Uitspraken

De rechtbank gaat op basis van het dossier uit van de volgende feiten en omstandigheden.

Op 13 januari 2019 kwamen er rond 19:00 uur bij de politie meerdere meldingen binnen over een steekpartij in de Van Reigersbergenstraat te Amsterdam. Eenmaal ter plaatse trof de politie het slachtoffer, [slachtoffer] , hevig bloedend aan. [slachtoffer] werd gereanimeerd en met spoed naar het AMC gebracht, waar hij kort na aankomst overleed. [slachtoffer] bleek een groot aantal verwondingen aan het hoofd, de nek, de romp en de armen te hebben. Onder deze verwondingen bevonden zich zes steekletsels, onder andere in de buikholte, de schedel en de handen. Het intreden van de dood werd verklaard door een steekletsel in de rechterarm.

Verschillende voorbijgangers zijn getuige geweest van het incident en hebben hierover een verklaring afgelegd bij de politie. Meerdere getuigen hebben het incident van dichtbij gezien en het slachtoffer iets horen roepen wat leek op ‘ [bijnaam 1] ’, ‘ [bijnaam 2] ’ of ‘ [bijnaam 3] ’. In de dagen na het incident werden in de buurt van de plaats delict door voorbijgangers een bebloede jas en bebloede handschoenen gevonden. De rechterhandschoen bleek beschadigd te zijn aan de handpalm. In de Kostverlorenvaart werd een mes aangetroffen.

Uit onderzoek aan de telefoon van [slachtoffer] bleek dat hij de dag van zijn dood veelvuldig contact heeft gehad met verdachte, wiens roepnaam [roepnaam] is. Verdachte werd hierop als getuige gehoord. Tijdens dit getuigenverhoor werd door de verbalisanten een langwerpige wond op de handpalm van verdachte waargenomen. Verdachte is vervolgens aangehouden. Volgens de forensisch arts vertoonden de beschadiging aan de handschoen en het letsel aan de handpalm van verdachte grote gelijkenissen. Later bleek uit DNA-onderzoek dat het bloed op de handschoen van [slachtoffer] afkomstig was en dat aan de binnenkant van de handschoen een DNA-mengprofiel van het DNA van verdachte en [slachtoffer] was gevonden. Ook op het mes werd een DNA-mengprofiel van verdachte en [slachtoffer] aangetroffen.

Verdachte is uitvoerig gehoord door de politie. Nadat hij aanvankelijk wisselend verklaarde en zich op zijn zwijgrecht beriep, heeft verdachte later de betrokkenheid bij het incident bekend. Verdachte heeft – kort gezegd – verklaard dat hij met [slachtoffer] had afgesproken om naar het casino te gaan. Hij besloot om een mes mee te nemen, omdat [slachtoffer] hem geld schuldig was. Hij wilde [slachtoffer] bang maken, zodat [slachtoffer] hem zou terugbetalen. Toen hij het mes aan [slachtoffer] liet zien, werd [slachtoffer] bang en gaf hij verdachte een duw. Verdachte viel vervolgens op de grond. Het mes viel ook op de grond. [slachtoffer] wilde toen het mes pakken. Verdachte gaf hem een trap, waardoor dat niet lukte. Vervolgens pakte verdachte het mes. [slachtoffer] rende weg en verdachte rende achter hem aan. Tijdens het rennen viel [slachtoffer] op de grond en verdachte viel over hem heen. Er ontstond toen een worsteling, waarbij verdachte [slachtoffer] klappen gaf. Verdachte had toen het mes in zijn handen, waardoor [slachtoffer] door het mes in zijn gezicht werd geraakt. Het letsel op de andere plekken zou volgens verdachte ook veroorzaakt zijn tijdens de worsteling. Na de worsteling heeft verdachte [slachtoffer] een knietje gegeven en is hij weggerend. Verdachte heeft vervolgens al zijn spullen weggegooid en is naar huis gegaan.

