Uitspraken

Standpunt van het openbaar ministerie

De officier van justitie heeft in haar requisitoir gesteld dat het evident is dat het verwijt van witwassen mede ziet op het bedrag dat verdachte aan fiscaal voordeel heeft genoten door de transactie met de [adres] niet op te nemen in zijn aangifte Inkomstenbelasting en de aangifte Vennootschapsbelasting. Van de gestelde nietigheid van de tenlastelegging van feit 7, voor zover het dit bedrag betreft, kan daarom geen sprake zijn.

Standpunt van de verdediging

De verdediging heeft zich op het standpunt gesteld dat uit de tekst van de tenlastelegging ten aanzien van het witwassen niet kan worden begrepen dat de officier van justitie hiermee tevens heeft bedoeld het witwassen van het belastingvoordeel. De verdediging is er steeds vanuit gegaan dat de beschuldiging ziet op het bedrag van de vordering van Vondel BV die in rekening courant is geboekt bij Wolniar NV. Voor zover de tenlastelegging tevens ziet op het belastingvoordeel is de tenlastelegging nietig, nu de verdediging zich hierop niet heeft kunnen voorbereiden.

Oordeel van de rechtbank

Met de verdediging is de rechtbank van oordeel dat uit de tenlastelegging niet duidelijk blijkt dat de verweten gedraging witwassen mede zou zien op de hierboven vermelde door verdachte behaalde fiscale voordeel. Dit wordt niet anders wanneer de onderliggende stukken van het dossier worden meegenomen in de beoordeling. Dit betekent dat niet verwacht kan worden dat verdachte zich op dit verwijt heeft voorbereid, en dat het niet als onderdeel van de witwasbeschuldiging kan worden meegenomen. Dit leidt echter niet tot een partiele nietigverklaring van de ten laste legging, nu dit specifieke verwijt daar niet expliciet in vermeld staat.

Standpunt van de officier van justitie

De officier van justitie heeft verklaard kennis te hebben genomen van eerdere uitspraken van de rechtbank Amsterdam, waarin de rechtbank de vervolgingsuitsluitingsgrond van artikel 69, vierde lid van de Algemene wet inzake rijksbelastingen (Awr) ook van toepassing heeft verklaard ten aanzien van artikel 225 lid 1 van het Wetboek van Strafrecht (Sr). De rechtbank heeft in deze eerdere zaken geoordeeld dat als het opmaken van de aangifte en het (elektronische) verzenden hiervan volledig met elkaar samenvallen, grond bestaat om de vervolgingsuitsluitingsgrond ook voor artikel 225 lid 1 Sr aan te nemen. In de onderhavige zaak is van een samenval van rechtsmomenten echter geen sprake. Artikel 225 lid 1 Sr ziet op het opmaken van de aangiften en dat is niet de indieningshandeling, die op een later moment heeft plaatsgevonden. Van niet ontvankelijkheid is dan ook geen sprake.

Standpunt van de verdediging

De verdediging stelt dat de officier van justitie op grond van de zojuist bedoelde uitspraken van de rechtbank van Amsterdam niet ontvankelijk dient te worden verklaard ten aanzien van het onder 1 en 2 tweede alternatief cumulatief ten laste gelegde feit.

Het oordeel van de rechtbank

De rechtbank ziet zich voor de vraag gesteld of de vervolging van verdachte op grond van valsheid in geschrifte ex artikel 225 eerste lid Sr op gespannen voet staat met de vervolgingsuitsluitingsgrond van artikel 69, vierde lid Awr, welke uitsluitingsgrond betrekking heeft op het gebruik maken van valse geschriften in de zin van artikel 225, tweede lid, Sr. Zij overweegt hiertoe als volgt.

Artikel 69 lid 4 Awr houdt in dat indien het feit, ter zake waarvan de verdachte kan worden vervolgd, zowel valt onder een van de bepalingen van het eerste of het tweede lid, als onder die van artikel 225, tweede lid, van het Wetboek van Strafrecht, strafvervolging op grond van genoemd artikel 225, tweede lid, is uitgesloten. De eerste twee leden van artikel 69 Awr bezitten specialiteit ten opzichte van artikel 225, tweede lid, Sr. Strafvervolging op grond van dit artikellid is uitgesloten. De vraag is of de gedragingen die thans via artikel 225, eerste lid, Sr ten laste zijn gelegd ook onder het toepassingsbereik van de vervolgingsuitsluitingsgrond vallen. In beginsel staat genoemde vervolgingsuitsluitingsgrond aan een vervolging terzake artikel 225 lid 1 Sr niet in de weg.

