Uitspraken

“3 .4. Het hof overweegt als volgt.

Uit het dossier en het verhandelde ter zitting is gebleken dat de moeders thans onvoldoende draagkracht hebben om de omgang tussen [het kind] en de man te ondersteunen en [het kind] hierbij op adequate wijze te begeleiden. Het hof neemt hierbij in aanmerking dat contact met of over de man bij de moeders veel spanning oproept. Dit contact, dat aanvankelijk goed was, is aanmerkelijk verslechterd. Verwezen wordt hierbij naar hetgeen in de beschikking van dit hof van 17 juni 2014 onder 4.5 is overwogen. Voorts neemt het hof in aanmerking dat de biologische moeder vanaf juni 2012 in psychotherapeutische behandeling is in verband met chronische PTSS ten gevolge van traumatisering die op jonge leeftijd is gestart. Als gevolg daarvan heeft zij te kampen met problemen in de stress- en emotieregulatie. Voorts heeft zij een bipolaire stoornis, te weten manisch depressiviteit, waarbij zij perioden stabiel is en perioden ontregeld kan raken. Haar stemmingsproblematiek is sinds begin 2012 met medicatie stabiel en zij is in behandeling voor de PTSS. Er bestaat echter een blijvende kwetsbaarheid en zij kan snel emotioneel uit balans raken in reactie op belastende omstandigheden of spanning. Naar aanleiding van de spanningen tussen de moeders en de man heeft de adoptiemoeder in 2009 een depressieve stoornis ontwikkeld die een half jaar heeft geduurd.

Ter zitting is gebleken dat beide moeders (voorts) in behandeling zijn gericht op het vergroten van hun draagkracht.

Gelet op de spanningen en de onrust die het op dit moment nog voor zijn verzorgende ouders oplevert, acht het hof het niet in het belang van [het kind] om in het komende jaar al contact te hebben met de man. Het hof is wel van oordeel dat de moeders in samenspraak met de hulpverlening die reeds is ingezet, er alles aan dienen te doen om hun draagkracht daadwerkelijk te vergroten op zodanige wijze dat zij in de toekomst wel in staat zijn om [het kind] in het contact met de man te ondersteunen. Gelet hierop acht het hof het belangrijk dat de hulpverlening mede gericht is op het toewerken naar een omgangsregeling tussen de man en [het kind].

Voorts is het hof van oordeel, gelet op het feit dat statusvoorlichting van groot belang is voor de identiteitsontwikkeling van een kind en dit derhalve zo vroeg mogelijk dient te gebeuren, dat [het kind] in het komende jaar statusvoorlichting dient te krijgen.

Het onderdeel gaat uit van een te beperkte lezing van de bestreden beschikking. Het hof heeft zich blijkens de eerste volzin van rechtsoverweging 3.4 gebaseerd op het dossier en het verhandelde ter terechtzitting, waaronder – zoals ook blijkt uit rechtsoverweging 3.3 – het advies van de Raad. In zijn rapport van 18 september 2014 heeft de Raad geschetst (p. 19) dat er in beginsel geen belemmeringen zijn voor omgang bij het kind of bij de man, maar dat er op dat moment geen mogelijkheden zijn voor een omgangsregeling tussen de man en het kind omdat de stabiliteit en daarmee de veiligheid van de opvoedingssituatie van het kind ernstig in gevaar komt. De overweging van het hof inzake de draagkracht van de moeders in rechtsoverweging 3.4 dient tegen deze achtergrond te worden gelezen. Aldus heeft het hof zijn beslissing gegrond op art. 1:377a lid 3, aanhef en onder a respectievelijk d, BW en niet op de enkele omstandigheid dat de met het gezag belaste ouder bezwaren heeft tegen de omgang.

Onderdeel 1 faalt mitsdien.

99. The Court reiterates that the mutual enjoyment by parent and child of each other’s company constitutes a fundamental element of “family life” within the meaning of Article 8 of the Convention (see, among other authorities, Monory v. Romania and Hungary, no. 71099/01, § 70, 5 April 2005 and Tsikakis v. Germany, no. 1521/06, § 74, 10 February 2011).

