Uitspraken

Bij de beoordeling gelden de volgende uitgangspunten.

Krachtens artikel 8 van de Europese Richtlijn inzake consumentenkrediet (2008/48/EG) zorgen de lidstaten ervoor dat de kredietgever de kredietwaardigheid van de consument voor het sluiten van de kredietovereenkomst of het verhogen van de kredietlimiet beoordeelt op basis van toereikende informatie die, in voorkomend geval, is verkregen van de consument en, waar nodig, op basis van een raadpleging van het desbetreffende gegevensbestand (kredietregistratie).

Op grond van artikel 4:32 van de Wet financieel (Wft) zijn kredietaanbieders, zoals ING, verplicht om deel te nemen aan een stelsel van kredietregistratie. Deze kredietregistratie wordt uitgevoerd door het BKR. Op grond van artikel 4:34 Wft moet de kredietaanbieder voor de totstandkoming van een kredietovereenkomst of het verhogen van de kredietlimiet in het belang van de consument informatie inwinnen over diens financiële positie en beoordeelt hij, ter voorkoming van overkreditering van de consument, of het aangaan van de overeenkomst onderscheidenlijk de belangrijke verhoging verantwoord is. Als het met het oog op overkreditering van de consument onverantwoord is, mag de kredietaanbieder niet overgaan tot het sluiten van de overeenkomst of de verhoging. Nadere regels staan in het Besluit Gedragstoezicht financiële ondernemingen (BGfo). Zo is de kredietverstrekker op grond van artikel 114 BGfo verplicht om bij kredieten van meer dan EUR 250 het BKR te raadplegen.

Het doel van de kredietregistratie is blijkens de wetsgeschiedenis tweeledig: enerzijds het beschermen van consumenten tegen overkreditering, anderzijds het beschermen van aanbieders van krediet tegen kredietnemers van wie is gebleken dat zij hun lening niet (kunnen) aflossen. Betalingsachterstanden of andere onregelmatigheden die ontstaan tijdens de looptijd van een kredietovereenkomst, worden in het CKI vermeld met bijzonderheidscoderingen, in het geval van [verzoekster] dus de codering 3 (afboeken).

In het kader van het deelnemen aan dat stelsel van kredietregistratie verwerken de kredietaanbieders persoonsgegevens. Daarop is de Algemene Verordening Gegevensbescherming (EU) 2016/679 (AVG) van toepassing. Volgens artikel 3 lid 4 AR vindt de verwerking door het BKR – en dus ook door de kredietaanbieders – van persoonsgegevens haar rechtmatige grondslag in artikel 6 lid 1 onder f AVG, omdat de verwerking noodzakelijk is voor de behartiging van de gerechtvaardigde belangen van het BKR en haar zakelijke klanten.

In deze zaak heeft [verzoekster] niet betwist dat de opeising van en de aflossing van de hypotheekschuld hebben plaatsgevonden en dat de registratie van het feit en de daarbij gehanteerde codering op zichzelf correct is. Het belang van de registratie is hiermee, gelet op de doelstellingen van het BKR, gegeven. De vraag die voorligt is of deze registratie moet worden verwijderd.

Op grond van artikel 21 lid 1 AVG kan een persoon (hier [verzoekster] ) vanwege haar specifieke situatie bezwaar maken tegen de verwerking van haar betreffende persoonsgegevens op basis van artikel 6 lid 1 onder (e of) f AVG. De verwerkingsverantwoordelijke (hier ING) moet dit bezwaar honoreren tenzij zij dwingende gerechtvaardigde gronden aanvoert voor de verwerking van die gegevens die zwaarder wegen dan de belangen, rechten en vrijheden van de betrokken persoon. Als het bezwaar wordt gehonoreerd, moet de verwerkingsverantwoordelijke op grond van artikel 17 lid 1 onder c AVG de persoonsgegevens zonder onredelijke vertraging wissen. Als de verwerkingsverantwoordelijke het bezwaar niet honoreert, kan de betrokkene zo nodig in rechte om een doeltreffende voorziening vragen (artikel 79 AVG en artikel 35 UAVG). De rechter toetst of de verwerkingsverantwoordelijke heeft aangetoond dat zijn dwingende gerechtvaardigde belangen in dit specifieke geval zwaarder wegen dan de belangen of de grondrechten en de fundamentele vrijheden van de betrokkene (overweging 69 AVG).

