Uitspraken

Inleiding

Het opsporingsonderzoek met de naam Holmen is op 10 januari 2020 aangevangen naar aanleiding van informatie van het Team Criminele Inlichtingen (hierna: TCI). Uit deze informatie kwam het vermoeden naar voren dat het pand aan de [adres] gebruikt zou worden om grote geldbedragen wit te wassen, onder meer door middel van cryptovaluta. Daarbij werd onder anderen de naam van medeverdachte [medeverdachte 1] (hierna: [medeverdachte 1] ) genoemd. Het genoemde pand aan de [adres] bleek zijn eigendom te zijn. Van 13 februari 2020 tot 6 maart 2020 heeft bij dat pand een camera-observatie plaatsgevonden waardoor het vermoeden van witwashandelingen op deze locatie werd versterkt. Op de camerabeelden werd gezien dat regelmatig tassen met vermoedelijk contante gelden in en uit het pand werden gebracht.2

Vanaf maart 2020 is de cameraobservatie op de [adres] stopgezet vanwege het opstarten van zijtakonderzoek Sestus. Dit onderzoek is opgestart op basis van TCI-informatie over twee andere verdachten die zich bezig zouden houden met de handel in verdovende middelen en het witwassen van crimineel geld. Op 23 september 2020 werden in dit onderzoek verschillende aanhoudingen verricht, nadat een van de verdachten twee zwarte sporttassen en vier bigshopper-tassen aan een andere verdachte leverde. In deze tassen bleek een bedrag van meer dan drie miljoen euro te zitten.3 Uit peilbakengegevens en OVC-gesprekken, kwam het vermoeden naar voren dat dit geldbedrag afkomstig was van [medeverdachte 1] en was geleverd vanuit de [adres] .4

Op 25 september 2020 is de cameraobservatie op de [adres] hervat. De vermoedelijke geldleveringen vonden nog steeds plaats en daarbij kwamen ook verschillende familieleden van [medeverdachte 1] in beeld. Uiteindelijk heeft dit geleid tot een verdenking van witwassen ten aanzien van onder meer [medeverdachte 2] , [naam 1] , [medeverdachte 3] , [medeverdachte 4] , [medeverdachte 5] , allen met de achternaam [familienaam] . Ter zitting is overeengekomen dat de verdachten bij hun voornaam zouden worden genoemd en voor de leesbaarheid zal dit ook in het vonnis gebeuren. [medeverdachte 1] , [medeverdachte 2] en [naam 1] zouden hoofdzakelijk betrokken zijn bij het witwassen van geld vanaf de [adres] , en [medeverdachte 3] , [medeverdachte 4] en [medeverdachte 5] zouden betrokken zijn bij geldleveringen aan en van derden.

Naast onderzoek Sestus hebben ook diverse andere zijtakonderzoeken bijgedragen aan de verdenkingen.

Het onderzoek Adonora ziet op meerdere, uit bakengegevens en observaties blijkende, ontmoetingen tussen [medeverdachte 4] en [naam 2] , waarbij tassen werden overgedragen. In sommige gevallen bracht [medeverdachte 4] de tassen vervolgens naar de [adres] . [naam 2] kon worden gekoppeld aan [naam 3] en een pand in [plaats] , waar later bij een doorzoeking grote hoeveelheden contante gelden, verdovende middelen en vuurwapens werden aangetroffen. Op 24 juni 2021 werd tot aanhouding van verdachten [naam 3] en [naam 2] overgegaan, toen het vermoeden bestond dat zij een geldlevering zouden doen aan [medeverdachte 4] . In hun auto werd toen een groot geldbedrag in een bigshopper-tas aangetroffen. In de telefoons van [naam 3] en [naam 2] werd vermoedelijke communicatie met [medeverdachte 1] aangetroffen. Ook was er communicatie die leek te gaan over geldleveringen in relatie tot [medeverdachte 2] en [medeverdachte 5] .5

Het onderzoek Kaliman richtte zich op [naam 4] . Uit bakengegevens in combinatie met observaties rees het vermoeden dat [medeverdachte 3] tassen met contant geld leverde aan [naam 4] .