Juridisch kader moord

De rechtbank stelt voorop dat voor een bewezenverklaring van het bestanddeel voorbedachte raad moet komen vast te staan dat de verdachte zich gedurende enige tijd heeft kunnen beraden op het te nemen of het genomen besluit en hij niet heeft gehandeld in een ogenblikkelijke gemoedsopwelling, zodat hij de gelegenheid heeft gehad na te denken over de betekenis en de gevolgen van zijn voorgenomen daad en zich daarvan rekenschap te geven.
Bij de vraag of sprake is van voorbedachte raad gaat het bij uitstek om een weging en waardering van de omstandigheden van het concrete geval, waarbij de rechter het gewicht moet bepalen van de aanwijzingen die voor of tegen het bewezen verklaren van voorbedachte raad pleiten. De vaststelling dat de verdachte voldoende tijd had om zich te beraden op het te nemen of het genomen besluit vormt weliswaar een belangrijke objectieve aanwijzing, maar behoeft de rechter niet ervan te weerhouden aan contra-indicaties een zwaarder gewicht toe te kennen.

Voorbedachte raad voorafgaand aan het incident?

De rechtbank stelt vast dat het onderzoek van de politie niet heeft geleid tot een eenduidige

conclusie over de feitelijke toedracht van het incident. Vast staat dat verdachte een mes bij zich had toen hij met [slachtoffer] had afgesproken. Hoewel dit meenemen van een mes zou kunnen wijzen in de richting van een vooropgezet plan, heeft de rechtbank in het dossier geen (andere) aanwijzingen gevonden dat verdachte daadwerkelijk voorafgaand aan het incident van plan was om [slachtoffer] neer te steken. Ook is niet gebleken dat verdachte meningsverschillen met [slachtoffer] had die een motief zouden kunnen zijn om [slachtoffer] om te brengen. Verdachte heeft zelf verklaard dat hij het mes alleen bij zich had om [slachtoffer] te bedreigen, zodat [slachtoffer] hem zijn geld terug zou geven. In dit licht is de (enkele) omstandigheid dat verdachte een mes bij zich had, onvoldoende om aan te nemen dat sprake was van een vooropgezet plan om [slachtoffer] van het leven te beroven.

Voorbedachte raad tijdens het incident ontstaan?

Ten aanzien van de vraag of zich tijdens het incident een moment heeft voorgedaan waarin verdachte zich gedurende enige tijd heeft kunnen beraden op het te nemen besluit, is de rechtbank van oordeel dat uit de getuigenverklaringen en uit de overige inhoud van het dossier onvoldoende kan worden afgeleid wat de precieze tijdsduur van het incident is geweest. Getuige [getuige 1] heeft verklaard dat zij twee mannen zag rennen. Degene die voorop rende viel en stond meteen weer op. Zijn gezicht zat vol met bloed. De man die achter hem aan liep had een mes in zijn hand. Vervolgens zag zij dat het slachtoffer wederom viel en dat de andere man er boven gebogen stond. Getuige [getuige 2] heeft verklaard dat het slachtoffer tijdens het rennen schreeuwde om hulp. Toen het slachtoffer en de man op de grond lagen, zag [getuige 2] dat de man slaande bewegingen maakte en maar door bleef gaan. Het slaan heeft ongeveer 30 tot 45 seconden geduurd. Getuige [getuige 3] zag dat de man meteen begon te steken toen hij zich over het slachtoffer heen boog. Het slachtoffer probeerde zich hiertegen te verweren. Voor zover uit het handelen van verdachte al kan worden afgeleid dat hij het plan had om [slachtoffer] te doden toen hij achter [slachtoffer] aan rende met het mes, is gelet op het ontbreken van de precieze tijdsduur onvoldoende gebleken dat hij de gelegenheid heeft gehad zich rekenschap te geven van de mogelijke gevolgen van zijn voorgenomen handelen.

Conclusie

De rechtbank is van oordeel dat de voorbedachte raad niet kan worden bewezen. Verdachte zal daarom worden vrijgesproken van de primair ten laste gelegde moord.

