Uitspraken

De benadeelde partijen, allen nabestaanden van het slachtoffer, hebben onder meer een vordering ingediend tot vergoeding van geleden materiële schade, te vermeerderen met de wettelijke rente, tot de navolgende bedragen:

 € 588.500,00 aan gederfd levensonderhoud

 € 2.117,50 voor factuur berekening gederfd levensonderhoud

 € 50,00 aan communicatiekosten

 € 209,56 aan reiskosten

 € 12.723,96 aan kosten lijkbezorging

 € 592,09 aan kosten voor een verklaring erfrecht

 € 1.090,70 aan reiskosten

 € 212,94 aan toekomstige reiskosten

 € 20,00 aan parkeerkosten

 € 20,00 aan communicatiekosten

 € 481,90 aan kosten begrafenisfotograaf

 € 1.381,64 aan reiskosten

 € 290,68 aan toekomstige reiskosten

 € 20,00 aan communicatiekosten.

De officier van justitie heeft zich op het standpunt gesteld:

Zij moet in de vordering ter zake van gemaakte kosten voor de verklaring van erfrecht, reis- en communicatiekosten niet-ontvankelijk worden verklaard.

In de vordering ter zake van gederfd levensonderhoud moet zij primair niet-ontvankelijk worden verklaard, omdat de beoordeling daarvan een onevenredige belasting van het strafgeding oplevert. Subsidiair, indien de rechtbank meent dat een voorschot kan worden bepaald, refereert de officier van justitie zich aan het oordeel van de rechtbank.

De raadsman heeft betoogd dat de vorderingen van [benadeelde partij 1] en [benadeelde partij 2] ter zake van gederfd levensonderhoud niet-ontvankelijk moeten worden verklaard, wegens een onevenredige belasting van het strafgeding. Ter zake van de overige vorderingen tot vergoeding van materiële schade heeft de raadsman zich gerefereerd aan het oordeel van de rechtbank.

Verder heeft de raadsman bepleit dat in geval van toewijzing van (onderdelen van) de vorderingen van de benadeelde partijen geen schadevergoedingsmaatregel zal worden opgelegd, omdat dit gelet op de persoonlijke omstandigheden van verdachte slechts zal leiden tot tenuitvoerlegging van de vervangende hechtenis. Immers is niet te verwachten dat verdachte in de toekomst in staat zal zijn aan een betalingsverplichting te voldoen, aldus de raadsman. Subsidiair heeft de raadsman verzocht om de vervangende hechtenis te bepalen op één dag.

De rechtbank stelt voorop dat een rechter slechts schadevergoeding mag toewijzen binnen het stelsel van de wet. Dit volgt uit artikel 6:95 van het Burgerlijk Wetboek (BW).

In het geval nabestaanden schadevergoeding vorderen is artikel 6:108 BW van toepassing. Dit artikel geeft een limitatieve opsomming van de kring van personen en het type kosten waar een vergoeding voor kan worden toegekend. Wat betreft het type kosten gaat het uitsluitend om kosten van levensonderhoud en lijkbezorging.

Gelet hierop overweegt de rechtbank het volgende.

Reis-, parkeer- en communicatiekosten

De door de benadeelde partijen gevorderde reis-, parkeer- en communicatiekosten komen op grond van artikel 6:108 BW noch enig ander wetsartikel voor vergoeding in aanmerking. De vorderingen zullen daarom in zoverre worden afgewezen.

Toekomstige reiskosten

Door [benadeelde partij 3] en [benadeelde partij 4] zijn daarnaast ook toekomstige reiskosten gevorderd. Zij zullen in de vordering voor deze toekomstige kosten niet-ontvankelijk worden verklaard.

Kosten lijkbezorging

De vordering van [benadeelde partij 1] kan worden toegewezen voor zover deze betrekking heeft op de gevorderde kosten voor lijkbezorging. Ditzelfde geldt voor de vordering van [benadeelde partij 3] voor zover het gevorderde kosten voor een begrafenisfotograaf betreft.

Derving levensonderhoud

Door [benadeelde partij 1] , de partner van het slachtoffer, en [benadeelde partij 2] , de minderjarige zoon van het slachtoffer, is vergoeding gevraagd van gederfd levensonderhoud, zoals bedoeld in artikel 6:108 BW.

De raadsman van verdachte heeft de vordering op dit punt bestreden, omdat hij van mening is dat dit deel van de vordering te complex is om te behandelen binnen de strafprocedure.

