Uitspraken

In artikel 4, derde lid van de Wet privatisering ABP is bepaald dat de meerderheid van de sectorwerkgevers en de meerderheid van de centrales van overheidspersoneel, verenigd in de Raad voor het Overheidspersoneelsbeleid (hierna ook: de ROP), bevoegd zijn tot het wijzigen of vervangen van de pensioenovereenkomst ABP. In het vijfde lid van voornoemd artikel is vervolgens vastgelegd dat overheidswerkgevers en overheidswerknemers gebonden zijn aan de pensioenovereenkomst ABP en dat zij verplicht zijn tot naleving van hetgeen ten aanzien van hen (‘te hunnen aanzien) is bepaald in de statuten en reglementen van het pensioenfonds.

In artikel 2, eerste lid Kaderwet militaire pensioenen is bepaald dat de aanspraken op ouderdoms- en nabestaandenpensioen en de daarmee samenhangende verplichtingen van de beroepsmilitair worden neergelegd in de overeenkomst naar burgerlijk recht, bedoeld in artikel 4, eerste lid van de Wet privatisering ABP. Dit is de pensioenovereenkomst ABP, als bedoeld in de Wet privatisering ABP.

Uit artikel 6 van de Wet privatisering ABP volgt dat de Pensioenwet op deze overeenkomst van toepassing is.

De pensioenaanspraken van militairen worden vastgelegd in het pensioenreglement van het ABP (artikel 2 lid 3 Kaderwet militaire pensioenen).

Binnen de Pensioenkamer van de ROP is een akkoord bereikt waarin per 1 januari 2004 voor de ambtenaren/werknemers bij de sector overheid en onderwijs in plaats van een eindloonregeling een voorwaardelijk geïndexeerde middelloonregeling ging gelden.

Dit gold niet voor militairen. Voor hen werd een tijdelijke uitzondering gemaakt die -kort gezegd- kostenneutraal diende te zijn ten opzichte van de overige overheidssectoren.

In de op 1 januari 2004 vigerende pensioenovereenkomst ABP (hierna ook: de pensioenovereenkomst) was onder artikel 3 eerste en tweede lid het volgende opgenomen:

“(…) Artikel 3

1. De overheidswerkgever (…) verhaalt 25 procent van de door hem aan de Stichting Pensioenfonds ABP verschuldigde pensioenpremies op de bij hem in dienst zijnde overheidswerknemer door middel van een inhouding op zijn salaris. (…)

2. Het eerste lid is van overeenkomstige toepassing ten aanzien van de werkgever of de

instantie die een ontslaguitkering uitbetaalt aan een gewezen overheidswerknemer.

(…)”

Lid 11 van voormeld artikel van de pensioenovereenkomst ABP luidde in 2004 respectievelijk 2005 als volgt:

“11. Onverminderd het bepaalde in het eerste lid en het tweede lid, wordt de door de Sector Defensie over het jaar 2004 voor het militaire personeel verschuldigde opslag op de premie in verband met het uiterlijk tot 1 januari 2005 handhaven van de eindloonregeling en de verschuldigde premie in verband met het uiterlijk tot 1 januari 2005 handhaven van de 25%-knip volledig verhaald op het militaire personeel”

en

“11. Onverminderd het bepaalde in het eerste lid en het tweede lid, wordt de door de Sector Defensie over het jaar 2004 en over het jaar 2005 voor het militaire personeel verschuldigde opslag op de premie in verband met het uiterlijk tot 1 januari 2006 handhaven van de eindloonregeling en de verschuldigde premie in verband met het uiterlijk tot 1 januari 2006 handhaven van de 25%-knip volledig verhaald op het militaire personeel”

In de per 1 januari 2006 geldende pensioenovereenkomst ABP is onder artikel 3.1. eerste lid wat betreft de door de militairen te betalen pensioenpremie het volgende opgenomen:

“In het kader van de Pensioenregeling Militairen (…) verhaalt de Minister van Defensie een in het sectoroverleg Defensie overeengekomen en in overeenstemming met de Pensioenkamer vastgestelde bijdrage in de door hem aan de Stichting Pensioenfonds ABP verschuldigde premies op de beroepsmilitairen die een ontslaguitkering ontvangen, behoudens in de gevallen (…) De in de vorige zin bedoelde bijdrage is vastgesteld op 30 procent van de aan de Stichting Pensioenfonds ABP verschuldigde premies.”