Gedurende het onderzoek Holmen werd gezien dat [naam 4] ook de locatie aan de [adres] bezocht. Op 4 mei 2021 werd [naam 4] aangehouden, waarna in de woning van zijn moeder een tas met contanten werd aangetroffen. Het vermoeden bestond dat de tas kort daarvoor door [medeverdachte 3] werd afgegeven.6

Het onderzoek Novelo had betrekking op [naam 5] . Op camerabeelden van de [adres] was te zien dat [naam 5] meerdere keren met een rugzak het pand aan de [adres] binnenging en met een meer gevulde rugzak het pand verliet. Op 16 november 2021 werd op de camerabeelden gezien dat [naam 5] vanaf de [adres] naar [locatie] in Rotterdam reed, waar hij met de meer gevulde rugzak het pand binnenging. Kort daarop werd door de politie het pand van [locatie] betreden. Tijdens de daaropvolgende doorzoeking werd een bedrag van € 85.710,- in contanten aangetroffen, waarvan € 46.280,- in de rugzak die [naam 5] daarvoor bij zich droeg. Het vermoeden bestond dat deze contanten afkomstig waren van de [adres] .7

Diverse verdachten, onder wie ook [verdachte]8, zijn door de politie gekoppeld aan EncroChat- en/of Sky-accounts. Uit de sleutelde chatberichten leidt de politie af dat ook [bedrijf 1] werd gebruikt om grote contante geldbedragen af te geven of te ontvangen. Uit ontsleutelde EncroChat-berichten kan worden ogemaakt dat de gebruiker van het account [account 1] , toegeschreven aan [medeverdachte 2] , op die locatie bedragen in ontvangst neemt van de gebruiker van het account [account 2] . [account 2] spreekt in zijn berichten over ‘cookers uit Mexico’ en ‘working in the labs’ en is nadien geïdentificeerd en veroordeeld voor zijn betrokkenheid bij synthetische drugslabs.9 Uit EncroChat- en Sky-berichten kwamen ook de locaties [adres] ( [bedrijf 2] , een onderneming van [medeverdachte 3] ) en [adres] ( [bedrijf 3] , gerund door [verdachte] en in eigendom van [medeverdachte 6] ) als locaties van vermoedelijke witwashandelingen en ondergronds bankieren naar voren.10

Zaaksdossiers uit voornoemde onderzoeken zijn gevoegd in het dossier van Holmen. Naar aanleiding van deze onderzoeken heeft de politie op de actiedag van 12 april 2022 verdachte en de medeverdachten aangehouden. Hierbij zijn diverse panden en woningen van de verdachten doorzocht, waarbij onder meer grote hoeveelheden contant geld, deels verborgen in poefen, en geldtelmachines zijn aangetroffen.

Bewezenverklaring feit 1

De rechtbank is van oordeel dat verdachte het onder feit 1 tenlastegelegde witwassen in vereniging heeft begaan in de periode van 1 juli 2018 tot en met 12 april 2022 en dat hij hier een gewoonte van heeft gemaakt.

Verdachte heeft een winkel aan het [adres] . Verdachte heeft ter terechtzitting erkend dat de transacties die worden genoemd op de tenlastelegging hebben plaatsgevonden en dat hij daarvoor geen vergunning had. Verdachte verklaarde dat hij de opdrachten van een familielid kreeg, en het geld ontving en gelijk doorgaf. Hij kreeg hier commissie voor. Verdachte heeft erkend dat hij samen met [medeverdachte 1] en [medeverdachte 3] in een chatgroep zat waarin hij meerdere schuilnamen gebruikte, waaronder de naam [naam 6] . In de chat bevestigde verdachte de uitgevoerde transacties. Ook werd er een kasboek bijgehouden.11 Uit het procesdossier volgt dat er een afwijkende schrijfwijze wordt gehanteerd voor de bedragen. De punt bij de bedragen wordt veelvuldig één of meer plaatsen naar rechts gezet. Ook komt het voor dat de punt wordt vervangen door een komma.12 Uit PGP-chats komt naar voren dat klanten door familieleden werden verwezen naar het [adres] voor het doen van geldtransacties.13 Verdachte is geïdentificeerd als gebruiker van het EncroChat-account ‘ [account 3] ’ en hij gebruikte de bijnamen: [bijnaam] , [bijnaam] , [bijnaam] , [bijnaam] , [bijnaam] , [bijnaam] en [bijnaam] .14 Uit de bewijsmiddelen komen onder meer transacties van € 100.000,- op 17 december 202015, € 26.950,- op 23 december 202016, € 98.113 op 9 februari 202117, € 12.515,- op 30 januari 202118, € 250.000,- op 14 februari 202219, € 12.200,- op 18 februari 202220, € 70.000,- op 9 maart 202221, € 100.135,- op 6 april 202222, € 50.000,- op 9 april 202223 en nog 86 andere transacties naar voren.24 In totaal gaat het om 96 geldtransacties, met een totaalbedrag van € 6.860.942. Verdachte heeft deze bedragen verworven, voorhanden gehad en vervolgens overgedragen.