De rechtbank constateert enerzijds dat de uitgangspunten voor de berekeningen in de door de benadeelde partijen ingebrachte rekenkundige rapportages eenzijdig zijn vastgesteld, terwijl daarover in de regel of door partijen een gezamenlijk uitgangspunt wordt vastgesteld of door de rechter vaststellingen worden gedaan na een gedegen partijdebat. Hetzelfde geldt voor de keuze van de geraadpleegde rekenkundige. De vordering is ook pas kort voor de zitting ingediend. In zoverre zou de rechtbank dan ook verplicht zijn, gelet op het bepaalde in artikel 6 lid 1 EVRM, de benadeelde partijen in dit deel van hun vorderingen niet-ontvankelijk te verklaren en te bepalen dat zij dit slechts bij de burgerlijke rechter kunnen aanbrengen (vgl. ECLI:NL:HR:2006:AV2654). Anderzijds is wat de rechtbank betreft op zichzelf voldoende aannemelijk dat bij de desbetreffende benadeelde partijen in ieder geval in enige mate (al) sprake is van gederfd levensonderhoud.

De rechtbank merkt daarbij op dat de hoogte van de schade onder andere afhangt van de vraag in hoeverre de behoefte van [benadeelde partij 1] in de toekomst wijzigt. Juist gezien de lange termijn waarover de schade wordt gevorderd, zijn de redelijke verwachtingen op dit punt nog onzeker.

Op grond van het bovenstaande zal de rechtbank met gebruikmaking van de haar toekomende schattingsbevoegdheid van artikel 6:97 BW per benadeelde partij vaststellen voor welk bedrag deze in elk geval schade heeft geleden wegens gederfd levensonderhoud en de benadeelde partijen in de desbetreffende vorderingen voor het overige niet-ontvankelijk verklaren.

Ten aanzien van [benadeelde partij 1] overweegt de rechtbank het volgende.

Op basis van de berekening van de schade die namens de benadeelde partij in het geding is gebracht, de inkomsten uit arbeid van haar overleden partner en de leeftijd van beiden ten tijde van het bewezen verklaarde, acht de rechtbank het, schattenderwijs, aannemelijk dat de benadeelde partij [benadeelde partij 1] in elk geval voor een bedrag van € 25.000,00 aan schade wegens gederfd levensonderhoud lijdt.

Ten aanzien van de vordering van de minderjarige [benadeelde partij 2] gaat de rechtbank er ook van uit dat enige schade is geleden zoals genoemd in artikel 6:108 BW. Dit oordeel gebaseerd op de berekening van deze schade die namens de benadeelde partij [benadeelde partij 2] in het geding is gebracht en waaruit de schade van de benadeelde partij is afgeleid. Onder meer gelet op de inkomens uit arbeid van zijn overleden vader en de leeftijd van de benadeelde partij en zijn ouders ten tijde van het bewezen verklaarde, acht de rechtbank het, schattenderwijs, aannemelijk dat de benadeelde partij in elk geval voor een bedrag van € 5.000,00 aan schade wegens gederfd levensonderhoud lijdt.

De vorderingen ter zake van gederfd levensonderhoud zullen tot die bedragen worden toegewezen. Voor het overige is de rechtbank van oordeel dat de behandeling van de vorderingen ter zake van gederfd levensonderhoud een onevenredige belasting van het strafgeding oplevert. In zoverre zullen de benadeelde partijen in de vorderingen niet-ontvankelijk worden verklaard. Deze kunnen bij de burgerlijke rechter worden aangebracht.

Ten aanzien van de kosten die door [benadeelde partij 1] zijn gemaakt ten behoeve van de berekening van het gederfde levensonderhoud door Laumen Expertise overweegt de rechtbank dat zij deze kosten zal aanmerken als proceskosten als bedoeld in artikel 241 van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering. Zij zijn immers gemaakt ter instructie van de (voegings-)zaak. De rechtbank heeft voor haar schatting van de schade wegens gederfd levensonderhoud echter in beperkte mate gebruik gemaakt van het desbetreffende rapport. Daarom acht de rechtbank een proceskostenvergoeding van € 500,00 (deskundigenkosten) redelijk. Het ter zake van dit rapport door de benadeelde partij [benadeelde partij 1] (als schade) meer gevorderde zal niet-ontvankelijk worden verklaard.

Schadevergoedingsmaatregel

In het belang van de benadeelde partijen [benadeelde partij 1] , [benadeelde partij 2] en [benadeelde partij 3] wordt, als extra waarborg voor betaling, de maatregel van artikel 36f van het Wetboek van Strafrecht aan verdachte opgelegd.

