Uitspraken

Mondia heeft in dit kort geding gevorderd dat V&D wordt veroordeeld tot betaling van een bedrag van € 51.819,68, zijnde de huurachterstand tot en met maart 2015, te vermeerderen met de contractuele boete. Mondia heeft voorts gevorderd dat V&D wordt veroordeeld vanaf april 2015, telkens bij voortuitbetaling, te voldoen een bedrag aan maandelijkse huur en servicekosten van € 42.200,--, te vermeerderen met btw, en eventueel te vermeerderen met de contractuele boete.

ASR c.s. en IEF c.s. hebben zich aan de zijde van V&D gevoegd.

Het hof heeft de vorderingen van Mondia afgewezen. Voorts heeft het hof Mondia veroordeeld tot terugbetaling van hetgeen V&D uit hoofde van het vonnis van de kantonrechter heeft voldaan voor zover dat uitstijgt boven hetgeen waarvan V&D in dit geding de verschuldigdheid heeft erkend. De in cassatie relevante overwegingen van het hof kunnen als volgt worden weergegeven.

Het staat een schuldeiser in beginsel vrij om een buitengerechtelijk akkoord dat hem door de schuldenaar wordt aangeboden te weigeren (rov. 7.9).

Dit beginsel lijdt echter uitzondering voor zover een schuldeiser zijn bevoegdheid misbruikt in de zin van art. 3:13 BW en deze aldus naar redelijkheid aanvaarding van het aanbod niet had kunnen weigeren. In dit verband is van belang de in HR 12 augustus 2005, ECLI:NL:HR:2005:AT7799, NJ 2006/230, geformuleerde maatstaf, die inhoudt dat terughoudendheid is geboden bij het aanvaarden van een verplichting tot medewerking aan een buitengerechtelijk akkoord, en dat een afdwingbare verplichting tot zodanige medewerking slechts onder zeer bijzonder omstandigheden kan worden aanvaard. (rov. 7.10)

Inzet van de onderhavige zaak is niet een vordering van V&D dan wel van ASR c.s. en IEF c.s. die ertoe strekt om Mondia te verplichten om zich alsnog aan te sluiten bij de overeenstemming zoals die begin 2015 met bijna alle verhuurders is bereikt. De vraag die in dit kort geding voorligt, is of het bestaan van de vordering van Mondia voldoende aannemelijk is om toewijzing bij voorraad te kunnen rechtvaardigen. Die vraag dient ontkennend te worden beantwoord omdat het beroep van V&D, ASR c.s. en IEF c.s. op misbruik van bevoegdheid niet op voorhand ongegrond kan worden geacht. (rov. 7.11)

Ten slotte heeft het hof overwogen:

“7.12 Mondia heeft niet betwist, in ieder geval niet voldoende gemotiveerd, dat V&D zonder de optelsom van de omvangrijke kapitaalinjectie van eigenaar Sun Capital, de sterke uitbreiding van het krediet door de banken, het verleende uitstel van betaling door de Belastingdienst én de huurkorting van de gezamenlijke verhuurders in faillissement zou zijn geraakt. Verder acht het hof het aannemelijk dat er voldoende grond was om van de verhuurders een bijzonder offer te vragen en bijvoorbeeld de leveranciers van V&D buiten schot te laten in verband met hun betekenis voor de continuïteit van de dagelijkse bedrijfsvoering van V&D als retailbedrijf, terwijl ook de werknemers, als kwetsbare groep, niet wezenlijk konden bijdragen.
In dit verband is voor het hof van wezenlijke betekenis dat aannemelijk is dat bij de huidige stand van de markt voor de verhuur van winkelpanden en in het bijzonder grote panden als bij V&D in gebruik, alle verhuurders – en dus ook Mondia – in geval van een faillissement van V&D een bijzonder groot nadeel zouden hebben geleden, [dat] zij dankzij het reddingsplan van begin februari 2015 in belangrijke mate hebben kunnen ontlopen. Dat lijkt voorshands bedoeld bijzonder offer van de gezamenlijke verhuurders te rechtvaardigen en pleit voor het oordeel dat Mondia misbruik van bevoegdheid maakt door – nu haar eigen positie dankzij door anderen gebrachte offers niet meer in gevaar is – vast te houden aan betaling van de onverminderde huurprijs. Het komt het hof voor dat onder deze omstandigheden de ontneming van een deel van het vorderingsrecht van Mondia op grond van misbruik van bevoegdheid een geschikt en noodzakelijk middel is ter behartiging van het algemeen belang en dat die ontneming ook proportioneel is, alles in de zin van artikel 1 Eerste protocol bij het EVRM.”

