Uitspraken

Omtrent de verwerking in hoger beroep van het vonnis van de rechtbank houdt het arrest van het hof in:

“Het vonnis waarvan beroep

Het hof is van oordeel dat de eerste rechter ten aanzien van de bewijsmotivering en de vindplaatsen van het bewijs op juiste gronden heeft geoordeeld en op juiste wijze heeft beslist. Daarom dient het vonnis ten aanzien van dit onderdeel in zoverre met overneming van die gronden te worden bevestigd, behalve voor wat betreft de op pagina 34 van het vonnis met betrekking tot het bewijs van het feit 6 opgenomen motivering. Voorts wordt het vonnis aangevuld met een aanvullende bewijsoverweging met betrekking tot feit 6.

Gezien het vorenstaande zal het vonnis waarvan beroep op deze onderdelen worden vernietigd en zal in zoverre opnieuw worden rechtgedaan.

Aanvullende bewijsoverweging met betrekking tot feit 6

De advocaat-generaal acht dit feit wettig en overtuigend bewezen.

De verdediging stelt dat er salarisbetalingen zijn gedaan waaruit kan worden afgeleid dat er sprake is van een dienstverband.

Het hof acht op grond van de bewijsmiddelen als opgenomen in het vonnis van de rechtbank het feit bewezen. Op de werkgeversverklaringen is informatie ingevuld die niet overeenkomt met de werkelijkheid. De verdediging stelt dat er salarisbetalingen zijn gedaan waaruit kan worden afgeleid dat er sprake is van een dienstverband.

Om te kunnen aannemen dat een overeenkomst een privaatrechtelijke dienstbetrekking doet ontstaan, is onder meer vereist dat uit die overeenkomst een verplichting voortvloeit tot het persoonlijk verrichten van arbeid.1 Uit de verklaringen van onder meer [betrokkene 1] en [betrokkene 2] komt naar voren dat [medeverdachte] niét werkzaam was voor BV [A] en/of [B] . Daarnaast kan ook uit de verklaring van verdachte zelf worden afgeleid dat er geen sprake was van een dienstbetrekking, maar dat het salaris dat werd betaald moest worden aangemerkt als een verkapte vergoeding voor de goodwill in de (oude) vennootschap. Op het moment dat verdachte de werkgeversverklaring bij de ondertekende hypotheekofferte voegde had hij niet alleen kunnen maar ook moeten zien dat de verklaringen onjuist waren ingevuld. Door toch de werkgeversverklaringen bij de offerte te voegen heeft verdachte naar het oordeel van het hof met opzet gebruik gemaakt van een valselijk opgemaakt geschrift.

Anders dan de rechtbank acht het hof niet wettig en overtuigend bewezen dat de ondertekening van die werkgeversverklaringen door [betrokkene 3] heeft bijgedragen aan de valsheid van die geschriften.

Het hof acht evenmin bewezen dat sprake is van medeplegen nu niet blijkt van een nauwe en bewuste samenwerking tussen verdachte en [medeverdachte] .”

Bewezenverklaring

Door wettige bewijsmiddelen, waarin zijn vervat de redengevende feiten en omstandigheden waarop de bewezenverklaring steunt, acht het hof wettig en overtuigend bewezen dat verdachte het tenlastegelegde heeft begaan, met dien verstande dat:

hij in de periode van 18 juli 2011 tot en met 19 augustus 2011, te Utrecht en/of Apeldoorn, althans in Nederland, tezamen en in vereniging met één of meer anderen, althans alleen, opzettelijk gebruik heeft gemaakt van

- een model-werkgeversverklaring d.d. 19 juli 2011, afgegeven door BV [A] ten behoeve van [verdachte] , en/of

- een model-werkgeversverklaring d.d. 19 juli 2011, afgegeven door BV [A] ten behoeve van [medeverdachte] ,

zijnde een model-werkgeversverklaring een geschrift dat bestemd is om tot bewijs van enig feit te dienen, als ware(n) die model-werkgeversverklaring(en) echt en onvervalst,

bestaande dat gebruikmaken hierin, dat hij en/of zijn mededader(s) die model- werkgeversverklaring(en) hebben heeft gevoegd of hebben heeft doen voegen bij de stukken voor de aanvraag van een hypothecaire lening op het pand [a-straat 1] te Apeldoorn, en bestaande die valsheid hierin, dat in strijd met de waarheid - zakelijk weergegeven –

- in de model-werkgeversverklaring ten behoeve van [verdachte] was vermeld dat geen sprake was van directeur- en/of aandeelhouderschap, en/of

- in de model-werkgeversverklaring ten behoeve van [medeverdachte] was vermeld dat sprake was van een dienstverband tussen BV [A] enerzijds en [medeverdachte] anderzijds, waarbij [medeverdachte] de functie van directrice zou uitoefenen, en/of

- de model-werkgeversverklaring ten behoeve van [verdachte] en/of de model-werkgeversverklaring ten behoeve van [medeverdachte] was/waren ondertekend door [betrokkene 3] namens de werkgever.”

