Uitspraken

Inleiding1

Gelet op de inhoud van het dossier en het verhandelde ter terechtzitting gaat de rechtbank uit van de volgende feiten en omstandigheden. Deze feiten en omstandigheden hebben ter terechtzitting niet ter discussie gestaan en kunnen zonder nadere motivering dienen als vertrekpunt voor de beoordeling van de bewijsvraag.

De burgemeester en een aantal wethouders en gemeenteraadsleden van Leidschendam-Voorburg hebben in februari en maart 2016 aangifte gedaan tegen de verdachte.2 Zij hebben ook allen een klacht ingediend.3 Zij hebben - kort samengevat - verklaard dat zij veel mails kregen afkomstig van het emailadres ‘ [e-mailadres] ’. Deze mails gingen - onder andere - over moslims en weerstand tegen de komst van een asielzoekerscentrum (hierna: AZC) in de gemeente Leidschendam-Voorburg.

De verdachte heeft ter terechtzitting erkend dat hij e-mails met het emailadres ‘ [e-mailadres] ’ heeft gestuurd naar de burgemeester en alle wethouders en gemeenteraadsleden van de gemeente Leidschendam-Voorburg. Hij heeft verklaard dat hij in ieder geval één keer per dag een e-mail stuurde naar deze groep.4 De verdachte stuurde deze e-mails om aan de ontvangers duidelijk te maken wat de risico’s zouden zijn van een AZC voor de bevolking van de gemeente Leidschendam-Voorburg en met name voor de joodse burgers.

De rechtbank stelt op grond van het voorgaande vast dat het de verdachte is geweest die genoemde e-mails heeft gestuurd aan de burgemeester en wethouders en gemeenteraadsleden van de gemeente Leidschendam-Voorburg.

Het standpunt van de officier van justitie

De officier van justitie heeft – kort gezegd – gerekwireerd tot bewezenverklaring van beide ten laste gelegde feiten. Voor zover relevant zal hierna op haar specifieke standpunten nader worden ingegaan.

Het standpunt van de verdediging

De verdediging heeft – kort gezegd – vrijspraak van beide ten laste gelegde feiten bepleit, omdat geen sprake is geweest van een wederrechtelijke stelselmatige inbreuk op de persoonlijke levenssfeer (feit 1) en omdat geen sprake is geweest van dwang (feit 2). Op specifieke standpunten van de verdediging wordt hierna – voor zover relevant – nader ingegaan.

Overige bewijsmiddelen feit 1

Aangiftes

[aangever 1] , destijds burgemeester van de gemeente Leidschendam-Voorburg, heeft in zijn aangifte van 19 februari 2016 verklaard dat hij vanaf september 2014 bijna dagelijks door de verdachte is belaagd met e-mails. De algemene tendens van de e-mails was dat de verdachte zich lasterlijk uitlaat over groepen mensen in de samenleving, waarbij met name mensen met een moslim geloof het moeten ontgelden.5 [aangever 1] heeft verder verklaard dat hij door de onophoudelijke mails genoodzaakt is deze te lezen en/of te verwijderen en dat de verdachte hiermee – ook gelet op de inhoud van de e-mails – een opzettelijke inbreuk maakt op zijn persoonlijke levenssfeer.6

[aangever 2] , (destijds) lid van de gemeenteraad van Leidschendam-Voorburg, heeft in zijn aangifte van 9 maart 2016 verklaard dat hij onophoudelijk e-mails van de verdachte krijgt op zijn zakelijke e-mailadres. Hij ontvangt deze e-mails sinds oktober 2015 en de inhoud is zeer extremistisch van aard. In zijn e-mails schoffeert, beledigt en discrimineert de verdachte, met name richting moslims.7 Op 17 oktober 2016 ontving [aangever 2] een e-mail van de verdachte waarin een persoonlijke verwijzing werd gemaakt en waarbij het privéadres van [aangever 2] werd genoemd in combinatie met de tekst “als er wordt ingebroken en verkracht door moslimvluchtelingen in Leidschendam-Voorburg in huizen van gemeenteraadsleden en wethouders”. [aangever 2] heeft verklaard dat hij deze e-mail zeer onbehoorlijk vindt en dat hij zich er niet prettig bij voelt. Ook heeft hij veel last van de vele e-mails die hij krijgt van de verdachte.8

[aangever 3] , (destijds) lid van de gemeenteraad van Leidschendam-Voorburg, heeft in zijn aangifte van 7 maart 2016 verklaard dat hij bijna wekelijks e-mails krijgt van de verdachte. Hij ondervindt overlast van deze e-mails ongeveer vanaf de tijd dat er in de gemeenteraad werd gesproken over een AZC (de rechtbank begrijpt: in ieder geval na

