Uitspraken

In het onderhavige geding heeft [verweerster] op de voet van art. 17 RWN verzocht om vast te stellen dat zij de Nederlandse nationaliteit bezit.

Ter gelegenheid van de mondelinge behandeling ten overstaan van de rechtbank heeft [verweerster] haar verzoek schriftelijk doen aanvullen met een subsidiair verzoek tot de vaststelling dat en tot wanneer zij het Nederlanderschap bezat, welk verzoek kennelijk is gegrond op art. 17 lid 1, slotzin, RWN.

Met betrekking tot deze stuiting van de verliestermijn krachtens art. 15 lid 4 RWN heeft de rechtbank overwogen:

“4.11. Verzoeken van [verweerster] tot afgifte van een Nederlands paspoort zijn niet ingewilligd met als belangrijkste reden (volgens [verweerster]) dat zij niet beschikte over een exemplaar van de bij de optie gebruikte geboorteakte. Bij brief van 26 november 2013 heeft mr. Jangali [de advocaat van [verweerster]] onder meer toegezonden een fotokopie van een brief van de Minister van Justitie, verzenddatum 26 januari 2009, met als onderwerp ‘bewijs van naturalisatie’. (...)

Art. 61 BVVN bevat nadere regels met betrekking tot de in art. 15 lid 4 RWN bedoelde verklaring omtrent het bezit van het Nederlanderschap.

Het BVVN vindt zijn grondslag in de art. 21 en 23 RWN, zoals is toegelicht in de bijbehorende nota van toelichting, aangehaald in de conclusie van de Advocaat-Generaal onder 2.7. Anders dan [verweerster] in cassatie heeft aangevoerd, berust art. 61 BVVN dan ook op een in de RWN neergelegde bevoegdheid tot het geven van nadere regels bij algemene maatregel van rijksbestuur.

Art. 61 lid 1 BVVN vermeldt drie documenten die gelden als verklaring omtrent het bezit van het Nederlanderschap als bedoeld in art. 15 lid 4 RWN, te weten (a) een onherroepelijke rechterlijke beschikking waarbij het Nederlanderschap is vastgesteld, (b) een uittreksel uit de basis-administratie, waaruit blijkt dat de betrokkene als Nederlander is aangemerkt, of (c) een verklaring afgegeven door het hoofd van de diplomatieke of consulaire post, waaruit blijkt dat de betrokkene Nederlander is. Met ingang van 1 januari 2015 is art. 61 lid 1 BVVN aldus gewijzigd dat de onder (c) bedoelde verklaring wordt afgegeven door de Minister van Buitenlandse Zaken (KB van 4 december 2014, Stb. 490). Blijkens de bijbehorende nota van toelichting kan de minister zijn bevoegdheden uit hoofde van het BVVN mandateren aan de functionarissen die betrokken zijn bij het uitvoeringsproces, waardoor de taken voortvloeiend uit het BVVN niet langer plaatsvinden op de diplomatieke en consulaire posten, maar bij de Regionale Service Organisaties.

Op grond van art. 61 lid 2 BVVN wordt een verklaring omtrent het bezit van het Nederlanderschap alleen op aanvraag van de betrokken persoon verstrekt.

Art. 61 lid 3 BVVN schrijft voor dat de in lid 1 onder b en c genoemde documenten de woorden dienen te bevatten ‘Verklaring omtrent het bezit van het Nederlanderschap’, en moeten zijn voorzien van een datum van verstrekking en een dienststempel.

In art. 61 lid 4 BVVN is voorzien dat bij ministeriële regeling kan worden bepaald welke andere documenten kunnen dienen als verklaring omtrent het bezit van het Nederlanderschap. Van deze mogelijkheid is geen gebruik gemaakt.

Dit verweer faalt voor zover het berust op het uitgangspunt dat aan art. 7 lid 1, aanhef en onder e, EVN rechtstreekse werking toekomt in de zin van de art. 93 en 94 Gw. Deze bepaling voldoet immers niet aan de daarvoor geldende maatstaven (vgl. HR 1 april 2011, ECLI:NL:HR:2011:BP3044, NJ 2011/354, en HR 10 oktober 2014, ECLI:NL:HR:2014:2928, NJ 2015/12).

