Uitspraken

Het standpunt van de verdediging

De raadsman heeft betoogd dat er sprake was van psychische overmacht en heeft daartoe het volgende aangevoerd.

Uit de NIFP-rapportage is gebleken dat verdachte ten tijde van het tenlastegelegde leed aan een psychische stoornis en persoonlijkheidsproblematiek. De mentale draagkracht van verdachte stond al fors onder druk voordat zijn schoonvader die avond het huis binnenkwam. Dit was mede het gevolg van financiële tegenslagen, een ernstig arbeidsongeval in 2015 en dat verdachte twee jaar geleden te horen had gekregen dat zijn vrouw in haar jeugd zou zijn misbruikt door zijn schoonvader. Verdachte heeft zich hier vreselijk schuldig over gevoeld omdat hij in die tijd daarvoor, zonder dat zijn vrouw dat wilde, contact heeft onderhouden met zijn schoonvader en juist heeft aangedrongen op verbetering van de relatie tussen zijn gezin en schoonvader. Het gezin van verdachte heeft nadien geprobeerd om schoonvader op afstand te houden. De schoonvader was die avond heel erg dronken en heeft verdachte gekleineerd in verband met zijn depressie en heeft ongepaste seksueel getinte opmerkingen gemaakt. Vervolgens heeft schoonvader de hele wc-pot onder geplast. Verdachte wilde zijn schoonvader het huis uit hebben en hem nooit meer zien. Tijdens het naar buiten lopen heeft de schoonvader op één van de poten van de honden gestaan en liep hij de verkeerde kant op. Toen verdachte hem zei dat hij nooit aan de meisjes had mogen zitten, heeft hij gezegd dat hij anders nooit klachten had gehad. En toen ging het licht uit bij verdachte.

Door de uitlatingen van zijn schoonvader is die bewuste avond een zodanige psychische druk ontstaan bij verdachte dat hij op het moment van het plegen van het tenlastegelegde onvoldoende in staat was om te handelen naar het besef dat zijn handelen wederrechtelijk was. Bovendien is van belang dat verdachte door de rapporteurs van het NIFP als verminderd toerekeningsvatbaar moet worden aangemerkt.

Gelet op voornoemde feiten en omstandigheden, die zo ingrijpend, heftig en bijzonder zijn geweest, is het aannemelijk dat verdachte heeft gehandeld als gevolg van een van buiten komende druk waaraan hij redelijkerwijs geen weerstand kon én behoorde te bieden.

De raadsman heeft de rechtbank verzocht om verdachte te ontslaan van alle rechtsvervolging.

Het standpunt van de officier van justitie

De officier van justitie stelt zich op het standpunt dat er geen sprake was van psychische overmacht en dat het verweer van de raadsman moet worden verworpen.

De officier van justitie acht het weliswaar aannemelijk dat het slachtoffer met zijn uitlatingen een zekere druk bij verdachte teweeg heeft gebracht, maar is van oordeel dat van verdachte meer weerstand mocht worden verwacht. Verdachte had anders kunnen en moeten handelen. Verdachte heeft bovendien in strijd met de beginselen van proportionaliteit en subsidiariteit gehandeld.

Het oordeel van de rechtbank

De rechtbank stelt voorop dat voor een geslaagd beroep op psychische overmacht vereist is dat er sprake is van een van buiten komende drang waartegen het wellicht niet onmogelijk is zich te verweren, maar waarbij van een verdachte niet kan worden gevergd dat hij daartegen weerstand biedt. Er dient sprake te zijn van een zodanige acute en onweerstaanbare druk dat in gemoede kan worden gezegd dat de wilsvrijheid van de dader is aangetast. Daarbij dient rekening te worden gehouden met de concrete omstandigheden van het geval alsmede met de persoonlijkheidskenmerken van de verdachte.

Uit het verhandelde ter terechtzitting is gebleken dat het slachtoffer onverwacht bij verdachte op de stoep stond. Verdachte heeft verklaard dat hij hem niet heeft weggestuurd en dat zij die avond hebben gesproken over verschillende zaken. Het gesprek heeft ruim twee uur geduurd en verliep volgens verdachte op een normale en rustige manier. Op het moment dat verdachte aangaf dat het gesprek klaar was, is het slachtoffer nog naar de wc geweest, waarbij hij de wc heeft onder geplast. Verdachte heeft de wc opgeruimd en tegen het slachtoffer gezegd dat hij weg moest gaan. Nadat verdachte het slachtoffer richting de garage had geduwd, is het slachtoffer uit eigen beweging de garage ingelopen waarbij hij op een van de poten van een van de honden is gestapt. Het slachtoffer liep per ongeluk de verkeerde kant op en maakte naar aanleiding van de vraag van verdachte “hoe heb je dat nou kunnen doen met die meisjes” de opmerking “ik heb anders nooit klachten gehad”.

