Uitspraken

Het hof heeft in het tussenarrest, samengevat en voor zover in cassatie van belang, als volgt overwogen.

Niet in geschil is dat de opgeëiste persoon tijdens zijn detentie in Pakistan is gefolterd door de Pakistaanse geheime dienst ISI (hierna: ISI) (rov. 3.2).

Hoewel de vraag of de opgeëiste persoon in het verleden door (functionarissen van) de verzoekende staat is gefolterd, in beginsel door de uitleveringsrechter behoort te worden beoordeeld, stelt de Staat zich op het standpunt dat in dit kort geding argumenten die bij de uitleveringsrechter niet naar voren zijn gebracht, in de beoordeling moeten worden betrokken. De Staat meent dat van de in de memorie van grieven genoemde omstandigheden a tot en met l, de onderdelen a en l niet nieuw zijn en daarom in dit geding geen rol kunnen spelen. Het hof is evenwel van oordeel dat de nieuwe argumenten (b tot en met k) moeten worden beoordeeld in samenhang met de reeds door de uitleveringsrechter beoordeelde argumenten (a en l), die immers door en in combinatie met de nieuwe argumenten in een ander daglicht kunnen komen te staan. (rov. 3.3)

Het is vaste jurisprudentie van de Hoge Raad dat de uitlevering zonder meer ontoelaatbaar moet worden verklaard indien komt vast te staan dat de opgeëiste persoon in verband met de zaak waarvoor zijn uitlevering wordt gevraagd door functionarissen van de verzoekende partij is gefolterd. Uit HR 17 april 2012, ECLI:NL:HR:2012:BW2489, NJ 2013/263, blijkt voorts dat hetzelfde geldt indien die functionarissen niet zelf de opgeëiste persoon hebben gefolterd, maar zij die foltering wel hebben uitgelokt of bewerkstelligd. (rov. 3.4)

De opgeëiste persoon heeft gesteld dat de Staat een nader onderzoek had moeten instellen naar de betrokkenheid van de VS bij zijn foltering in Pakistan. Onder omstandigheden kan op de aangezochte staat, gelet op het grote belang dat foltering wordt uitgebannen en dat de opgeëiste persoon niet wordt uitgeleverd aan de staat die betrokken is geweest bij zijn foltering, een dergelijke onderzoeksplicht rusten. (rov. 3.6)

De Staat had in dit geval nadere informatie bij de VS moeten inwinnen en heeft, door dit niet te doen, niet voldaan aan zijn verplichting redelijke inspanningen te verrichten teneinde te voorkomen dat de opgeëiste persoon wordt uitgeleverd aan een land dat zijn foltering door de ISI heeft uitgelokt of bewerkstelligd. Het hof neemt daarbij het volgende in aanmerking: (i) de Staat heeft onvoldoende gemotiveerd betwist dat gedetineerden zoals de opgeëiste persoon, die worden verdacht van terrorisme, door (onder meer) de ISI 'routinely' worden gefolterd en dat de VS hiervan wisten dan wel moesten weten; (ii) een rechter in de VS heeft drie dagen na de aanhouding van de opgeëiste persoon in Pakistan, een arrestatiebevel tegen hem uitgevaardigd, en de VS hebben Nederland meer dan drie maanden voor de overbrenging van de opgeëiste persoon naar Nederland verzocht om zijn aanhouding ter uitlevering, hetgeen het vermoeden wettigt dat de autoriteiten in de VS op zijn minst in contact stonden met de Pakistaanse autoriteiten en door deze laatsten over de positie van de opgeëiste persoon op de hoogte werden gehouden; (iii) de Staat heeft niet betwist dat Pakistan niet, maar Nederland wel een uitleveringsverdrag met de VS heeft; dit gegeven, naast de omstandigheid dat de VS lang voor de overbrenging van de opgeëiste persoon naar Nederland om diens aanhouding ter uitlevering hebben verzocht, kan erop wijzen dat de Pakistaanse autoriteiten de opgeëiste persoon op verzoek van de VS naar Nederland hebben getransporteerd teneinde zijn uitlevering naar de VS te bewerkstelligen; (iv) niet is gesteld of gebleken dat de opgeëiste persoon ook werd verdacht van terroristische activiteiten op Pakistaans grondgebied; de Pakistaanse autoriteiten hadden zelf kennelijk geen interesse in berechting van de opgeëiste persoon; zij zijn daartoe niet overgegaan, maar hebben hem op transport gezet naar Nederland; dit kan erop wijzen dat Pakistan niet, maar de VS wel belang hadden bij diens aanhouding; (v) in het licht van het voorgaande is bepaald niet ondenkbaar dat de VS aan de Pakistaanse autoriteiten hebben verzocht om de opgeëiste persoon aan te houden; indien dat zo is, hebben functionarissen van de VS, die wisten of hadden moeten weten dat diens foltering het vrijwel onvermijdelijke gevolg van die aanhouding zou zijn, de foltering bewerkstelligd en moet de uitlevering worden verboden. (rov. 3.7)

Onder deze omstandigheden had het op de weg van de Staat gelegen om, alvorens te besluiten tot uitlevering over te gaan, een nader onderzoek in te stellen naar de vraag of de VS, voorafgaand aan de aanhouding van de opgeëiste persoon op 20 september 2010, aan de Pakistaanse autoriteiten om zijn aanhouding hebben verzocht (rov. 3.8). Aan de Staat wordt gelegenheid geboden dit onderzoek alsnog in te stellen (rov. 3.9).