In een aantal uitspraken (Rb Amsterdam, 27 juli 2016 en Rb Amsterdam, 21 februari 2017, ECLI:NL:RBAMS:2017:1083) waarbij de belastingaangiften via een elektronisch aangifteformulier zijn opgemaakt, heeft de rechtbank geoordeeld dat het gaat om gedragingen die volledig met elkaar samenvallen, zodat er grond bestaat om ten opzichte van het als tweede alternatief cumulatief ten laste gelegde artikel 225 lid 1 Sr specialiteit van de Awr aan te nemen. In deze zaken is de officier van justitie ten aanzien van de tweede alternatief cumulatief ten laste gelegde valsheid in geschrift niet ontvankelijk verklaard.

In de onderhavige zaak wordt verdachte onder meer verweten dat hij de aangifte Inkomstenbelasting 2004 en de aangiften Vennootschapsbelasting 2004 en 2005 valselijk heeft opgemaakt of laten opmaken en vervolgens heeft ingediend of laten indienen bij de Belastingdienst. Deze aangiften zijn opgemaakt met het enige doel om ze bij de Belastingdienst in te dienen.

Ten aanzien van het onder 1 ten laste gelegde feit, het opmaken en indienen van de onjuiste aangifte Inkomstenbelasting, is de aangifte niet via een elektronisch aangifteformulier ingediend. Feitelijk betekent dit dat er verschillende, elkaar opvolgende maar van elkaar te onderscheiden, wilsbesluiten zijn aan te wijzen die tot het opmaken en tot het versturen van de aangiften hebben geleid. Daardoor vallen de handelingen van het opmaken van de aangifte en het indienen ervan bij de Belastingdienst niet samen in één rechtsmoment. Er is daarom, geen sprake van niet-ontvankelijkheid van de officier van justitie ten aanzien van het onder 1 tweede alternatief cumulatief ten laste gelegde.

Ten aanzien van het onder 2 ten laste gelegde feit acht de rechtbank de officier van justitie eveneens ontvankelijk in de vervolging voor het tweede alternatief cumulatief ten laste gelegde artikel 225 lid 1 Sr. Zij overweegt hierover als volgt. Feitelijk vereist het opstellen van een aangifte Vennootschapsbelasting, gelet op de hoeveelheid gegevens en de complexiteit van de gemiddelde bedrijfsboekhouding, meerdere wilsbesluiten van de opsteller, alsook van diegene die de aangifte ondertekent, c.q. goedkeurt. Pas na voltooiing van dit proces kan het wilsbesluit om de aangifte in te dienen worden genomen. Gelet daarop is hier evenmin sprake van samenvallende rechtsmomenten, ook al is de aangifte elektronisch verzonden.

Ten aanzien van feit 1

De raadsman heeft vrijspraak van dit feit bepleit. Verdachte bestrijdt dat hij de aangifte Inkomstenbelasting onjuist heeft ingevuld. Hij heeft geen persoonlijk voordeel gehad uit de transactie [adres] . Deze transactie heeft geleid tot een boeking in de administratie van Vondel BV, waarbij de rekening-courantpositie van Wolniar NV is gecrediteerd. Er heeft geen verandering plaatsgevonden in de rekening-courantverhouding tussen Wolniar NV en verdachte. Er kan niet bewezen worden dat verdachte enig geldbedrag of enige vordering in privé heeft genoten of ontvangen.

Indien moet worden aangenomen dat, omdat verdachte aandeelhouder is van Wolniar NV, het bedrag waarmee de rekening-courant van Wolniar NV werd gecrediteerd toch tot het inkomen van verdachte moet worden gerekend, dan is de vraag aan de orde of verdachte opzet had op de onjuistheid van het invullen van de aangifte en dat hij zich hiervan bewust was. Deze bewustheid zou volgens de officier van justitie moeten blijken uit een kruistabel (D-142) opgemaakt in november 2006. Dit document kan niet dienen tot enig bewijs, nu dit is opgemaakt na onderhavige feiten. Dat verdachte zich op dat moment bewust was van mogelijke fiscale consequenties wil nog niet zeggen dat hij dat ook was ten tijde van het opmaken en indienen van de aangifte.

Ten aanzien van feit 2

Ten aanzien van de aangifte Vennootschapsbelasting 2004 meent verdachte dat alles was rechtgetrokken door de transactie op Wolniar NV te boeken. Hij meent ook dat hij in het kader van de vaststellingsovereenkomst hierover transparant is geweest naar de Belastingdienst, zodat hij in geen van de beide aangiften iets verwijtbaars heeft gedaan.

Ten aanzien van de feiten 3, 4, 5 en 6

Deze feiten zijn alle een uitvloeisel van één wilsbesluit, te weten het besluit om [naam 1] aan te wijzen als koper en hem vervolgens het pand door te laten verkopen aan Sental BV. Op grond van dit wilsbesluit zijn de diverse akten opgemaakt, zijn deze aan partijen verstrekt en zijn de akten ingeschreven in het Kadaster. Ook op grond van dit wilsbesluit zijn door de notaris de nota’s van afrekening opgemaakt, zijn deze naar partijen gezonden waardoor zij de nota’s voorhanden hebben gehad.

