Uitspraken

De voorzieningenrechter overweegt vooraf dat hij geen aanleiding heeft gezien om het pand middels een zogenoemde ‘descente’ te bezichtigen en de plaatselijke gesteldheid op te nemen, zoals bedoeld in artikel 201 van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (Rv), zoals door [Q] c.s. is verzocht. Hij acht zich aan de hand van de stukken en het verhandelde ter zitting voldoende voorgelicht om over het gevorderde te kunnen oordelen. Het betreffende verzoek van [Q] c.s. wordt derhalve afgewezen.

Vooropgesteld wordt dat vaststaat dat [Q] c.s. zonder recht of titel in het pand verblijven. Hiermee staat tevens vast dat zij zich schuldig maken aan overtreding van artikel 138a van het Wetboek van Strafrecht (Sr) dat - kort gezegd - kraken als een misdrijf strafbaar stelt. Blijkens de wetsgeschiedenis is het belang van die bepaling vooral gelegen in de bescherming van het eigendomsrecht van de ander (zie o.a. Kamerstukken II 2007/08, 31 560, nr. 3, p. 1). Daarmee is de onrechtmatigheid van het kraken van het pand gegeven.

[Q] c.s. hebben zich beroepen op het 'huisrecht' ex artikel 8 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en de Fundamentele Vrijheden. Dat artikel geldt in beginsel slechts in verhouding tot de overheid ('verticale werking'). Onder bepaalde omstandigheden kan horizontale werking toekomen aan grondrechten, in die zin dat het onrechtmatig kan zijn als een burger een andere burger al te zeer beperkt in de uitoefening van diens grondrechten. Uit rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens met betrekking tot het huisrecht moet voorts worden afgeleid dat het gedwongen verlies van iemands huis ("home") de meest vergaande vorm van inmenging in de uitoefening van het huisrecht is en dat een ieder die het risico loopt op een dergelijke inmenging in beginsel de mogelijkheid moet hebben de proportionaliteit te laten toetsen door de rechter, voordat de ontruiming wordt geëffectueerd. Door middel van de onderhavige procedure worden [Q] c.s. in staat gesteld de proportionaliteit van de voorgenomen ontruiming te laten toetsen door de (onafhankelijke) rechter, zodat aan voormelde voorwaarde is voldaan.

Bij de beoordeling wordt vooropgesteld dat de voorzieningenrechter er niet van uit gaat dat het pand op onveilige, onredelijk en/of overlast gevende wijze door [Q] c.s. wordt bewoond. [A] heeft dit gesteld, maar onvoldoende aannemelijk gemaakt. Uit de door partijen overgelegde rapportages van Werkorganisatie Duivenvoorde blijkt wel van een aantal relevante kanttekeningen bij de bewoning, als ook van wisselende bevindingen bij de verschillende controles, maar in zijn algemeenheid en in ieder geval laatstelijk is geconstateerd dat de constructieve veiligheid van het pand niet in het geding is, dat er in het kader van de brandveiligheid wel enige aandachtspunten zijn, maar dat deze van een acceptabel niveau is, dat er wordt geventileerd en dat er aandacht is besteed aan het terugdringen van de bezettingsgraad en van de hoeveelheid opgeslagen spullen.

Wel relevant aan de zijde van [A] zijn een drietal andere omstandigheden. Op de eerste plaats is van belang dat er een hypotheek op het pand rust en dat de bank de aan [A] verstrekte geldlening heeft opgezegd. Gebleken is dat de bank het pand onderhands wil verkopen en het pand daartoe zodanig wil opknappen dat het verkoopbaar is. Een dergelijke onderhandse verkoop ligt ook voor de hand, nu een executoriale verkoop naar alle waarschijnlijkheid een prijsdalend effect zal hebben en dus een verlies zal veroorzaken. De voorzieningenrechter gaat voorbij aan de stelling van [Q] c.s. dat er in dit verband slechts sprake is van een belang van de bank en dat dit geen rechtstreeks in de afweging te betrekken belang betreft. Het verlies als gevolg van een executoriale verkoop komt immers in beginsel voor rekening van [A].

De bank heeft op verzoek van [A] ter zitting toegelicht waarom zij wenst dat het pand ontruimd wordt, alvorens zij met de onderhandse verkoop aanvangt. Hiertoe heeft zij onder meer verklaard dat het pand leeg moet zijn alvorens zij de noodzakelijk opknapwerkzaamheden kan verrichten, dat de aanwezigheid van krakers de verkoopbaarheid negatief beïnvloedt, en dat het pand wel tijdelijk bewoond kan worden tijdens de verkoop, maar dan wel door een partij met wie zij afspraken kan maken, zoals over een te betalen vergoeding voor het gebruik van het pand, over het kunnen betreden van het pand en over het verlaten van het pand op een overeengekomen moment. De bank wenst in dat kader slechts zaken te doen met een professionele gecertificeerde antikraakorganisatie. [A] heeft in dit verband nog opgemerkt dat het tot nu toe zeer lastig is geweest om met [Q] c.s. contact te krijgen en met hen te communiceren.

De voorzieningenrechter gaat in het licht van voormelde gemotiveerde toelichting voorbij aan het verweer van [Q] c.s. dat het sluiten van een overeenkomst met een gecertificeerde antikraakorganisatie geen voordelen biedt boven het sluiten van een overeenkomst met hen. De verwijzing door [Q] c.s. naar Stichting Cultravert, die volgens hen bereid is om hen bij het aangaan van een gebruikersovereenkomst te begeleiden, acht de voorzieningenrechter niet relevant. Nog daargelaten dat van deze bereidheid niet is gebleken, hebben [Q] c.s. ook niet, althans onvoldoende toegelicht wat deze – eerst onlangs opgerichte – stichting in dit kader precies kan bieden. De voorzieningenrechter acht het standpunt van de bank ook allerminst onbegrijpelijk en dit dient naar zijn oordeel zwaar te wegen. In dit kader is voorts de contractsvrijheid van belang, hetgeen meebrengt dat [A] dan wel de bank vrij zijn om te bepalen met zij een overeenkomst sluiten.