Hierop heeft verdachte het slachtoffer van achteren benaderd en gewurgd met de hondenriem.

Verdachte heeft verklaard dat hij zo heeft gehandeld omdat er bij hem iets knapte. De opmerking “ik heb anders nooit klachten gehad” was de spreekwoordelijke druppel, aldus verdachte.

De rechtbank heeft niet kunnen vaststellen dat het slachtoffer zich op enigerlei wijze zodanig jegens verdachte heeft opgesteld dat kan worden gesproken van een van buiten komende drang als vereist voor een geslaagd beroep op psychische overmacht, bijvoorbeeld door zich agressief of gewelddadig jegens verdachte op te stellen. Verdachte heeft verklaard dat het gesprek, dat ruim twee uur duurde, op een rustige en normale manier heeft plaatsgevonden. Op een gegeven moment wilde de verdachte dat het slachtoffer zijn woning zou verlaten. Het slachtoffer heeft hier ook gehoor aan gegeven. Hij is op verzoek van verdachte, voor de verdachte uit en met zijn rug naar hem toe, richting de uitgang gelopen. De door het slachtoffer bij zijn vertrek geuite bewoordingen zijn bij verdachte ongetwijfeld hard aangekomen, maar zijn naar het oordeel van de rechtbank niet van een zodanige mate en intensiteit dat deze de voor psychische overmacht vereiste, van buiten komende acute en onweerstaanbare drang opleveren. Het handelen van verdachte is voortgekomen uit zijn eigen wil en drang. Weliswaar heeft verdachte gehandeld onder invloed van een heftige gemoedsbeweging –“toen knapte er iets in mij” – maar er was geen sprake van een zodanige druk dat de wilsvrijheid van verdachte zo was aangetast dat zijn extreem gewelddadig handelen verontschuldigbaar zou zijn.

Dat uit het Pro Justitia Triple onderzoek van 3 november 2017 blijkt dat verdachte verminderd toerekeningsvatbaar moet worden geacht vanwege een bij verdachte geconstateerde bipolaire stoornis, maakt dat niet anders. Weliswaar volgt uit de rapportage dat de mentale draagkracht van verdachte onder druk stond op het moment dat zijn schoonvader bij verdachte langs kwam en dat het zeer aannemelijk is dat de onderliggende spanning tussen verdachte en zijn schoonvader gedurende de avond bij verdachte is opgelopen, maar dit kan niet leiden tot een geslaagd beroep op psychische overmacht. De bij verdachte bestaande psychische problemen betreffen immers een interne drang en geen (voor psychische overmacht vereiste) van buiten komende drang.

Nu ook overigens niet aannemelijk is geworden dat er sprake was van een dergelijke van buiten komende drang wordt het beroep op psychische overmacht verworpen.

Er is ook geen andere omstandigheid aannemelijk geworden die de strafbaarheid van verdachte uitsluit. Verdachte is dan ook strafbaar.

De vordering van de officier van justitie

De officier van justitie heeft gevorderd dat verdachte wordt veroordeeld tot een gevangenisstraf voor de duur van zeven jaren, met aftrek van de tijd in voorarrest doorgebracht.

Het standpunt van de verdediging

In het kader van de strafmaat heeft de raadsman de rechtbank verzocht rekening te houden met de persoonlijke omstandigheden van verdachte, de omstandigheden van het feit en het feit dat de zaak media-aandacht heeft gekregen waardoor privacygevoelige informatie van verdachte en zijn familie bekend is geworden.

Het oordeel van de rechtbank

Na te melden straf is in overeenstemming met de ernst van het gepleegde feit, de omstandigheden waaronder dit is begaan en gegrond op de persoon en de persoonlijke omstandigheden van de verdachte, zoals daarvan tijdens het onderzoek ter terechtzitting is gebleken.

De rechtbank neemt hierbij in het bijzonder het volgende in aanmerking.

Verdachte heeft zijn 74-jarige schoonvader, die alleen met hem wilde praten, op een zeer brute en laffe wijze van het leven beroofd, door hem van achteren te benaderen en met een hondenriem met al zijn kracht naar de grond te trekken en te wurgen. In plaats van daarna een ambulance of de politie te bellen, heeft hij het dode slachtoffer naar zijn werkbus gesleept en hem op onwaardige wijze afgevoerd naar het politiebureau.

