Uitspraken

Ultimo 2014 beloopt de restant betalingsverplichting in euros 4.958.268. De belanghebbende wil de toename ad € 165.553 ten opzichte van de aankoopdatum als valutaverlies van haar winst aftrekken. Na saldering met valutawinsten op dollarrekeningen, heeft zij € 122.891 ten laste van haar winst 2014 gebracht. De Inspecteur heeft die aftrek geweigerd.

De Rechtbank Den Haag 3

De Rechtbank constateert dat de belanghebbende pas hoeft te betalen bij levering. Pas dan is de restantkoopsom opeisbaar en wordt die som bij niet-betaling rentedragend. Wordt het vliegtuig niet geleverd, dan is het resterende bedrag niet verschuldigd. De Rechtbank is met partijen eens dat het in casu niet gaat om samenhangend waarderen zoals in het Cacaobonen-arrest HR BNB 2009/2714, maar zij volgt wel het standpunt van de Inspecteur dat de nog niet verschuldigde en nog niet rentedragende restantkoopsom onlosmakelijk samenhangt met het daartegenover staande recht op levering van het vliegtuig. Zij acht het dan in strijd met goed koopmansgebruik om een valutaverlies te nemen op de toekomstige betalingsverplichting. Het gestelde verlies behoort tot het uiteindelijk voor het vliegtuig opgeofferde bedrag in euros en daarmee tot de kostprijs.

Het Gerechtshof Den Haag 5

Ook Veenhoven (FED 2021/60) is het kennelijk eens met de feitenrechters, maar maakt zich zorgen over de praktische gevolgen voor met name voorraadwaardering als u de Hofuitspraak zonder meer bevestigt zonder een uitzondering voor voorraden op basis van het eenvoudsbeginsel. Deze auteur stelt de vraag:

“(…) of de Hoge Raad bij voorraden een andere lijn zou hanteren. Dat ligt niet voor de hand. De Hoge Raad heeft namelijk al in BNB 1957/240 geoordeeld dat bij de waardering van de voorraad rekening mag worden gehouden met voorinkopen en -verkopen (vgl. het cacaobonen-arrest; FED 2009/52). Mijns inziens kan de uitkomst van onderhavige procedure dan óók relevant zijn voor de waardering van voorraden. Juist bij de waardering van voorraden met voorinkopen en -verkopen en doorlopende mutaties heeft de benadering van het hof mogelijk verstrekkende praktische gevolgen.

Een interessante vraag is of de Hoge Raad in FED 2014/86 heeft beoogd een onderscheid aan te brengen tussen toekomstige betalingsverplichtingen en reeds verschuldigde bedragen (‘echte’ schulden). Het feit dat activering van aanschaffingskosten bij het aangaan van verplichtingen een keuze betreft, betekent nog niet dat deze keuze geen effect kan hebben op de jaarwinstbepaling. Keuzes onder goed koopmansgebruik hebben nu eenmaal gevolgen voor de jaarwinstbepaling. Is er voor de jaarwinstbepaling dan wel een relevant onderscheid – voor wat betreft valutaresultaten – tussen toekomstige betalingsverplichtingen en ‘echte’ schulden?

Was de uitkomst anders geweest als belanghebbende had besloten om de koopsom vooruit te betalen gefinancierd met een ‘echte’ dollarschuld? Belanghebbende heeft zelf ook een gedeelte van de koopsom vooruitbetaald. Dit gedeelte van de kostprijs is in het oordeel van het hof op dat moment ‘vastgeklikt’. In het verlengde, ligt het bij volledige vooruitbetaling gefinancierd met een dollarschuld, voor de hand om het valutaresultaat op de schuld als zelfstandig prijsrisico te beschouwen. Waarom is dat anders nu wordt afgezien van volledige vooruitbetaling en het resterende gedeelte van de koopsom in feite bij de verkoper wordt gefinancierd? In beide gevallen wordt voorzien in de financieringsbehoefte van de onderneming.