Bij de beoordeling van het middel kan het volgende worden vooropgesteld. Art. 423 lid 1 Sv, laatstelijk gewijzigd bij de Wet stroomlijnen hoger beroep,1 bepaalt dat de appelrechter het vonnis van de rechter in eerste aanleg (gedeeltelijk) kan bevestigen of (gedeeltelijk) kan vernietigen. Indien het hof het vonnis bevestigt kan dat hetzij geheel, hetzij met geheel of gedeeltelijke overneming van de door de rechter in eerste aanleg gebezigde gronden hetzij met aanvulling of verbetering van die gronden.2 Uit de bewoordingen van art. 423 lid Sv blijkt dat een onderscheid wordt gemaakt tussen enerzijds bevestiging van de beslissingen van de rechter in eerste aanleg en bevestiging van de gronden voor die beslissingen, oftewel de motivering daarvan.3 Blijkens bestendige rechtspraak zijn de bewijsmiddelen onderdeel van de gronden waarop de beslissing steunt.4 De invoering van de Wet stroomlijnen hoger beroep riep voor de rechtspraktijk vragen op. Derhalve heeft de Hoge Raad bij arrest van 13 juli 2010 hoofdlijnen geschetst voor de wijze waarop art. 423 Sv kan worden toegepast. Voor zover voor de onderhavige zaak relevant luiden die als volgt:

“2.8.2.

Een vonnis dient te worden vernietigd indien en voor zover het hof zich niet kan verenigen met door de eerste rechter op de voet van art. 358 in verbinding met de art. 348 en 350 Sv genomen beslissingen. Dat zijn de beslissingen inzake de

geldigheid van de inleidende dagvaarding, de bevoegdheid van de eerste rechter tot kennisneming van de zaak, de ontvankelijkheid van het openbaar ministerie in de vervolging dan wel de aanwezigheid van redenen voor schorsing van de

vervolging, en voorts de beslissingen over de vraag of de verdachte het tenlastegelegde heeft begaan, de strafbaarheid van het bewezenverklaarde en van de verdachte alsmede de oplegging van straf en/of maatregel.

Een vonnis waarmee de appelrechter zich wat betreft de gronden niet kan verenigen, leent zich voor bevestiging, zij het met aanvulling of verbetering van die gronden. Daarmee wordt gedoeld op de motivering van de beslissingen, zoals nader geregeld in art. 359, art. 359a, derde lid, en art. 360 Sv.

2.8.3.

Een klassiek uitgangspunt is voorts dat bevestiging van een vonnis slechts mogelijk is indien het onderzoek ter terechtzitting in eerste aanleg is gevoerd met inachtneming van alle daarvoor geldende procedureregels. Naar huidige opvatting is dat uitgangspunt echter vatbaar voor relativering aangezien niet elk verzuim dwingt tot vernietiging van het vonnis. In verband met de huiver voor bevestiging van een vonnis vanwege vormverzuimen die zijn begaan gedurende de behandeling van de zaak in de eerste aanleg, verdient opmerking (a) dat de memorie van toelichting met juistheid vermeldt dat zulke verzuimen bij een voortbouwend appel doorgaans door de behandeling in appel zijn hersteld en daarom nadien niet meer relevant zijn, en (b) dat ingeval cassatieberoep is ingesteld, vernietiging van het arrest en het daarbij bevestigde vonnis veelal niet aan de orde is op de grond dat over het vormverzuim hetzij bij de behandeling van de zaak in hoger beroep hetzij in cassatie niet is geklaagd dan wel dat de betrokkene niet in een rechtens te respecteren belang is geschaad.

2.8.4.

Zoals hiervoor onder 2.6 reeds is opgemerkt, is de rechtspraktijk ermee gediend dat de appelrechter tot uitdrukking brengt in welk opzicht en om welke reden het vonnis niet vatbaar is voor (integrale) bevestiging.

2.9.