Juridisch kader

Bij de beantwoording van de vraag of het subsidiair tenlastegelegde wel kan worden bewezen, neemt de rechtbank het volgende als uitgangspunt. Om tot een bewezenverklaring van een gekwalificeerde doodslag te komen, is de relatie tot een ander delict een noodzakelijk vereiste. Daarbij moet aan twee voorwaarden worden voldaan. De eerste voorwaarde behelst dat het moet gaan om doodslag gevolgd, vergezeld of voorafgegaan van een ander strafbaar feit, het zogenoemde ‘oorsprongsfeit’. De tweede voorwaarde houdt in dat vast moet komen te staan dat sprake is geweest van één of meer vormen van begunstiging of vergemakkelijking van dat andere feit. Daarbij heeft te gelden dat het schuldverband naast het opzet op de dood van de ander, een (bijkomend) oogmerk behelst, namelijk dat de doodslag wordt gepleegd met een specifiek doel, zoals voorbereiding of vergemakkelijking van het oorsprongsfeit of – kort gezegd - de straffeloosheid voor dat oorsprongsfeit verzekeren.

Juridisch kader toegepast op deze zaak

In deze zaak ligt de vraag voor of verdachte [slachtoffer] heeft gedood met het doel om hem geld af te persen of te beroven van een tasje met geld. Diverse familieleden en vrienden van [slachtoffer] hebben verklaard dat het slachtoffer altijd een tasje met een (groot) contant geldbedrag bij zich droeg. Dit tasje is na de dood van [slachtoffer] niet teruggevonden. Hiermee staat echter nog niet vast dat [verdachte] dit tasje heeft gestolen. Het bewijs dat verdachte [slachtoffer] wilde afpersen of beroven ontbreekt.

Verdachte heeft wel verklaard dat hij [slachtoffer] met het mes heeft bedreigd, hetgeen ook een strafbaar feit is. De rechtbank ziet zich vervolgens voor de vraag gesteld of de (enkele) bedreiging met het mes in onmiddellijk verband staat met het opzettelijk van het leven beroven van [slachtoffer] . Verdachte heeft zelf weinig verklaard over de feitelijke toedracht van het incident of over de bedreiging. Ook de rest van het dossier verschaft hierover geen duidelijkheid. Hierdoor zijn veel vragen blijven bestaan over wat er die avond precies gebeurd is en waarom verdachte [slachtoffer] om het leven heeft gebracht. De rechtbank kan dan ook niet vaststellen wat de relatie is tussen een mogelijke bedreiging (het oorsprongsfeit) en de doodslag.

Conclusie

Dat verdachte [slachtoffer] om het leven heeft gebracht ter begunstiging of vergemakkelijking van een ander strafbaar feit, kan niet worden bewezen. Verdachte zal daarom worden vrijgesproken van de subsidiair ten laste gelegde gekwalificeerde doodslag.

De rechtbank vindt de meer subsidiair ten laste gelegde doodslag bewezen. Uit de uiterlijke verschijningsvorm van het handelen van verdachte kan worden afgeleid dat de opzet van verdachte gericht was op de dood van [slachtoffer] . De rechtbank is van oordeel dat sprake is van vol opzet, en dus niet slechts van voorwaardelijk opzet zoals door de raadsman is bepleit. Uit de getuigenverklaringen en het letsel blijkt dat verdachte [slachtoffer] op zeer gewelddadige wijze heeft aangevallen met een mes en dat hij hem meerdere steekletsels heeft toegebracht. Hieruit leidt de rechtbank af dat verdachte de bedoeling heeft gehad [slachtoffer] van het leven te beroven en is er dus sprake van vol opzet.

Vast staat dat aan de benadeelde partijen door het bewezenverklaarde rechtstreeks materiële schade is toegebracht. De vorderingen zijn niet betwist. De gevorderde schadevergoeding komt de rechtbank niet onrechtmatig of ongegrond voor en de vorderingen zullen daarom worden toegewezen, vermeerderd met de wettelijke rente vanaf 13 januari 2019.

Affectieschade

De rechtbank stelt voorop dat het invoelbaar is dat het overlijden van het slachtoffer bij alle familieleden veel pijn en verdriet heeft veroorzaakt. Het vorderen van affectieschade is vanaf 1 januari 2019 mogelijk voor de in artikel 6:108 BW, vierde lid genoemde naasten van het door het misdrijf overleden slachtoffer. De aanspraak op affectieschade is een naar omvang beperkte vergoeding, die vooral beoogt het leed van de naasten en nabestaanden te erkennen.