Overeenkomstig het verzoek van de raadsman ziet de rechtbank aanleiding om de vervangende hechtenis, voor het geval niet aan de betalingsverplichting wordt voldaan, te beperken tot één dag, aangezien niet te verwachten valt dat verdachte in de toekomst in staat zal zijn om aan zijn betalingsverplichting te kunnen voldoen.

De benadeelde partijen hebben ook een vordering ingediend tot vergoeding van geleden immateriële schade, te vermeerderen met de wettelijke rente, tot de navolgende bedragen:

Ter toelichting op de vordering tot vergoeding van immateriële schade is door de raadsman van de benadeelde partijen, mr. R.A. Korver, – kort samengevat – het volgende naar voren gebracht.

De gevorderde vergoeding van affectieschade dient te worden toegewezen. Op 10 april 2018 heeft de Eerste Kamer ingestemd met het Wetsvoorstel vergoeding van affectieschade. Op de inwerkingtreding van dat wetsvoorstel moet worden geanticipeerd.

Ter onderbouwing daarvan heeft mr. Korver aangevoerd dat het wetsvoorstel moet worden bezien in het licht van de Europese Richtlijn 2012/29/EU, aangezien het wetsvoorstel daarvan een uitvloeisel vormt en de Richtlijn bovendien niet juist en/of volledig is geïmplementeerd, terwijl de implementatietermijn inmiddels is verstreken. De bepalingen van de Richtlijn zijn helder, zodat de benadeelde partijen een rechtstreeks beroep kunnen doen op de bepalingen van de Richtlijn. Dat in het Wetsvoorstel vergoeding affectieschade niet wordt voorzien in een inwerkingtreding met terugwerkende kracht hoeft, tegen de achtergrond van de Richtlijn, niet aan toewijzing van de gevorderde affectieschade in de weg te staan.

Voorts heeft mr. Korver betoogd dat een vordering tot vergoeding van affectieschade kan worden toegewezen wegens schending van artikel 8 van het EVRM en artikel 9 van het IVRK.

Tot slot dienen de benadeelde partijen in hun vorderingen tot vergoeding van shockschade niet-ontvankelijk te worden verklaard. De shockschade is gevorderd ten behoeve van een eventuele behandeling van de zaak in hoger beroep, omdat de benadeelde partijen nog niet aan de vaststelling en behandeling van hun geestelijk letsel zijn toegekomen.

De officier van justitie heeft zich op het standpunt gesteld dat de benadeelde partijen in hun vorderingen tot vergoeding van immateriële schade niet-ontvankelijk moeten worden verklaard. Zij heeft daartoe aangevoerd dat de Hoge Raad heeft bepaald dat het ontwikkelen van maatstaven voor de beoordeling van affectieschade de rechtsvormende taak van de rechter te buiten gaat. Het Wetsvoorstel vergoeding van affectieschade dat inmiddels door de Eerste Kamer is goedgekeurd, is nog niet in werking getreden. Bovendien meldt de Memorie van Toelichting bij het wetsvoorstel uitdrukkelijk dat het wetsvoorstel niet voorziet in een inwerkingtreding met terugwerkende kracht, aldus de officier van justitie.

Verder heeft de officier van justitie betoogd dat de beoordeling van het beroep op de schending van mensenrechten een onevenredige belasting van het strafgeding oplevert.

De officier van justitie heeft zich niet uitgelaten over de vordering tot vergoeding van shockschade, omdat namens de benadeelde partijen is verzocht tot niet-ontvankelijkverklaring van dat deel van de vordering.

De raadsman heeft zich op het standpunt gesteld dat de vordering tot vergoeding van immateriële schadevergoeding moet worden afgewezen. Daartoe heeft hij aangevoerd dat het Wetsvoorstel vergoeding van affectieschade nog niet in werking is getreden. Het beroep op schending van het EVRM en grondrechten gaat bovendien niet op, omdat geen sprake is van rechtstreekse werking. Ook in het kader van de Europese richtlijn is geen ruimte voor toewijzing van affectieschade, aldus de raadsman.

Ten aanzien van de vordering tot vergoeding van shockschade heeft de raadsman betoogd dat deze onvoldoende is onderbouwd.

Ten aanzien van de gevorderde vergoeding van affectieschade overweegt de rechtbank als volgt.

