Uitspraken

De kamer voor het kwekersrecht van de rechtbank is bevoegd van dit geschil kennis te nemen op grond van artikel 78 ZPW en de artikelen 94 en 101 lid 2 en 4 GKVo5. Overigens is de bevoegdheid ook niet betwist.

Tussen partijen is niet in geschil dat [gedaagde] zonder toestemming van [de V.O.F.] planten van het ras heeft vermeerderd en dat in 2014 en 2015 sprake is geweest van areaaloverschrijding. Het geschil spitst zich toe op de vraag vanaf wanneer sprake is geweest van areaaloverschrijding, hoeveel de totale areaaloverschrijding bedraagt en
– daarmee samenhangend – hoeveel planten [gedaagde] zelf heeft vermeerderd door wortelstekken af te nemen. De rechtbank bespreekt die kwestie daarom eerst. De rechtbank gaat aansluitend in op de vraag hoe veel de schadevergoeding per vermeerderde plant dient te bedragen. Vervolgens bespreekt de rechtbank of [gedaagde] in strijd met de licentievoorwaarden heeft nagelaten [de V.O.F.] te informeren over het rooien en vernietigen van de planten van het ras eind 2015 en zo ja, of daar een verplichting tot het betalen van schadevergoeding uit voortvloeit. In dat kader komt aan de orde de vraag of die licentievoorwaarden van toepassing zijn. Ten slotte gaat de rechtbank in op wat dit alles betekent voor de vordering van [de V.O.F.] en de over en weer gevorderde proceskosten.

[de V.O.F.] stelt dat uit het meetformulier 2015 blijkt dat [gedaagde] alle jaren op twee blokken van ieder 210 m2 heeft geteeld. Het is volgens [de V.O.F.] een algemeen gebruikte techniek om in twee even grote blokken te telen. Het ras heeft de meeste opbrengst in de eerste twee jaar en wordt om die reden vaak na twee jaar gerooid en vernietigd. Daarom kopen telers, normaal gesproken, ieder jaar opnieuw kopstekken bij [de V.O.F.] , zodat ze een deel eerstejaars planten hebben en een ongeveer even groot deel tweedejaars. Bovendien is het volgens [de V.O.F.] onmogelijk dat [gedaagde] tot een areaal van 420 m2 in 2015 is gekomen als hij niet al meteen in 2012 heeft vermeerderd naar twee blokken en een groter areaal dan 120 m2.

[gedaagde] heeft de redenering van [de V.O.F.] weersproken. Hij heeft op basis van zijn aantekeningen over gebruik van de percelen en verkoopcijfers (van de bloemen) gereconstrueerd hoe hij het ras sinds 2011 heeft geteeld. Dat is niet op de door [de V.O.F.] geschetste wijze gegaan en verschilt van jaar tot jaar omdat dat afhankelijk is van verschillende factoren, zoals de beschikbaarheid van zijn land, de tijd die hij zelf had om het ras te telen gelet op andere werkzaamheden, de kwaliteit van de planten/wortelstekken, het klimaat en enigszins de vraag vanuit de markt. [gedaagde] betoogt verder dat planten die in het voorjaar voor een tweede of volgend jaar opkomen, in mei/juni bloemen geven. Van planten die in het voorjaar zijn gepoot vanuit een wortelstek, kunnen in augustus/september bloemen geoogst worden. In de winter sterven de bovengrondse planten af. Volgens [gedaagde] is de teelt verlopen zoals hierna weergegeven. Daarbij hanteert hij een gemiddelde van 12,5 wortelstek per m2.