De stelling van [Q] c.s. over de langdurige leegstand van het pand de afgelopen jaren, de slechte staat van onderhoud van het pand en het gebrek aan animo (dientengevolge) van potentiële kopers, kunnen gezien het vorenstaande onbesproken blijven. Ook als deze stellingen worden gevolgd, heeft te gelden dat thans moet worden aangenomen dat de bank stappen gaat zetten om hierin verandering te brengen.

Daarnaast is voldoende aannemelijk geworden dat het verzekeren van het pand in de huidige ‘gekraakte’ staat, door [A] niet kan worden gerealiseerd. De omstandigheid dat het pand in het verleden niet altijd verzekerd is geweest, doet niet af aan de verplichting die op grond van de akte op [A] rust om het pand te verzekeren tegen brandschade. De grondeigenaar heeft hem hier ook onlangs nog op gewezen. [Q] c.s. hebben met de door hen overgelegde brief van verzekeringsmaatschappij Donatus het vorenstaande onvoldoende weerlegd. Hierin staat immers slechts vermeld dat Donatus ‘de afweging wil maken om te verzekeren’, maar eerst diverse stukken wenst te ontvangen en vragen beantwoord wil zien over de bewoning en over de aanwezigheid van een organisatie en van overeenkomsten, en pas daarna kan beslissen of zij het pand wenst te verzekeren.

Ten slotte acht de voorzieningenrechter relevant dat in de akte staat vermeld dat [A] een boete verbeurt indien hij handelt in strijd met het verbod van artikel 9.1 betreffende het toelaten van het gebruik van het pand door derden. Weliswaar heeft de grondeigenaar recentelijk verklaard het boetebeding niet te zullen inroepen, maar daaraan is de voorwaarde verbonden dat het huidige gebruik uiterlijk 1 november 2014 eindigt.

[Q] c.s. hebben ter onderbouwing van hun belang verklaard dat de voornaamste reden van het vestigen van het huisrecht in het pand is, dat zij niet over middelen beschikken of een levenswijze hebben om middels een reguliere wijze in hun huisvesting te kunnen voorzien. Een dergelijke verklaring in algemene termen kan er echter niet toe leiden dat ontruiming niet proportioneel wordt geacht, gezien de afweging die de wetgever reeds heeft gemaakt. Daarvan kan slechts worden afgeweken, indien er sprake is van feiten en omstandigheden die in het concrete geval tot een andere dan de door de wetgever gemaakte afweging nopen. Daarbij blijft overigens als uitgangspunt gelden dat een eigenaar het recht heeft om over zijn pand te beschikken zoals hij wil. Verder heeft volgens [Q] c.s. bij de bewoning door hen van het pand een belangrijke rol gespeeld dat het pand een historische waarde heeft, maar al jaren is verwaarloosd, hetgeen zij willen tegengaan. Dit is door [A] betwist, maar ook als dit aan de zijde van [Q] c.s. als belang wordt meegewogen, kan dit niet tot een ander oordeel leiden, gezien de zwaarwegende omstandigheden aan de zijde van [A] zoals hiervoor vermeld.

Gezien al het vorenstaande, acht de voorzieningenrechter de inmenging door [A] in de uitoefening van het huisrecht van [Q] c.s. proportioneel en is van onrechtmatig handelen van [A] jegens [Q] c.s. geen sprake. De eerste vordering is gelet daarop voor toewijzing vatbaar, met dien verstande dat de voorzieningenrechter de gevorderde termijn niet redelijk acht. Hij zal in redelijkheid een termijn bepalen van drie weken na betekening van dit vonnis. De tweede vordering is eveneens toewijsbaar. [Q] c.s. hebben tegen deze vordering geen verweer gevoerd en van een belang van [A] bij die vordering is ook genoegzaam gebleken, nu niet voldoende vaststaat welke personen in het pand hebben verbleven en verblijven alsmede gezien het voornemen van de bank om het pand de komende periode onderhands te verkopen.

[Q] c.s. zullen, als de in het ongelijk gestelde partij, worden veroordeeld in de kosten van dit geding.

Vorenstaande overwegingen betreffende de vordering in conventie leiden ertoe dat de vorderingen in reconventie sub I en II, die zien op het niet beletten en toelaten van de bewoning van het pand door [Q] c.s., niet toewijsbaar zijn. Bij de vordering sub III, betreffende een bevel tot verzekering van het pand bij Donatus, hebben [Q] c.s. gelet daarop geen belang, nog daargelaten dat niet gebleken is dat Donatus bereid is om het pand te verzekeren, zoals hiervoor onder 4.9. is overwogen. De vordering sub IV, betreffende een door [A] aan [Q] c.s. te betalen vergoeding, althans een voorschot daarop, zal worden afgewezen bij gebreke van een nadere onderbouwing van de grondslag van de vordering als ook van de hoogte van het gevorderde bedrag.

[Q] c.s. zullen, als de in het ongelijk gestelde partij, worden veroordeeld in de kosten van dit geding, welke worden begroot op nihil, nu niet is gebleken dat voor de reconventionele vorderingen extra kosten zijn gemaakt.