Uitspraken

AB/MN

vonnis 30 november 2000

DE PRESIDENT VAN DE ARRONDISSEMENTSRECHTBANK TE AMSTERDAM, RECHTSPREKENDE IN KORT GEDING in de zaak:

rolnummer KG 00/2547AB van:

de vereniging LAND- EN TUINBOUWORGANISATIE NEDERLAND,

gevestigd te 's-Gravenhage,

e i s e r e s bij gelijkluidende dagvaardingen van 7 november 2000,

procureur mr R.J.A.M. Sträter,

advocaat mr D.M.H.M. van Dijk te Arnhem,

t e g e n :

1. de stichting STICHTING VARKENS IN NOOD, gevestigd te Amsterdam,

2. [gedaagde], optredend onder de naam Robert LONG, woonplaats gekozen hebbende te Amsterdam,

g e d a a g d e n ,

procureur mr W.C. van Manen.

VERLOOP VAN DE PROCEDURE :

Ter terechtzitting van 15 november 2000 heeft eiseres, hierna ook LTO, gesteld en gevorderd overeenkomstig de in fotokopie aan dit vonnis gehechte dagvaarding. Gedaagden, verder ook Varkens in Nood en Robert Long, hebben verweer gevoerd met conclusie tot weigering van de gevraagde voorzieningen.

Na verder debat heeft LTO haar eis verminderd, als hierna te bespreken. Ten slotte hebben partijen stukken, waaronder van weerszijden producties en pleitnotities, overgelegd voor vonniswijzing.

GRONDEN VAN DE BESLISSING :

1. In dit vonnis wordt uitgegaan van de volgende feiten.

a. LTO is een landelijke organisatie, waarvan vijf regionale LTO-organisaties lid zijn. Die vijf hebben samen 61.900 leden, onder wie 11.332 varkenshouders.

b. Varkens in Nood heeft ten doel het welzijn van dieren in de veeteelt te verbeteren, proberen iedere vorm van bio-industrie via wettelijke maatregelen te laten verbieden en publiciteit te verkrijgen voor een beter begrip van de gevolgen van intensieve veeteelt.

c. Robert Long treedt sinds enige tijd op als "ambassadeur" van Varkens in Nood. Hij heeft in die hoedanigheid uitlatingen gedaan die onder meer als volgt zijn geciteerd in het Agrarisch Dagblad van 18 oktober 2000 en in Boerderij, onafhankelijk weekblad voor de landbouw.

Boerderij

Zanger Robert Long vindt de Nederlandse bio-industrie vergelijkbaar met de wreedheden uit de Tweede Wereldoorlog. "Varkens leven als in een concentratiekamp", zegt hij.

(…)

Hij roept de consument op te kiezen voor diervriendelijk geproduceerd varkensvlees in plaats van 'het martelkarbonaadje, dat goedkoop, ziekmakend en op barbaarse wijze geproduceerd is'. Met name verzet Robert Long zich tegen de houderij op beton in het halfduister en het onverdoofd castreren, staarten couperen en tanden knippen. "Aan concentratiekampen is een einde gekomen. Schuldigen konden worden gestraft, maar voor de varkenshouderij gaat dat nog niet op", aldus Long.

Agrarisch Dagblad

'Varkens zijn de joden van de vleesindustrie'

Het is een boute uitspraak, geeft hij toe. "Maar het is nodig. En ik vind het ook" (…).

"Wat Dachau was voor de joden, dat is de vleesindustrie voor varkens" oordeelt hij.

(…)

" (…) Let wel: het gaat er niet om of boeren schuldig zijn. Dat is een heel andere discussie."

(…)

" (…) De martelvarkens worden volgestopt met medicamenten en groeibevorderaars.

d. Robert Long is in een uitzending van het televisieprogramma NOVA op 19 oktober 2000 gevraagd of hij het gek vond dat een varkenshouder als reactie op zijn uitspraken zou zeggen dat hij misschien een nazi was en de minister van Landbouw wellicht Goebbels. Robert Long heeft daarop geantwoord: "als je die vergelijking wilt trekken, dan kun je ook nog zo ver gaan, want in feite is het zo."

e. Robert Long schrijft in een column op zijn website (www.robertlong.nl) onder andere het volgende.