Vooropgesteld wordt dat het de rechtbank is gebleken, mede door de ter terechtzitting voorgelezen slachtofferverklaringen, dat de benadeelde partijen door de dood van het slachtoffer onzegbaar verdriet en leed is toegebracht. Op grond van het huidige Nederlandse recht is de mogelijkheid voor vergoeding van immateriële schade in verband met verlies van een dierbare echter zeer beperkt. Volgens vaste jurisprudentie komt de immateriële schade die is veroorzaakt door het verdriet vanwege het overlijden van een dierbare (affectieschade) in ieder geval niet voor vergoeding in aanmerking. De Nederlandse wet voorziet op dit moment dus nog niet in de mogelijkheid om affectieschade te vergoeden.

In zijn arrest van 22 februari 2002 (Taxibus-arrest) heeft de Hoge Raad bepaald dat het de rechtsvormende taak van de rechter te buiten gaat om in afwijking van het wettelijk stelsel een vergoeding van affectieschade te bieden. Dit betekent dat de rechter niet de vrijheid heeft om, vooruitlopend op een eventueel door de wetgever door te voeren wijziging van de wet op dit punt, een dergelijke vergoeding toe te kennen.

In dat verband is van belang dat de Eerste Kamer op 10 april 2018 heeft ingestemd met het Wetsvoorstel vergoeding van affectieschade. Uit dat wetsvoorstel, de toelichting en de behandeling in het parlement blijkt dat de regering van mening is dat in Nederland bij wet een mogelijkheid tot het vergoeden van affectieschade moet worden gecreëerd. Uit die wetsgeschiedenis blijkt echter ook dat is nagedacht over het overgangsrecht, waarbij de keuze is gemaakt dat geen sprake kan zijn van vergoeding van affectieschade in gevallen waarin het overlijden zich heeft voorgedaan vóór het inwerkingtreden van de wet. Deze nieuwe wetgeving zal dan ook slechts gevolgen meebrengen ten aanzien van feiten die plaatsvinden na inwerkingtreding van die wet.

Mr. Korver heeft verzocht om op de inwerkingtreding van dit wetsvoorstel te anticiperen.

De rechtbank stelt voorop dat zeer terughoudend moet worden omgegaan met de mogelijkheid van anticipatie. In dit geval zou anticipatie bovendien verder moeten gaan dan het reeds nu toepassen van een wet die nog niet in werking is getreden. Deze wet zal immers louter komen te gelden voor gevallen waarin het overlijden zich voordoet na inwerkingtreding. De rechtbank zal dan ook niet op de wet anticiperen, zoals is verzocht.

Ten aanzien van het beroep op rechtstreeks werkende bepalingen van de Europese Richtlijn 2012/29/EU overweegt de rechtbank het volgende. Aangezien de implementatietermijn van de Richtlijn is verstreken, heeft dit tot gevolg dat de Richtlijn rechtstreekse werking heeft in verticale zin. Dit houdt in dat de Richtlijn inroepbaar is tussen de burger en de overheid, indien de desbetreffende Richtlijnbepaling onvoorwaardelijk, voldoende duidelijk en nauwkeurig is. Richtlijnen verkrijgen na het verstrijken van de implementatietermijn echter géén rechtstreekse horizontale werking en gelden dus niet tussen burgers onderling. Het beroep faalt.

Ten aanzien van het beroep op schending van artikel 8 EVRM (juncto artikel 13 EVRM) als grond voor toewijzing van affectieschade overweegt de rechtbank tot slot dat de Hoge Raad in het eerder genoemde Taxibus-arrest reeds heeft bepaald dat artikel 8 EVRM er niet toe noopt dat in de wetgeving wordt voorzien in een recht op (immateriële) schadevergoeding aan de ouder die een kind verliest als gevolg van het onrechtmatig handelen of nalaten van een ander. De Hoge Raad heeft daar in het arrest [naam arrest] van 9 oktober 2009 aan toegevoegd dat dit niet anders is als het gaat om (immateriële) schadevergoeding aan de nabestaanden van de slachtoffers van een opzettelijk misdrijf. Het beroep op schending van artikel 8 EVRM faalt daarom eveneens. In het verlengde hiervan geldt dit ook voor het beroep op schending van artikel 9 IVRK.

Gelet op het voorgaande is de rechtbank van oordeel dat geen juridische grondslag bestaat voor toewijzing van de gevorderde affectieschade. De vorderingen tot vergoeding van affectieschade zullen daarom worden afgewezen.

De rechtbank overweegt voorts dat de benadeelde partijen in hun vorderingen tot vergoeding van shockschade niet-ontvankelijk zullen worden verklaard. De behandeling van de vordering levert een onevenredige belasting van het strafgeding op omdat de vorderingen onvoldoende zijn onderbouwd. De benadeelde partijen kunnen hun vordering bij de burgerlijke rechter aanbrengen.