Uitspraken

Het hof heeft bij de thans bestreden beschikking het verzoek van de vrouw tot vaststelling van een uitkering tot haar levensonderhoud (wederom) afgewezen. Het hof oordeelde dat ten tijde van de inschrijving van de echtscheidingsbeschikking op 20 december 2011 aan de vereisten van art. 1:160 BW was voldaan (rov. 3.13). Daartoe overwoog het hof onder meer als volgt:

“3.6 Volgens vaste rechtspraak is het hof als verwijzingsrechter als uitgangspunt gebonden aan alle niet of tevergeefs in cassatie bestreden beslissingen (vgl. HR 15 februari 2008, ECLI:NL:HR:2008:BC0383). In zoverre behoudt de door de Hoge Raad vernietigde beschikking dus haar werking. In geschillen betreffende levensonderhoud geldt evenwel een uitzondering, nu op grond van artikel 1:401 BW in een latere procedure steeds om wijziging of intrekking van een rechterlijke beschikking kan worden verzocht indien deze van meet af aan, dan wel door latere wijziging van omstandigheden, niet (langer) aan de wettelijke maatstaven voor levensonderhoud voldoet. Het hof is evenwel van oordeel dat deze verruimde mogelijkheid om in zaken van levensonderhoud ook na verwijzing nog nieuwe grieven, grondslagen of feiten aan te dragen, niet ziet op in de vernietigde beschikking gegeven oordelen over de vraag of partijen samenwonen in de zin van artikel 1:160 BW voor zover die oordelen in cassatie niet zijn bestreden of in stand zijn gelaten. Dergelijke feiten en omstandigheden hebben immers niet betrekking op de wettelijke maatstaven als bedoeld in artikel 1:401 BW. Het oordeel daarover is niet onderhevig aan wijziging op de voet van die bepaling. Aan die oordelen is het hof als verwijzingsrechter thans gebonden. In zoverre is aan de rechtsstrijd tussen partijen reeds een einde gekomen.

Het hof heeft met betrekking tot de vraag of de vrouw ten tijde van de inschrijving van de echtscheidingsbeschikking samenleefde met een ander als waren zij gehuwd in de zin van art. 1:160 BW, geoordeeld dat na verwijzing tot uitgangspunt dient dat de vrouw op genoemd tijdstip samenwoonde met een ander, aangezien de daartegen gerichte klacht door de Hoge Raad in rov. 3.5 van zijn beschikking was verworpen. Het hof heeft daarom de na verwijzing aangevoerde stellingen van de vrouw die ertoe strekten te onderbouwen dat zij op genoemd tijdstip niet samenwoonde met een ander, niet in aanmerking genomen (rov. 3.7), en heeft zich in de rov. 3.8–3.13 beperkt tot een onderzoek van de vraag of op genoemd tijdstip (ook) aan de overige vereisten van art. 1:160 BW was voldaan.

De tegen deze oordelen gerichte klachten van onderdeel 1a falen op grond van het navolgende.

De zojuist vermelde ratio voor de in de beschikking van de Hoge Raad van 4 december 1998 aanvaarde regel dat de alimentatierechter de zaak na vernietiging en verwijzing in volle omvang moet beoordelen met inachtneming van alle op dat moment bestaande omstandigheden, gaat echter niet op voor zover in cassatie niet of tevergeefs is opgekomen tegen het oordeel dat de alimentatiegerechtigde samenleeft of heeft samengeleefd met een ander als waren zij gehuwd, in de zin van art. 1:160 BW. Een beslissing over die vraag gaat immers vooraf aan de eventuele vaststelling van de alimentatie, en is zelf niet vatbaar voor wijziging op de voet van art. 1:401 BW.

Dit brengt mee dat het hof terecht tot uitgangspunt heeft genomen dat de vrouw ten tijde van de inschrijving van de echtscheidingsbeschikking samenwoonde met een ander, nu de daartegen gerichte klacht in de eerste cassatieprocedure door de Hoge Raad was verworpen.
Het uitzonderlijke en onherroepelijke karakter van de in art. 1:160 BW besloten liggende sanctie brengt weliswaar mee dat deze bepaling restrictief moet worden uitgelegd en dat niet snel mag worden aangenomen dat is voldaan aan de door deze bepaling gestelde eisen voor de beëindiging van de verplichting levensonderhoud te verschaffen (zie laatstelijk HR 22 april 2016, ECLI:NL:HR:2016:724), maar dat kan aan het voorgaande niet afdoen.