Wat als belanghebbende het valutarisico had afgedekt? In dat geval zou het realiteitsbeginsel vermoedelijk hebben vereist dat het afdekinstrument in samenhang zou zijn gewaardeerd met de betalingsverplichting. Dat impliceert naar mijn mening dat de betalingsverplichting – voor wat betreft het valutarisico – als een zelfstandige balanspost moet worden behandeld. De rechtbank lijkt het feit dat belanghebbende het valutarisico niet heeft afgedekt, en dus voor lief heeft genomen, juist relevant te vinden voor de conclusie dat het valutaresultaat tot de kostprijs van het bedrijfsmiddel behoort. Wat mij betreft een opmerkelijke gevolgtrekking.

Het is wachten op het arrest van de Hoge Raad. De uitkomst zal met name van belang zijn voor ondernemingen met in- en verkopen in vreemde valuta die in de commerciële jaarrekening valutaresultaten op (toekomstige) betalingsverplichtingen afzonderlijk in de winst- en verliesverrekening verantwoorden. Legio commercieel-fiscale verschillen en (onmogelijke) toerekeningsvraagstukken liggen in het verschiet indien de Hoge Raad het oordeel van het hof volgt en niet tot uitdrukking brengt dat dit oordeel niet mede van toepassing is op andere activa dan bedrijfsmiddelen. Voor wat betreft voorraden zou ik er in ieder geval voor willen pleiten om het eenvoudbeginsel te laten prevaleren en de keuze aan belastingplichtigen te laten.”

In de bij u aanhangige prejudiciële zaak nr. 21/00564, verwezen door de Rechtbank Noord-Nederland,9 over de fiscale verwerking van afkoop van renteswaps, heb ik de hoofdregels van het fiscale goede koopmansgebruik als volgt samengevat:

“5.1 De artt. 7 en 8 Wet Vpb verwijzen voor de bepaling van het belastbare bedrag voor de vennootschapsbelasting naar de bepaling van de jaarwinst op basis van art. 3.8 en art. 3.25 Wet IB 2001. Art. 3.25 Wet IB schrijft onder meer voor dat:

“De in een kalenderjaar genoten winst wordt bepaald volgens goed koopmansgebruik, met inachtneming van een bestendige gedragslijn die onafhankelijk is van de vermoedelijke uitkomst. De bestendige gedragslijn kan alleen worden gewijzigd indien goedkoopmansgebruik dit rechtvaardigt.”

De rechtspraak heeft op de vage wettelijke term ‘goed koopmansgebruik’ de volgende beginselen gebaseerd, waartussen geen rangorde bestaat:12

- het realiteitsbeginsel: uitgegaan moet worden van de werkelijke baten en lasten; uit dit beginsel vloeien met name de veroorzakings- en matchingsbeginselen voort: aan elk jaar moeten de opbrengsten en uitgaven worden toegerekend die op dat jaar betrekking hebben13 en uitgaven moeten zoveel mogelijk ten laste komen van het jaar waarin de opbrengsten worden verantwoord met het oog waarop de uitgaven zijn gedaan.14

- het voorzichtigheidsbeginsel: belastingplichtigen mogen rekening houden met onzekerheid. Winsten hoeven pas te worden genomen als redelijkerwijs vaststaat dat zij zullen worden behaald, verliezen mogen worden genomen als zij waarschijnlijk zijn.

- het eenvoudbeginsel: het winstbepalingssysteem moet praktisch hanteerbaar zijn. De aan het systeem te stellen eisen worden afgestemd op aard en omvang van de onderneming.

- naast, of als onderdeel van, deze traditionele beginselen van goed koopmansgebruik is meer recent het beginsel van samenhangende waardering geëxpliciteerd: als de waardeontwikkeling van activa en passiva (vrij) nauwkeurig (tegengesteld) correleert, moeten zij in samenhang gewaardeerd worden om te voorkomen dat de asymmetrie van het voorzichtigheidsbeginsel tot strijd met het realiteitsbeginsel leidt.”