15 december 2015 toen het besluit tot de komst van het AZC was genomen9). [aangever 3] verklaart dat de verdachte in zijn e-mails verwerpelijke taal gebruikt en bevolkingsgroepen – met name moslims – in een kwaad daglicht stelt. [aangever 3] vindt dat het gedrag van de verdachte alle perken te buiten gaat10 en ervaart de e-mails van de verdachte als een inbreuk op zijn persoonlijke levenssfeer.11

[aangever 4] , (destijds) wethouder van de gemeente Leidschendam-Voorburg, heeft in zijn aangifte van 2 maart 2016 verklaard dat hij zich vanaf begin december 2015 in zijn persoonlijke levenssfeer aangetast voelt door het mailgedrag van de verdachte. [aangever 4] ontving in december 2015 een e-mail van de verdachte waarin een verwijzing naar [aangever 4] persoonlijk werd gemaakt en waarbij het privéadres van [aangever 4] werd genoemd in relatie tot teksten als: “stel je voor dat je vrouw en kinderen verkracht worden?”. In een andere e-mail heeft de verdachte [aangever 4] persoonlijk gegriefd12 door in een e-mail over studentenvereniging [studentenvereniging] de naam van [aangever 4] te noemen. In die e-mail noemde de verdachte de oud-secretaris-generaal – ook een oud-lid van [studentenvereniging] – homofiel en pedofiel en gaf aan dat dit ook voor andere oud-leden van toepassing was. [aangever 4] vindt de kwalificatie pedofiel bijzonder kwetsend. [aangever 4] voelt zich door de e-mails van de verdachte aangetast in zijn persoonlijke levenssfeer.13

[aangever 7] , (destijds) lid van de gemeenteraad van Leidschendam-Voorburg, heeft in zijn aangifte van 1 maart 2016 verklaard dat hij bijna dagelijks e-mails van de verdachte krijgt. [aangever 7] krijgt al jaren e-mails van de verdachte, maar inmiddels stuurt de verdachte e-mails over groepen personen – met name moslims – binnen de samenleving, waarin hij die groepen met verwerpelijk taalgebruik in kwaad daglicht stelt. De e-mails houden de aangever flink bezig.14

[aangever 6] , (destijds) wethouder van de gemeente Leidschendam-Voorburg, heeft in zijn aangifte van 9 maart 2016 verklaard dat hij sinds oktober 2015 dagelijks e-mails van de verdachte ontvangt. Deze e-mails gaan het betamelijke in alle opzichten te boven, aldus aangever. In de e-mails richt de verdachte zich met name op moslims en homoseksuelen en discrimineert en schoffeert deze groepen. In januari 2016 ontving [aangever 6] een e-mail waarin stond: “als er wordt ingebroken en verkracht door moslimvluchtelingen in Leidschendam-Voorburg in de huizen van gemeenteraadsleden en wethouders”. In deze e-mail werden de huisadressen van veel wethouders en raadsleden genoemd. Ook het huisadres van [aangever 6] stond vermeld.15 [aangever 6] verklaart dat de verdachte stelselmatig inbreuk maakt op zijn persoonlijke levenssfeer door dagelijks e-mails te sturen.16

[aangever 5] , (destijds) lid van de gemeenteraad Leidschendam-Voorburg, heeft in haar aangifte van 22 maart 2016 verklaard dat ze zeer vaak e-mails ontvangt van de verdachte. De e-mails vallen op doordat het taalgebruik de meest gruwelijke beelden bij [aangever 5] oproept. De e-mails gaan veelal over moslims die de meest gruwelijke daden zullen verrichten in Nederland.17 [aangever 5] werd met name bang door een e-mail van 4 maart 2015, waarin haar privé telefoonnummer en haar functie aan de Hogeschool Rotterdam werden vermeld. Ook was er een link opgenomen naar een artikel waar een foto van [aangever 5] bij stond. In deze e-mail heeft de verdachte het onder andere over het feit dat [aangever 5] de doodstraf verdient. [aangever 5] beschrijft dat het hierdoor erg persoonlijk wordt. De verdachte heeft haar veelvuldig gemaild: zij heeft in ieder geval tussen 21 februari 2016 en 21 maart 2016 22 e-mails van de verdachte ontvangen.18

Inhoud van de e-mails

Het dossier bevat een groot aantal e-mails die tussen 23 december 2015 en 16 maart 2016 door verdachte al dan niet als kopie (‘cc’) zijn verstuurd aan burgemeester en wethouders en raadsleden van de gemeente Leidschendam-Voorburg. Deze e-mails zijn gevoegd bij eerder genoemde aangiftes of separaat doorgezonden aan de politie door (medewerkers van) de gemeente.19 De e-mails gaan – kort samengevat - veelal over Israël, joden, moslims, homoseksualiteit, de EU, de CIA, buitenlandse en binnenlandse politiek, gezagsdragers als premier Rutte, Angela Merkel of Hillary Clinton, het AZC in Leidschendam-Voorburg en andere verwante onderwerpen. Veel e-mails zijn ettelijke pagina’s lang, gaan vergezeld van fotomateriaal, waaronder veel afbeeldingen van oorlogshandelingen en oorlogsgraven en bevatten links naar verschillende websites.

