Uitspraken

Google is gevestigd in de Verenigde Staten van Amerika (VS). Hoewel een betwisting op dit punt ontbreekt moet de rechtbank ambtshalve beoordelen of de Nederlandse rechter rechtsmacht heeft om van het verzoek van [verzoekster] tegen Google kennis te nemen. De Nederlandse rechter heeft rechtsmacht op grond van artikel 9 onder a van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (Rv), omdat Google is verschenen zonder de rechtsmacht van de Nederlandse rechter te betwisten. Gelet op de woonplaats van [verzoekster] heeft deze rechtbank ingevolge artikel 262 aanhef en onder a Rv in beginsel geen relatieve bevoegdheid om van haar verzoek kennis te nemen. Op de zitting hebben partijen echter verklaard dat zij voor de relatieve bevoegdheid van deze rechtbank kiezen. Hieruit leidt de rechtbank af dat partijen geen verwijzing naar de in beginsel relatieve bevoegde rechtbank wensen in de zin van artikel 270 lid 1 Rv, zodat deze rechtbank ook relatief bevoegd is om van het verzoek van [verzoekster] kennis te nemen.

Het verzoek van [verzoekster] is na 25 mei 2018 aanhangig gemaakt, zodat op het verzoek de AVG moet worden toegepast. Als EU-verordening is de AVG verbindend in al haar onderdelen en rechtstreeks toepasselijk. Aangezien de rechtbank ex nunc moet beoordelen of de verzoeken van [verzoekster] toewijsbaar zijn, brengt dat mee dat de rechtbank moet beoordelen of de verzoeken toewijsbaar zijn op grond van de momenteel geldende regels van de AVG (vgl. Gerechtshof Den Haag 16 april 2019, ECLI:NL:GDHA:2019:1472). Partijen gaan ervan uit dat de zaak kan worden beslist op basis van de maatstaf die het HvJEU heeft geformuleerd in het Costeja-arrest, omdat die maatstaf ook onder de AVG toepasbaar blijft. Op de zitting hebben partijen een rechtskeuze voor Nederlands recht gemaakt, voor zover dat in aanvulling op de AVG van toepassing is.

Op de zitting is gebleken dat Google de koppeling naar URL 1 inmiddels heeft verwijderd uit de zoekresultaten van de zoekmachine. Vervolgens heeft [verzoekster] verklaard haar verzoek tot verwijdering van het aan de hand van URL 1 aangeduide zoekresultaat niet langer te handhaven.

Ten tijde van de zitting werden URL’s 2 en 3 in de zoekresultaten weergeven na een zoekopdracht in de zoekmachine op de naam van [verzoekster] . Op de zitting is gebleken dat URL’s 5 en 6 niet verschijnen bij een zoekopdracht uitsluitend op de naam van [verzoekster] , maar na toevoeging van de zoekterm “oplichting” of “fraude”. Tussen partijen is discussie ontstaan of URL’s 5 en 6 vallen onder de reikwijdte van de AVG. Google heeft betoogd dat zij ten aanzien van URL’s 5 en 6 geen persoonsgegevens verwerkt, omdat deze URL’s geen betrekking hebben op zoekopdrachten uitsluitend op de naam van [verzoekster] .

Uit het Costeja-arrest volgt dat de Richtlijn 95/46/EG van het Europees Parlement en de Raad van 24 oktober 1995 betreffende de bescherming van natuurlijke personen in verband met de verwerking van persoonsgegevens en betreffende het vrije verkeer van die gegevens (hierna: de Richtlijn persoonsgegevens), zoals geïmplementeerd in de Wet bescherming persoonsgegevens (hierna: de Wbp) en van belang voor de toepassing van de daarvoor in plaats getreden AVG, uitsluitend van toepassing is voor zover de verrichtingen van de zoekmachine zijn aan te merken als verwerking van persoonsgegevens. Hiervan is onder meer sprake indien deze informatie gegevens betreffende een geïdentificeerde of identificeerbare natuurlijke persoon bevat en de exploitant van de zoekmachine voor deze gegevensverwerking verantwoordelijk is. Daarbij gaat het volgens het HvJEU om de zoekresultaten, die na een zoekopdracht op de naam van een persoon in de zoekmachine worden weergegeven.