Verplichtingen in vreemde valuta zouden gewaardeerd kunnen worden tegen de koers op balansdatum. Is de verplichting duurder geworden door valutakoersbeweging, dan kan op basis van het voorzichtigheidsbeginsel verlies worden genomen, ook al is het verlies nog niet gerealiseerd en wordt het wellicht nooit gerealiseerd door een tegengestelde koersbeweging vóór betalingsdatum. Dit waarderingssysteem kan aldus jojo-effecten opleveren. Het werkt bovendien asymmetrisch, want ongerealiseerde valutawinsten op de betalingsverplichting hoeven op grond van hetzelfde voorzichtigheidsbeginsel en van het realisatiebeginsel niet genomen te worden vóór betalingsdatum.19 Uw Valutahedge-arrest HR BNB 2004/21420 lijkt wel toe te staan dat op een vordering in vreemde valuta ongerealiseerde winst wordt genomen:

“4.3.1. Middel II betoogt dat goed koopmansgebruik gebiedt dat de uit de swap resulterende guldensvordering, indien deze tot het vermogen van de vaste inrichting moet worden gerekend, gewaardeerd moet worden tegen de historische koers en dat op deze vordering in 1989 geen winst mag worden genomen uitsluitend met het oog op het claimen van een grotere vrijstelling ter voorkoming van dubbele belasting.

Eveneens toelaatbaar lijkt mij waardering van verplichtingen in vreemde valuta tegen de valutakoers bij aangaan van de schuld of tegen de hogere waarde op balansdatum.21

5. Bestelling van een bedrijfsmiddel in vreemde valuta zonder (vooruit)betaling ineens

De belanghebbende heeft er bij de bestelling van het vliegtuig voor gekozen om haar valutarisico op het bij levering nog te betalen koopsomdeel in dollars niet af te dekken. Daardoor is op het moment van bestellen en ook op balansdatum 2014 onbekend hoeveel zij in euros zal opofferen voor het vliegtuig. De dollarkoers bij betaling is immers op beide tijdstippen nog toekomstig. Het is zelfs niet zeker dat überhaupt betaald zal worden, want als niet geleverd wordt, zal evenmin betaald worden; denkelijk zal in dat geval de aanbetaling teruggevorderd kunnen worden. Elke waardering in euros van haar betalingsverplichting op leveringsdatum is daarmee een gok, althans een profetie met betrekking tot een toekomstige dollarkoers én met betrekking tot de vraag of geleverd zal worden. Wat dat laatste (de levering) betreft, valt - in termen van uw Baksteenarrest HR BNB 1998/40922 - aan te nemen dat vanaf het moment van bestellen een voldoende ‘redelijke mate van zekerheid’ bestaat dat geleverd zal worden en dat dus betaald zal moeten worden; reden om activering en daartegenover passivering toe te staan vanaf het moment van aangaan van verplichtingen. Noch op dat moment, noch per ultimo 2014 wordt echter enig valutaresultaat gerealiseerd en op geen van beide momenten valt iets te zeggen over de vraag of enig valutaresultaat gerealiseerd zal worden en zo ja, welk. Dat pleit er mijns inziens voor om tot het moment van restbetaling zowel te activeren als te passiveren naar de dollarkoers per aanbetalingsdatum. Elke andere waardering is een gok, althans een profetie, althans niet beter dan die naar de dollarkoers per aanbetaling.

Literatuur

Bruijsten23 gaat in op de fiscale verwerking van de koop van goederen waarbij de koopsom in een vreemde valuta (deels) pas op een later moment hoeft te worden voldaan:

“De enkele koop van goederen zal niet direct tot een koersresultaat leiden. Er kan wel een koersresultaat ontstaan indien de belastingplichtige de koopsom voor kortere of langere tijd schuldig blijft en de belastingplichtige dus een schuld in vreemde valuta krijgt. Het koersresultaat op die schuld dient wel via het fiscale resultaat te lopen (zoals hiervoor bij schulden is beschreven).

Bij de koop van goederen is een aantal mogelijkheden denkbaar.

⁃ De betaling vindt plaats op het moment van koop of levering uit reeds aangehouden buitenlandse valuta (liquide middelen). Op dat moment worden de benodigde buitenlandse valuta opgeofferd. Het gekochte goed wordt geactiveerd tegen de valutakoers van dat moment. Het verschil tussen de boekwaarde van de betreffende buitenlandse valuta (in euro’s) en de waarde van de betreffende valuta (omgerekend in euro’s op het moment van betaling) wordt vervolgens als koersresultaat op die valuta in aanmerking genomen. Met andere woorden: een latent koersresultaat op de aangehouden en voor de betaling aangewende buitenlandse valuta wordt dan definitief.

⁃ De betaling vindt plaats op het moment van koop of levering door op dat moment euro’s om te wisselen in buitenlandse valuta. Het gekochte goed wordt geactiveerd tegen de valutakoers van dat moment. Er is geen sprake van een koersresultaat.

⁃ De betaling in buitenlandse valuta vindt op een later tijdstip plaats. In dat geval krijgt de ondernemer een schuld in buitenlandse valuta. Die schuld is op het moment van het ontstaan van die schuld gelijk aan het bedrag dat als kostprijs van de gekochte goederen wordt geactiveerd. Daarna volgt de schuld het regime van de waardering van schulden (zoals hiervoor bij schulden is beschreven).”

Onder het hoofd ‘5. schulden in vreemde valuta’ betoogt hij onder verwijzing naar Kroon, Niekel en Tangelder24 dat waardering tegen historische valutakoers of hogere valutakoers op balansdatum op grond van het voorzichtigheidsbeginsel strookt met goed koopmansgebruik, zodat valutaverlies wel genomen kan worden, maar valutawinst niet genomen hoeft te worden:

“Is de waarde van de schuld ultimo boekjaar omgerekend in euro’s hoger dan de fiscale boekwaarde (vanwege een stijging van de valutakoers), dan wordt de schuld opgewaardeerd naar deze hogere waarde. Er wordt dan een koersverlies in aanmerking genomen ter hoogte van het verschil tussen de boekwaarde en de hogere waarde op basis van de koers per ultimo boekjaar. Op basis van het voorzichtigheidsbeginsel wordt een verlies genomen zodra dat voorzienbaar is. Is de waarde van de schuld ultimo boekjaar omgerekend in euro’s lager dan de fiscale boekwaarde, dan blijft de boekwaarde gelijk. Er wordt dan geen koerswinst in aanmerking genomen. Op basis van het realisatiebeginsel wordt geen koerswinst in aanmerking genomen omdat deze ultimo boekjaar nog niet is gerealiseerd.”

Dit suggereert dat Bruijsten de kostprijs van het bedrijfsmiddel op de datum van bestelling bepaalt naar de valutakoers van dat moment en de betalingsverplichting ter zake van dat bedrijfsmiddel vervolgens los daarvan beschouwt, zodat (uiteindelijke) valutaresultaten op die verplichting geen invloed meer hebben op die kostprijs. Hij maakt, gegeven zijn gebruik van de term ‘goederen’, geen zichtbaar onderscheid tussen in vreemde valuta bestelde bedrijfsmiddelen, die afgeschreven worden, en in vreemde valuta bestelde voorraden, die niet afgeschreven worden (al kunnen zij bij incourantheid wel afgewaardeerd worden).

Ook Kroon, Niekel en Tangelder27 bespraken in 2000 de aankoop van bedrijfsmiddelen in vreemde valuta. Zij schreven onder meer:

“In het buitenland aangeschafte bedrijfsmiddelen zullen doorgaans in vreemde valuta worden gefactureerd. De vraag komt dan op of de historische kostprijs van een dergelijk activum moet worden berekend naar de koers op het bestellingsmoment of naar de koers op het moment van daadwerkelijke levering. In de eerste visie zouden koerswijzigingen na bestelling leiden tot een winst respectievelijk verlies op de post ‘crediteuren’, terwijl bij laatst genoemde opvatting een koersresultaat tijdens de bestelperiode de aanschaffingskosten van het bedrijfsmiddel zou beïnvloeden. Naar onze mening is het tijdstip van levering doorslaggevend (…), aangezien naar constante jurisprudentie alle kosten in verband met de aanschaffing van een bedrijfsmiddel tot de kostprijs van dat bedrijfsmiddel moeten worden gerekend en derhalve de winst van volgende jaren beïnvloeden via hogere of lagere afschrijvingen.28 Aldus wordt een sluitend systeem verkregen. Afschrijving geschiedt naar de historische kostprijs. Op grond van goed koopmansgebruik kan op zijn vroegst worden aangevangen met afschrijven op het moment dat het bedrijfsmiddel in gebruik wordt genomen, zijnde het tijdstip waarop het bedrijfsmiddel het beoogde nut voor de onderneming gaat afwerpen.29 Dit tijdstip kan nooit liggen vóór het moment van levering. De kostprijs van het bedrijfsmiddel zou nog niet (definitief) bekend zijn, indien wel eerder zou mogen worden afgeschreven. De Raad voor de Jaarverslaggeving heeft zich ook omtrent deze kwestie uitgelaten. De Raad is van mening dat een eventueel koersresultaat tussen het moment van bestellen en het moment van betalen uitsluitend is toegestaan als een dergelijk koersverschil praktisch niet kan worden afgedekt en het verschil niet door eerdere betaling kan worden vermeden.30 Uit HR 20 februari 1957, nr. 13 062, BNB 1957/120 blijkt dat de historische kostprijs, zoals Van Soest het uitdrukt in zijn noot onder dit arrest, ‘naar zijn aard een onveranderlijk bedrag in Nederlandse munteenheid’ is. Bij waardering op kostprijs kan derhalve geen koerswinst of -verlies worden geleden.”

Niekel31 bespreekt in een artikel uit 2003 over ‘anticiperende hedges’ drie varianten van aankoop van een vermogensbestanddeel in vreemde valuta, nl. bestelling van een machine in Britse ponden die pas later wordt betaald na omruiling van euro’s voor ponden:

(i) levering en betaling vallen temporeel samen en op dat moment is de betalingsverplichting kleiner geworden dan bij bestelling. Niekel acht het moment van levering beslissend voor de kostprijsbepaling; door de koersontwikkeling ten voordele van de belastingplichtige valt die lager uit met als gevolg minder afschrijvingspotentieel. Tussen de bestelling en de levering:

“(…) zou wellicht het "recht op levering" als actiefpost kunnen worden opgevoerd, doch deze post zou worden geneutraliseerd door de verplichting tot betaling van de koopprijs. Beide posten zouden mijns inziens tegen dezelfde wisselkoers moeten worden omgerekend zodat ook bij een dergelijke verwerkingswijze in de periode tussen bestelling en levering geen valutaresultaat kan optreden.”

(ii) het moment van betaling ligt ná dat van levering. Ook dan acht Niekel het moment van levering beslissend voor de bepaling van de kostprijs: een tussen levering en betaling optredend valutaresultaat beïnvloedt de kostprijs van de machine zijns inziens niet, maar alleen de post “crediteuren,” en moet daarom direct in het resultaat worden verantwoord:

“(…). Het voordeel voor A BV als gevolg van de koersdaling van het Britse pond in de periode tussen 1 maart en 1 april valt direct bij haar in de winst. Deze koersdaling raakt immers niet de kostprijs van de machine, doch beïnvloedt slechts de post "crediteuren".

Hij verwijst naar de conclusie van de plv. P-G van Soest bij HR BNB 2001/13932over een deelneming die gedeeltelijk werd verworven tegen een earn out-verplichting. Van Soest concludeerde:

"Op het tijdstip waarop de deelneming wordt verworven, worden de aanschaffingskosten bepaald, zo nodig door schatting. Er wordt op dat tijdstip geen winst of verlies geconstateerd. Verandert de geschatte waarde van de verplichting, dan betreffen de veranderingen niet meer de deelneming."