Ten aanzien van feit 7

De raadsman heeft voor dit feit primair vrijspraak bepleit.

Niet bewezen kan worden dat de voorwerpen van misdrijf afkomstig zijn. Volgens het openbaar ministerie was het de bedoeling dat de appartementsrechten door Vondel BV/Sental BV zouden worden verkregen voor 1 miljoen euro. Het honorarium van de notaris is niet uit misdrijf afkomstig. Het geldbedrag betreft slechts een boeking in de administratie van Vondel BV, waardoor de rekening-courantpositie is gewijzigd. De vordering is voortgevloeid uit een administratieve boeking en dus niet uit misdrijf afkomstig. De vordering is gecreëerd en daarna is er niets mee gedaan.

Subsidiair bepleit hij ontslag van rechtsvervolging nu het –indien bewezen- voorwerpen betreft die uit eigen misdrijf afkomstig zijn. In dat geval zal er meer moeten zijn dan alleen verwerven of voorhanden hebben van het voorwerp.

Vrijspraak van het onder 7 ten laste gelegde

De rechtbank acht niet bewezen wat onder 7 is ten laste gelegd. Verdachte zal daarvan worden vrijgesproken. De rechtbank overweegt hiertoe als volgt.

Het geldbedrag van € 850.000,- dan wel € 825.000,- is de winst die is voortgekomen uit de transactie en derhalve niet uit misdrijf afkomstig. Dit geldt eveneens voor de appartementsrechten die zijn verkregen. Het honorarium van € 700,- respectievelijk € 2.850,- betreft de betalingen voor de door [naam medeverdachte] verrichte diensten en is derhalve evenmin uit misdrijf verkregen. Nu niet is vastgesteld dat deze voorwerpen/geldbedragen uit misdrijf zijn afkomstig zal verdachte van dit feit worden vrijgesproken.

5.3.2.1 Verdachte heeft ter terechtzitting verklaard dat de werkelijke koopprijs niet 1,85 miljoen euro maar 1 miljoen euro bedroeg, en dat hij bewust [naam 1] als fictieve koper er tussen schoof om tijd te rekken. Hij wilde een koopconstructie bedenken waarbij zo weinig mogelijk belasting betaald moest worden en zo veel mogelijk van de (toekomstige) winst bij hemzelf persoonlijk terecht zou komen. Zijn eerder gebruikte systeem, waarbij hij door middel van management fees de winst verplaatste, kon niet meer gebruikt worden, daar had de belastingdienst hem kort hiervoor op gewezen.

De rechtbank is van oordeel dat verdachte daarmee opzettelijk een schijnconstructie heeft gecreëerd om de winst van zijn werkmaatschappij Sental BV met 850.000 euro fictief te drukken, waardoor de holding Vondel BV minder belasting betaalde en hij via Wolniar NV een uitkering aan zichzelf deed. De stelling van verdachte dat hij zich niet realiseerde dat hij de winst op ongeoorloofde wijze heeft gedrukt en zichzelf verrijkt, en dat hij in het kader van het onderzoek van de belastingdienst transparant is geweest ten aanzien van deze transactie, verdient geen geloof. Daarbij weegt mee dat verdachte tijdens het boekenonderzoek in 2004 gewaarschuwd werd ten aanzien van het systeem van management fees en dat uit het dossier blijkt dat gedurende het onderzoek dat geleid heeft tot de Vaststellingsovereenkomst 2001-2007 niets is vermeld of bekend is geworden omtrent de transactie met betrekking tot het pand aan de [adres] .

De belastingkamer van de rechtbank Gelderland heeft op 2 juni 2015 uitspraak gedaan over aan verdachte en Vondel BV opgelegde naheffingen in verband met de transactie (de aanslag Inkomstenbelasting 2004 en de aanslagen Vennootschapsbelasting 2004 en 2005) Beide vonnissen zijn inmiddels onherroepelijk geworden. De rechtbank Gelderland heeft ten aanzien van de aanslag Inkomstenbelasting 2004 onder meer het volgende overwogen:

“Nu [naam 1] verder geen betalingen heeft gedaan, moet het ervoor worden gehouden dat de betaling aan HVO is geschied door Sental en dat het bedrag van € 850.000,- nooit is verrekend met [naam 1] . De andersluidende notariële aktes en nota’s van afrekening zijn in zoverre geen afspiegeling van de werkelijkheid. Dit is voorts in overeenstemming met de feiten die zijn voorafgegaan aan de overdracht op 6 september 2004 en waaruit volgt dat het steeds de bedoeling is geweest dat Sental (of Vondel) de appartementsrechten zou kopen voor de door [naam 2] bedongen koopprijs van € 1.000.000,-.”