De rechtbank stelt vast dat de reconstructie van [gedaagde] neerkomt op het volgende (de aantallen betreffen het areaal in vierkante meters):

[gedaagde] heeft de – overigens pas ter zitting ingenomen – stelling van [de V.O.F.] dat zijn werknemers al vanaf 2012 ‘dubbele blokken’ en derhalve areaaloverschrijding en illegale vermeerdering bij [gedaagde] hebben geconstateerd, betwist. Volgens [gedaagde] is hem door de werknemers van [de V.O.F.] juist steeds te verstaan gegeven dat hij goed bezig was. Vast staat dat [de V.O.F.] [gedaagde] niet eerder dan in 2016 met de sub 2.10 genoemde sommatie op de gestelde illegale vermeerdering en areaaloverschrijding heeft aangesproken. Als [de V.O.F.] inderdaad al veel eerder hiervan op de hoogte was, had het voor de hand gelegen dat zij [gedaagde] daarop had aangesproken. Waarom dat niet is gebeurd totdat [de V.O.F.] [gedaagde] in september 2016 ineens een sommatiebrief stuurde, heeft [de V.O.F.] desgevraagd niet kunnen verklaren. De rechtbank gaat aan deze stelling van [de V.O.F.] dan ook voorbij.

De rechtbank is van oordeel dat [de V.O.F.] de reconstructie van [gedaagde] onvoldoende gemotiveerd heeft weersproken. [de V.O.F.] heeft niet met concrete feiten of omstandigheden aangegeven waarom de wijze van vermeerdering zoals die volgens [gedaagde] heeft plaatsgevonden, niet mogelijk is. De enkele omstandigheid dat het een algemeen gebruikte techniek is om te telen op de wijze als door [de V.O.F.] geschetst, is een onvoldoende weerspreking. De reconstructie van [gedaagde] komt de rechtbank ook overigens redelijk voor. Ter zitting waren partijen het er over eens dat het ras weliswaar de beste bloemen geeft in de eerste twee jaar, maar dat een plant wel langer kan leven, zij het met een lagere bloemenopbrengst. Dat [gedaagde] eenmalig (in 2013) is doorgegaan met een derdejaars teelt, is dan ook niet onaannemelijk. Voorts heeft [gedaagde] onweersproken naar voren gebracht dat planten van het ras jaarlijks 5 tot 10 wortelstekken maken, zodat het aantal planten snel uit te breiden is. Dat is bij gebrek aan betwisting een verklaring voor de door [gedaagde] geschetste situatie waarin hij kennelijk in staat is geweest om van de 40 derdejaars planten uit 2013 maar liefst 210 nieuwe planten in 2014 te maken (zodat van één plant 5 tot 6 wortelstekken moeten zijn gehaald). Daarbij betrekt de rechtbank dat het aantal planten per oppervlakte waar [gedaagde] mee rekent weliswaar iets lager is dan het aantal waar [de V.O.F.] mee heeft gerekend (14 planten per m2), maar overeenkomt met de 1500 planten die in 2011 zijn geleverd. Die zijn immers geleverd met een licentie voor een areaal van 120 m2, wat ook neerkomt op 12,5 planten per m2.

De rechtbank gaat wel voorbij aan het betoog van [gedaagde] met betrekking tot het verschil tussen de opgave die hij heeft gedaan met het meetformulier 2015 en de berekening over 2015 die 50 m2 lager uitkomt. Dat [gedaagde] op enig moment in 2015 op een perceel van 420 m2 heeft geteeld (namelijk tweedejaars planten op een perceel van 210 m2 en eerstejaars planten op een perceel van 210 m2 ), zoals door hem op het meetformulier 2015 is aangegeven, staat vast. Dat het beplante oppervlak op enig moment lager is geweest doordat een deel van de tweedejaars planten al was gerooid, doet er niet aan af dat voor wat betreft de royaltyvergoeding van belang is wat het maximale oppervlakte is dat door de licentienemer in een jaar beplant is (geweest). Dat is tussen partijen ook niet in geschil. De rechtbank gaat er derhalve vanuit dat [gedaagde] in 2015 op een areaal van in totaal 420 m2 planten van het ras heeft geteeld.