Deze afweging moet worden gemaakt aan de hand van de op het moment van de afweging bekende feiten en omstandigheden, zodat daarbij ook feiten en omstandigheden die zich pas na de registratie hebben voorgedaan kunnen worden betrokken. Bij een dergelijke registratie en handhaving daarvan moet zijn voldaan aan de beginselen van proportionaliteit en subsidiariteit. Dit brengt mee dat de inbreuk op de belangen van de betrokkene ( [verzoekster] ) niet onevenredig mag zijn in verhouding tot het met de verwerking te dienen doel (proportionaliteitsbeginsel), en dat dit doel in redelijkheid niet op een andere, voor betrokkene minder nadelige, wijze kan worden verwezenlijkt (subsidiariteitsbeginsel) (HR 9 september 2011, ECLI:NL:HR:2011:BQ8097). Ook als de gegevensverwerking in beginsel is toegestaan en de verwerker zich aan het AR heeft gehouden, betekent dit niet dat de belangenafweging achterwege kan blijven.

De verwerkingsverantwoordelijke zal moeten aantonen dat in dit concrete geval aan zijn belangen (zoals hiervoor omschreven onder 4.8) meer gewicht toekomt dan aan de belangen van de betrokkene. Daarvoor volstaat niet om in het algemeen te wijzen op de wettelijke plicht tot het deelnemen aan een stelsel van kredietregistratie of op het maatschappelijk belang daarvan. Ook is het niet voldoende om zich op de regels van het AR (bijvoorbeeld dat een code vijf jaar zichtbaar blijft) te beroepen; het AR is geen wettelijke regeling en zij geldt in beginsel slechts tussen het BKR en de daarbij aangesloten financiële instellingen. Wel geven deze regels, die zijn gepubliceerd, aan eenieder inzicht in de wijze waarop het BKR en de aangesloten financiële instellingen uitvoering willen geven aan de aan hen in artikel 4:32 Wft opgedragen taak. In zoverre dragen zij bij aan de rechtszekerheid en kunnen kredietaanbieders deze tot uitgangspunt nemen, maar afhankelijk van de uitkomst van de bij 4.9 genoemde toets zal een kredietaanbieder daarvan in voorkomend geval moeten afwijken.

In het kader van een verzoek op grond van artikel 21 AVG moet de kredietaanbieder ingaan op de door de betrokkene aangedragen – en naar vermogen onderbouwde – met zijn specifieke situatie verband houdende redenen voor bezwaar. Omstandigheden die een rol kunnen spelen bij de beoordeling van het bezwaar in het geval van een code 3 zijn bijvoorbeeld:

• -

  de omvang van de schuld die is kwijtgescholden;

• -

  of een eventuele betalingsregeling goed is nagekomen;

• -

  de reden voor (het ontstaan en het voortbestaan van) de achterstand en de mate van verwijtbaarheid daarbij;

• -

  de huidige financiële situatie van betrokken (waaronder het inkomen), waarbij ook naar de periode voor de einddatum wordt gekeken;

• -

  of betrokkene andere schulden heeft;

• -

  of sprake is geweest van ernstige of structurele wanbetaling;

• -

  de omstandigheid dat betrokkene met de lening (bijvoorbeeld door de koop van een woning) niet kan wachten tot de vijfjaarstermijn is verstreken (bijvoorbeeld vanwege gezins- en woonsituatie);

• -

  het verstrijken van de tijd sinds het inlossen van de schuld.