Voorts overweegt de rechtbank:

“34. Het voorgaande leidt ertoe dat de feiten fiscaal anders moeten worden gekwalificeerd

dan uit de notariële aktes en nota's van afrekening volgt. De transacties waarbij [naam 1]

volgens de aktes partij is geweest dienen te worden genegeerd en het moet ervoor worden

gehouden dat Sental de appartementsrechten heeft verworven voor de met HVO

overeengekomen koopprijs van € 1.000.000. Door de appartementsrechten te activeren op de

balans van Sental tegen een waarde van € 1.850.000 onder gelijktijdige boeking van een

lening van Wolniar, die dat bedrag als lening van eiser in de rekening-courant met eiser heeft

verwerkt, heeft eiser de beschikking gekregen over een vrij van Wolniar te vorderen bedrag

van ten minste € 825.000. Sental is daardoor verarmd en eiser is verrijkt zonder reële

tegenprestatie. Uit de gedingstukken volgt verder dat eiser steeds de regie heeft gehad over

de transacties, zodat aannemelijk is dat zowel Sental als eiser zich bewust waren van de

bevoordeling van eiser. Verweerder heeft derhalve terecht gesteld dat sprake is van een

verkapte winstuitdeling van - na verrekening van een fee van € 25.000 voor [naam 2] -

€ 825.000. die in 2004 bij eiser in box 2 had moeten worden belast.

35. Eiser heeft in zijn aangifte IB/PVV 2004 deze uitdeling niet verantwoord. Uit het

voorgaande moet de conclusie worden getrokken dat eiser de winstuitdeling heeft geprobeerd

te verhullen en aldus opzettelijk heeft verzwegen voor de fiscus. Gelet hierop, is eiser te

kwader trouw geweest bij het doen van aangifte, als bedoeld in artikel 16 van de Algemene

wet inzake rijksbelastingen (AWR). Verweerder was reeds hierom bevoegd de

navorderingsaanslag IB/PVV 2004 op te leggen, zodat niet meer behoeft te worden ingegaan

op de vraag of sprake is van een nieuw feit.”

Met betrekking tot het geschil over de Vennootschapsbelastingbelasting was de uitspraak van de rechtbank Gelderland in wezen gelijkluidend. Op grond van haar oordeel in de Inkomensbelastingkwestie kwam zij tot de conclusie dat in de boeken van Sental BV de aanschafwaarde van de appartementsrechten voor een veel te laag bedrag was geboekt (namelijk na aftrek van een fee voor [naam 2] voor 0,825 miljoen euro te weinig) zodat de boekwinst 0,825 miljoen hoger was geweest dan opgegeven.

De rechtbank sluit zich aan bij deze uitspraken en voegt hieraan toe dat, gelet op al het voorgaande, verdachte ook in strafrechtelijke zin verwijtbaar heeft gehandeld, door de aangifte Inkomstenbelasting 2004 en de aangiften Vennootschapsbelasting 2004 en 2005 opzettelijk onjuist te laten opmaken.

5.3.2.2 De omstandigheid dat in de boeken van Wolniar NV pas na het jaar 2004 de toename van haar vordering in haar rekening-courant verhouding met Sental BV is geboekt en dat volgens verdachte Wolniar NV toen of later geen uitkering aan verdachte in privé heeft gedaan, maakt dit niet anders, omdat de transactie plaatsvond in 2004 en toen de winst die verdachte buiten het zicht van de fiscus wilde houden, is gerealiseerd. Hoe dit nadien boekhoudkundig werd uitgewerkt, acht de rechtbank niet van belang voor de vraag wanneer aangifte diende te worden gedaan.

5.3.2.3 Het voorgaande brengt mee dat ook het verwijt dat verdachte valse authentieke akten en valse nota’s van afrekening heeft doen opmaken en heeft doen gebruiken of heeft gebruikt, opgaat. Uit het vandaag uitgesproken vonnis in de zaak tegen medeverdachte [naam medeverdachte] blijkt dat de rechtbank hem niet strafrechtelijk aansprakelijk houdt voor het opmaken en (doen) gebruiken van die akten en afrekeningen.

Anders dan door de verdediging lijkt te worden aangevoerd, was telkens sprake van een verschillend wilsbesluit dat aan de delicten ten grondslag lag, ook al vond dit alles zijn oorsprong in het besluit van verdachte om met behulp van de door hem bedachte schijnconstructie, waarbij [naam 1] als zijn stroman optrad, de winst uit de aankoop van het pand aan de [adres] onbelast naar zichzelf te doen toevloeien.