Op 17 januari 2016 is door de verdachte een e-mail gestuurd met als onderwerp: “Als er wordt ingebroken en verkracht door “moslimvluchtelingen” in L’dam-Voorburg in de huizen van Gemeenteraadsleden en Wethouders”. In deze e-mail is een lijst met adressen opgenomen, met daarin onder anderen: “Bij [aangever 1] [straatnaam] (…) Bij [aangever 3] [straatnaam] (…) Bij [aangever 6] en zijn vriend: [straatnaam] ”.20

Op 21 januari 2016 is door de verdachte een e-mail gestuurd met het onderwerp: “Worden Bestuurders van L’dam-Voorburg bijna vermoord, als door hun AZC-besluit Voorburgse vrouwen, dochters, meisjes worden verkracht ? ?”.21 In deze e-mail staat onder andere “Worden Burgemeester en Wethouders en bepaalde Gemeenteraadsleden van L’dam-Voorburg binnenkort tot bloedens toe zwaar in elkaar geslagen ? (…) Voorburgers staan stil bij mogelijk gewelddadige akties tegen B&W, bepaalde leden Gemeenteraad, indien door hun besluit “moslimvluchtelingen” in AZC-Schakenbosch terechtkomen, die vervolgens Voorburgse vrouwen, dochters, meisjes verkrachten !!! (…) Rechtstreekse en direkte mede-schuld daaraan ligt dan bij B&W en die leden van de Gemeenteraad, die het huidige linkse College B&W steunen, o.l.v. de onbetrouwbare VVD-Burgemeester [aangever 1] en zijn vier Wethouders : [aangever 6] , die met zijn vriend in [straatnaam] woont (…) [aangever 4] GL, geb. [geboortedatum] , gehuwd, twee kinderen”22

Op 28 januari 2016 heeft de verdachte een e-mail gestuurd met daarin onder andere de tekst: “Het linke, linkse College B&W interesseert het géén moer (…) en wil zoveel mogelijk verkrachters naar L’dam-Voorburg halen”.23

Op 2 februari 2016 heeft de verdachte een e-mail gestuurd met daarin onder andere de tekst: “ [studentenvereniging] -leden: Homofiele VVD-er Mark Rutte, Minister-President van Nederland en Pedofiele (?) VVD-er Ard van der Steur, Minister van Geiligheid en Justitie, blijven pedofiele moordenaar, tevens [studentenvereniging] -lid Mr. [naam] beschermen. (…) Bekende [studentenvereniging] -leden: (…) [aangever 4] ”.24

Op 15 februari 2016 heeft de verdachte een e-mail gestuurd met als onderwerp: “Waar wonen B&W Voorburg en Gemeenteraadsleden? Als er wordt ingebroken en verkracht door “moslimvluchtelingen” in L’dam-Voorburg in de huizen van Gemeenteraadsleden en Wethouders”. Bij deze e-mail is de hiervoor genoemde e-mail van 17 januari 2016 met de adressen van de gemeenteraadsleden van Leidschendam-Voorburg gevoegd.25

Op 25 februari 2016 heeft de verdachte een e-mail gestuurd met als onderwerp: “Moslimterroristen onder bevel van Iran in AZC-Schakenbosch L’dam-Voorburg?”.26

Op 4 maart 2016 heeft de verdachte een e-mail gestuurd met daarin onder andere de tekst: “CDA-Fractievoorzitter [aangever 5] [telefoonnummer] docent Hogeschool R’dam, IBK heeft géén feeling meer met de realiteit.” Boven deze tekst staat een link naar een artikel op voorburgsdagblad.nl met de titel ‘CDA tevreden over vluchtelingendossier’.27 Bij dit artikel is een foto van [aangever 5] te zien.28 In de e-mail staat ook de volgende tekst: “Onder de 74.000 inwoners van de Gemeente L’dam-Voorburg groeit de overtuiging, dat Bestuurders en Gemeenteraadsleden, die verantwoordelijk zijn voor de komst van o.a. moslimterroristen in AZC-Schakenbosch, voor een volkstribunaal zullen worden gebracht, nadat een enorm bloedbad in het winkelcentrum heeft plaatsgevonden. Op grond van het grondwettelijke principe van Proportionaliteit, zal het volkstribunaal de doodstraf uitspraken over voornoemde Bestuurders en Gemeenteraadsleden.”29