Ten aanzien van URL 5 geldt dat, zoals Google terecht naar voren heeft gebracht, Google+ sinds april 2019 niet meer wordt aangeboden aan consumenten en houders van merkaccounts. Onduidelijk is echter gebleven of deze URL naar een pagina verwijst waarop de inhoudelijke informatie is te raadplegen via een Google+ account anders dan die voor consumenten of merkaccounts. De rechtbank zal deze URL daarom in haar beoordeling betrekken.

Tijdens de zitting heeft Google bij gebrek aan wetenschap betwist dat URL 4 verschijnt in een zoekopdracht op naam van [verzoekster] . Nu de rechtbank is gebleken dat het met URL 4 verband houdende zoekresultaat verschijnt bij een zoekopdracht op naam van [verzoekster] in de zoekmachine, zal deze URL eveneens in de beoordeling worden betrokken.

Het voorgaande leidt ertoe dat de beoordeling van het verzoek van [verzoekster] zich toespitst op de aan de hand van de URL’s 2 tot en met 6 aangeduide zoekresultaten.

Bij de beoordeling van het verzoek gelden de volgende uitgangspunten.

Op grond van artikel 17 lid 1 AVG heeft [verzoekster] het recht wissing van haar persoonsgegevens te verkrijgen als de gegevensverwerking onverenigbaar is met de AVG, in het bijzonder als de persoonsgegevens niet langer nodig zijn voor de doeleinden waarvoor zij zijn verzameld, als de persoonsgegevens onrechtmatig zijn verwerkt of als [verzoekster] overeenkomstig artikel 21 lid 1 AVG bezwaar heeft gemaakt tegen de verwerking en er geen prevalerende dwingende gerechtvaardigde gronden voor de verwerking zijn.

Google stelt de verwerking van persoonsgegevens te kunnen baseren op gerechtvaardigde belangen in de zin van artikel 6 lid 1 onder f AVG. Die bepaling schrijft in de kern voor dat de verwerking van persoonsgegevens alleen dan rechtmatig is als de verwerking noodzakelijk is voor de behartiging van de gerechtvaardigde belangen van de verwerkingsverantwoordelijke of van een derde, behalve wanneer de belangen of de grondrechten en de fundamentele vrijheden van de betrokkene die tot bescherming van persoonsgegevens nopen, zwaarder wegen dan die belangen.

De artikelen 17 lid 1 en 21 lid 1 AVG moeten worden uitgelegd in het licht van de rechtspraak van het HvJEU over de corresponderende bepalingen van de Richtlijn persoonsgegevens, te weten de artikelen 12 onder b en 14, eerste alinea onder a. Uit die rechtspraak, en in het bijzonder het hiervoor aangehaalde Costeja-arrest, volgt dat in het kader van de beoordeling van de toepassingsvoorwaarden van de bepalingen met name moet worden onderzocht of de betrokkene er recht op heeft dat de aan de orde zijnde informatie over hem niet meer met zijn naam wordt verbonden via een resultatenlijst die wordt weergegeven nadat op zijn naam is gezocht, zonder dat de vaststelling van een dergelijk recht evenwel veronderstelt dat de opneming van die informatie in de resultatenlijst deze betrokkene schade berokkent. Aangezien laatstgenoemde op basis van zijn door de artikelen 7 en 8 van het Handvest gewaarborgde grondrechten kan verlangen dat de betrokken informatie niet meer door de opneming ervan in een dergelijke resultatenlijst ter beschikking wordt gesteld van het grote publiek, krijgen deze rechten in beginsel voorrang niet enkel op het economische belang van Google als exploitant van de zoekmachine, maar ook op het belang van dit publiek om toegang tot deze informatie te krijgen wanneer op de naam van deze persoon wordt gezocht. Die voorrang wordt echter niet verleend indien de inmenging in de grondrechten van de betrokkene wegens bijzondere redenen, zoals de rol die deze persoon in het openbare leven speelt, wordt gerechtvaardigd door het overwegende belang dat het publiek erbij heeft om, door deze opneming, toegang tot de betrokken informatie te krijgen (zie ook HvJEU 24 september 2019, C‑507/17, ECLI:EU:C:2019:772, rov. 44 en 45).