Bewijsoverweging feit 1

De rechtbank kan ten aanzien van de transacties niet vaststellen dat het overgedragen geld afkomstig is uit een specifiek bronmisdrijf. Ook als niet duidelijk is uit welk specifiek bronmisdrijf een voorwerp afkomstig is, kan witwassen worden bewezen. Het gaat dan om gevallen waarbij het op grond van de feiten en omstandigheden niet anders kan zijn dan dat het voorwerp uit misdrijf afkomstig is. Indien de feiten en omstandigheden zodanig zijn dat zonder meer sprake is van een vermoeden van witwassen, mag van de verdachte worden verlangd dat hij een verklaring geeft over de legale herkomst van het voorwerp. Zo’n verklaring moet concreet en verifieerbaar zijn, en niet op voorhand hoogst onwaarschijnlijk. De rechtbank vindt dat sprake is van een witwasvermoeden, gelet op de hoge geldbedragen en de wijze waarop de transacties tot stand zijn gekomen, onder meer de versleutelde communicatie, het gebruik van bijnamen, de versluierde administratie en de wijze van noteren van de geldbedragen. Meer concrete aanwijzingen ziet de rechtbank in de connecties met klanten die direct in verband kunnen worden gebracht met geld genererende strafbare feiten, zoals [naam 3] , [naam 2] en [account 2] . Ten aanzien van deze klanten is weliswaar geen directe link met verdachte vastgesteld, maar wel dat zij zaken deden met het criminele samenwerkingsverband waarvan ook verdachte deel uit maakte (zoals hierna beschreven onder feit 4). Nu de onderhavige geldtransacties onderdeel uitmaakten van de activiteiten van het criminele samenwerkingsverband, acht de rechtbank ook dit redengevend voor het witwasvermoeden ten aanzien van verdachte. Verdachte heeft geen verklaring over de herkomst van het geld gegeven om dit vermoeden te ontzenuwen. De rechtbank is daarom van oordeel dat het niet anders kan dan dat deze bedragen afkomstig zijn uit enig misdrijf.

Verdachte heeft verklaard dat hij niet wist van deze criminele herkomst, omdat hij dacht dat [medeverdachte 1] een legaal bedrijf runde. De rechtbank vindt deze verklaring ongeloofwaardig. Verdachte kan immers niet aangeven wat de zakelijke reden was dat hij als tussenpersoon voor het doen en ontvangen van de betalingen moest fungeren, terwijl hij daarvoor wel een commissie ontving. Verdachte verklaart hierover ook nooit vragen te hebben gesteld. De wijze van communiceren, administreren en opslag duidt er bovendien op dat verdachte en de medeverdachten actief iets wilden verhullen. Verdachte heeft in het verleden ten slotte een transactie aanvaard wegens soortgelijke feiten en had dus kennis van zaken op dit gebied. Voor zover verdachte al niet ten volle wist dat het geld uit misdrijf afkomstig was, heeft hij gelet op het bovenstaande in ieder geval de aanmerkelijke kans hierop bewust aanvaard.

Daarnaast is de rechtbank van oordeel dat verdachte van het witwassen een gewoonte heeft gemaakt. Of een meervoud aan gedragingen kan worden gekwalificeerd een gewoonte, hangt af van de concrete omstandigheden van het geval. Daarbij kan onder meer betekenis toekomen aan de aard van de gedragingen en de omstandigheden waaronder deze zijn verricht, alsmede aan het aantal gedragingen en het tijdsbestek waarbinnen deze zich hebben afgespeeld. Daarbij geldt niet de eis dat wordt vastgesteld dat die gedragingen zich met een bepaalde minimumfrequentie hebben voorgedaan.25Nu verdachte gedurende jaren betrokken was bij een groot aantal transacties, waarbij steeds in zijn winkel werd afgesproken, is de rechtbank is van oordeel dat verdachte van het witwassen een gewoonte heeft gemaakt.

Geldbedrag van € 72.730,-

Op 12 april 2022 is er op het adres van de winkel van verdachte, [adres] , een geldbedrag van € 72.730,- aangetroffen, in coupures van 50 euro en gebundeld per 100 biljetten. Dit geldbedrag zat in een verborgen ruimte in een poef. De poef was te openen met een zogenaamde tag.26

Bewijsoverweging feit 2

Gelet op het grote bedrag dat is aangetroffen, in een poef die is te openen met een tag en de coupures van het geldbedrag, in samenhang met de overige ten aanzien van verdachte bewezenverklaarde feiten (witwassen en deelname aan een criminele organisatie) is de rechtbank van oordeel dat er een gerechtvaardigd vermoeden van witwassen bestaat. Indien de feiten en omstandigheden zodanig zijn dat zonder meer sprake is van een vermoeden van witwassen, mag van de verdachte worden verlangd dat hij een verklaring geeft over de legale herkomst van het voorwerp. Zo’n verklaring moet concreet en verifieerbaar zijn, en niet op voorhand hoogst onwaarschijnlijk. Vervolgens ligt het op de weg van het Openbaar Ministerie om nader onderzoek te doen naar die verklaring. Als uit dit onderzoek blijkt dat met voldoende mate van zekerheid kan worden uitgesloten dat het voorwerp een legale herkomst heeft en dat dus een criminele herkomst de enige aanvaardbare verklaring is, kan het witwassen van dat voorwerp worden bewezen. Verdachte heeft verklaard dat een bedrag van € 60.000,- afkomstig is van zijn partner [naam 7] , die dit bij hem in bewaring heeft gegeven. De overige € 12.000,- zou winkelgeld zijn.

In reactie op de verklaring dat het geld van zijn partner afkomstig zou zijn, heeft het Openbaar Ministerie onderzoek gedaan naar haar financiële situatie. Uit dit onderzoek volgt dat haar inkomens- en vermogenspositie de aanwezigheid van zo’n groot geldbedrag niet verklaart.27 Verdachte heeft ook niet kunnen uitleggen waarom dit grote geldbedrag, met alle risico’s van dien, naar hem moest worden vervoerd en bij hem moest worden bewaard.

Met betrekking tot het deel van het geld dat volgens verdachte winkelgeld zou zijn, ontbreekt elke concrete onderbouwing. De coupures van 50 euro en wijze van bundeling, alsmede het bewaren daarvan in de poef, vermengd met het andere geld, vormen bovendien een sterke contra-indicatie dat het om winkelgeld zou gaan.

De rechtbank komt dan ook tot het oordeel dat uit het onderzoek blijkt dat met voldoende mate van zekerheid kan worden uitgesloten dat het geldbedrag van € 72.730,- een legale herkomst heeft en dat dus een criminele herkomst de enige aanvaardbare verklaring is. De rechtbank is dan ook van oordeel dat verdachte dit bedrag heeft witgewassen.

Vrijspraak € 7.270,-

De rechtbank spreekt verdachte vrij van het witwassen een bedrag van € 7.270,-. Dit geldbedrag is aangetroffen in zijn colbert en verdachte heeft verklaard dat dit geld uit zijn zaak komt. Dit geld was volgens verdachte van een paar dagen en nog niet gestort bij de bank. Verdachte had vaker grote contante geldbedragen op zak, hetgeen naar zijn zeggen gebruikelijk is in de Surinaamse cultuur. De rechtbank is van oordeel dat, gelet op het overige bewezenverklaarde, ten aanzien van dit bedrag een redelijk vermoeden van witwassen gerechtvaardigd is, maar dat verdachtes verklaring voldoet aan de hieraan te stellen eisen. Hierbij is van belang dat het niet gaat om een dusdanig bedrag dat het niet uit een legale bron – de winkel van verdachte – zou kunnen komen en ook de wijze van aantreffen sluit een dergelijke herkomst niet uit. Het Openbaar Ministerie heeft echter geen nader onderzoek verricht naar deze verklaring, zodat niet met voldoende mate van zekerheid kan worden uitgesloten dat het geldbedrag van € 7.270,- een legale herkomst heeft. De rechtbank is dan ook van oordeel dat niet kan worden vastgesteld dat dit bedrag uit misdrijf afkomstig is en zal verdachte ten aanzien van het witwassen van dit bedrag vrijspreken.

Bewezenverklaring feit 4

De rechtbank vindt – gelet op de bewijsmiddelen genoemd onder feit 1 – eveneens het onder feit 4 tenlastegelegde ondergronds bankieren bewezen. Verdachte beschikte niet over een vergunning van de Nederlandsche Bank maar verrichte wel – tezamen en in vereniging met anderen – activiteiten die kunnen worden gekwalificeerd als betaaldienstverlening. De rechtbank leidt uit de bewijsmiddelen af dat de tenlastegelegde transacties plaatsvonden buiten het formele geldcircuit. Verdachte heeft hierbij de rol gehad van bankier vanuit zijn [bedrijf 3] . De rechtbank gaat hierbij uit van 96 geldtransacties ter waarde van

€ 6.860.942,- in de periode van 1 juli 2018 tot en met 12 april 2022.

Bewezenverklaring feit 3

De rechtbank vindt op grond van de hierna te noemen bewijsmiddelen, in onderlinge samenhang bezien met de bewijsmiddelen die zijn aangehaald bij feit 1, bewezen dat verdachte heeft deelgenomen aan een crimineel samenwerkingsverband (hierna: CSV), met de medeverdachten [medeverdachte 1] , [medeverdachte 6] , [medeverdachte 3] , [medeverdachte 5] , [medeverdachte 2] , [medeverdachte 4] en [naam 1] , dat tot doel had het plegen van misdrijven, namelijk gewoontewitwassen en bankieren zonder vergunning. Met de door de criminele organisatie verrichte transacties, vastgesteld op basis van informatie uit de onderzoeken Sestus, Adonora en Kaliman, Sky- en EncroChat-communicatie en aangetroffen administratie, was, zoals hieronder nader uiteengezet, een totaalbedrag van € 95.989.960,- gemoeid.28

Locaties

Bij cameraobservaties van de [adres] werd gezien dat veelvuldig tassen het pand in en uit werden gebracht. In de onderzoeken Sestus, Adonora en Novelo is vastgesteld dat er geld in de tassen zat.29 Het pand aan de [adres] werd gebruikt als hoofdlocatie van het CSV. Ook andere adressen gerelateerd aan leden van de familie [familienaam] komen uit het onderzoek naar voren als relevante locaties. Uit versleutelde Sky-gesprekken tussen [medeverdachte 1] en [medeverdachte 3] komt naar voren dat op de locatie van [bedrijf 2] , een onderneming van [medeverdachte 3] , diverse geldtransacties hebben plaatsgevonden.30 [medeverdachte 3] was tevens reseller van de PGP-telefoons die gebruikt zijn in de CSV.31 Ook [bedrijf 1] , de onderneming van [medeverdachte 6] , en [bedrijf 3] , de onderneming van [verdachte] , komen in diverse chatgesprekken als locatie voor het uitvoeren van geldtransacties naar voren.32

Administratie

In het pand aan de [adres] is administratie aangetroffen waarin transacties zijn opgenomen die zijn te relateren aan transacties waarover wordt gesproken in de aangetroffen chatberichten.33 Ook bij [bedrijf 1] is administratie aangetroffen die (deels) overeenkomt met de administratie op de [adres] .34

Transacties CSV

Op basis van de transacties die kunnen worden afgeleid uit de EncroChat- en SKY-berichten, is een berekening gemaakt van de totaal door het CSV verrichte transacties.35 Daarbij is rekening gehouden met de omstandigheid dat bij één transactie meerdere verdachten betrokken kunnen zijn. Ten aanzien van [medeverdachte 1] volgt uit het dossier een totaalsom aan bevestigde transacties van € 65.067.528,-.36 Ten aanzien van [naam 1] gaat het om een totaalsom aan bevestigde transacties van € 13.884.660,-.37 Ten aanzien van [medeverdachte 3] gaat het om een totaalsom aan bevestigde transacties van € 20.390.307,-.38 Ten aanzien van [medeverdachte 2] gaat het om een totaalsom aan bevestigde transacties van € 14.363.357,03.39 Ten aanzien van [verdachte] gaat het om een totaalsom aan bevestigde transacties van

€ 6.861.140,-.40 Ten aanzien van [medeverdachte 6] gaat het om een totaalsom aan bevestigde transacties van € 318.925,-.41 Ten aanzien van [medeverdachte 4] gaat het om een totaalsom aan bevestigde transacties van € 4.203.322,-.42 Ten aanzien van [medeverdachte 5] gaat het om een totaalsom aan bevestigde transacties van € 2.912.570,-.43

Rollen

De rechtbank stelt op basis van de bewijsmiddelen vast dat verdachten de volgende rol in de organisatie hebben gehad. [medeverdachte 1] had een coördinerende en leidende rol, voornamelijk vanaf de locatie [adres] . Hij hield het kasboek bij en gaf instructies aan de medeverdachten.44 [medeverdachte 2] werkte vooral vanaf de [adres] en was betrokken bij transacties als bankier en geldkoerier.45 [naam 1] was betrokken bij de transacties vanaf de [adres] .46 [medeverdachte 3] was werkzaam vanuit [bedrijf 2] en was geldkoerier, bankier en reseller van PGP-telefoons voor de organisatie. Hij voerde in opdracht van [medeverdachte 1] deze transacties uit en deed leveringen vanaf de openbare weg en bij [bedrijf 2] .47 [medeverdachte 5] werkte als geldkoerier en was vaak te vinden op de [adres] .48 [verdachte] werkte als bankier vanuit de [bedrijf 3] en was vanuit hier verantwoordelijk voor de transacties. Klanten werden door [medeverdachte 1] naar de winkel gestuurd voor de transacties.49 [medeverdachte 6] werkte als bankier vanaf de locatie [bedrijf 1] en was vanuit hier verantwoordelijk voor de transacties.50 [medeverdachte 4] werkte als geldkoerier, en leverde en ontving geld op openbare plaatsen.51

Beoordelingskader deelname criminele organisatie

Voor een veroordeling voor deelneming aan een criminele organisatie moet sprake zijn (geweest) van een organisatie met als doel het plegen van misdrijven. Het moet gaan om een samenwerkingsverband met een zekere duurzaamheid en structuur, tussen twee of meer personen. Voor de deelneming aan de organisatie is van belang dat verdachte bij de organisatie hoort en een bijdrage levert aan het verwezenlijken van het doel van de organisatie. Verdachte moet in zijn algemeenheid weten dat het doel van de organisatie het plegen van misdrijven is en moet opzet hebben op het deelnemen aan die organisatie. Als uit de bewijsmiddelen volgt dat verdachte heeft bijgedragen aan de verwezenlijking van het doel van de organisatie of een aan die organisatie ondersteunende handeling heeft verricht, dan volgt daaruit de wetenschap van dat doel.

Toepassing van dit beoordelingskader op deze zaak

De rechtbank is van oordeel dat er sprake is geweest van een duurzaam en gestructureerd samenwerkingsverband waarbij de deelnemers het doel hadden om een gewoonte te maken van witwassen en ondergronds te bankieren. Binnen het samenwerkingsverband speelden de verschillende verdachten ieder een eigen rol. Verdachte was degene die fungeerde als bankier van geldbedragen. Gelet op zijn bijdrage en hetgeen de rechtbank ten aanzien van de overige feiten heeft overwogen, waaronder dat de transacties buiten het zicht van de autoriteiten werden gehouden, er sprake was van een versluierde administratie en er tokens en schuilnamen werden gebruikt, stelt de rechtbank vast dat verdachte wist wat het oogmerk van de organisatie was. Door de organisatie zijn gedurende lange periode misdrijven gepleegd en verdachte heeft daarbij een substantiële rol vervuld.