de definitie kan niet worden afgeleid dat het te bewerken textielstukgoed vóór de bewerking geen gebruiks- of verbruiksvoorwerp mocht zijn. Integendeel, in de bepaling staat dat het ook gaat om het bewerken van kleding en dat is ook al een gebruiksvoorwerp. Er staat niet dat het alleen mag gaan om het bewerken van textiel tot een ge- of verbruiksvoorwerp.

Redelijkheid en billijkheid

Enkele afsluitende overwegingen