Uitspraken

In de tenlastegelegde periode gold voor verdachte, die werkzaam was bij de afdeling CTER van de Amsterdamse politie, een ambtsgeheim en een geheimhoudingsplicht. Hij moest ook weten dat het strafbaar is als hij zijn ambtsgeheim schendt en daarmee in strijd handelt met artikel 7 van de Wet politiegegevens.

Na een besloten politiebijeenkomst op 6 september 2016 heeft Telegraaf-journalist [naam journalist] zeer specifieke vragen gesteld die overeenkwamen met de onderwerpen die tijdens die bijeenkomst zijn besproken. Verdachte erkent bij die bijeenkomst aanwezig te zijn geweest. Ook de inhoud van het artikel dat [naam journalist] op 13 september 2016 in de Telegraaf publiceerde, vertoonde qua onderwerpen grote overeenkomsten met de inhoud van die bespreking. Hierop volgden in de periode van 13 september 2016 tot en met 25 november 2016 nog vijf artikelen van dezelfde journalist met informatie die eveneens uit politiebronnen afkomstig was, te weten: uit de bovengenoemde bijeenkomst, uit intern politieonderzoek aangaande de persoon van verdachte en de daaruit gevolgde besluiten, uit opsporingsonderzoeken genaamd 13Dicentra en 13Mouw en er is geput uit themaregisters van Summit, te weten: 13WVO Contra Terrorisme en CTER Jihadisme. Verdachte erkent zijn eigen bezwaardossier met daarin onder andere vertrouwelijke tapgesprekken uit onderzoek 13Dicentra aan [naam journalist] en [naam 4] te hebben verstrekt.

De 33 deelnemers aan de bovengenoemde bijeenkomst en de politiemedewerkers die toegang hadden tot de bovengenoemde onderzoeken en themaregisters zijn door het onderzoeksteam achterhaald. Uit dit onderzoek volgde dat van de 33 personen alleen verdachte aanwezig is geweest bij die bijeenkomst én toegang had tot alle genoemde systemen, onderzoeken en zijn bezwaardossier. Hiermee geconfronteerd, had verdachte hier geen verklaring voor. Uit de telefoon van verdachte is gebleken dat hij meermalen heeft gebeld met het telefoonnummer van [naam journalist] en [naam journalist] heeft dit contact ook bevestigd. Ook is er appverkeer geweest tussen hen. Uit het app- en telefoonverkeer is gebleken dat verdachte ook inhoudelijk met [naam journalist] over politie-informatie uit onderzoek 13Mouw heeft gecommuniceerd. De (kopieën van) dossiers met de gebruikte geheime politie-informatie zijn ook aangetroffen in de auto van verdachte en in de woningen van hem en zijn toenmalige vriendin, zonder dat verdachte hier toestemming voor had.

Verdachte had ook een persoonlijk motief om te lekken naar de Telegraaf. Hij heeft zich namelijk aan verschillende onderwerpen gestoord en zich hier ook boos over gemaakt. Hij heeft zijn ongenoegen hierover ten overstaan van meerdere leden van de politieke partij waarvan hij op dat moment lijsttrekker was geventileerd en aangegeven dat hij informatie over de politieorganisatie zou gaan lekken aan de Telegraaf om zijn eigen naam te zuiveren na zijn aangekondigde voorwaardelijke ontslag. Het dossier bevat herhaalde en elkaar ondersteunende belastende verklaringen die ook door andere bewijsmiddelen worden bevestigd. Deze verklaringen kunnen worden gebruikt voor het bewijs.

Op basis van de bewijsmiddelen in onderling samenhang beziend, kan feit 1, het schenden van zijn ambtsgeheim en geheimhoudingsplicht, meermalen gepleegd, worden bewezen, aldus de officier van justitie.