Vanaf 2013 is in artikel 5 van de pensioenovereenkomst ABP het volgende

opgenomen wat betreft het premieverhaal op militairen:

“1. De Minister van Defensie verhaalt een in het sectoroverleg Defensie overeengekomen en in overeenstemming met de Pensioenkamer vastgesteld deel van de aan het pensioenfonds verschuldigde premies op de beroepsmilitair door middel van een inhouding op het salaris.

2. Het premieverhaal bedraagt:

a. 30 procent van de verschuldigde premie voor ouderdoms- en nabestaandenpensioen; (…)

3. Onverminderd het bepaalde in het eerste en tweede lid, bedraagt de jaarlijkse mutatie van het werkgeversaandeel in de verschuldigde premie voor ouderdoms- en nabestaandenpensioen van militairen nooit meer dan de relatieve – i.c. procentuele – stijging van de premie voor ouderdoms- en nabestaandenpensioen als bedoeld in artikel 4. Indien sprake is van een grotere stijging wordt het meerdere volledig verhaald op de beroepsmilitairen via een opslag op de premie voor ouderdoms- en nabestaandenpensioen.

(…)”

In 2014 is aan lid 3 van artikel 5 van de pensioenovereenkomst ABP het volgende toegevoegd:

“De opslag kan in enig jaar worden verlaagd als gevolg van een kleinere stijging of een grotere daling ten opzichte van de ontwikkeling van de premie voor ouderdoms- en nabestaandenpensioen bedoeld in artikel 4. Het werkgeversaandeel in de verschuldigde premie voor ouderdoms- en nabestaandenpensioen bedraagt echter nooit meer dan 70%.”

Met ingang van 1 januari 2006 is in hoofdstuk 17 van het pensioenreglement ABP, in artikel 17.4.8 het volgende bepaald:

“De Minister van Defensie kan een deel van de verschuldigde premies op de deelnemer verhalen.”

In de jaren 2004 en 2005 is de premieverdeling tussen Defensie en de militairen

75% voor rekening van Defensie en 25% voor rekening van de militairen geweest.

Daarenboven heeft Defensie in 2004 een opslag van 1,6% en in 2005 een opslag van 1,8%

berekend.

In de jaren 2006 tot en met 2018 is de premieverdeling tussen Defensie en de

militairen steeds 70% voor Defensie en 30% voor de militairen geweest.

Daarenboven heeft Defensie in 2010 een opslag van 0,57%, in 2012 een opslag van

0,79%, in 2013 een opslag van 0,48%, in 2014 een opslag 0,48%, in 2017 een opslag 2,58%

en in 2018 een opslag van 2,48% berekend.

Per 1 januari 2019 geldt ook voor militairen een voorwaardelijk geïndexeerde

middelloonregeling.

ingehouden op het salaris van eisers;

primair

becijferd door actuarieel kantoor Sprenkels en Verschuren van € 135.725,-, althans € 55.232,-, althans € 18.482,-, althans tot het bedrag dat de kantonrechter in goede justitie vaststelt, althans nader op te stellen bij staat en te vereffenen volgens de wet, vermeerderd met de wettelijke rente vanaf de dag van verschuldigdheid tot aan de dag van algehele voldoening; dit op straffe van een dwangsom van € 250,- voor iedere dag na 14 dagen na betekening van dit vonnis;

subsidiair

werknemersbijdragen terug te betalen, zoals bevestigd door actuarieel kantoor Sprenkels en Verschuren van € 55.231,- althans € 18.482,-, althans tot het bedrag dat de kantonrechter in goede justitie vaststelt, althans nader op te stellen bij staat en te vereffenen volgens de wet, vermeerderd met de wettelijke rente vanaf de dag van verschuldigdheid tot aan de dag van algehele voldoening; dit op straffe van een dwangsom van € 250,- voor iedere dag na 14 dagen na betekening van dit vonnis;

in alle gevallen

Eisers leggen aan hun vorderingen, kort samengevat, het navolgende ten grondslag.