In het eindarrest heeft het hof het volgende overwogen.

De Staat heeft geen gebruik gemaakt van de geboden gelegenheid om alsnog nader onderzoek in te stellen en daarvoor als reden gegeven dat hij het niet eens is met het tussenarrest (rov. 1.1). De Staat betoogt dat het verrichten van het onderzoek in strijd is met het systeem van de uitleveringsprocedure omdat het een kwestie ter uitsluitende beoordeling van de uitleveringsrechter betreft (rov. 1.2). Het hof ziet geen aanleiding om terug te komen van het tussenarrest. De Staat heeft zich in dit geding zelf op het standpunt gesteld dat nieuwe argumenten die de opgeëiste persoon na de uitleveringsprocedure omtrent de schending van art. 3 EVRM heeft aangevoerd, nog door de minister beoordeeld konden en dienden te worden en mitsdien ter beoordeling in dit kort geding kunnen worden voorgelegd. Van de door het hof in aanmerking genomen omstandigheden, heeft de Staat de omstandigheden, vermeld in het tussenarrest in rov. 3.7 onder (ii) en (iii), die corresponderen met de aspecten genoemd in de memorie van grieven in nummer 15 onder i en j, zelf als nieuwe argumenten aangemerkt. (rov. 1.3 van het eindarrest) Gezien dit standpunt van de Staat zou het hof buiten de grenzen van de rechtsstrijd treden indien het de nieuwe argumenten niet in de beoordeling zou betrekken (rov. 1.4). Het betoog van de Staat stuit op het voorgaande af (rov. 1.5).

Nu de Staat niet heeft voldaan aan zijn onderzoeksplicht, zou hij, gegeven de onzekerheid die is blijven bestaan ten aanzien van de (in het tussenarrest bedoelde) betrokkenheid van de VS bij de foltering van de opgeëiste persoon, onrechtmatig handelen door de opgeëiste persoon uit te leveren aan de VS (rov. 2.1). Daarom zal het hof de uitlevering alsnog verbieden (rov. 2.2).

In rov. 3.7 onder (v) van het tussenarrest heeft het hof geoordeeld dat, indien functionarissen van de VS de Pakistaanse autoriteiten hebben verzocht de opgeëiste persoon aan te houden, die functionarissen de foltering hebben bewerkstelligd aangezien zij wisten of hadden moeten weten dat foltering het vrijwel onvermijdelijke gevolg van de aanhouding zou zijn.

In samenhang met hetgeen het hof overigens in rov. 3.7 heeft overwogen (zie hiervoor in 3.2.2), ligt in zijn oordeel besloten dat de foltering in genoemd geval is bewerkstelligd in verband met de zaak waarvoor de uitlevering is gevraagd, aangezien de VS dan om de aanhouding van de opgeëiste persoon hebben verzocht met het oog op diens strafrechtelijke vervolging in de VS wegens een verdenking van terroristische activiteiten.

Deze oordelen geven geen blijk van een onjuiste rechtsopvatting en zijn naar behoren gemotiveerd.

Uit hetgeen hiervoor is overwogen, volgt dat het hof bij de beoordeling of de minister nader onderzoek had moeten doen naar de vraag of de VS aan Pakistan hebben verzocht de opgeëiste persoon aan te houden, terecht acht heeft geslagen op de door de opgeëiste persoon naar voren gebrachte omstandigheden dat (i) een rechter in de VS drie dagen na de aanhouding een arrestatiebevel tegen hem heeft uitgevaardigd, (ii) de VS Nederland meer dan drie maanden voor de overbrenging van de opgeëiste persoon naar Nederland, hebben verzocht om zijn aanhouding ter uitlevering, (iii) Pakistan geen, en Nederland wel een uitleveringsverdrag met de VS heeft en (iv) niet is gebleken dat de opsporingsactiviteiten van de Pakistaanse autoriteiten ten aanzien van de opgeëiste persoon gericht zijn geweest op zijn vervolging en berechting in Pakistan. Daarbij is mede van belang dat, zoals door het hof in aanmerking is genomen, de omstandigheden (i) en (ii) niet naar voren waren gebracht in de uitleveringsprocedure (rov. 3.3 van het tussenarrest; rov. 1.3 en 1.4 van het eindarrest).

De oordelen van het hof in rov. 3.7 onder (v) en 3.8 dat onder de hiervoor vermelde omstandigheden bepaald niet ondenkbaar is dat de VS aan de Pakistaanse autoriteiten hebben verzocht om de opgeëiste persoon aan te houden, en dat het op de weg van de Staat ligt daarnaar onderzoek te doen, getuigen in het licht van hetgeen hiervoor is overwogen niet van een onjuiste rechtsopvatting en zijn niet onbegrijpelijk of onvoldoende gemotiveerd.