Dat brengt de rechtbank tot het oordeel dat sprake is van een areaaloverschrijding en illegale vermeerdering in de verschillende jaren ter hoogte van:

Artikel 94 GKVo luidt, voor zover van belang, als volgt

[de V.O.F.] berekent de door hem gevorderde schadevergoeding op basis van € 0,50 per m2 areaaloverschrijding en € 0,60 per door [gedaagde] vermeerderde plant. De hoogte van de gevorderde schadevergoeding per m2 areaaloverschrijding ad € 0,50 is niet door [gedaagde] betwist, zodat de rechtbank daarvan uitgaat. De hoogte van de schadevergoeding per vermeerderde plant is wel in geschil en daarover overweegt de rechtbank als volgt.

[de V.O.F.] stelt dat de schade per vermeerderde plant € 0,60 bedraagt omdat [gedaagde] de kopstekken tegen die prijs had moeten afnemen. Zij stelt dat zij er vanuit gaat dat telers jaarlijks opnieuw bij hem bestellen en zij dient op korte termijn te kunnen leveren. Daarom houdt zij altijd een grote voorraad aan. Als er niet besteld wordt, moeten de kopstekken vernietigd worden, en de kosten zijn dan al gemaakt.

[gedaagde] heeft dat weersproken en voert aan dat [de V.O.F.] geen kosten heeft gemaakt, nu zij voor [gedaagde] geen kopstekken heeft hoeven kweken. Het maken van kopstekken is arbeidsintensief en kostbaar door relatief hoge materiaalkosten voor onder meer het potje en de stekgrond. Een redelijke vergoeding per wortelstek mag niet meer bedragen dan primair € 0,05 dan wel subsidiair € 0,20, zoals hierna verder wordt besproken.

De rechtbank overweegt als volgt. Het betoog van [de V.O.F.] komt er in feite op neer dat zij al van tevoren rekening hield met nabestellingen van [gedaagde] zodat de daarvoor gemaakte kosten in aanmerking komen voor vergoeding. Dat betoog kan bij gebrek aan nadere onderbouwing niet slagen. Immers, in het jaar volgend op de eerste levering, 2012 – in welk jaar nog geen sprake was van illegale vermeerdering – is geen sprake geweest van een nadere bestelling. De rechtbank kan [de V.O.F.] daarom zonder nadere toelichting, die ontbreekt, niet volgen in haar betoog dat zij in de latere jaren anticipeerde op een nadere bestelling van [gedaagde] .

Nu het aan [de V.O.F.] is om de door haar geleden schade gemotiveerd te onderbouwen en zij dat heeft nagelaten, sluit de rechtbank voor de beoordeling van de hoogte van een redelijke vergoeding aan bij het subsidiaire standpunt dat [gedaagde] heeft ingenomen. Het primaire standpunt van [gedaagde] komt de rechtbank niet redelijk voor.

De rechtbank volgt derhalve het standpunt dat [gedaagde] bij conclusie van antwoord heeft ingenomen met een verwijzing naar de sub 4.16 bedoelde eerdere uitspraken. Daar zijn schadevergoedingen vastgesteld die variëren van € 0,20 tot € 0,32 per vermeerderde plant. Aan het betoog van [de V.O.F.] dat zij in die zaken niet altijd professionele rechtsbijstand heeft gehad, gaat de rechtbank voorbij nu de gevolgen van die omstandigheid voor haar rekening en risico komen. Nu [de V.O.F.] geen andere feiten en omstandigheden heeft aangevoerd die erop kunnen wijzen dat € 0,20 mogelijk geen passende schadevergoeding is, stelt de rechtbank die aldus vast.

Partijen zijn het er over eens dat de vraag of de licentievoorwaarden van toepassing zijn, uitsluitend van belang is voor de vraag of [gedaagde] het rooien en vernietigen van de planten in 2015 aan [de V.O.F.] had moeten melden, wat hij – dat is niet in geschil – heeft nagelaten. De licentievoorwaarden concretiseren echter niet welke consequentie moet worden verbonden aan het niet melden. [de V.O.F.] stelt dat de ratio achter deze bepaling erin is gelegen dat zij kan controleren of de resterende planten inderdaad zijn gerooid en vernietigd teneinde te voorkomen dat de planten buiten haar wetenschap aan derden worden verstrekt. [de V.O.F.] heeft echter niet op enige wijze geconcretiseerd dat zij schade heeft geleden. Gesteld noch gebleken is dat [gedaagde] de planten aan derden heeft verstrekt. [de V.O.F.] heeft evenmin anderszins aangegeven waaruit haar schade bestaat. Derhalve is bij gebrek aan gebleken schade, ook indien de licentievoorwaarden wel van toepassing zijn, geen grond voor toewijzing van een schadevergoeding omdat [gedaagde] zijn meldplicht heeft geschonden. De vraag of de licentievoorwaarden van toepassing zijn hoeft de rechtbank derhalve niet nader te beoordelen.