In de eerste plaats blijkt uit de preambule van het EVN dat de verdragsluitende staten zich bewust waren van ‘de uiteenlopende benadering van de Staten van het vraagstuk van de meervoudige nationaliteit’ en hebben erkend dat ‘elke Staat vrij is te beslissen welke gevolgen hij in zijn nationale wetgeving hecht aan het feit dat een onderdaan een andere nationaliteit verkrijgt of bezit’. Deze uitgangspunten vinden bevestiging in de opmerking in het Toelichtend Rapport, aangehaald in de conclusie van de Advocaat-Generaal onder 2.11, dat de bepalingen van (onder meer) Hoofdstuk III EVN, waarvan art. 7 deel uitmaakt, ‘are not self-executing and therefore that States, in transposing them into their internal law, may take into account their own particular circumstances’. Een en ander duidt erop dat de verdragsluitende staten geen rechtstreekse werking van de bepalingen van het EVN hebben beoogd.

In de tweede plaats bevat art. 7 lid 1 EVN weliswaar een limitatieve opsomming van de gronden waarop van rechtswege of op initiatief van een verdragsluitende staat het verlies van nationaliteit kan intreden, maar de grond genoemd in art. 7 lid 1, aanhef en onder e, EVN is onvoldoende nauwkeurig om in de nationale rechtsorde als objectief recht te worden toegepast. Het in dit voorschrift gehanteerde begrip ‘het ontbreken van een effectieve band’ (‘absence de tout lien effectif’ respectievelijk ‘lack of a genuine link’) vergt immers nadere uitwerking in de nationaliteitswetgeving van de verdragsluitende staten. Dit vindt bevestiging in het Toelichtend Rapport op art. 7 lid 1, aanhef en onder e, EVN, aangehaald in de conclusie van de Advocaat-Generaal onder 2.13, dat slechts voorbeelden geeft van gevallen waarin sprake kan zijn van het ontbreken van een effectieve band in de zin van die bepaling (‘Possible evidence of the lack of a genuine link may in particular be …’).

Onderdeel 3.1 is gegrond voor zover het klaagt dat de rechtbank heeft miskend dat art. 61 lid 1 BVVN een limitatieve opsomming bevat van de documenten die kunnen dienen als verklaring omtrent het bezit van het Nederlanderschap.

Uit de tekst en de strekking van art. 61 BVVN, bezien in samenhang met art. 15 lid 4 RWN, volgt dat de opsomming in art. 61 lid 1 BVVN van de documenten die kunnen gelden als verklaring omtrent het bezit van het Nederlanderschap, limitatief is. Dit limitatieve karakter strookt voorts met het door de wetgever bij de inrichting van het nationaliteitsrecht benadrukte belang van rechtszekerheid (vgl. Kamerstukken II 1998-1999, 25 891 (R 1609), nr. 5, p. 26-27).

Onderdeel 3.1 slaagt eveneens voor zover het betoogt dat de namens de Minister van Justitie verzonden brief van 26 januari 2009 niet kan worden beschouwd als een verklaring omtrent het bezit van het Nederlanderschap.

De rechtbank heeft vastgesteld dat de brief als onderwerp vermeldt ‘bewijs van naturalisatie’, en de stukken van het geding laten geen andere conclusie toe dan dat in de brief slechts vermeld wordt dat [verweerster] “op 5 juni 1985 het Nederlanderschap heeft verkregen” door de hiervoor in 3.1 onder (iv) vermelde optieverklaring. Een dergelijke vermelding omtrent de verkrijging van het Nederlanderschap in het verleden geeft geen uitsluitsel over het bezit van het Nederlanderschap ten tijde van het verzenden van de brief.

Bovendien staat vast dat de brief niet voldoet aan het in art. 61 lid 1, aanhef en onder c, BVVN (in de versie die gold tot 1 januari 2015) gestelde vereiste dat deze is afgegeven door het hoofd van een diplomatieke of consulaire post, terwijl de brief voorts – in afwijking van het bepaalde in art. 61 lid 3 BVVN – niet de woorden bevat ‘Verklaring omtrent het bezit van het Nederlanderschap’.

In het licht van het limitatieve karakter van de opsomming in art. 61 lid 1 BVVN kan de brief dan ook niet worden beschouwd als een verklaring omtrent het bezit van het Nederlanderschap als bedoeld in art. 15 lid 4 RWN.

Voorts klagen de onderdelen 3.2-3.5 terecht over het oordeel van de rechtbank dat [verweerster] erop mocht vertrouwen dat de namens de Minister van Justitie verzonden brief van 26 januari 2009 kan worden beschouwd als de verstrekking van een verklaring omtrent het bezit van het Nederlanderschap als bedoeld in art. 15 lid 4 RWN.

In het licht van hetgeen hiervoor in 3.6.1 en 3.6.2 is overwogen, heeft de rechtbank niet kunnen oordelen dat er grond was voor [verweerster] om erop te vertrouwen dat deze brief wordt aangemerkt als de verstrekking van een verklaring omtrent het bezit van het Nederlanderschap.