Ook feit 2 kan worden bewezen. Dat verdachte vertrouwelijke informatie over de onder feit 2 genoemde personen natrok, blijkt uit WhatsAppberichten tussen hem en zijn (nu) echtgenote [naam echtgenote] van 29 maart 2016 en 30 maart 2016 en de loggings in het politiesysteem BVI-B op 30 maart 2016. De berichten zijn aangetroffen in de telefoons van verdachte en [naam echtgenote] . [naam echtgenote] erkent dat zij verdachte drie namen had doorgegeven om in de politiesyste-men te bevragen. Verdachte erkent dat hij de enige gebruiker is van zijn iPhone. Zijn verklaring op de terechtzitting dat hij tips van [naam echtgenote] soms nakeek en eventuele bevindingen doorgaf aan de politie (en dus niet aan [naam echtgenote] ), is in strijd met de inhoud van de WhatsAppberichten waarin hij niet de politieorganisatie informeerde maar [naam echtgenote] dat er “niets bijzonders” is. [naam echtgenote] had een persoonlijk belang bij het natrekken van deze contacten. Zij wist dat verdachte vanwege zijn beroep die informatie niet mocht leveren en wist dus van zijn ambtsgeheim. Toch heeft zij dit meerdere keren gevraagd en heeft verdachte hier in strijd met zijn ambtsgeheim en geheimhoudingsplicht toch aan voldaan. Gezien deze nauwe en bewuste samenwerking kunnen zij beiden dan ook als medepleger worden aangemerkt voor dit feit en kan voor het overige een integrale bewezenverklaring volgen, aldus de officier van justitie.

Uit het politiedossier blijkt dat de verdenking ziet op vijf artikelen van journalist [naam journalist] in de Telegraaf tussen 13 september 2016 en 25 november 2016. De in de tenlastelegging opgenomen periode is dan ook veel te ruim. Het politieonderzoek gaat uit van de hypothese dat de informatie voor de artikelen in de Telegraaf zijn gelekt door één en dezelfde bron. Omdat verdachte de enige persoon was die toegang had tot zijn bezwaardossier, wordt aangenomen dat hij het lek is van alle informatie, ondanks het feit dat het op dat moment nog onduidelijk was of verdachte wel toegang had tot CTER jihadisme en 13Mouw. [naam journalist] heeft echter tijdens zijn verhoor bij de rechter-commissaris verklaard gebruik te hebben gemaakt van meerdere bronnen. Dit doet afbreuk aan de hypothese van de politie dat verdachte de enige bron was voor het artikel in de Telegraaf. Verdachte was de bron niet. Het is, gelet op de verklaring van [naam journalist] , veel waarschijnlijker dat één van de andere aanwezigen bij de bijeenkomst de informatie heeft doorgespeeld aan [naam 7] , via wie de informatie bij [naam journalist] is terechtgekomen.

Verdachte heeft uitsluitend zijn bezwaardossier geanonimiseerd aan de Telegraaf verstrekt. De informatie uit de geanonimiseerde bijlagen was niet naar bepaalde personen terug te herleiden. Het bezwaardossier bevat dan ook geen geheime informatie. Met het verstrekken daarvan heeft verdachte dan ook niets strafbaars gedaan. Hij had geen opzet om vertrouwelijke informatie met de journalist te delen en hij mocht erop vertrouwen dat hij het bezwaardossier, dat was behandeld bij de bezwaarschriftencommissie, aan de journalist mocht verstrekken. Er kan dus evenmin sprake zijn van voorwaardelijk opzet. Door de politie is de inhoud van het inbeslaggenomen bezwaardossier niet in het dossier gevoegd. Welke informatie het bezwaardossier exact bevat, is daarom niet vast te stellen.

Door vanuit de aanname te rechercheren dat alle informatie aan [naam journalist] is verstrekt door één bron, is het opsporingsonderzoek eenzijdig en daarmee onvolledig geweest. Het hele onderzoek is vanuit een tunnelvisie verricht. Ondanks dat er uitgebreid technisch onderzoek is gedaan, is the smoking gun niet bij verdachte gevonden. Er is geen enkel concreet technisch bewijs gevonden, waaruit ook maar enigszins blijkt dat verdachte geheime informatie heeft gelekt aan derden. Verdachte is enkel als enige verdachte aangemerkt, omdat hij vanuit zijn functie toegang had tot de informatie die is verschenen in de media en omdat hij vanwege zijn politieke carrière en ambities veel contact onderhield met de media. Hypotheses en aannames kunnen echter niet de basis zijn van een strafrechtelijke veroordeling. Daarvoor is wettig en overtuigend bewijs nodig en dat ontbreekt in deze zaak. Verdachte moet daarom worden vrijgesproken, aldus de raadsman.