Vaststaat dat [benadeelde partij 1] en [benadeelde partij 2] , ouders van het slachtoffer, als gevolg van het hiervoor onder 5 bewezen verklaarde feit rechtstreeks schade hebben geleden in de vorm van affectieschade. De rechtbank waardeert deze schade (conform het Besluit vergoeding affectieschade) op € 20.000,- per persoon, te vermeerderen met de gevorderde wettelijke rente vanaf 13 januari 2019.

[benadeelde partij 3] , zus van het slachtoffer, heeft ook een vordering tot affectieschade ingediend. Het uitgangspunt in de wet is dat broers en zussen geen aanspraak maken op een vergoeding van affectieschade. Alleen in heel bijzondere gevallen, waarin sprake is van een hechte affectieve relatie, is ook ruimte voor vergoeding van affectieschade aan een broer of zus. In de toelichting op de wet waarin de mogelijkheid voor het toekennen van vergoeding van affectieschade is geregeld, wordt het voorbeeld genoemd van een broer en zus die langdurig met elkaar samenleven en voor elkaar zorgen.

Alhoewel niet ter discussie staat dat [benadeelde partij 3] en haar broer een hechte band hadden en het gemis van haar broer voor [benadeelde partij 3] immens groot is, is de rechtbank van oordeel dat onvoldoende is gebleken dat tussen [benadeelde partij 3] en haar broer sprake was van zo’n bijzonder geval als hierboven genoemd. Om die reden wordt geen uitzondering gemaakt op het in de wet bepaalde uitgangspunt. De vordering van [benadeelde partij 3] zal ten aanzien van dit onderdeel dan ook niet-ontvankelijk worden verklaard.

Shockschade

Ten aanzien van de gevorderde shockschade overweegt de rechtbank als volgt. Naar vaste rechtspraak kan vergoeding van shockschade plaatsvinden als bij de benadeelde partij een hevige emotionele schok wordt teweeggebracht door het waarnemen van het tenlastegelegde, of door de directe confrontatie met de ernstige gevolgen ervan. Voor vergoeding van shockschade is alleen ruimte als aan strenge voorwaarden is voldaan. Het begrip directe confrontatie moet daarbij beperkt worden uitgelegd.

Benadeelden hebben het lichaam van [slachtoffer] kort na het bewezenverklaarde in het mortuarium gezien. Het staat niet ter discussie dat sprake is van immens leed bij ouders en een zus die hun kind en broer door een misdrijf hebben verloren en dat de aanblik van zijn levenloze en toegetakelde lichaam vreselijk voor hen moet zijn geweest Toch moet de rechtbank concluderen dat deze feiten niet kunnen leiden tot het oordeel dat sprake is van een directe confrontatie met de ernstige gevolgen van het misdrijf en de omstandigheden waaronder het heeft plaatsgevonden, zoals vereist voor toewijzing van een vergoeding van shockschade. Gelet op het voorgaande maken benadeelden geen aanspraak op vergoeding van shockschade.

Kosten van rechtsbijstand komen in aanmerking voor vergoeding op grond van artikel 592a van het Wetboek van Strafvordering. Een redelijke uitleg van artikel 592a Sv brengt mee dat bij de begroting van deze kosten dezelfde maatstaf wordt gehanteerd als in civiele procedures. De rechtbank ziet in deze zaak geen reden om van het gebruikelijke liquidatietarief af te wijken. De kosten worden aan de hand van dit liquidatietarief rechtbanken en hoven, uitgaande van de hoogte van de vordering, bepaald op € 3.222,- (drie punten à € 1.074,-, waarvan één voor het opstellen en het indienen van het voegingsformulier, één voor de behandeling ter zitting en één voor de vervolgbehandeling ter zitting na aanhouding).

De rechtbank zal de hierna te noemen schadevergoedingsmaatregel opleggen, aangezien

verdachte jegens de benadeelde partijen naar [benadeelde partij 1] , [benadeelde partij 2] en [benadeelde partij 3]

burgerlijk recht aansprakelijk is voor de schade die door het bewezen geachte feit is

toegebracht.