Uit het hiervoor aangehaalde X/Google-arrest van de Hoge Raad volgt verder dat indien een zoekmachine persoonsgegevens verwerkt en de betrokkene zich beroept op bescherming van zijn recht op privacy de rechter met inachtneming van artikel 17 en 21 AVG een belangenafweging moet maken, waarbij uit de overwegingen van het Costeja-arrest van het HvJEU volgt dat het privacybelang van een natuurlijk persoon in de regel prevaleert boven het belang bij informatie van de internetgebruikers en boven het economisch belang van de exploitant, en dat dit anders kan zijn in bijzondere gevallen, wanneer sprake is van bijzondere redenen die de inmenging in het recht op privacy rechtvaardigen (zie rov. 3.5.6. van het X/Google-arrest). Binnen die belangenafweging gelden (onderling) als richtinggevende (en dus niet zelfstandige) criteria of die zoekresultaten feitelijk onjuist zijn, of gelet op het geheel van de omstandigheden van het geval, voor het doel van de verwerking onvolledig, niet ter zake dienend of bovenmatig zijn.

In dit geval is geen sprake van bijzondere redenen die met zich brengen dat het recht op privacy en op eerbiediging van persoonsgegevens van [verzoekster] moet wijken voor het recht op informatievrijheid van Google en het publiek. Hiertoe wordt als volgt overwogen.

Geconstateerd wordt dat het zoekresultaat betreffende URL 2 de naam van [verzoekster] koppelt aan de rubriek “Crime” van Drimble. Verder vermeldt het de verouderde eerste regel van het artikel waarin [verzoekster] nog met haar volledige naam werd genoemd. Op de bronpagina van Drimble wordt met vermelding van de naam van [verzoekster] verwezen naar een link naar het artikel.

URL’s 3 tot en met 6 zien op berichten op sociale mediaplatforms van een persoon die op de bronpagina’s wordt aangeduid als Monique Doomernik van UwJurist.nl. De berichten bevatten een aankondiging voor de aflevering van Opgelicht?! met de volgende tekst: “Kunstenares [verzoekster] verdwijnt met geld. #oplichting [verzoekster] – Uitzending – Opgelicht?! AVROTROS programma over oplichting en fraude en bedrog”. De berichten bevatten ook een link.

Vaststaat dat de uitzending van Opgelicht?! niet langer door AVROTROS op de website aan het publiek ter beschikking wordt gesteld en dat in het op de website gepubliceerde artikel de naam van [verzoekster] gedeeltelijk is geanonimiseerd (zie 2.4). Hieruit leidt de rechtbank af dat de auteurs van het artikel hun door het recht op vrijheid van meningsuiting gewaarborgde belang dat het publiek de door hen gepubliceerde informatie over [verzoekster] vindt, minder zwaar vinden wegen dan Google heeft gesteld. De auteurs hebben er immers voor gekozen om de naam van [verzoekster] in het artikel gedeeltelijk te anonimiseren. Doordat in de zoekresultaten gekoppeld aan URL’s 2 tot en met 6 de volledige naam van [verzoekster] wordt genoemd, wordt het effect van die beslissing teniet gedaan. Google heeft niet voldoende toegelicht waarom dat voor het belang van internetgebruikers om informatie over [verzoekster] te verkrijgen in dit geval gerechtvaardigd is. De opmerking dat de zoekresultaten het publiek een hint kunnen geven om verder te zoeken volstaat niet. Onder deze omstandigheden moet de verwerking van van de persoonsgegevens dan ook als bovenmatig worden beschouwd.

Met betrekking tot de sociale mediaberichten op de bronpagina’s van URL’s 3 tot en met 6 heeft [verzoekster] terecht aangevoerd dat van relevante informatieverstrekking aan het publiek niet is gebleken, nu de achterliggende berichtgeving ontbreekt. Anders dan Google heeft betoogd, leiden deze sociale mediaberichten niet naar achterliggende bronpagina’s met recente, serieuze nieuwspublicaties. De links in die berichten verwijzen niet naar informatie over [verzoekster] . Het publiek wordt op de bronpagina van URL’s 3 tot en met 6 naar de openingspagina van de website van het televisieprogramma Opgelicht?! geleid, of naar een ander sociale mediabericht van dezelfde maker met een soortgelijke strekking. De zoekresultaten verwijzen dus naar sociale mediaberichten waarin een aankondiging van de uitzending van Opgelicht?! wordt gedaan die via de website van het televisieprogramma niet meer te raadplegen is.