U oordeelde:

“3.1.1. Belanghebbende heeft in 1988 de aandelen (…) Reclamebureau BV gekocht voor een in dat jaar te betalen prijs van ƒ 60 miljoen, te vermeerderen met in volgende jaren, afhankelijk van de in de jaren tot en met 1992 te behalen winsten, te verrichten betalingen tot maximaal ƒ 75 miljoen, de zogenoemde earn-outregeling.

Met de verkopers werd overeengekomen dat Reclamebureau BV tot ten minste eind 1992 door het oude management zou worden geleid en dat de verkopers gedurende zeven jaren aan een concurrentiebeding gebonden zouden zijn. Uiteindelijk is aan de verkopers in totaal het maximale bedrag van ƒ 135 miljoen betaald.

(…).

Het Hof heeft het volgende geoordeeld:

Het Hof acht aannemelijk dat de waarde van de verplichting uit hoofde van earn-outregeling ten tijde van de verkrijging door belanghebbende van de deelneming niet of moeilijk was te schatten. Die waarde kan echter, anders dan belanghebbende stelt, ook indien de waarde van de aandelen bij het aangaan van de verplichting niet meer dan ƒ 60 miljoen bedraagt, niet zonder meer op nihil worden gesteld; zij is afhankelijk van de inschatting van de toekomstige ontwikkeling van de winstgevendheid. Deze meerwaarde is in de omstandigheden waaronder de deelneming werd verkregen zodanig onzeker dat deze niet op een enigszins betrouwbare wijze kan worden geschat. Nu de partijen bij de overeenkomst, kennelijk mede om deze reden, uitdrukkelijk hebben gekozen voor een geleidelijke betaling van een prijs afhankelijk van de toekomstige resultaten, neemt het Hof aan dat de bedoeling van deze overeenkomst was die hogere prijs alleen te betalen indien en voorzover het zou lukken zowel door de inzet van de leiding van de nieuwe gefuseerde onderneming als door de overige omstandigheden, een dienovereenkomstige meerwaarde van die onderneming tot stand te brengen. Het Hof acht aannemelijk dat het gehele bedrag van ƒ 75 miljoen in het onderhavige geval ten tijde van het aangaan van de koopovereenkomst deze nog te creëren meerwaarde betreft. Alsdan dienen de betalingen volgens de earn-outregeling voor belanghebbende te worden aangemerkt als kosten van verbetering van een bedrijfsmiddel, te weten de deelneming in Reclamebureau BV. Deze betalingen behoren derhalve op het moment dat zij verschuldigd werden tot de kostprijs van de deelneming en kunnen als zodanig niet ten laste van het fiscale resultaat worden gebracht.

Zoals het middel, dat zich tegen deze oordelen verzet, terecht stelt, dient, op de gronden vermeld in de conclusie van de Plaatsvervangend Procureur-Generaal onder 7.3 tot en met 7.9, in geval van een earn-outregeling als de onderhavige, waarbij de contracterende partijen akkoord gaan met een koopsom in de vorm van een vordering waarvan de grootte (mede) afhankelijk is van toekomstige resultaten, de desbetreffende verplichting bij het ontstaan ervan te worden gewaardeerd en dienen de waardeveranderingen van die verplichting vervolgens in het belastbare resultaat te worden opgenomen. In zoverre slaagt het eerste middel. Het behoeft voor het overige geen behandeling.”

Niekel verwijst ook naar Duitse literatuur die de leveringsdatum bepalend acht, niet de latere betalingsdatum:

“Het is (…) belangwekkend te constateren dat de onderhavige problematiek in Duitsland op dezelfde wijze wordt benaderd. In het gezaghebbende standaardwerk Beck'scher Bilanz-Kommentar wordt opgemerkt:

"Die Auffassung, nach welcher der Zahlungstag für die Umrechnung maszgeblich sein soll, ist abzulehnen. Sie verkennt, dass bereits eine Verbindlichkeit besteht und spätere Veränderungen des Wechselkurses sowie die Bezahlung die Verbindlichkeit und nicht mehr die AK (=Anschaffungskosten; SN) betreffen.33”

(iii) Niekel onderscheidt als derde geval dat waarin de machine al betaald wordt vóór levering. In dat geval acht hij wél de koers bij betaling bepalend voor de kostprijs omdat het betaalde bedrag het feitelijk voor de machine opgeofferde bedrag is (ik laat voetnoten weg):

“Stel bijvoorbeeld dat A BV op 1 maart de drukpers betaalt (koers € 1,60), terwijl levering eerst plaatsvindt op 1 april (koers € 1,50). In dat geval dient de machine naar mijn mening te worden geactiveerd voor een bedrag van € 1,6 miljoen, zijnde het naar euro's herleide bedrag dat daadwerkelijk voor de machine is opgeofferd. De benadering waarbij de machine zou worden geactiveerd voor slechts € 1,5 miljoen en aldus een verlies tot uitdrukking zou worden gebracht van € 100 000 komt mij onjuist voor. Eventueel kan het koersverlies in aanmerking worden genomen door afwaardering van de machine op lagere bedrijfswaarde, doch deze mogelijkheid zal zich bij niet-monetaire vermogensbestanddelen niet snel voordoen. Zie de resolutie van 20 september 1957, BNB 1957/272, alsmede Hof Amsterdam 25 mei 1993, BNB 1994/161. Omgekeerd zal ook bij een koersstijging tussen het moment van betaling en levering de (lagere) koers op de betalingsdatum moeten worden aangehouden voor de bepaling van de kostprijs van de machine, zodat geen belast valutaresultaat kan worden onderkend.”

Betaalt een belastingplichtige meteen bij het aangaan van verplichtingen tot verwerving van een bedrijfsmiddel in een niet-euro-valuta de volle koopprijs vooruit, al dan niet tegen een korting, dan staat de kostprijs op dat moment vast in euros en geldt mijns inziens vervolgens de gewone waarderingsregel voor bedrijfsmiddelen: kostprijs of lagere marktwaarde of lagere bedrijfswaarde.39 Afschrijven kan uiteraard pas na levering. Stijgt de dollar en daarmee de waarde van het recht op levering, dan is het nemen van die ongerealiseerde winst denkelijk in strijd met het voorzichtigheidsbeginsel van de goede koopman. Daalt de dollar, dan kan afgewaardeerd worden naar die lagere marktwaarde.

Wat, als de belanghebbende het valutarisico wel had afgedekt?

De belanghebbende stelt de vraag wat rechtens zou zijn geweest als zij het valutarisico op haar resterende betalingsverplichting (volledig) had afgedekt door op het moment van bestelling (i) een daartoe strekkende valutatermijntransactie aan te gaan of (ii) het resterende dollarbedrag te kopen en op een dollarrekening aan te houden tot de levering. Het antwoord op die vraag ligt mijns inziens voor de hand: in beide gevallen wordt de kostprijs – althans qua valutarisico - vastgeklikt op het moment van kopen van de benodigde dollars c.q. het aangaan van het hedge-contract (de omwissel- c.q. hedging-kosten zijn onderdeel van de kostprijs van het vliegtuig) en in beide gevallen is de correlatie tussen de valuta-ontwikkeling van het recht op levering en de valuta-ontwikkeling van de resterende betalingsverplichting 100% omdat de correlatie tussen de hedge en de betalingsverplichting 100% is, dus zeer ruim binnen de cacaobonen-marge van 80 tot 125% van HR BNB 2009/271. Op balansdatum 2014 staan beide waarden dus op de waarden van de aanbetalings/afdekkingsdatum en zij blijven daarop staan tot het moment van levering/betaling.

Wat, als het niet om te activeren en af te schrijven bedrijfsmiddelen gaat, maar om voorraad?