100. Furthermore, even though the primary object of Article 8 is to protect the individual against arbitrary action by public authorities, there are, in addition, positive obligations inherent in effective “respect” for family life. In relation to the State’s obligation to implement positive measures, the Court has held that Article 8 includes for parents a right that steps be taken to reunite them with their children and an obligation on the national authorities to facilitate such reunion (see, among other authorities, Ignaccolo-Zenide v. Romania, no. 31679/96, § 94, ECHR 2000-I; Nuutinen v. Finland, no. 32842/96, § 127, ECHR 2000-VIII; and Iglesias Gil and A.U.I. v. Spain, no. 56673/00, § 49, ECHR 2003-V).

101. In cases concerning the enforcement of decisions in the sphere of family law, the Court has repeatedly found that what is decisive is whether the national authorities have taken all necessary steps to facilitate the execution that can reasonably be demanded in the special circumstances of each case (see, mutatis mutandis, Hokkanen v. Finland, 23 September 1994, § 58, Series A no. 299 A; Ignaccolo-Zenide, cited above, § 96; Nuutinen, cited above, § 128; and Sylvester v. Austria, nos. 36812/97 and 40104/98, § 59, 24 April 2003).

102. In this context, the adequacy of a measure is to be judged by the swiftness of its implementation, as the passage of time can have irremediable consequences for relations between the child and the parent who do not cohabit (see Ignaccolo-Zenide, cited above, § 102).

103. Finally, the Court has held that although coercive measures against children are not desirable in this sensitive area, the use of sanctions must not be ruled out in the event of unlawful behaviour by the parent with whom the child lives (see Ignaccolo-Zenide, cited above, § 106; and Eberhard and M. v. Slovenia, no. 8673/05 and 9733/05, § 130, 1 December 2009).

Indien echter de totstandkoming of de uitvoering van een omgangsregeling ertoe kan leiden dat het kind klem komt te zitten of verloren raakt tussen de ouders als de omgang zou worden afgedwongen, met als gevolg dat de omgang ernstig nadeel zou opleveren voor de geestelijke of lichamelijke ontwikkeling van het kind, of anderszins in strijd is met zwaarwegende belangen van het kind, staat dit de aanwending door de rechter van de hem ten dienste staande dwangmiddelen in de weg12.

Uit de in de rechtsoverwegingen 3.4 en 3.5 genoemde omstandigheden blijkt dat het hof zich van zijn actieve taakopvatting èn de begrenzing hiervan door het belang van het kind bewust was.

Onderdeel 2 faalt derhalve.

Het hof heeft daarnaast overwogen dat de moeders er in samenspraak met de reeds ingezette hulpverlening wel alles aan moeten doen om hun draagkracht daadwerkelijk zodanig te vergroten dat zij in de toekomst wel in staat zijn om het kind in het contact met de man te ondersteunen, dat de hulpverlening mede gericht moet zijn op het toewerken naar een omgangsregeling tussen de man en het kind en dat partijen in dit geval niet in staat zijn een omgangsregeling tot stand te brengen.

Het hof stelt de moeders vervolgens in staat om het eerste contact tussen de man en het kind na een jaar zonder contact ruimschoots tevoren en in overleg met de hulpverlening voor te bereiden en komt dan tot het – in cassatie niet bestreden – oordeel dat de man en het kind minimaal eenmaal per jaar omgang zullen hebben telkens na de verjaardag van het kind, derhalve uiterlijk in mei 2016.

Dit oordeel is gelet op de daaraan ten grondslag gelegde overwegingen niet onvoldoende begrijpelijk gemotiveerd.

Voor zover het onderdeel al aan de eisen van art. 426a lid 2 Rv voldoet, stuit de klacht m.i. af op het volgende.