Uit het dossier blijkt weliswaar dat [naam echtgenote] hem op 29 maart 2016 afbeeldingen heeft gestuurd met de gegevens van de in de tenlastelegging opgenomen personen en dat verdachte de volgende ochtend de gegevens van deze personen heeft gecontroleerd in het politiesysteem, maar daaruit blijkt niet welke informatie er over deze personen in het politiesysteem is opgenomen. [naam echtgenote] kwam wel vaker met tips over personen en verdachte liep die dan na om eventueel de tip uit te zetten bij het juiste politiebureau. Dat was in onderhavig geval volgens verdachte niet heel anders. Niet is gebleken dat verdachte informatie uit de politiesystemen met [naam echtgenote] heeft gedeeld. Voor een bewezenverklaring van het opzettelijk schenden van een ambtsgeheim is vereist dat geheime gegevens worden verstrekt aan een ander die tot kennisneming daarvan onbevoegd is. Het enkel bevragen van de geautomatiseerde systemen is onvoldoende. Bewezen dient te worden dat de informatie ook daadwerkelijk is gedeeld. Het enkel opzoeken van informatie in de politiesystemen, die niet gerelateerd is aan een lopend onderzoek, is niet strafbaar en verdachte dient dan ook te worden vrijgesproken van feit 2, aldus de raadsman.

Er is geen sprake van een bijdrage van voldoende gewicht van [naam echtgenote] om te kunnen spreken van een nauwe en bewuste samenwerking tussen verdachte en [naam echtgenote] . Zij heeft niet om specifieke informatie verzocht. In ieder geval dient verdachte te worden vrijgesproken van het medeplegen van het schenden van het ambtsgeheim, aldus de raadsman.

De rechtbank overweegt het volgende ten aanzien van het verweer van de raadsman, dat sprake is van een onherstelbaar vormverzuim in de zin van artikel 359a Sv dat zou moeten leiden tot primair bewijsuitsluiting en subsidiair strafvermindering.

De wijze waarop de telefoon van verdachte in beslag is genomen, is niet onrechtmatig en levert geen vormverzuim op. De telefoon van verdachte is immers ten behoeve van de waarheidsvinding in beslag genomen en de grondslag van die inbeslagname is daarom rechtmatig. Dat de telefoon door de verbalisant uit handen van verdachte is gerukt, om te proberen te voorkomen dat hij deze zou vergrendelen, maakt de inbeslagneming niet onrechtmatig.

Voor de vernietiging van de telefoon ontbreekt een wettelijke grondslag. Daarmee zijn de belangen geschonden en is in zoverre onrechtmatig gehandeld. Dat levert een vormverzuim op als bedoeld in artikel 359a Sv.

De Hoge Raad heeft in zijn arrest van 19 februari 2013, ECLI:NL:HR:2013:BY5321 bepaald in welke situaties bewijsuitsluiting als rechtsgevolg kan worden verbonden aan een vormverzuim als bedoeld in artikel 359a Sv. Het onderhavige vormverzuim valt niet onder de in dit arrest genoemde situaties. De rechtbank verwerpt het verweer van de raadsman dan ook in zoverre en zal aan het vormverzuim niet het gevolg van bewijsuitsluiting verbinden.

In het arrest van 30 maart 2004, ECLI:NL:HR:2004:AM2533, heeft de Hoge Raad met betrekking tot strafvermindering als aan een vormverzuim te verbinden rechtsgevolg onder meer het volgende overwogen:

“Strafvermindering, in die zin dat de hoogte van de op te leggen straf in verhouding tot de ernst van het verzuim wordt verlaagd, komt (...) slechts in aanmerking, indien aannemelijk is dat (a) de verdachte daadwerkelijk nadeel heeft ondervonden, (b) dit nadeel is veroorzaakt door het verzuim, (c) het nadeel geschikt is voor compensatie door middel van strafvermindering, en (d) strafvermindering ook in het licht van het belang van het geschonden voorschrift en de ernst van het verzuim gerechtvaardigd is.”