In de meeste supermarkten ligt vlees van varkens die in een half jaar zijn vetgemest en volgespoten met "geneesmiddelen" die de groei bevorderen, ziekten - ontstaan door hun afgrijselijke leefomstandigheden - moeten onderdrukken en stress moeten verminderen. En iedereen weet dat die stumpers nog nooit het daglicht hebben gezien. Dat die beesten vanaf hun geboorte worden getreiterd, verminkt en gemarteld. Hun tanden worden verwijderd, hun ballen weggehaald (zonder verdoving) en als ze pech hebben (nog méér pech) en er breekt een ziekte uit, dan worden ze met grijparmen in een container geflikkerd en "vernietigd". En die beelden heeft iederéén gezien, ten tijde van de varkenspest. Toen ik ze zag moest ik onwillekeurig denken aan die zwart/wit filmpjes, die je nog steeds rond 4 en 5 mei op tv kunt zien, van stapels lijken, in concentratiekampen, die met een bulldozer in massagraven werden geschoven. En ik weet best dat je beide zaken niet kan en mag vergelijken maar er is wel degelijk een overeenkomst. Wat Dachau was voor de joden, dat is de vleesindustrie voor varkens. Met dit verschil dat de concentratiekampen geleid en in stand gehouden werden door een soort mensen die je gerust varkens zou mogen noemen. Beestachtige zwijnen. Hoewel die benaming onjuist is, want varkens zijn sociale dieren. En er is nog een verschil, want uiteindelijk was er sprake van bevrijding. Het was afgelopen, uit, voorbij. Schuldigen konden worden gestraft, ofschoon er hele volksstammen waren die riepen: "Wir haben es nicht gewusst". Maar dat is een zin die nu niemand meer kan herhalen want we weten het allemáál: Varkens zijn de Joden van de vleesindustrie, het dierenrijk. En daarmee bedoel ik geen enkele Jood te shockeren of te beledigen. (Integendeel: het Joodse geloof immers, staat geen varkensvlees toe).

Wat ik shockerend vind, is dat we voor een paar rotcenten een goedkoop, ziekmakend en op barbaarse wijze geproduceerd stukje vlees op ons bord wensen te hebben. En ik zeg met nadruk WE. Want ik koop, uit gemakzucht, ook wel eens een martelkarbonaadje bij Albert Heijn. Maar als ik zou kunnen kiezen tussen dat en een diervriendelijk stukje vlees dan zou ik dat kopen. En daar gaat deze ambassadeur zich voor inzetten. Help me, Alsjeblieft.

f. Varkens in Nood heeft na sommaties van LTO mede namens Robert Long meegedeeld dat zij niet van plan is iets van de uitlatingen van Robert Long terug te nemen.

2. LTO vordert Varkens en Nood en Robert Long, kort gezegd:

te veroordelen om de uitlatingen van Robert Long door publicaties op de hiervoor genoemde website, in Boerderij en in het Agrarisch Dagblad terug te nemen;

te verbieden in het openbaar soortgelijke uitlatingen te doen;

een en ander als nader omschreven in het petitum van de dagvaarding.

LTO stelt daartoe dat de uitlatingen onrechtmatig zijn, omdat zij onnodig grievend zijn en schadelijk voor de goede naam van varkenshouders als eerlijke ondernemers. Het verwijt dat varkenshouders hun dieren mishandelen en volspuiten met groeibevorderaars en geneesmiddelen is feitelijk onjuist en ongegrond. De varkens in Nederland krijgen geen groeihormonen toegediend. De toediening van medicijnen is onderworpen aan wettelijke regels.

3. Varkens in Nood en Robert Long hebben zich beroepen op de vrijheid van meningsuiting en hebben in dat verband het volgende aangevoerd.

De uitlatingen zijn gedaan in een maatschappelijke discussie over wantoestanden in de varkenshouderij. Zo worden biggen zonder verdoving gecastreerd, omdat alleen een dierenarts die verdoving mag toedienen. Een varkenshouder mag dus niet als anaesthesist optreden, maar wel als chirurg: hij castreert zelf. Dit gaat met een erbarmelijk gegil gepaard. Varkenshouders dragen gehoorbeschermers, om het gegil niet te horen. Op de overgelegde foto's zijn zeugen te zien die in een soort keurslijf van stalen buizen moeten zogen, zeugen die van ellende in zo'n stalen buis bijten, lange dubbele rijen varkens tussen stalen hekken, die praktisch geen stap kunnen verzetten en ook nog met forse riemen zijn vastgebonden en met de billlen tegen elkaar staan en compartimenten stampvol biggen - dat alles in het duister. De varkens komen nooit buiten, behalve wanneer ze op transport worden gesteld, in een gigantische truck. De zes loodsen op de overgelegde schets van het Deltapark-project, de "varkensflats" op de Maasvlakte, doen aan een concentratiekamp denken, alleen wat moderner. De stelling van LTO dat haar leden voldoen aan de wettelijke normen voor de toediening van antibiotica is niet relevant: Robert Long en Varkens in Nood menen dat die normen, die volgens hen wel degelijk worden overtreden, ontoereikend zijn.

4. Partijen gaan ervan uit dat LTO als vereniging haar vordering instelt tot bescherming van gelijksoortige belangen van andere personen als bedoeld in artikel 3:305a BW, in dit geval de bij haar aangesloten varkenshouders, en dat zij die belangen op grond van haar statuten behartigt.