In 2004 zijn alle deelnemers aan de ABP-pensioenregeling, met uitzondering van de militairen, overgestapt van een eindloonregeling naar een middelloonregeling. Voor militairen bleef tot 2019 de eindloonregeling gehandhaafd. Gelet hierop is in 2004 tussen Defensie en de vakcentrales in het Sectoroverleg Defensie (hierna: het SOD) een koppelafspraak gemaakt. Op basis van deze koppelafspraak zou de werknemerspremie voor militairen worden verhoogd met afzonderlijke premieopslagen, wanneer handhaving van de eindloonregeling zou leiden tot meerkosten voor de Defensie. Als gevolg van de handhaving van de eindloonregeling voor militairen mochten immers geen meerkosten ontstaan voor andere overheidssectoren. Om te beoordelen of sprake is van meerkosten moeten de werkelijke eindloonkosten voor de militairen worden vergeleken met de middelloonkosten, bij de berekening waarvan moet worden uitgegaan dat de militairen deelnemen aan dezelfde middelloonregeling als die voor burgerpersoneel geldt. Dat de premieopslag is gekoppeld aan meerkosten blijkt zowel uit de tekst van de koppelafspraak uit 2004 als uit de objectief kenbare bedoeling, die volgt uit de verslagen van het SOD waarin telkenjare overleg is gepleegd over de vaststelling van de door Defensie in te houden premie in verband met de door Defensie af te dragen bedragen aan ABP vanwege de door ABP aan de militairen uit te keren ouderdomspensioenen op basis van de voor militairen geldende eindloonregeling.

Gebleken is, aldus eisers, dat er geheel geen meerkosten waren, behoudens het jaar 2014. Dat volgt uit het als productie 1 bij dagvaarding overgelegde rapport van [X] . Defensie wist ook dat er geen meerkosten waren, althans had dit moeten weten. Defensie heeft nagelaten de vakcentrales te informeren over de omstandigheid dat er geen meerkosten waren. De vakcentrales verkeerden dus ten onrechte in de veronderstelling dat telkens een premieopslag werd toegepast wegens hogere kosten van de eindloonregeling. Wanneer de vakcentrales dit wel hadden geweten dan waren de regelingen in het SOD nimmer tot stand gekomen op de wijze als zij daar zijn overeengekomen.

Defensie heeft wanprestatie gepleegd en/of onrechtmatig gehandeld, door ondanks de wetenschap dat er geen meerkosten waren toch premieopslagen te incasseren bij de militairen, onder wie eisers. Door deze wanprestatie en/of dit onrechtmatig handelen hebben eisers schade geleden. Deze schade bestaat uit de afzonderlijke premieopslagen die Defensie ten onrechte heeft ingehouden en de structurele premieopslag van 5% (de stijging van 25 naar 30%) die vanaf 2006 is ingehouden op het loon van eisers. Tot slot is Defensie schadeplichtig omdat – ondanks de lagere pensioenlasten voor militairen in de eindloonregeling – geen premieafslag is toegepast.

Voorts leggen eisers aan hun vordering te grondslag dat Defensie zich ongerechtvaardigd heeft verrijkt ten koste van de militairen door premieopslagen in te houden voor niet bestaande meerkosten. Daartegenover zijn de militairen verarmd door het niet toepassen van premieafslagen wegens minderkosten. Deze verrijking van Defensie en verarming van de militairen is een direct gevolg van het ten onrechte inhouden van te hoge premiebedragen en het niet juist voorlichten van de vakcentrales.

Eveneens is sprake van onverschuldigde betaling, doordat de militairen ten onrechte te hoge premieopslagen hebben betaald aan Defensie. Deze premieopslagen zijn dus zonder rechtsgrond betaald. Eisers vorderen dan ook veroordeling van Defensie tot vergoeding van -kort gezegd- de premieopslagen.

