Uitspraken

[eiseres] heeft drie cassatiemiddelen aangevoerd, waarvan het eerste middel uiteenvalt in vier onderdelen. Het eerste middel is gericht tegen het eindarrest van het hof van 17 december 2013. Onderdeel 1 van het middel keert zich tegen het oordeel van het hof in rov. 16.4.2 van het bestreden arrest dat de schade aan de tomaten voor rekening van [eiseres] komt omdat niet kan worden uitgesloten dat de schade tijdens het transport van de tomaten van [vestigingsplaats] naar Moskou is ontstaan. Volgens het middel heeft het hof hiermee een rechtens onjuist of een onbegrijpelijk oordeel gegeven, omdat [eiseres] in de procedure gesteld heeft dat de tomaten reeds bij de levering te [vestigingsplaats] non-conform waren aangezien zij behept waren met een verborgen gebrek bestaande uit ziektekiemen die hun oorsprong vinden in het oogsten en de productie van de tomaten in Marokko. Indien vast komt te staan dat de tomaten reeds vóór de levering in [vestigingsplaats] beschadigd waren, komt de schade op grond van art. 69 Weens Koopverdrag voor rekening van Primar. De juistheid van deze essentiële stelling is door het hof ten onrechte in het midden gelaten, aldus het middel.

In dit geding verschillen partijen van mening over onder andere de oorzaak van de schade aan de tomaten. Voor zover van belang heeft Primar zich tegen de vordering van [eiseres] verweerd met de stelling dat de schade aan de tomaten veroorzaakt is door een onjuiste en niet egale koeling van de tomaten tijdens het vervoer van [vestigingsplaats] naar Moskou. Om deze reden moet de schade volgens Primar voor rekening van [eiseres] komen, aangezien het risico op schade (in ieder geval) in [vestigingsplaats] op [eiseres] is overgegaan (zie art. 69 Weens Koopverdrag)3. [eiseres] heeft zich op het standpunt gesteld dat de tomaten reeds gebrekkig waren op het moment dat zij geleverd werden in [vestigingsplaats], maar dat dit gebrek zich pas in Moskou heeft geopenbaard.4 In hoger beroep heeft [eiseres] terzake van deze stelling een bewijsaanbod gedaan.5 Indien de juistheid van deze stelling vast zou komen te staan, heeft dat tot gevolg dat het gebrek aan de tomaten voor rekening van Primar komt, ook al heeft dit gebrek zich pas geopenbaard in Moskou. Aldus beschouwd, kan deze stelling van [eiseres] gekwalificeerd worden als een essentiële stelling in het partijdebat naar de oorzaak van de schade aan de tomaten.

Uit de tussenarresten blijkt dat het hof deze stelling van [eiseres] heeft betrokken bij zijn oordeelsvorming over de vraag of [eiseres] tijdig heeft geklaagd over het gebrek aan de tomaten in de zin van art. 39 Weens Koopverdrag.6 In het tussenarrest van 25 september 2012 overweegt het hof dat het uit de stellingen van [eiseres] begrijpt, dat zij van mening is dat zij in [vestigingsplaats] bij de uitgevoerde visuele inspectie geen gebreken kon ontdekken omdat deze toen nog niet zichtbaar waren, maar, zo begrijpt het hof de stelling van [eiseres], toen al wel latent aanwezig waren (rov. 12.3.3). Op grond van de getuigenverklaringen overweegt het hof dat het mogelijk is dat de tomaten in [vestigingsplaats] bij de visuele inspectie er goed uitzagen, maar dat enige tijd later niet bleken te zijn. Een later geconstateerd gebrek kan zijn oorzaak vinden in ziekte, leeftijd of aan het onvoldoende in acht nemen van de voorwaarde dat steeds (egaal) gekoeld moet blijven (rov. 12.3.5). Tegen deze achtergrond heeft [eiseres] binnen de redelijke termijn van art. 39 Weens Koopverdrag7 na aankomst van de tomaten in Moskou geklaagd over de kwaliteit van de tomaten, aldus het hof (rov. 12.3.6).

Vervolgens is het hof toegekomen aan de vraag of de tomaten bij aankomst in Moskou aangetast bleken te zijn en zo ja, voor wiens rekening en risico die eventuele non-conformiteit komt.8 Nadat het hof op grond van de deskundigenrapporten heeft vastgesteld dat de tomaten niet in goede staat verkeerden bij aankomst in Moskou9, gaat het hof in op de vraag ‘of dit [het gebrek aan de tomaten, A-G] inderdaad, zoals de deskundigen allen schrijven, is veroorzaakt door de infectie van de tomaten met ziektekiemen opgelopen voorafgaand aan het vervoer, of door een andere oorzaak’. Die ‘andere oorzaak’ heeft betrekking op de stelling van Primar dat de tomaten tijdens het vervoer van [vestigingsplaats] naar Moskou niet egaal of niet op de juiste temperatuur zijn gehouden.10 Evenals de deskundigen heeft het hof niet kunnen vaststellen dat de tomaten tijdens het transport van [vestigingsplaats] naar Moskou bij een juiste en egale temperatuur zijn vervoerd, zodat niet kan worden uitgesloten dat de schade aan de tomaten tijdens het transport is ontstaan. Het hof deelt evenwel niet de conclusie van de deskundigen dat de schade niet tijdens het vervoer is veroorzaakt. Het hof komt tot het eindoordeel dat de schade voor rekening van [eiseres] komt.11

Met zijn hiervoor samengevatte oordeelsvorming heeft het hof in het midden gelaten of, zoals [eiseres] gemotiveerd heeft gesteld, de tomaten reeds bij de levering in [vestigingsplaats] gebrekkig waren. Daarmee heeft het hof deze essentiële stelling ten onrechte gepasseerd, terwijl deze stelling, indien zij juist blijkt te zijn, beslissend is voor de vraag wie op grond van art. 69 Weens Koopverdrag aansprakelijk is voor de schade aan de tomaten. Met het oordeel van het hof dat niet kan worden uitgesloten dat de schade aan de tomaten tijdens het transport van [vestigingsplaats] naar Moskou is ontstaan, heeft het hof nog geen antwoord gegeven op de door [eiseres] aan de orde gestelde vraag of de tomaten reeds bij levering in [vestigingsplaats] beschadigd waren. Anders gezegd, sluit het oordeel van het hof dat de schade mogelijk is veroorzaakt tijdens het transport van [vestigingsplaats] naar Moskou niet uit dat de schade aan de tomaten reeds bestond bij de levering van de tomaten in [vestigingsplaats] maar zich pas geopenbaard heeft in Moskou.

Gelet op het voorgaande is de klacht van onderdeel 1 naar mijn mening terecht voorgesteld. In het geding na verwijzing zal alsnog vastgesteld moeten worden wanneer de schade aan de tomaten veroorzaakt is, vóór of na de levering van de tomaten in [vestigingsplaats].

Bij deze stand van zaken kunnen de overige onderdelen van het eerste middel onbesproken blijven.

Het tweede middel is gericht tegen rov. 4.3.4 en 4.5.1 van het tussenarrest van 26 oktober 2010. Het middel betoogt dat het hof een onbegrijpelijke uitleg heeft gegeven aan het oordeel van de rechtbank in haar vonnis van 27 augustus 2008.12

De rechtbank heeft in rov. 2.1, onder c, van haar vonnis van 27 augustus 2008 overwogen dat in het tussenvonnis van 4 januari 2006 [eiseres] is opgedragen te bewijzen dat de tomaten niet voldeden aan de kwaliteitseis. In rov. 2.9 heeft de rechtbank het volgende overwogen:

Het derde middel is gericht tegen de passage in rov. 12.3.5 van het tussenarrest van 25 september 2012, waarin het hof heeft overwogen dat een later geconstateerd gebrek zijn oorzaak kan vinden in ziekte, leeftijd of aan het onvoldoende in acht nemen van de voorwaarde dat steeds (egaal) gekoeld moet blijven. Het middel betoogt dat dit oordeel onbegrijpelijk is. Het middel kan niet tot cassatie leiden, omdat het uitgaat van een onjuiste lezing van het bestreden arrest. Het hof is niet tot het oordeel gekomen dat de schade aan de tomaten zoals deze zich in Moskou gemanifesteerd heeft uitsluitend het gevolg zou kunnen zijn van ziekte, leeftijd, of het onvoldoende in acht nemen van een egale koeling, maar heeft overwogen dat een later gebrek zijn oorzaak kan vinden in de genoemde omstandigheden.