Ten aanzien van deze laatste omstandigheid – tijdverloop – geldt dat, zoals hiervoor is overwogen, artikel 14 AR met de daarin opgenomen vijfjaarstermijn geen wet in formele of materiële zin is. Die termijn behelst een beleidsbeslissing van de representatieve organisaties die samen de Stichting BKR bemensen en heeft als zodanig gezag. Naarmate het einde van de termijn van vijf jaar nadert, krijgt de factor tijdverloop in het algemeen meer gewicht. De reden daarvan is dat de nog wel aanwezige belangen bij het voortduren van de registratie na het verstrijken van een langere periode steeds verder in gewicht afnemen in relatie tot de belangen van de betrokkene bij verwijdering daarvan. Kortom, de ‘lat’ wat betreft het gewicht van de over en weer in aanmerking te nemen belangen komt dus met het voortschrijden van de tijd na de registratie van de herstelmelding, steeds hoger te liggen voor de kredietverstrekker en dienovereenkomstig lager voor degene ten aanzien van wie de gegevens zijn geregistreerd.

In deze zaak heeft ING onvoldoende toegelicht dat het belang bij het nog ruim twee jaar laten voortduren van de BKR-registratie met de codering 3 meer gewicht in de schaal legt dan het belang van [verzoekster] bij verwijdering daarvan. Daarvoor zijn de volgende bijzondere omstandigheden redengevend.

[verzoekster] heeft tot de echtscheiding van haar ex-partner aan haar aflossingsverplichtingen uit hoofde van de hypothecaire geldlening voldaan. Zij heeft tijdens de mondelinge behandeling toegelicht dat haar ex-partner na de echtscheiding in de woning is blijven wonen en dat zij de woonlasten daarvan is blijven voldoen. Uiteindelijk is de woning verkocht met een restschuld. Niet in geschil is dat [verzoekster] de met Vesting Finance overeengekomen betalingsregeling voor de restschuld deugdelijk en tijdig is nagekomen en dat zij aan al haar verplichtingen uit hoofde van de betalingsregeling heeft voldaan. ING heeft na ontvangst van het overeengekomen bedrag van EUR 45.000 aan [verzoekster] finale kwijting verleend. Met de ex-partner van [verzoekster] is ING een betalingsregeling overeengekomen. Onder deze omstandigheden kan ING [verzoekster] niet tegenwerpen dat zij een bedrag van ruim EUR 90.000 af heeft moeten boeken op de hypotheekschuld. ING was niet verplicht om het aanbod van [verzoekster] te accepteren, maar heeft daarvoor kennelijk wel gekozen.

Sinds de laatste betaling van [verzoekster] is inmiddels twee jaar en acht maanden verstreken. [verzoekster] heeft genoegzaam aangetoond dat zij op dit moment in een financieel stabiele situatie verkeert. Niet in geschil is dat [verzoekster] directeur‑grootaandeelhouder is van [bedrijf] B.V. dat zich bezighoudt met advisering over douane en btw en dat zij in 2015, 2016 en 2017 een jaarinkomen van respectievelijk EUR 53.534, EUR 66.057 en
EUR 72.347 heeft genoten. Weliswaar ontbreekt de jaarrekening van de onderneming en de aangifte inkomstenbelasting over 2018, maar uit de door [verzoekster] overgelegde aanslagen inkomstenbelasting over de jaren 2015 tot en met 2017 komt een voldoende bestendig inkomen van [verzoekster] naar voren. Dat [verzoekster] andere problematische schulden heeft, is onvoldoende gesteld en niet gebleken. Weliswaar heeft ING gewezen op de betalingsregeling die [verzoekster] met de Raad voor de rechtsbijstand heeft getroffen, maar die omstandigheid legt onvoldoende gewicht in de schaal. [verzoekster] heeft tijdens de mondelinge behandeling voldoende toegelicht dat geen sprake is geweest van een tekortschietende betalingsmoraal, maar dat deze schuld door de echtscheiding van haar ex‑partner is ontstaan. Desgevraagd heeft zij verduidelijkt dat zij haar ex-partner in 2011 heeft verlaten, de afwikkeling van de echtscheiding tot 2016 heeft geduurd en dat dit tot hoge advocaatkosten heeft geleid. Zij heeft ter voldoening van die kosten haar spaargeld moeten aanwenden en na uitputting daarvan een lening bij de Raad voor de rechtsbijstand afgesloten om de advocaatkosten te kunnen voldoen. Wat daarvan ook zij, tijdens de mondelinge behandeling heeft [verzoekster] onweersproken gesteld dat zij de betalingsregeling van EUR 200 per maand met de Raad voor rechtsbijstand deugdelijk nakomt en dat zij het openstaande bedrag van EUR 3.100 meteen zal aflossen indien zij een hypothecaire geldlening heeft afgesloten. Tegen de achtergrond van het voorgaande kan ING niet worden gevolgd in haar betoog dat de betalingsproblemen van [verzoekster] niet tot het verleden behoren.