Bij het voorgaande komt dat niet kan worden aangenomen dat de mededeling in de sociale mediaberichten - namelijk dat [verzoekster] met geld is verdwenen en dat sprake is van oplichting - juist is. [verzoekster] heeft de juistheid en rechtmatigheid van deze mededeling gemotiveerd bestreden. Zij heeft erop gewezen dat geen sprake was van opzet, dat zij niet strafrechtelijk vervolgd of veroordeeld is en dat de Belastingdienst een boekenonderzoek heeft gedaan en heeft geconstateerd dat er niets met opzet fout is gedaan. Daartegenover heeft Google erop gewezen dat volgens berichtgeving in media [verzoekster] directeur en eigenaar is geweest van ondernemingen die ook failliet zijn gegaan. Daaruit volgt echter niet dat sprake is geweest van oplichting.

Van overige bijzondere redenen die rechtvaardigen dat het privacybelang van [verzoekster] moet wijken voor het belang dat het publiek erbij heeft om toegang tot de betrokken informatie te verkrijgen is niet gebleken. Weliswaar heeft Google terecht gesteld dat [verzoekster] in zekere mate een rol speelt in het openbare leven, maar die omstandigheid is niet als doorslaggevend aan te merken, nu hiervoor al is vastgesteld dat van enige relevante informatieverstrekking geen sprake is. Het belang van het publiek bij die informatie kan onder deze omstandigheden dan ook niet zwaarder wegen.

De conclusie is dat de verwerking van de persoonsgegevens van [verzoekster] via de zoekresultaten die gekoppeld zijn aan URL’s 2 tot en met 6 bovenmatig en niet ter zake dienend is voor de doeleinden van de verwerking.

Het voorgaande betekent dat het verzoek tot verwijdering van URL’s 2 tot en met 6 wordt toegewezen en dat Google wordt veroordeeld om de daarmee verband houdende zoekresultaten te verwijderen en verwijderd te houden. Google heeft geen verweer gevoerd tegen de door [verzoekster] verzochte termijn van tien dagen, zodat dit verzoek zal worden toegewezen.

Het verzoek van [verzoekster] om het proces tot verwijdering van persoonsgegevens zo in te richten dat nieuwe, soortgelijke, koppelingen niet verschijnen, wordt als onvoldoende geconcretiseerd afgewezen.

Tot slot heeft [verzoekster] aangevoerd dat Google in strijd heeft gehandeld met artikel 12 AVG door haar beslissing om het tweede en derde verwijderingsverzoek af te wijzen (zie 2.9) niet op een transparante, beknopte en begrijpelijke vorm toe te lichten. Dit standpunt, en de reactie van Google daarop, zal de rechtbank niet beoordelen, omdat [verzoekster] hieraan geen rechtsgevolg heeft verbonden.

Google heeft gewezen op haar vaste beleid bij een (veroordeling tot) verwijdering van een zoekresultaat van de zoekmachine, dat inhoudt dat zij: 1) ervoor zal zorgen dat de desbetreffende zoekresultaten niet meer getoond worden aan gebruikers die vanuit Nederland zoeken, ongeacht welke versie van Google Search wordt gebruikt; 2) de zoekresultaten zal verwijderen van alle EU/EFTA-versies van Google Search (zoals naast Google.nl ook in alle lidstaatspecifieke versies van de zoekmachine, zie HvJEU 24 september 2019, (C‑507/17, ECLI:EU:C:2019:772). Nu [verzoekster] hiertegen geen bezwaren heeft geuit, zal de rechtbank beslissen dat de verwijdering overeenkomstig het beleid van Google zal plaatsvinden.

Google zal als verzocht in de proceskosten te veroordelen. De kosten aan de zijde van [verzoekster] worden tot op heden begroot op:

- griffierecht EUR 81,00

- salaris advocaat EUR 1.086,00 (2 punten × tarief EUR 543,00)

totaal EUR 1.167,00