Het door het onderdeel bedoelde oordeel is in de slotzin van rechtsoverweging 3.4 opgenomen, die aanvangt met de bewoordingen: “ Voorts is het hof van oordeel…”. Ik leid daaruit af dat al hetgeen daarvoor in die rechtsoverweging door het hof is opgesomd in gelijke mate van toepassing is op de statusvoorlichting. Ook ten aanzien van dat oordeel heeft het hof dus acht geslagen op de stukken van het geding, waaronder het advies van de Raad in zijn rapport van 18 september 2014 en het verhandelde ter zitting.

In zijn rapport heeft de Raad vooropgesteld dat het in het belang van kinderen is dat statusvoorlichting op jonge leeftijd plaatsvindt en dat een kind contact kan hebben met zijn biologische ouders15.

De statusvoorlichting is tijdens de eerste behandeling van de zaak in hoger beroep op 3 maart 2014 aan de orde gekomen, alwaar de adoptiemoeder heeft verklaard dat het kind statusvoorlichting zal krijgen als hij daar zelf naar vraagt16. Het standpunt van de Raad was toen dat het kind moet weten dat de man zijn biologische vader is voordat omgang opgestart kan worden omdat het de vraag is welke functie de omgang heeft als het kind niet weet dat de man zijn vader is17. Vervolgens heeft de vertegenwoordiger van de Raad ter zitting van het hof van 30 oktober 2014 benadrukt dat het in het belang van het kind is om snel statusvoorlichting te krijgen en dat de moeders hierin het voortouw moeten nemen en niet moeten wachten op vragen van het kind, omdat bij hem in dat geval al allerlei denkprocessen over zijn afkomst in gang zijn gezet18. De Raad heeft aldus de koppeling gelegd tussen statusvoorlichting en omgang.

Onderdeel 1 klaagt dat het oordeel van het hof en de dienovereenkomstige bepaling dat de moeders vóór 30 april 2016 aan het kind moeten vertellen dat de man de verwekker en de biologische vader is, onjuist is dan wel onvoldoende begrijpelijk is gemotiveerd.

Volgens subonderdeel 1.1 ontbeert dit oordeel elke rechtsgrond nu er geen rechtsregel is die voorschrijft dat ouders kunnen worden gedwongen hun kind vóór een bepaalde datum te vertellen wie de verwekker dan wel biologische vader van hun kind is en behoort het moment van die mededeling tot het domein van de ouders in het kader van de opvoeding en komt de man, nu hij geen ouder is, geen gezag heeft, het kind niet heeft erkend en uit dien hoofde geen zeggenschap heeft over de (opvoeding van) het kind, niet het recht toe om de rechter te verzoeken om de ouders te gebieden acties te verrichten in het kader van de wijze waarop zij invulling wensen te geven aan de opvoeding van het kind.

“45. The Court reiterates that birth, and in particular the circumstances in which a child is born, forms part of a child’s, and subsequently the adult’s, private life guaranteed by Article 8 of the Convention (see Odièvre v. France [GC],no. 42326/98, par. 29, ECHR 2003-III). Respect for private life requires that everyone should be able to establish details of their identity as individual human beings and that an individual’s entitlement to such information is of importance because of its formative implications for his or her personality (see, for example, Mikulic v. Croatia, no. 53176/99, paras. 53-54, ECHR 2002-I, and Gaskin v. the United Kingdom, judgment of 7 July 1989, Series A no. 160, p. 16, paras. 36-37, 39). This includes obtaining information necessary to discover the truth concerning important aspects of one’s personal identity, such as the identity of one’s parents (see Jäggi v. Switzerland, no. 58757/00, par. 25, ECHR 2006-...; Odièvre, par. 29; and Mikulic paras. 54 and 64; both cited above).”

“(…) Ten overvloede overweegt het hof dat, ook als geen sprake zou zijn van een nauwe persoonlijke betrekking tussen de man en het kind, de ontvankelijkheid van de man in zijn verzoek om omgang op een andere grond moet worden aangenomen. De man heeft tevens een beroep gedaan op bescherming van zijn recht op ‘private life’ als bedoeld in artikel 8 EVRM. De in deze zaak gebleken bijkomende omstandigheden (naast de biologische verwantschap) zoals hiervoor omschreven, zijn naar het oordeel van het hof (ruim) voldoende om op grond daarvan te oordelen dat het contact met en de toegang tot het kind een belangrijk deel van de identiteit van de man betreffen en daarmee van zijn privéleven. Een niet-ontvankelijkverklaring van de man, zonder inhoudelijk onderzoek van zijn verzoek tot omgang met het kind en zonder afweging van alle betrokken belangen, zou in strijd komen met het door artikel 8 EVRM beschermde recht op privéleven van de man.”