ING wordt verder niet gevolgd in haar stelling dat ook met een BKR-registratie een hypothecaire geldlening kan worden verkregen. Uit de door [verzoekster] overgelegde afwijzingen van de hypotheekaanvragen (zie 2.6, 2.9, 2.10) door verschillende hypotheekverstrekkers blijkt dat dit in de praktijk niet realistisch is. Anders dan ING heeft betoogd kan uit de afwijzing van de Hypotheker niet worden afgeleid dat het zelfstandig ondernemerschap van [verzoekster] de reden is dat het verzoek is afgewezen. Bovendien blijkt uit de e-mail van 3 februari 2019 van Tulp Hypotheken (zie 2.9) dat in geval van een BKR-codering geen hypothecaire geldlening wordt verstrekt. Dat de codering een beletsel vormt voor het verkrijgen van een hypothecaire geldlening heeft zij dan ook voldoende onderbouwd.

ING heeft in dit verband nog betoogd dat [verzoekster] momenteel bij haar partner woont en een andere huurwoning kan huren. [verzoekster] heeft echter gemotiveerd weerlegd dat dat niet als redelijk alternatief kan worden aangemerkt, omdat [verzoekster] en haar partner niet voor sociale huur in aanmerking komen. Bovendien miskent het betoog van ING dat de woonlasten van een geschikte huurwoning beduidend hoger zullen liggen dan de woonlasten van de woning op basis van een hypotheek.

Ten slotte volgt uit de omstandigheden dat [verzoekster] momenteel bij haar partner woont, met eigen middelen een woning wenst aan te schaffen die haar gezin kan huisvesten, dat zij een concrete woning op het oog heeft en zij hiervoor financiering nodig heeft, een voldoende concreet belang bij het (thans en niet pas over ruim twee jaar) verkrijgen van een hypothecaire lening.

In de hiervoor geschetste omstandigheden schiet de codering het doel van kredietregistratie voorbij. Mede gezien de door [verzoekster] overgelegde inkomensgegevens waaruit een financieel stabiele situatie volgt kan niet worden gezegd dat de codering nodig is voor de beperking van financiële risico’s bij kredietverlening aan [verzoekster] en ter voorkoming van overkreditering en andere problematische schuldsituaties, waarvan overigens niet is gebleken dat die zich afgezien van de ontstane restschuld in het verleden hebben voorgedaan. Anders dan ING meent, worden in deze omstandigheden de belangen van maatschappelijk verantwoorde dienstverlening op financieel gebied niet geschaad als de BKR-registratie met bijzonderheidscodering nu zou vervallen in plaats van over ruim twee jaar. De conclusie is dan ook dat het belang van [verzoekster] bij verwijdering van deze registratie met bijzonderheidscodering zwaarder weegt dan het belang bij handhaving daarvan.

Het voorgaande betekent dat het primaire verzoek van [verzoekster] zal worden toegewezen. Het opleggen van een dwangsom acht de rechtbank niet nodig nu erop vertrouwd mag worden dat ING aan het vonnis zal voldoen. Dat verzoek van [verzoekster] wordt daarom afgewezen.

ING zal als de in het ongelijk gestelde partij in de proceskosten worden veroordeeld. De kosten aan de zijde van [verzoekster] worden tot op heden begroot op:

- griffierecht EUR 297,00

- salaris advocaat EUR 1.383,00 (2 punten × tarief EUR 543,00)

totaal EUR 1.680,00