Uit het voorgaande volgt dat de Wet stroomlijnen hoger beroep mede ertoe strekt dat een vonnis vaker dan voorheen wordt bevestigd. De rechtspraktijk moet trachten daaraan gevolg te geven. Nog steeds geldt echter dat een vernietiging van het vonnis is aangewezen indien en voor zover het Hof wat betreft op de voet van art. 358 in verbinding met de art. 348 en 350 Sv te nemen beslissingen, tot een ander oordeel komt dan de eerste rechter. Dat betekent voor de onderhavige zaak dat na een wijziging zoals het Hof hier heeft aangebracht in de bewezenverklaring van het onder 4, 5 en 6 tenlastegelegde, een vonnis in dat opzicht niet vatbaar is voor bevestiging. De middelen klagen daarover echter niet.”5

In aanvulling hierop geldt nog dat kennelijke schrijffouten in (onder meer) de bewezenverklaring in hoger beroep verbeterd kunnen worden of verbeterd worden gelezen, maar slechts indien dit geen ander oordeel omtrent hetgeen bewezen is inhoudt.6

In zijn arrest heeft het hof onder de kop “De kwalificatie van het bewezenverklaarde” ten aanzien van alle bewezenverklaarde feiten een kwalificatiebeslissing opgenomen en daarbij de feiten 2, 3 en 4 als volgt gekwalificeerd:

“(telkens) De meerdaadse samenloop van valsheid in geschrift en opzettelijk gebruik maken van een vals of vervalst geschrift als bedoeld in artikel 225 lid 1 van het Wetboek van Strafrecht, meermalen gepleegd.”

De rechtbank had blijkens haar vonnis de feiten 2, 3 en 4 gekwalificeerd als:

“De voortgezette handeling van valsheid in geschrift en opzettelijk gebruik maken van een vals of vervalst geschrift als bedoeld in artikel 225 lid 1 van het Wetboek van Strafrecht, meermalen gepleegd.”

Allereerst merk ik op dat steller van het middel vanuit het mijns inziens verkeerde uitgangspunt vertrekt, door aan te nemen dat het hof (ook) de kwalificatiebeslissing van de rechtbank heeft bevestigd. Ik meen juist dat het hof, met vernietiging van het vonnis in zoverre, zijn beslissing in de plaats van die van de rechtbank heeft gesteld. Dat mag uiteraard. Voorts mist de steller van het middel voldoende belang bij deze klacht in cassatie8, aangezien ook bij het aannemen van een voortgezette handeling ten aanzien van de feiten 2 t/m 4 in het grotere verband van de tenlastelegging nog steeds sprake is van meerdaadse samenloop zodat hoe dan ook het door art. 57 Sr bepaalde (verhoogde) maximum geldt. Opmerking verdient daarbij dat de uiteindelijk door het hof opgelegde gevangenisstraf van 60 maanden ook nog steeds onder het maximum van art. 225 Sr (zes jaar) is gelegen, zodat zelfs bij het aannemen van een voortgezette handeling overschrijding van het ingevolge art. 56 lid 1 Sr bepaalde maximum nog niet in beeld is.

De verdediging heeft blijkens de aan het proces-verbaal van het onderzoek ter terechtzitting in hoger beroep bevestigde pleitnotitie9 nog het volgende – voor zover relevant – aangevoerd:

“13. Dat de werkgeversverklaringen op andere onderdelen onjuist waren, lijkt wel vast te staan. De onjuistheid is dan gelegen in het feit dat er een verkeerd hokje is aan gekruist door [betrokkene 3] . In beide werkgeversverklaringen is namelijk een hokje aangekruist waaruit blijkt dat cliënt en [medeverdachte] géén directeur/aandeelhouder zijn. Terwijl uit een uittreksel van de KvK blijkt dat mijn cliënt dat wél was. Feitelijk is de werkgeversverklaring t.b.v. mijn cliënt op dat punt onjuist.

14. Of de werkgeversverklaring ten behoeve van [medeverdachte] onjuist is, kan de verdediging niet vaststellen. [medeverdachte] heeft verklaard dat zij werkzaamheden heeft verricht ten behoeve van [B] . Dat zij géén statutair directeur was maakt niet dat er dan dus geen arbeidsovereenkomst was. Het zou goed kunnen dat er (in)formeel een arbeidsovereenkomst bestond uit hoofde waarvan [medeverdachte] maandelijks bedragen ontving. De verdediging acht onvoldoende bewezen dat de werkgeversverklaring op dit punt onjuist/vals is.”

De verdediging heeft blijkens de aan het proces-verbaal van het onderzoek ter terechtzitting in hoger beroep bevestigde pleitnotitie nog het volgende – voor zover relevant – aangevoerd:14

“19. Opzet kan niet bewezen worden verklaard. Cliënt wist niet dat de werkgeversverklaring onjuist was en cliënt had dat ook niet kunnen weten. Bovendien heeft cliënt de verklaringen niet opzettelijk gebruikt. Reden dat de verdediging uw Hof verzoekt cliënt van dit feit vrij te spreken.”

De Procureur-Generaal

bij de Hoge Raad der Nederlanden

AG