De onderdelen 2.1 en 2.2 klagen dat het hof ten onrechte toepassing heeft gegeven aan de misbruikmaatstaf voor weigering van een buitengerechtelijk akkoord. In het onderhavige geval is immers geen sprake van een vordering tot medewerking aan een buitengerechtelijk akkoord.
Het oordeel van het hof is dan ook in strijd met de beginselen van contractsvrijheid en de verbindende kracht van overeenkomsten.

Onderdeel 2.3 betoogt onder meer dat indien de misbruikmaatstaf wel van toepassing kan zijn ter afwending van een geldvordering in kort geding, het oordeel van het hof niettemin blijk geeft van een onjuiste rechtsopvatting, nu in het onderhavige geval geen sprake is van een buitengerechtelijk akkoord waarin alle schuldeisers van V&D gelijk werden behandeld, maar uitsluitend van een vaststellingsovereenkomst tussen V&D en een beperkte groep van schuldeisers.

Bij de beoordeling van deze klachten wordt het volgende vooropgesteld.

Art. 3:13 lid 2 BW bepaalt, voor zover hier van belang, dat een bevoegdheid kan worden misbruikt door haar uit te oefenen in geval men, in aanmerking nemende de onevenredigheid tussen het belang bij de uitoefening en het belang dat daardoor wordt geschaad, naar redelijkheid niet tot die uitoefening had kunnen komen.

Ten aanzien van de verplichting om mee te werken aan een buitengerechtelijk akkoord heeft de Hoge Raad het volgende overwogen. Het staat een schuldeiser in beginsel vrij om een hem door de schuldenaar aangeboden buitengerechtelijk akkoord – indien dat inhoudt dat de schuldeiser slechts een (beperkt) deel van zijn vordering betaald krijgt en voor het restant afstand doet van zijn recht op voldoening – te weigeren. Dit kan uitzondering lijden indien de uitoefening van deze bevoegdheid wordt misbruikt (art. 3:13 BW), en de schuldeiser aldus naar redelijkheid aanvaarding van dit aanbod niet had kunnen weigeren. Bij de toewijzing van een vordering tot medewerking aan een buitengerechtelijk akkoord is terughoudendheid geboden; slechts onder zeer bijzondere omstandigheden kan plaats zijn voor een daartoe strekkend bevel aan de schuldeiser. Zodanig bevel rust dan op de grond dat de schuldeiser naar redelijkheid niet tot weigering van instemming met het akkoord heeft kunnen komen. (Zie HR 12 augustus 2005, ECLI:NL:HR:2005:AT7799, NJ 2006/230)

Het hof heeft blijkens rov. 7.11 onderkend dat inzet van de onderhavige zaak níet is een vordering van V&D dan wel van ASR c.s. of IER c.s. die ertoe strekt om Mondia te verplichten om zich alsnog aan te sluiten bij de overeenstemming zoals die begin 2015 met bijna alle verhuurders is bereikt, en dat de vraag die wél voorligt is of het bestaan van de vordering van Mondia voldoende aannemelijk is om toewijzing bij voorraad van de door haar gepretendeerde geldvordering te kunnen rechtvaardigen.

Uit hetgeen het hof vervolgens overweegt in rov. 7.12 (hiervoor in 3.2.3 aangehaald), volgt dat het tot uitgangspunt heeft genomen dat het in deze zaak in wezen erom gaat of Mondia – door vast te houden aan betaling van de onverminderde huurprijs – misbruik van bevoegdheid maakt in die zin dat zij zich onttrekt aan de werking van een tussen V&D en een groot deel van haar overige schuldeisers getroffen regeling, die in de kern inhoudt dat de schuldeisers slechts een (beperkt) deel van hun vordering betaald krijgen en voor het overige afstand doen van hun recht op voldoening.

Een en ander wordt in cassatie niet dan wel – gelet op de ongegrondbevinding van onderdeel 1 (zie hiervoor in 3.3.1-3.3.2) – tevergeefs bestreden.