Op 16 maart 2016 heeft de verdachte een e-mail gestuurd met daarin onder andere de tekst: “Stel dat er een moord wordt gepleegd door zo’n tweebenig moslimbeest op een inwoner van L’dam-Voorburg, zouden de Bestuurders en Gemeenteraadsleden, die vóór de komst van AZC-Schakenbosch hebben gestemd, dan nog rustig kunnen slapen in hun huizen? Of worden ze dan in hun dromen gillend wakker van inwoners van L’dam-Voorburg, die verhaal komen halen? Oog om oog, tand om tand, leven om leven is het Proportionaliteitsbeginsel waarop ons Rechtssysteem is gebaseerd.”.30

Onderzoek naar de e-mails

Naar aanleiding van de aangiftes heeft de politie nader onderzoek verricht, o.a. naar de herkomst van de e-mails 31, de inhoud van de e-mails 32, de frequentie en het tijdstip waarop de e-mails verzonden waren 33 en de gegevensdragers van verdachte 34.

Deze onderzoeken maken melding van e-mails verzonden in de periode 1 september 2014 35 tot en met 15 maart 2016 36.

Bewijsoverwegingen feit 1

De rechtbank stelt voorop dat bij de beantwoording van de vraag of sprake is van belaging als bedoeld in artikel 285b, eerste lid, van het Wetboek van Strafrecht (Sr) van belang zijn de aard, de duur, de frequentie en de intensiteit van de gedragingen van de verdachte, de omstandigheden waaronder deze hebben plaatsgevonden en de invloed daarvan op het persoonlijk leven en de persoonlijke vrijheid van het slachtoffer.

De verdachte heeft de aangevers – in ieder geval tussen december 2015 en maart 2016 – dagelijks e-mails gestuurd om zijn standpunten kenbaar te maken, onder andere over de komst van een AZC in de gemeente en over moslims. Een aantal van deze e-mails – zoals die met woonadressen en die over het volkstribunaal – richten zich zeer direct en persoonlijk tegen de aangevers en zijn daarbij bedreigend van aard. Deze e-mails gaan veel verder dan het enkel kenbaar maken van de standpunten van de verdachte. De aangevers verklaren in hun aangiftes ook dat een aantal e-mails hen persoonlijk raken. Sommige aangevers voelden zich genoodzaakt om alle berichten te lezen om na te gaan of daarin sprake was van nieuwe bedreigingen.

Deze persoonlijk gerichte berichten kunnen niet los worden gezien van de overige e-mails die de verdachte aan de aangevers heeft gestuurd. Gelet op de aard en inhoud van deze berichten, in combinatie met de duur, de intensiteit en de frequentie, minimaal één per dag, van alle door de verdachte gestuurde e-mails, is daarom naar het oordeel van de rechtbank sprake van een stelselmatige inbreuk op de persoonlijke levenssfeer van de aangevers. Zij moesten immers steeds dulden dat zij veelvuldig e-mails ontvingen van een afzender waar zij gelet op de inhoud van de bedreigende e-mails beducht voor waren.

Dat de verdachte de aangevers alleen heeft gemaild op hun werkadressen en dat andere personen op de ontvangstlijst van deze e-mails geen aangifte hebben gedaan maakt dat niet anders.

Ten aanzien van de wederrechtelijkheid van die inbreuk merkt de rechtbank het volgende op. Vast staat dat geen enkele aangever in de tenlastegelegde periode verdachte zelf op enigerlei wijze heeft laten weten niet gediend te zijn van het ontvangen van de bewuste e-mails of de verdachte heeft verzocht te stoppen met e-mailen. Ofschoon aangevers en/of het gemeentebestuur hadden kunnen overwegen om de verdachte te verzoeken op te houden met zijn dagelijkse berichten, is het – gelet op vaste jurisprudentie – geen eis dat de aangevers eerst een dergelijk verzoek moeten doen om de inbreuk wederrechtelijk te maken. Verder betrekt de rechtbank bij haar afweging het volgende. Toenmalig wethouder [aangever 5] heeft bij de rechter-commissaris onder meer verklaard dat zij de verdachte niet durfde te laten weten niet van zijn e-mails gediend te zijn omdat zij bang was voor zijn reactie.37 Daarnaast waren tenminste enkele aangevers bekend met het feit dat andere collega’s op een eerder moment tevergeefs een dergelijk verzoek aan verdachte hadden verstuurd.38 Het dossier bevat ook een verzoek gedateerd 26 januari 2016 van een van de gemeenteraadsleden om hem niet meer ‘in te kopiëren’, waarop de verdachte antwoordt: “Voortaan zal ik niet meer ‘inkopiëren’ maar rechtstreeks toezenden.” Bij dit antwoord heeft de verdachte in ieder geval ook weer de burgemeester en aangevers [aangever 6] en [aangever 4] ingekopieerd.39