Voor toepassing van strafvermindering is vereist dat verdachte door het vormverzuim daadwerkelijk nadeel heeft ondervonden en dat strafvermindering ook in het licht van het belang van het geschonden voorschrift en de ernst van het verzuim gerechtvaardigd is. Het moet dus gaan om een voldoende ernstig vormverzuim dat concreet de belangen van verdachte in de strafzaak heeft aangetast en waarbij niet kan worden volstaan met de enkele constatering van dat vormverzuim. Naar het oordeel van de rechtbank is de vernietiging van de telefoon van verdachte een vormverzuim dat in het licht van voornoemd arrest tot strafvermindering kan leiden. Het verweer van de raadsman in subsidiaire vorm wordt dan ook gehonoreerd.

De rechtbank acht niet bewezen wat aan verdachte onder 1 is ten laste gelegd. Verdachte zal daarvan worden vrijgesproken. De rechtbank overweegt daartoe als volgt.

Vast staat dat journalist [naam journalist] over vertrouwelijke politie-informatie beschikte (en in zijn publicaties heeft verwerkt) waartoe hij niet gerechtigd was. Deze vertrouwelijke informatie was afkomstig van de besloten politiebijeenkomst op 6 september 2016, van de strafrechtelijke onderzoeken 13Dicentra en 13 Mouw, en van het politiesysteem SummIT (meer specifiek de SummIT-omgeving: IK DLR:CTER Jihadisme en 13WVO contra terrorisme). Vast staat ook dat [naam journalist] ook een artikel heeft gepubliceerd met daarin informatie uit het bezwaardossier van verdachte.

Verdachte heeft tijdens zijn verhoor bij de politie bekend zijn eigen bezwaardossier geanonimiseerd te hebben verstrekt aan [naam journalist] . Hij heeft dit op de terechtzitting nogmaals bevestigd en heeft daaraan toegevoegd dat hij dit dossier ook aan [naam 4] heeft verstrekt. Verdachte heeft zich op het standpunt gesteld dat dit dossier geen vertrouwelijke informatie bevatte en dat het hem vrij stond dit dossier aan derden te verstrekken. Of dat standpunt juist is, kan in het midden blijven, omdat de tenlastelegging niet mede omvat het verstrekken of openbaren van dit bezwaardossier. Het verstrekken van het bezwaardossier kan daarom op zichzelf niet tot een bewezenverklaring van feit 1 leiden.

Voor zover het bezwaardossier informatie zou bevatten uit de onderzoeken 13Dicentra en/of 13Mouw (verdachte ontkent dit) kan dit door de wijze van ten laste leggen ook niet tot een bewezenverklaring van feit 1 leiden.

De vraag die de rechtbank op basis van de tenlastelegging immers moet beantwoorden is of verdachte:

(i) vertrouwelijke informatie uit de besloten bijeenkomst van 6 september 2016 inzake separatistisch terrorisme aan daartoe niet gerechtigde personen heeft verstrekt, en

(ii) in (een of meer) politiesystemen (vertrouwelijke) informatie over personen of opsporingsonderzoeken heeft bevraagd of geraadpleegd en vervolgens die (vertrouwelijke) informatie, afkomstig uit de hierboven genoemde strafrechtelijke onderzoeken en politiesysteem SummIT, aan derden heeft verstrekt.

Het gaat hier dus niet om informatie afkomstig uit het bezwaardossier, maar informatie waarop verdachte (actief) de politiesystemen zou hebben bevraagd/geraadpleegd.

Hiervoor is geen direct bewijs voorhanden in het dossier.

De verdenking is op verdachte komen te rusten, omdat bij het onderzoeksteam het vermoeden was ontstaan dat alle informatie die is gebruikt voor de verschillende publicaties van [naam journalist] , is verstrekt door één en dezelfde politiemedewerker die toegang had tot alle genoemde bronnen. Verdachte had als enige van alle 33 personen die bij de bijeenkomst van 6 september 2016 aanwezig waren, óók toegang tot alle voornoemde dossiers en systemen én tot zijn eigen bezwaardossier. Volgens het onderzoeksteam kon het daarom niet anders zijn dan dat verdachte degene is geweest die alle informatie aan [naam journalist] heeft verstrekt. Weliswaar hadden ook andere van de 33 politiemedewerkers toegang tot de dossiers en systemen, maar omdat die niet óók toegang hadden tot het bezwaardossier van verdachte zijn die verder niet als verdachte aangemerkt.

Met de verklaring van [naam journalist] bij de rechter-commissaris is echter gebleken dat de hypothese dat alle informatie waarover hij beschikte uit één bron afkomstig was, niet juist is. [naam journalist] heeft immers verklaard dat hij doorgaans geen artikelen publiceert die zijn gebaseerd op één bron. Ook de onderhavige artikelen zijn volgens hem gebaseerd op meer bronnen. Hij heeft verder verklaard dat het niet per sé zo hoeft te zijn dat het ene artikel is gebaseerd op dezelfde informatie als het andere artikel. Ook heeft hij verklaard dat hij dacht dat hij het bezwaardossier van verdachte geanonimiseerd heeft ontvangen en bovendien dat dit dossier (slechts) één van de componenten was voor de betreffende artikelen. [naam journalist] heeft, met andere woorden, meer bronnen gebruikt om tot zijn publicaties te komen.

De rechtbank acht niet uitgesloten dat [naam journalist] met de term ‘bronnen’ niet alleen personen bedoelt, maar ook (of uitsluitend) dossiers of andersoortige informatie. Toch kan door deze verklaring niet buiten redelijke twijfel worden geoordeeld dat het verdachte moet zijn geweest die de voornoemde vertrouwelijke informatie heeft gelekt, ook niet als alle in het dossier beschikbare informatie in onderlinge samenhang wordt beschouwd. Het is door deze verklaring immers goed mogelijk dat verdachte, zoals hij zelf stelt, alleen zijn bezwaardossier heeft verstrekt en dat één of meer andere politiemedewerkers de andere (vertrouwelijke) informatie aan de journalisten hebben verstrekt.

De conclusie is dus dat niet is bewezen dat verdachte zich schuldig heeft gemaakt aan hetgeen onder 1 ten laste is gelegd.

De rechtbank is van oordeel dat bewezen is dat verdachte zich schuldig heeft gemaakt aan het hem onder 2 tenlastegelegde en overweegt daartoe als volg.

Uit het dossier blijkt dat [naam echtgenote] op 29 maart 2016 afbeeldingen van [naam 1] , [naam 2] en [naam 3] via WhatsApp naar verdachte heeft verzonden met het verzoek deze personen in het politiesysteem na te kijken en dat verdachte dit op 30 maart 2016 ook daadwerkelijk heeft gedaan. Verdachte heeft vervolgens zijn bevindingen, namelijk dat hij had gekeken, maar dat er niets bijzonders was in het politiesysteem over deze personen, aan [naam echtgenote] kenbaar gemaakt. Daarmee heeft hij deze informatie gedeeld met [naam echtgenote] , die onbevoegd was daarvan kennis te nemen. Dit is in strijd met het ambtsgeheim en de geheimhoudingsplicht die verdachte als politiefunctionaris had. Hieraan doet niet af dat verdachte heeft gemeld dat “niets bijzonders” over deze personen in het politiesysteem is opgenomen. Ook het gegeven dat iemand niet of niet met bijzonderheden in de politiesystemen is vermeld moet worden aangemerkt als vertrouwelijke informatie die verdachte niet mocht delen met derden.

De verklaring van verdachte, dat hij tips van [naam echtgenote] nakeek om die eventueel door te spelen naar het juiste politiebureau, vindt de rechtbank niet aannemelijk, gelet ook op zijn reactie via WhatsApp op de vraag van haar of hij de personen al had nagekeken.

De rechtbank is, anders dan de raadsman, van oordeel dat verdachte dit feit heeft medegepleegd met [naam echtgenote] . De rechtbank stelt voorop dat de betrokkenheid aan een strafbaar feit als medeplegen kan worden bewezenverklaard indien is komen vast te staan dat bij het begaan daarvan sprake is geweest van een voldoende nauwe en bewuste samenwerking.

Uit het dossier en het onderzoek ter terechtzitting leidt de rechtbank met betrekking tot de betrokkenheid van [naam echtgenote] bij het tenlastegelegde af dat [naam echtgenote] het handelen van verdachte heeft geïnitieerd en dat verdachte zonder haar bijdrage dit strafbare feit niet had gepleegd.

Op grond daarvan oordeelt de rechtbank dat sprake is geweest van een voldoende nauwe en bewuste samenwerking tussen verdachte en [naam echtgenote] die in de kern bestaat uit een gezamenlijke uitvoering. Daarmee acht de rechtbank het tenlastegelegde medeplegen ook bewezen.