Verdachte heeft zich hiermee schuldig gemaakt aan een zeer heftig geweldsdelict. Doodslag is een van de ernstigste misdrijven. Wat er ook zij van de verstoorde relatie tussen het slachtoffer en verdachte en zijn gezin, het slachtoffer is zijn meest kostbare bezit, zijn leven, ontnomen en het spreekt voor zich dat dit misdrijf enorm leed heeft toegebracht aan de naasten van het slachtoffer, waaronder zijn vriendin. Het nemen van een leven van een ander rechtvaardigt op zichzelf al een langdurige vrijheidsbenemende straf.

Verdachte is blijkens het uittreksel Justitiële Documentatie d.d. 16 februari 2018 slechts eenmaal eerder - lange tijd geleden - met politie en justitie in aanraking is geweest ter zake een overtreding van de Wegenverkeerswet.

De rechtbank heeft kennis genomen van het Pro Justitia Triple onderzoek van 3 november 2017. Uit het onderzoek blijkt dat verdachte lijdt aan een bipolaire I stoornis, waarbij hij ten tijde van het feit in een depressieve episode zat. Voorts is er sprake van vermijdende, narcistische en dwangmatige trekken in zijn persoonlijkheid. Het lijkt er op dat de wijze waarop de schoonvader van verdachte reageerde op de door hem geuite beschuldiging de druppel was die de spreekwoordelijke emmer, die bij verdachte al behoorlijk vol was, als gevolg van de psychiatrische en psychosociale problemen van de afgelopen jaren, deed overlopen. De mentale draagkracht van verdachte stond fors onder druk door zijn depressieve klachten en dit kwam op de bewuste avond als gevolg van de oplopende woede en frustratie alleen nog maar verder onder druk te staan. Verdachte was op dat moment niet langer in staat de emoties, die hij lange tijd had opgekropt, te controleren. Deze emoties lijken verdachte te hebben overspoeld, zich uitend in de heftige agressieve impulsdoorbraak in de vorm van het bewezenverklaarde.

Op basis van het bovengenoemde adviseren de onderzoekers om verdachte het ten laste gelegde in verminderde mate toe te rekenen. Onderzoekers stellen dat verdachte zich weliswaar bewust was van de wederrechtelijkheid van zijn handelen, maar dat hij op het moment van het bewezenverklaarde onvoldoende in staat was naar dit besef te handelen en eveneens onvoldoende in staat was zijn gedrag op een meer gezonde wijze bij te sturen. Het recidiverisico voor een vergelijkbaar delict wordt ingeschat als laag, aangezien bij het onderhavige feit met name de contextuele factoren een belangrijke rol speelden. De behandeling van de bipolaire stoornis is met name vanuit zorgoogpunt zeer gewenst om zodoende de (hypo)manische episoden en de sociaal-maatschappelijke risico’s te voorkomen of te verminderen. Gezien het lage recidiverisico is het wat onderzoekers betreft niet noodzakelijk om de genoemde behandeling in een juridisch kader op te leggen, maar kan dit eventueel in het kader van de Voorlopige Invrijheidsstelling worden gestart.

De rechtbank stelt vast dat bovengenoemde rapportage op zorgvuldige wijze tot stand is gekomen en dat de conclusies worden gedragen door een deugdelijke en inzichtelijk gemotiveerde onderbouwing. De rechtbank neemt deze conclusies dan ook over. Dit betekent dat de rechtbank van oordeel is dat verdachte, ten tijde van het delict, als verminderd toerekeningsvatbaar moet worden beschouwd.

De raadsman van verdachte heeft aangevoerd dat de zaak veel media-aandacht heeft gekregen en dat er een zeer kwetsend en onthullend stuk is gepubliceerd, waarbij de namen van verdachte en zijn familieleden, hun adres en het bedrijf van verdachte zijn genoemd. De raadsman heeft verzocht bij de strafoplegging met deze omstandigheden rekening te houden. De rechtbank is van oordeel dat verdachte hierdoor niet in die mate in zijn belang is geschaad dat dit gevolgen zou moeten hebben voor de strafoplegging.

Naar het oordeel van de rechtbank komen de ernst van het bewezenverklaarde en de door de rechtbank in aanmerking genomen omstandigheden niet voldoende tot uitdrukking in de door de officier van justitie gevorderde onvoorwaardelijke gevangenisstraf van zeven jaren. Weliswaar is verdachte verminderd toerekeningsvatbaar en houdt de rechtbank rekening met de omstandigheden die tot het plegen van het feit hebben geleid, een straf van zeven jaren doet geen recht aan het feit dat het slachtoffer van het leven is beroofd, terwijl hij met zijn rug naar verdachte toe stond en daardoor volkomen weerloos was. De rechtbank zal dan ook een hogere straf opleggen dan door de officier van justitie geëist.