Eisers hebben hun schade becijferd op € 135.725,- en hierbij onderscheid gemaakt tussen verschillende schadeposten, namelijk i) afzonderlijke premieopslagen ii) structurele premieopslagen en iii) premieafslagen. Voor de onderbouwing van hun schade verwijzen eisers naar het rapport van [X] . Voor zover de kantonrechter zou menen dat de schade onvoldoende is onderbouwd, vorderen eisers de geleden schade te begroten, althans nader op te laten maken bij staat, aangezien de mogelijkheid van schade voldoende aannemelijk is gemaakt.

Tot slot vorderen eisers vergoeding van de door hun gemaakte kosten voor het rapport van [X] , ten bedrage van € 6.284,44.

Ter onderbouwing van zijn verweer voert Defensie, kort samengevat, het navolgende aan.

In 2003 hebben de sociale partners in de Pensioenkamer van de ROP voor alle deelnemers aan de ABP-pensioenregeling afspraken gemaakt over een overgang van een eind- naar een middelloonregeling per 1 januari 2004. Op verzoek van de centrales is destijds in die afspraken een uitzonderingspositie opgenomen voor militair personeel. Het was uitdrukkelijk de bedoeling dat deze uitzonderingspositie een tijdelijk karakter zou hebben. Uiteindelijk is over de periode 2004-2018 voor militairen de eindloonregeling gehandhaafd. Hierbij geldt de periode 2004-2005 als een overgangsfase waarin de eindloonregeling tijdelijk werd voortgezet, waarbij door sociale partners was afgesproken dat vanwege die voortzetting een premieopslag gold, die op de militairen zou worden verhaald. De periode 2006-2018 kan worden aangemerkt als de periode waarin de koppelafspraak van 2006 gold. In deze jaren is de eindloonregeling voor militairen gehandhaafd op basis van een eigenstandige militairenpensioenregeling binnen ABP. Daarbij was met sociale partners in het SOD een premieverdeling van 70/30 afgesproken. Daarbovenop kon een opslag komen in het geval de jaarlijkse mutatie van het werkgeversaandeel meer zou bedragen dan de eventuele relatieve – i.c. procentuele – stijging van de (gemiddelde) ABP-brede OP/NP-premie voor het burgerpersoneel.

Afspraken over de premieverdeling zijn neergelegd in de pensioenovereenkomst ABP. Uit de Kaderwet, de Wet privatisering ABP en de pensioenovereenkomst vloeit voort dat het SOD, althans de minister van Defensie en de meerderheid van de centrales die hierin vertegenwoordigd zijn, de inhoud van de pensioenovereenkomst ABP bepaalt en kan wijzigen. Eisers zijn wat betreft hun individuele pensioenaanspraken en verplichtingen gebonden aan de inhoud van de toepasselijke pensioenovereenkomst ABP en het pensioenreglement ABP.

Uit de toepasselijke wetgeving, de pensioenovereenkomst ABP en het pensioenreglement ABP zoals deze golden over de periode 2004-2018 volgt dat Defensie telkens gerechtigd was de door eisers ter discussie gestelde pensioenbijdragen op hun salaris in te houden. Immers deze zijn jaarlijks afgesproken met de centrales in het SOD. Het is aan Defensie en de centrales om in het SOD een (in hun ogen) passend evenwicht te vinden in het totaalpakket van arbeidsvoorwaarden. De centrales hebben zich ook nooit op het standpunt gesteld dat Defensie de pensioenovereenkomst ABP op enig moment verkeerd heeft uitgevoerd.

Defensie betwist dan ook dat hij onrechtmatig heeft gehandeld, dan wel dat sprake is van ongerechtvaardigde verrijking en/of onverschuldigde betaling. Ook zijn de rechtsgevolgen van de in het SOD gemaakte afspraken ten opzichte van de militairen, onder wie eisers, naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid niet onaanvaardbaar.

Verder voert Defensie aan dat een deel van de vorderingen is verjaard en betwist hij de (hoogte van de) schade en verschuldigdheid van buitengerechtelijke kosten.