5. Bij de beoordeling van de vordering moet een afweging worden gemaakt tussen twee fundamentele rechten die tegenover elkaar staan: aan de ene kant het recht van LTO en haar leden om niet door openbaarmakingen te worden blootgesteld aan lichtvaardige verdachtmakingen met alle schadelijke gevolgen van dien, daartegenover het recht van Varkens in Nood en Robert Long op vrijheid van meningsuiting, zoals dat onder meer wordt beschermd door artikel 10 EVRM. Bij die afweging moeten alle bijzonderheden van het geval worden betrokken.

6. Tijdens de zitting heeft Robert Long uitdrukkelijk verklaard dat het nooit zijn bedoeling is geweest individuele varkenshouders te vergelijken met kampbeulen, zoals in de dagvaarding is vermeld. Die indruk is ten onrechte gewekt in de uitzending van NOVA op 19 oktober 2000. In die uitzending werd door elkaar heen gepraat, waarbij hem in één adem twee stellingen zijn voorgehouden. Hij heeft toen geantwoord dat hij het daarmee eens was, maar had niet de bedoeling varkenshouders te vergelijken met nazi's, zoals aan het begin van de vraag werd gesuggereerd. LTO heeft daarop het deel van haar vordering dat betrekking had op deze vermeende uitlating ingetrokken.

Het ernstigste verwijt is hiermee van de baan.

7. In andere uitspraken die Robert Long worden verweten vergelijkt hij de situatie van varkens in de varkenshouderij met die van joden in Dachau. Net zo min als varkens daarmee worden gelijkgesteld aan joden, of meer algemeen, aan mensen, wordt de varkenshouderij daarmee gelijkgesteld aan Dachau, of meer algemeen, aan een concentratiekamp. Evenmin worden varkenshouders, die, zoals LTO uiteen heeft gezet, met inachtneming van de wettelijke regels en ten koste van grote inspanningen en investeringen op hun manier proberen hun brood te verdienen, daarmee gelijkgesteld aan kampbeulen. Robert Long heeft zich dan ook terecht niet willen laten verleiden tot het in die zin voortborduren op zijn vergelijking.

8. Verder is het alleen al vanwege de in het oog springende verschillen tussen varkens en mensen duidelijk dat de vergelijking niet letterlijk moet worden genomen en dat hier welbewust is overdreven om te choqueren. Uit de context blijkt dat Robert Long op die manier het publiek wakker heeft willen schudden en de aandacht heeft willen vestigen op de volgens hem en Varkens in Nood erbarmelijke situatie van varkens in de intensieve varkenshouderij. Daarbij richt hij zijn kritiek niet speciaal op de varkenshouders, maar op allen die hij verantwoordelijk houdt voor het systeem, waaronder de overheid, de voedselindustrie en uiteindelijk de consumenten.

9. In dit licht beschouwd en in aanmerking genomen dat van actievoerders in een openbaar debat felle uitspraken moeten worden getolereerd, dient de vrijheid van meningsuiting, die zich in beginsel ook uitstrekt tot uitingen die ergeren of choqueren, het zwaarst te wegen en zijn de uitspraken van Robert Long niet onrechtmatig tegenover LTO en de bij haar aangesloten varkenshouders.

10. Partijen zijn het erover eens dat varkens in Nederland geen groeihormonen krijgen toegediend. Dat heeft Robert Long echter ook niet beweerd. De door Robert Long en Varkens in Nood overgelegde publicaties, waarin ook wetenschappers worden geciteerd, bevestigen dat in de varkenshouderij antibiotica worden gebruikt als groeibevorderaars. Biggen krijgen immers in hun voer preventief antibiotica toegediend die een regulerende werking hebben op hun darmflora en de voedselopname bevorderen. LTO heeft dit niet betwist. Zij heeft dan ook in dit geding voorlopig niet aannemelijk gemaakt dat de uitspraak van Robert Long dat varkens in Nederland worden volgestopt met groeibevorderaars en geneesmiddelen die de groei bevorderen zo onjuist is dat deze moet worden gerectificeerd. De uitspraak is ook niet in onnodig grievende bewoordingen gedaan.

11. De gevraagde voorzieningen worden dan ook geweigerd. LTO wordt als de in het ongelijk gestelde partij veroordeeld in de proceskosten.

B E S L I S S I N G :

1. Weigert de gevraagde voorzieningen.

2. Veroordeelt LTO in de kosten van dit geding, tot heden aan de zijde van Robert Long en Varkens in Nood begroot op ƒ 400,= wegens vastrecht en op ƒ 1.550,= aan salaris procureur.

3. Verklaart dit vonnis wat betreft de kostenveroordeling uitvoerbaar bij voorraad.

Gewezen door de vice-president mr A.J. Beukenhorst, fungerend president der Arrondissementsrechtbank te Amsterdam, en uitgesproken ter openbare terechtzitting van donderdag 30 november 2000 in tegenwoordigheid van de griffier.

Coll.: