Uitspraken

beschikking

RECHTBANK AMSTERDAM

1. [A],

wonende te [woonplaats],

2. [B],

wonende te [woonplaats],

verzoekers,

advocaat mr. M.A.M. de Vries- Meijer te Alkmaar,

de stichting

STICHTING ADMINISTRATIEKANTOOR UMACO LOOSDRECHT,

gevestigd te Bussum,

verweerster,

advocaat mr. M.G. Hees te Amsterdam.

1. De procedure

Het verloop van de procedure blijkt uit:

- het verzoekschrift ex artikel 4:178 lid 2 BW met producties, ingekomen ter griffie op

6 april 2011;

- de tussenbeschikking van 14 juli 2011 waarin een mondelinge behandeling is gelast;

- het verweerschrift ex artikel 4:178 lid 2 BW met producties, ingekomen ter griffie op

29 augustus 2011;

- het proces-verbaal van behandeling van een verzoekschrift, gehouden op

6 september 2011;

- de brief van 14 september 2011 van de zijde van de stichting met een opmerking naar aanleiding van het proces-verbaal.

2. De vaststaande feiten

2.1. [A] c.s. zijn erfgenamen van de heer [erflater] (hierna: erflater), die op [2005] te Hilversum is overleden.

“(…)

III. LEGATEN TEN BEHOEVE VAN MIJN ECHTGENOTE

A. Ik legateer aan mijn echtgenote [Rb: mevrouw [C]], onder de hierna te noemen voorwaarden en bedingen:

1. de tot mijn nalatenschap behorende roerende zaken (…)

2. het vruchtgebruik van mijn nalatenschap (…)

3. het recht om bij de verdeling van de door mijn overlijden ontbonden huwelijksgoederengemeenschap alle goederen die mijn echtgenote wenst, toegedeeld te krijgen, (…). Van dit recht op toedeling zijn uitgezonderd: de (certificaten van) aandelen in Umaco Loosdrecht B.V. en Umaco Laren B.V.

(…)

V.B. LEGAAT TEN BEHOEVE VAN MIJN DOCHTER [D]

Ik legateer aan mijn dochter [D]: het vruchtgebruik als opvolger van mijn echtgenote van hetgeen uit mijn nalatenschap wordt verkregen door de kinderen van mijn dochter [D] [Rb: [A] c.s.] (…)

VI. LEGATEN TEN BEHOEVE VAN DE KINDEREN VAN MIJN DOCHTER [D]

1. Ik legateer aan de kinderen van mijn dochter [D]:

a. de certificaten van aandelen in de statutair te Hilversum (…) gevestigde besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid Umaco Loosdrecht B.V. (…)

b. de juridische eigendom van registergoederen, welke in economisch eigendom toebehoren aan Umaco Loosdrecht B.V. (…)

VII. BEPALINGEN VRUCHTGEBRUIK III.S.2 en V.B.

Ten aanzien van elk van de legaten van vruchtgebruik bepaal ik:

1. Mijn echtgenote respectievelijk mijn dochter [D] als haar opvolger (…) heeft het recht om de goederen die zijn belast met vruchtgebruik (…) te gebruiken en daarvan de vruchten te genieten. (…)

6. De vruchtgebruiker zal het beheer voeren over de aan het vruchtgebruik onderworpen goederen. (…)

9. Het vergader- en stemrecht verbonden aan de aan het vruchtgebruik onderworpen goederen komt, voor zover juridisch mogelijk, toe aan de vruchtgebruiker. (…)

VII. ERFSTELLINGEN

1. Ik benoem tot mijn enig erfgenamen:

a. voor de helft van mijn nalatenschap mijn dochter [E], met toepassing van de regels van plaatsvervulling van het erfrecht bij versterf; en

b. voor de andere helft van mijn nalatenschap de kinderen van mijn dochter [D], tezamen en voor gelijke delen met toepassing van de regels van plaatsvervulling van het erfrecht bij versterf.

(…)

VIII.BEWIND

Ik stel al hetgeen mijn dochter [D] en haar kinderen, hierna ieder afzonderlijk genoemd “de rechthebbende”, uit mijn nalatenschap verkrijgen onder bewind en bepaal ten aanzien van het bewind het volgende:

1a. Het bewind vangt aan op de dag van mijn overlijden. (…)

Uitsluitend voor de afstammelingen van mijn dochter eindigt het bewind zodra de oudste van hen de leeftijd van vijfendertig (35) jaar heeft bereikt, of zoveel later als het vruchtgebruik eindigt dat rust op hetgeen zij uit mijn nalatenschap verkrijgen. (…)

2. Het bewind is ingesteld in het belang van zowel mijn dochter en kleinkinderen (respectievelijk mijn overige afstammelingen), dus zowel van de hoofdgerechtigden als van de vruchtgebruiker, teneinde recht te doen aan hun aller belang. (…)

4. De bewindvoerder is bevoegd en verplicht het onder bewind staande vermogen te beheren. (…)

9. De bewindvoerder legt met betrekking tot zijn bewind jaarlijks rekening en verantwoording af aan de begiftigde (…)

Bewindvoerders

Tot bewindvoerder over hetgeen wordt verkregen door [D] en haar afstammelingen benoem ik Stichting Administratiekantoor Umaco Loosdrecht. (…)”

2.3. Bij notariële akte van verdeling nalatenschap en afgifte legaten gedateerd

4 april 2007 is de nalatenschap van erflater verdeeld en zijn de legaten afgegeven.

3. De beoordeling

3.1. Het verzoek strekt primair tot opheffing van het bewind over hetgeen [A] c.s. uit de nalatenschap van erflater hebben verworven ex artikel 4:187 lid 2 BW per datum dat deze beschikking wordt afgegeven. Subsidiair wordt verzocht te bepalen dat het bewind over hetgeen [A] c.s. uit de nalatenschap van erflater hebben verworven eindigt op

4 april 2012, met veroordeling van de stichting in de kosten van de procedure, een en ander voor zover mogelijk uitvoerbaar bij voorraad.

3.3. Aan het verzoek ligt de stelling ten grondslag dat het bewind voor zover dat was ingesteld in het belang van [D] door een gemeenschappelijk besluit ex artikel 4:179 lid 1 BW is beëindigd, zodat slechts nog resteert het bewind in het belang van verzoekers. [A] c.s. stellen voorts dat zij in staat zijn zelf de onder bewind staande goederen op verantwoorde wijze te kunnen beheren, zodat is voldaan aan de voorwaarde van artikel 4:178 lid 2 BW. Tijdens de mondelinge behandeling is daaraan nog toegevoegd dat er sprake is van onvoorziene omstandigheden.

[A] c.s. zijn van mening dat opheffing van het bewind meebrengt dat zij meer zicht krijgen op wat er in de BV gebeurt. Zij verwachten als certificaathouder betere toegang te hebben tot informatie over verkoop van panden en dividenden.

[A] c.s. stellen geen weet te hebben van de reden voor het bewind.

3.4. De stichting heeft verweer gevoerd tegen het verzoek en daartoe het volgende aangevoerd.

a. Opheffing van het bewind op de voet van artikel 4:178 lid 2 BW is niet mogelijk indien het bewind tevens met een andere strekking dan die uitsluitend in het belang van de rechthebbende is ingesteld. Dat is hier het geval. Het gemeenschappelijk besluit van

4 maart 2011 heeft niet geleid tot beëindiging van het bewind voor zover dat was ingesteld in het belang van mevrouw [D], nu ten aanzien van laatstgenoemde het bewind nog niet was aangevangen. Zij genoot immers nog niet het vruchtgebruik. Hier is bovendien sprake van een bewind dat is ingesteld onder opschortende tijdsbepaling als bedoeld in artikel 4:179 lid 2 BW. De opschortende voorwaarde is immers het overlijden van mevrouw [C].

Tot slot voldoet het gemeenschappelijk besluit niet aan de voorwaarden van artikel 4:181 lid 1 BW.

3.7. De rechtbank bespreekt voorts de vraag of het gemeenschappelijk besluit tot opheffing heeft geleid tot beëindiging van het bewind voor zover dat strekt tot bescherming van de belangen van mevrouw [D].

Vast staat dat het bewind is ingesteld niet uitsluitend in het belang van de rechthebbende maar ook in dat van mevrouw [D], in haar hoedanigheid van (opvolgend) vruchtgebruikster. Artikel 4:179 lid 2 BW bepaalt voorts dat indien het bewind is ingesteld in het belang van degene die is bevoordeeld bij een legaat onder opschortende voorwaarde, het kan worden beëindigd door opzegging wanneer dertig jaar na het overlijden van de erflater zijn verstreken. Volgens de stichting is lid 2 een aanvullend beding ten opzichte van lid 1. Dat wordt door [A] c.s. weersproken.

3.8. De rechtbank volgt de stichting niet in haar betoog dat in lid 2 bij uitsluiting is bepaald op welke wijze een bewind beëindigd kan worden, dat is ingesteld in een belang van een bevoordeelde bij opschortende voorwaarde of tijdsbepaling, en dat lid 1 niet op deze categorie van toepassing zou zijn. Dit volgt niet uit de tekst van de beide leden en evenmin volgt dit uit de wetsgeschiedenis. Veeleer moet lid 2 worden beschouwd als een mogelijkheid om toch een einde te maken aan een dergelijk bewind voor het geval een eerdere opheffing, die immers bij gemeenschappelijk besluit zou moeten plaatsvinden, niet heeft plaatsgevonden. Voor de opzegging als bedoeld in lid 2 is dat gemeenschappelijk besluit immers niet nodig. Bovendien valt niet in te zien waarom voor deze laatste categorie de mogelijkheid van - eerdere - opheffing zou zijn uitgesloten, terwijl dat voor bevoordeling zonder opschortende voorwaarde niet is gebeurd, zulks ongeacht de vraag of de opschortende voorwaarde inmiddels is ingetreden.

Uit het voorgaande volgt dat het enkele feit dat aan het vruchtgebruik dat aan [D] is gelegateerd een opschortende voorwaarde is verbonden, bestaande in het overlijden van haar moeder, niet meebrengt dat het bewind dat mede in haar belang is ingesteld niet op de voet van artikel 4:179 lid 1 BW zou kunnen worden opgeheven.

3.9. In dit verband is voorts door de stichting betoogd dat nu de voorwaarde voor het vruchtgebruik nog niet is ingetreden, het gemeenschappelijk besluit als bedoeld in artikel 4:179 lid 1 BW nog niet genomen kan worden. Immers, zo stelt de stichting, is er ten aanzien van [D] nog geen sprake van bewind.

De rechtbank volgt de stichting ook hierin niet. Het bewind is immers ingesteld over de vermogensbestanddelen die [A] c.s. uit de nalatenschap van erflater hebben verkregen en vangt aan bij overlijden van erflater. Dit bewind is ingesteld mede in het belang van [D] als vruchtgebruikster.

3.10. Voor zover de stichting heeft willen betogen dat dit belang zich nog niet doet gevoelen, zolang de opschortende voorwaarde nog niet is ingetreden, merkt de rechtbank het volgende op. Het belang van een vruchtgebruiker bij een ingesteld bewind bestaat erin dat de goederen waarop het vruchtgebruik rust naar behoren worden beheerd. Dit belang komt ook toe aan toekomstige vruchtgebruikers. Immers, ook zij hebben -reeds thans- belang bij een behoorlijk beheer van de goederen waarvan zij in de toekomst het vruchtgebruik zullen genieten.

Derhalve kan niet gezegd worden dat het belang van [D], in welk belang het bewind mede is ingesteld, zich thans nog niet manifesteert.

3.14. [A] c.s. hebben aangevoerd dat zij in staat geacht moeten worden het onder bewind staande vermogen zelf op verantwoorde wijze te kunnen besturen.

Daartoe is ten aanzien van [A] aangevoerd dat zij 31 jaar oud is. De stichting heeft daartegen ingebracht dat [A] een hersenbeschadiging heeft opgelopen waardoor zij niet volwaardig zou kunnen functioneren. [A] heeft zulks ter zitting betwist en gesteld dat zij een fulltime baan heeft.

Ten aanzien van [B] is aangevoerd dat hij een HBO opleiding Vastgoed en Makelaardij heeft afgerond en thans een universitaire studie volgt. De stichting heeft daartegen ingebracht dat deze opleiding niet als relevant kan worden beschouwd in het licht van het bestuur van het onder bewind staande vermogen.

3.15. De rechtbank betrekt bij haar beoordeling enerzijds de strekking van het ingestelde bewind en anderzijds de aard van de vermogensbestanddelen waarop het bewind is gevestigd. Het testament biedt geen inzicht in de beweegredenen van erflater ten aanzien van het instellen van het bewind. Slechts is opgenomen dat dit is ingesteld in het belang van [A] c.s. en hun moeder. Namens de stichting is aangevoerd dat het bewind is ingegeven door de angst van erflater dat indien [A] c.s. en [D] het vrije beheer zouden hebben, het legaat en de erfstelling en het vruchtgebruik niet ten goede van [A] c.s. en [D] zouden komen, als gevolg van de invloed die de echtgenoot van [D] op hen heeft.

[A] c.s. hebben dit betwist en stellen overigens niet te weten wat de beweegredenen van erflater zijn geweest.

3.16. Uitgaande van de juistheid van de stellingen van de stichting op dit punt, overweegt de rechtbank het volgende. Aan de orde is slechts de opheffing van het bewind over hetgeen [A] c.s. uit de nalatenschap hebben verworven en dus niet opheffing van het bewind over het vruchtgebruik van [D]. Ook het vruchtgebruik van mevrouw [C] en [D] zelf blijft door eventuele opheffing onberoerd.

Niet valt in te zien in welke zin opheffing van het bewind de positie van [D] en [A] c.s. in ongunstige zin zou wijzigen. Immers, tot de dood van mevrouw [C] geniet zij het vruchtgebruik (met of zonder bewind) en daarna geniet [D] het vruchtgebruik, welk vruchtgebruik onder bewind blijft staan. De gestelde strekking van het ingestelde bewind biedt dan ook geen aanknopings¬punten om de gevraagde opheffing te weigeren.

Griffierecht EUR 258,00

Salaris advocaat 904,00 (2 punten x tarief II) +

Totaal EUR 1.162,00

4. De beslissing

De rechtbank: