Uitspraken

De rechtbank is van oordeel dat op grond van de in bijlage II vervatte bewijsmiddelen wettig en overtuigend kan worden bewezen dat verdachte zich heeft schuldig gemaakt aan de openlijke geweldpleging. Daartoe overweegt de rechtbank als volgt.

De rellen op Plein ’40-’45 op 11 november 2024

Vast staat dat er van tevoren op social media actief is opgeroepen tot deelname aan een geplande ordeverstoring op 11 november 2024 op Plein ’40-’45. Uit de bewijsmiddelen blijkt dat na het binnenkomen van signalen van mogelijke ongeregeldheden die op Plein ’40’45 zouden gaan plaatsvinden de wijkagenten van het werkgebied waar het plein onder valt zijn opgeroepen om in dienst te komen. Omstreeks 16:00 uur bevonden de wijkagenten zich met een aantal buurtvaders en straatcoaches op het plein en spraken diverse aanwezige jongeren aan op onder andere het dragen van gezichtsbedekkende kleding. Rond 18:30 uur verzamelden zich meerdere groepjes jongeren op en rond het plein, onder meer bij de daar gevestigde ‘Halal Fried Chicken’ (hierna: HFC). Vrij snel hierna veranderde de situatie en werden er vuurpijlen in de richting van de aanwezige wijkagenten geschoten. Grote groepen voornamelijk jongeren hielden zich op en rond het plein op. Zij renden over het plein van de ene naar de andere kant en veelvuldig kwam zwaar vuurwerk tot ontploffing. De straatcoaches voelden zich niet meer veilig en hebben het plein verlaten: jongeren op het plein hadden hen gezegd dat het voor hun veiligheid beter zou zijn als ze weg zouden gaan, want er zouden rellen komen. De nog aanwezige wijkagenten zagen het aantal jongeren op en rond het plein snel oplopen en de leiding beval de wijkagenten het plein te verlaten.

Vervolgens, tussen circa 19:43 uur en 20:00 uur, vinden de ten laste geweldsincidenten plaats. De sfeer van de rellen en de zichtbaarheid van het groepsgedrag voor de op en rond het plein aanwezige jongeren kan onder meer worden afgeleid uit het volgende.

Op beelden is te zien dat rond 19:45 uur verschillende in het zwart geklede jongens lange houten balken op de openbare weg gooien en leggen en vervolgens direct terug het plein oprennen. De balken zijn eerder die dag gebruikt voor de stellage van marktkramen op het plein. Een geparkeerde bestelbus wordt benaderd door een in het zwart geklede jongen die als een speer een lange paal voor zich houdt en de jongen, met op de achtergrond rennende in het zwart geklede jongens, slaat vervolgens met de paal op de voorruit en de spiegels van de bestelbus. De paal wordt vervolgens op straat gegooid. Rond 19:55 uur vindt op Plein ’40-’45 ter hoogte van de HFC de geweldpleging tegen een man plaats door, in het zwart geklede, jongens. De groep jongeren rent hierna weg, het plein op.

Het doorgaand verkeer op de Slotermeerlaan werd door de op het wegdek geworpen balken gestremd. Een bus van het openbaar vervoer lijn 369 (R-net), die vanwege de balken op de weg tot stilstand is gekomen op de rijbaan van de Slotermeerlaan, wordt rond 19:57 uur door in het zwart geklede jongens vanaf Plein ’40-’45 met (straat)stenen bekogeld en een balk (van circa 4 meter lengte) wordt met kracht in de richting van de bus gegooid. Ondertussen kan ook tram 7 zijn weg door de blokkade niet vervolgen en wordt vervolgens eveneens vanaf Plein ’40-’45 met stenen, balken en vuurwerk bekogeld. Uiteindelijk weet de bestuurder de bus met passagiers over de balken heen weg te rijden.

Uit de door de politie verkregen en ter terechtzitting getoonde beelden van de geweldplegingen heeft de politie kunnen opmaken dat de groep jongeren steeds groter en dan weer kleiner wordt, dezelfde jongeren komen steeds terug in beeld. De rechtbank maakt uit het dossier en de beelden op dat het in vereniging gepleegd geweld van sommigen uit de groep voor de anderen in de groep kenbaar en/of zichtbaar was (‘het leek wel oorlog’, aldus een getuige) en dat de groep jongeren, vrijwel allemaal in donkere jassen of hoodies gekleed en veelal met een capuchon, muts of helm op, in een kennelijke sfeer van ontremming en soms zichtbaar lachend en opgewonden, met elkaar bleven oplopen, wegrennen en weer bij elkaar komen, ondanks de eerder gepleegde en op dat moment gepleegde gewelddadigheden. Zo nu en dan blijft er een enkeling achter terwijl de groep voortbeweegt. Te zien is ook dat verschillende jongeren met hun telefoon schijnbaar opnamen maken van de geweldplegingen.

Openlijke geweldpleging
Van openlijke geweldpleging is sprake bij geweld, gepleegd in vereniging in de openbare ruimte, welk geweld voor publiek zichtbaar was of had kunnen zijn. Geweld wordt in vereniging gepleegd als de dader nauw en bewust heeft samengewerkt met één of meer anderen en daarbij zelf een ‘significante of wezenlijke bijdrage’ aan de openlijke geweldpleging heeft geleverd. Deze bijdrage kan onder andere bestaan uit het verrichten van één of meer gewelddadige handelingen. De enkele omstandigheid dat de verdachte aanwezig is in een groep die openlijk geweld pleegt is niet zonder meer voldoende om hem te kunnen aanmerken als iemand die in vereniging geweld pleegt.

Er kan sprake zijn van evident nauw en bewust samenwerken, maar ook van een meer diffuus samenstel van uiteenlopende tegen personen of goederen gerichte geweldshandelingen dat plaatsvindt binnen een ongestructureerd, mogelijk spontaan, samenwerkingsverband met een eigen – soms moeilijk doorzichtige – dynamiek. De voor medeplegen vereiste nauwe en bewuste samenwerking kan bij openlijke geweldpleging verschillende verschijningsvormen hebben. Een bijdrage van voldoende gewicht kan onder omstandigheden ook geheel of ten dele bestaan uit het verrichten van op zichzelf nietgewelddadige handelingen. (Zie ECLI:NL:HR:2016:1320)

Op basis van de bewijsmiddelen stelt de rechtbank vast dat het gepleegde geweld tegen personen en goederen op en rondom Plein ’40-’45 en de Slotermeerlaan op 11 november 2024 één geheel van geweldshandelingen is geweest, in vereniging gepleegd door een groep van in de kern steeds dezelfde jongeren. Daarmee is sprake van openlijke geweldpleging. Deze openlijke geweldpleging bestaat uit acht gewelddadige incidenten die elkaar in een tijdsbestek van minder dan 20 minuten hebben opgevolgd, te weten brandstichting bij het restaurant [restaurant] (omstreeks 19:43 uur), vernieling van een bestelwagen (omstreeks19.49 uur), mishandeling van een man (omstreeks 19:55 uur), vernieling van een R-net bus (omstreeks 19:57 uur), vernieling van een tram (omstreeks 19:58 uur) en mishandeling van een motoragent (omstreeks 20:00 uur).

Bijdrage verdachte

De vraag die de rechtbank vervolgens dient te beantwoorden is of verdachte hieraan een voldoende significante of wezenlijke bijdrage heeft geleverd. Uit de bewijsmiddelen volgt dat verdachte vanaf 19.00 uur aanwezig was op Plein ’40-’45 en daar geweldshandelingen heeft gepleegd. Zo heeft hij meerdere keren met een houten balk tegen een bestelbus geslagen, heeft hij aangever ‘ [aangever] ’ aangevallen door hem proberen te slaan en hem vervolgens een schop te geven, heeft hij een houten balk en stenen richting een R-net bus gegooid en heeft hij een houten balk naar een tram gegooid. Ook heeft verdachte een filmpje gemaakt van geweld tegen de R-net bus door anderen. Hierna heeft verdachte geen geweldshandelingen meer gepleegd, maar is hij wel bij de groep gebleven om te kijken wat er (nog meer) ging gebeuren. De rechtbank is van oordeel dat de door verdachte geleverde bijdrage aan het in groepsverband gepleegde geweld van voldoende gewicht is. Uit voornoemde (gewelds)handelingen volgt dat verdachte opzet heeft gehad op de openlijke geweldpleging zoals deze is ten laste gelegd.

Gelet op het voorgaande is de rechtbank van oordeel dat verdachte zich op 11 november 2024 schuldig heeft gemaakt aan een openlijke geweldpleging tegen personen en goederen op Plein ’40-’45 en de Slotermeerlaan in Amsterdam.

Dat verdachte niet alle ten laste gelegde geweldshandelingen heeft gepleegd, maakt dit oordeel niet anders gelet op het hiervoor beschreven beoordelingskader. Voor een bewezenverklaring van openlijke geweldpleging is niet vereist dat iedere dader afzonderlijk in dezelfde mate heeft bijgedragen aan het gebruik van geweld.

De rechtbank is van oordeel dat wettig en overtuigend kan worden bewezen dat verdachte zich schuldig heeft gemaakt aan het vervoeren en aanwezig hebben van 6,37 gram heroïne, 6,59 gram cocaïne en 74 gram hasjiesj, zoals omschreven in rubriek 4. Omdat verdachte dit feit heeft bekend en de raadsman geen vrijspraak heeft bepleit, kan op grond van artikel 359 derde lid van het Wetboek van Strafvordering met de hierna genoemde opgave van bewijsmiddelen worden volstaan:

De raadsman heeft aangevoerd dat het anoniem indienen van een vordering benadeelde partij moet leiden tot niet-ontvankelijkheid van die benadeelde partij. Het toestaan van de anonieme vordering zou ervoor zorgen dat de belangen van de verdediging worden geschaad, omdat het onmogelijk wordt gemaakt om de (onderbouwing van de) vordering te controleren. Daarnaast dient de vordering van de benadeelde partij niet-ontvankelijk te worden verklaard vanwege het ontbreken van een machtiging ten aanzien van de medewerker van slachtofferhulp.

Anonimiteit

De rechtbank ziet zich allereerst voor de vraag gesteld of het mogelijk is om anoniem een vordering als benadeelde partij in te dienen.

Sinds 1 oktober 2012 bestaat de mogelijkheid om aangifte onder nummer te doen. Deze mogelijkheid is bedoeld voor het slachtoffer die zijn anonimiteit wenst te bewaren.

Een benadeelde partij kan zich ter zake van zijn of haar vordering tot schadevergoeding voegen in het strafproces door gebruikmaking van een door de Minister van Justitie en Veiligheid vastgesteld formulier (art. 51g, eerste lid, Sr). Onder de rubriek 1A van dat formulier dient de benadeelde partij, als het gaat om een natuurlijk persoon, de volgende persoonsgegevens in te vullen: voornaam, achternaam en geboortedatum. De vraag is of de benadeelde partij ontvankelijk is in zijn vordering, nu hij hier slechts het nummer heeft ingevuld waaronder hij als aangever anoniem aangifte heeft gedaan. Anders dan door de raadsman betoogd, is de rechtbank van oordeel dat deze wijze van invullen van het schadevergoedingsformulier niet aan de ontvankelijkheid van de benadeelde partij in de weg staat. Wel moet de rechtbank beoordelen of de verdachte, door het anonimiseren van de persoonsgegevens van de benadeelde partij, in het algemeen en ten aanzien van de verschillende specifieke schadeposten in zijn verdediging is geschaad.

Naar het oordeel van de rechtbank is het niet zo dat verdachte in het algemeen in zijn verdedigingsrechten is geschaad doordat hij de naam en geboortedatum van de benadeelde partij niet kent. Voor zover dat belang gelegen zou zijn in het controleren of de benadeelde partij dezelfde persoon is als de aangever, biedt het systeem van voeging van een benadeelde partij voldoende waarborgen. Naast het voegingsformulier dat in het dossier komt, moet de benadeelde immers nog een tweede formulier aan de officier van justitie toezenden, waarop alle persoonsgegevens wel staan ingevuld. Nu de volledige persoonsgegevens van de aangever ook bekend zijn bij de officier van justitie, is naar het oordeel van de rechtbank voldoende gewaarborgd dat dit één en dezelfde persoon is. De rechtbank gaat er vanuit dat indien er een discrepantie zou bestaan tussen de gegevens van de benadeelde partij en die van de aangever, de officier van justitie het schadevergoedingsformulier niet in het strafdossier zou voegen.

Bij de beoordeling van de verschillende schadeposten zal de rechtbank weliswaar steeds ervoor moeten waken dat de verdachte door het ontbreken van persoonsgegevens van de benadeelde partij niet in zijn verdediging wordt geschaad, maar leidt de anonimiteit van de benadeelde partij op zichzelf nog niet tot zijn niet-ontvankelijkheid.

Concluderend is de rechtbank van oordeel dat de benadeelde partij ontvankelijk is in zijn vordering.

Beoordeling

De rechtbank ziet zich vervolgens voor de vraag gesteld of de afzonderlijk gevorderde schadeposten voor toewijzing in aanmerking komen.

Voor de toewijsbaarheid van de vordering van de benadeelde partij gelden niet de bewijs(minimum)regels van het Wetboek van Strafvordering, maar de regels van stelplicht en bewijslastverdeling in civiele zaken. De beginselen van goede procesorde brengen met zich mee dat de verdediging moet kunnen controleren of de stukken met betrekking tot een benadeelde partij wel bij die benadeelde partij horen. Daarbij weegt de rechtbank mee dat ter terechtzitting van 13 februari 2025 noch de benadeelde partij noch een gemachtigde namens de benadeelde partij is verschenen, waardoor de verdediging niet in staat was om vragen over de vordering te stellen.

Materiële schadevergoeding

De rechtbank is van oordeel, mede gelet op de gemotiveerde betwisting door de verdediging, dat de gevorderde materiële schadeposten met betrekking tot de bril (€ 762,-), de jas en broek (€ 900,-), de medische kosten 2024 (€ 86,83), het verlies van het eigen risico (€ 350,-) en de verlofdagen (€ 551,61) onvoldoende zijn onderbouwd. Door het ontbreken van persoonsgegevens op de overgelegde stukken kan, zonder nadere toelichting of bewijslevering, niet worden vastgesteld dat de gevorderde materiële schade is ontstaan als gevolg van het in zaak A bewezenverklaarde. Het toelaten van nadere bewijslevering zou betekenen dat de behandeling van de strafzaak moet worden aangehouden en dat levert een onevenredige belasting van het strafgeding op. De rechtbank zal daarom voornoemde gevorderde materiële schade nietontvankelijk verklaren.

Immateriële schadevergoeding

Voor toewijzing van immateriële schade kan onder meer een grondslag bestaan als de benadeelde partij is aangetast in zijn persoon ‘op andere wijze’ als bedoeld in artikel 6:106, aanhef en onder b, van het Burgerlijk Wetboek (hierna: BW). Van deze aantasting in de persoon is in ieder geval sprake indien de benadeelde partij geestelijk letsel heeft opgelopen. Degene die zich hierop beroept, zal voldoende concrete gegevens moeten aanvoeren waaruit kan volgen dat in verband met de omstandigheden van het geval psychische schade is ontstaan. Daartoe is vereist dat naar objectieve maatstaven het bestaan van geestelijk letsel kan worden vastgesteld. Ook als het bestaan van geestelijk letsel in voornoemde zin niet kan worden aangenomen, is niet uitgesloten dat de aard en de ernst van de normschending en van de gevolgen daarvan voor de benadeelde, meebrengen dat van de in art. 6:106, aanhef en onder b, BW bedoelde aantasting in zijn persoon ‘op andere wijze’ sprake is. In zo een geval zal degene die zich hierop beroept de aantasting in zijn persoon met concrete gegevens moeten onderbouwen. Dat is slechts anders indien de aard en de ernst van de normschending meebrengen dat de in dit verband relevante nadelige gevolgen daarvan voor de benadeelde zo voor de hand liggen, dat een aantasting in de persoon kan worden aangenomen. Van een aantasting in de persoon ‘op andere wijze’ als bedoeld in art. 6:106, aanhef en onder b, BW is niet reeds sprake bij de enkele schending van een fundamenteel recht.

Niet kan worden vastgesteld dat bij de benadeelde partij geestelijk letsel is veroorzaakt door het bewezenverklaarde. Desondanks is de rechtbank in dit geval op grond van het dossier en de vordering tot schadevergoeding van oordeel dat de benadeelde partij ‘op andere wijze’ in zijn persoon is aangetast. De benadeelde partij is immers slachtoffer geworden van een ernstige groepsmishandeling. Nadat de benadeelde partij een jongen corrigerend aansprak op zijn gedrag tijdens de openlijke geweldpleging op Plein ’40-’45 werd de benadeelde partij door zo’n 15 personen uit een groep van 20 à 25 personen aangevallen. De benadeelde partij kreeg daarbij een voorwerp tegen zijn hoofd gegooid. Ook werd hij geslagen en getrapt. Het trappen ging door terwijl de benadeelde partij op de grond lag. Het geweld stopte pas doordat er drie mannen tussen de benadeelde partij en de groep gingen staan. Gelet op het voorgaande is er sprake van een ernstige inbreuk op de lichamelijke en geestelijke integriteit van de benadeelde partij.

De rechtbank vindt het gevorderde bedrag van € 4.000,- billijk en zal dit bedrag dan ook toewijzen.

Conclusie

Gelet op het voorgaande zal de rechtbank de vordering van de benadeelde partij toewijzen tot een bedrag van € 4.000,- bestaande uit immateriële schade, te vermeerderen met de wettelijke rente vanaf het moment waarop het strafbare feit is gepleegd, tot aan de dag van de algehele voldoening. Voor het overige zal de rechtbank de vordering van de benadeelde partij nietontvankelijk verklaren.

Schadevergoedingsmaatregel
De rechtbank zal in het belang van de benadeelde partij, als extra waarborg voor betaling, de schadevergoedingsmaatregel aan verdachte opleggen.

De raadsman heeft – indien de rechtbank tot een bewezenverklaring komt – aangevoerd dat de benadeelde partij niet-ontvankelijk moet worden verklaard in haar vorderingen, omdat de vorderingen te complex en onduidelijk zijn. Zo is onduidelijk of er niet toch dekking van de verzekeraar voor de brandschade zal zijn, aangezien daar door de verzekeraar nog een definitieve beslissing over moet worden genomen. Het toelaten van nadere bewijslevering zou betekenen dat de behandeling van de strafzaak moet worden aangehouden. Dit levert een onevenredige belasting van het strafgeding op. Indien de rechtbank de benadeelde partij in haar vorderingen ontvankelijk verklaart, dan moeten de vorderingen worden afgewezen. De vorderingen zijn onvoldoende onderbouwd.

De rechtbank is van oordeel dat is komen vast te staan dat de benadeelde partij door het bewezenverklaarde rechtstreeks materiële schade is toegebracht. De beide vorderingen zijn uitgebreid met stukken onderbouwd en de gemachtigde van het GVB heeft daar op de zitting nog een heldere toelichting op gegeven. Het had op de weg van de verdediging gelegen om de gevorderde schadeposten gemotiveerd te betwisten. De enkele stelling dat het om een complexe vordering gaat volstaat niet, alleen al omdat de vorderingen deugdelijk met niet al te omvangrijke stukken zijn onderbouwd. De (theoretische) mogelijkheid dat een deel van de schade nog onder de dekking van de brandverzekering zal vallen, staat niet aan toewijzing van de schadevergoeding in de weg. De beide vorderingen, ten bedrage van respectievelijk € 45.905,38 en € 13.567,32, zullen daarom worden toegewezen.

Groepsaansprakelijkheid

In gevallen waarin er in vereniging met één of meer anderen geweld is gepleegd, kan er op grond van artikel 6:166 BW sprake zijn van groepsaansprakelijkheid. De regeling van artikel 6:166 BW voorziet in een individuele aansprakelijkheid van tot een groep behorende personen voor onrechtmatig vanuit de groep toegebrachte schade. De mate van betrokkenheid van de afzonderlijke deelnemers bij het onrechtmatig handelen is niet van belang. Het is niet vereist dat een groepslid zelf schade heeft toegebracht. Deze individuele aansprakelijkheid vindt haar rechtvaardiging in de bijdrage aan het in het leven roepen van de kans dat de schade zou ontstaan. Zij vindt haar begrenzing in de eis dat de kans op het op deze manier toebrengen van schade de verdachte had moeten weerhouden van zijn gedragingen in groepsverband.

Naar het oordeel van de rechtbank moest verdachte begrijpen dat aan het groepsoptreden het gevaar was verbonden dat de schade aan de tram en de bus zich zou voordoen en dat had voor hem reden moeten zijn om zich van het groepsoptreden te weerhouden. Dit maakt dat verdachte aansprakelijk is voor de schade die door de groep is veroorzaakt.

Geen schadevergoedingsmaatregel

De rechtbank zal niet de schadevergoedingsmaatregel opleggen, zoals door de benadeelde partij is verzocht en door de officier van justitie is gevorderd. Naar het oordeel van de rechtbank is de ratio van de schadevergoedingsmaatregel van artikel 36f van het Wetboek van Strafrecht om natuurlijke personen te ontlasten bij de inning van schadevergoeding en mag van rechtspersonen worden verwacht dat zij zelf de wegen kennen om een toegewezen vordering te incasseren. Daarnaast zal oplegging van de schadevergoedingsmaatregel, mede gelet op de daaraan te verbinden mogelijkheid van gijzeling, een onevenredig groot nadeel opleveren voor verdachte. De rechtbank acht, gelet op alle omstandigheden van het geval, oplegging van de schadevergoedingsmaatregel daarom niet passend.