“58. The Court further reiterates that Article 8 protects not only ‘family’ but also ‘private’ life. It has been the Convention organs' traditional approach to accept that close relationships short of ‘family life’ would generally fall within the scope of ‘private life’ (see Znamenskaya, cited above, § 27 with further references). The Court thus found in the context of proceedings concerning the establishment or contestation of paternity that the determination of a man's legal relations with his legal or putative child might concern his ‘family’ life but that the question could be left open because the matter undoubtedly concerned that man's private life under Article 8, which encompasses important aspects of one's personal identity (see Rasmussen v. Denmark, 28 November 1984, § 33, Series A no. 87; Nylund, cited above; Yildirim v. Austria (dec.), no. 34308/96, 19 October 1999, and Backlund v. Finland, no. 36498/05, § 37, 6 July 2010).”

Onderdeel 2 klaagt dat de bepaling van de omgang in rechtsoverweging 3.525 rechtens onjuist is, althans zonder nadere toelichting, die ontbreekt onbegrijpelijk althans onvoldoende is gemotiveerd.

Volgens subonderdeel 2.226geeft het klaarblijkelijk van toepassing achten van HR 17 januari 2014 (ECLI:NL:HR:2014:91, NJ 2014/154) blijk van een onjuiste rechtsopvatting omdat het in die zaak om de situatie gaat waarbij de met gezag belaste ouder stelselmatig en zonder goede gronden weigerde mee te werken aan een omgangsregeling tussen het kind en de andere, niet met gezag belaste, ouder, terwijl in dit geval de man niet kan worden aangemerkt als juridische ouder in de zin van art. 1:377a BW. Betoogd wordt dat nu uit het Raadsrapport blijkt dat de omgang niet in het belang van het kind is, de rechtsregel uit de uitspraak van de Hoge Raad van 17 januari 2014 niet van toepassing is en het hof niet verplicht was zich actief op te stellen bij het tot stand brengen van een omgangsregeling.

Het subonderdeel gaat uit van een te beperkte strekking van de beschikking van de Hoge Raad van 17 januari 2014. Uit de rechtsoverwegingen 3.3 (recht op omgang) en 3.5 (omstandigheden waaronder van de rechter een actieve opstelling mag worden verwacht bij het tot stand brengen van een omgangsregeling) blijkt dat de oordelen van de Hoge Raad betrekking hebben op het door art. 8 EVRM gewaarborgde recht, dat ook van toepassing is in het geval een biologische vader om de vaststelling van een omgangsregeling verzoekt en dat verplicht tot een actieve opstelling van de rechter 27.

Een andere rechtsopvatting zou overigens ook in strijd zijn met de jurisprudentie van het EHRM, waarin (in de zaak Nekvedavicius t. Duitsland28) is geoordeeld dat de staat ook een positieve verplichting heeft jegens een biologische vader om een omgangsregeling tot stand te brengen.

De subonderdelen falen.

Het hof heeft geoordeeld dat het gelet op de spanningen en de onrust die het op dit moment nog voor de moeders oplevert, niet in het belang van het kind is om in het komende jaar al contact te hebben met de man, maar dat de moeders daar naar toe moeten werken en dat het eerste contact tussen de man en het kind uiterlijk in mei 2016 dient plaats te vinden, zodat de moeders in staat zijn om dit contact ruimschoots tevoren en in overleg met de hulpverlening voor te bereiden. Aldus heeft het hof het omgangsrecht in wezen tijdelijk ontzegd. Dit oordeel geeft niet blijk van een onjuiste rechtsopvatting29 en is voldoende begrijpelijk gemotiveerd.