Het vorengaande leidt er toe dat de door [gedaagde] aan [de V.O.F.] verschuldigde schadevergoeding als volgt moet worden vastgesteld:

- een vergoeding van € 0,55 voor de areaaloverschrijding met 455 m2, derhalve € 227,50,

te vermeerderen met

- een vergoeding van € 0,20 voor een illegale vermeerdering van 6.038 wortelstekken, derhalve € 1.207,60,

[gedaagde] betoogt dat [de V.O.F.] misbruik heeft gemaakt van procesrecht en moet worden veroordeeld in de volledige proceskosten die hij heeft moeten maken. Hij voert daartoe aan dat [de V.O.F.] hem na een radiostilte van bijna drie jaar heeft gedagvaard zonder hem de gelegenheid te bieden om vrijwillig tot betaling over te gaan. Bovendien heeft [de V.O.F.] willens en wetens een veelvoud gevorderd van hetgeen in eerdere procedures waarbij zij betrokken was, is toegewezen, zodat zij bekend was met de onjuistheid van haar vordering.

Vaste rechtspraak9 is dat een vordering tot vergoeding van alle in verband met een gerechtelijke procedure gemaakte kosten alleen toewijsbaar is in geval van misbruik van procesrecht of onrechtmatig handelen. Daarvan is pas sprake als het instellen van de vordering, gelet op de evidente ongegrondheid ervan, in verband met de betrokken belangen van de wederpartij achterwege had behoren te blijven. Hiervan kan eerst sprake zijn als eiser zijn vordering baseert op feiten en omstandigheden waarvan hij de onjuistheid kende dan wel behoorde te kennen of op stellingen waarvan hij op voorhand moest begrijpen dat deze geen kans van slagen hadden. Bij het aannemen van misbruik van procesrecht of onrechtmatig handelen door het aanspannen van een procedure past terughoudendheid, gelet op het recht op toegang tot de rechter dat mede gewaarborgd wordt door artikel 6 EVRM10.

De rechtbank is van oordeel dat niet gezegd kan worden dat [de V.O.F.] het instellen van de vordering gelet op de evidente ongegrondheid ervan achterwege had moeten laten. Weliswaar heeft [de V.O.F.] haar vordering (veel) te hoog begroot, maar de enkele omstandigheid dat in andere procedures de schadevergoeding per vermeerderde plant lager is vastgesteld dan [de V.O.F.] in deze procedure vordert, is onvoldoende om de gehele vordering, die ook op andere feiten en omstandigheden is gebaseerd, te beoordelen als evident ongegrond. Voor een veroordeling van [de V.O.F.] in de volledige kosten is dan ook geen plaats.

De rechtbank zal [de V.O.F.] echter als de in het ongelijk gestelde partij veroordelen in de redelijke en evenredige proceskosten van [gedaagde] op grond van artikel 1019h Rv. Partijen zijn het er over eens dat deze zaak kan worden aangemerkt als een eenvoudige zaak in de zin van de toepasselijke Indicatietarieven in IE-zaken11 waarvoor een maximumtarief voor de advocaatkosten van € 8.000 als redelijk en evenredig wordt beschouwd. Nu de zijdens [gedaagde] gespecificeerde advocaatkosten dat bedrag overstijgen, worden deze beperkt tot genoemd maximumbedrag. De kostenveroordeling wordt vermeerderd met het door [gedaagde] betaalde griffierecht van € 914.