Uitspraken

De officier van justitie heeft gerekwireerd tot bewezenverklaring van het ten laste gelegde feit.

De raadsman heeft namens de verdachte vrijspraak van het ten laste gelegde feit bepleit. Op de specifieke verweren van de raadsman zal – voor zover nodig – bij de beoordeling van de tenlastelegging nader worden ingegaan.

De rechtbank heeft hierna opgenomen de wettige bewijsmiddelen met de voor de bewezenverklaring redengevende feiten en omstandigheden.

Wanneer hierna wordt verwezen naar een proces-verbaal, wordt - tenzij anders vermeld - bedoeld een ambtsedig proces-verbaal, opgemaakt in de wettelijke vorm door (een) daartoe bevoegde opsporingsambtena(a)r(en). Wanneer hierna wordt verwezen naar dossierpagina’s, betreft dit de pagina’s van het proces-verbaal met het [nummer] , onderzoeksnummer [nummer] , van de politie eenheid Den Haag, district Den Haag-West, met bijlagen (doorgenummerd pagina 1 t/m 270).

“ [slachtoffer] verbleef al één à anderhalf jaar in de ruimte boven mijn kapperszaak, in de kamer waar hij later dood is aangetroffen. Ik verschafte hem onderdak. Ik kreeg daar een vergoeding voor.”

“Wij, verbalisanten (…) verklaren het volgende: Op donderdag 7 maart 2019 omstreeks 10.40 uur kregen wij de opdracht te gaan naar de [plaats van delict] . Wij zagen dat achterin de kapperszaak een deur was die toegang gaf tot een vertrek dat op de eerste etage was gelegen. In de keuken was een cv ketel aanwezig die een zoemend geluid maakte. Ik liep de slaapkamer in. Ik zag dat op het bed een manspersoon lag die zijn kleding nog aan had. Ik zag en voelde direct dat het lichaam stijf en koud was. Ook nam ik geen hartslag waar. Hierop keek ik naar het gelaat van het stoffelijk overschot en zag dat het gelaat ingevallen was en een groene kleur had.

Ik vond in een jas een [buitenlandse] identiteitskaart van een persoon welke overeen kwam met het stoffelijk overschot. Ik zag dat de identiteit van de [buitenlandse] man betrof: [gegevens] .

Wij namen ook een voor ons ondefinieerbare geur waar. Hierop kwam collega

Geelhoed ter plaatse met een CO-melder. Wij hoorden dat de melder direct aan sloeg.”

“Op 8 maart 2019 is van Forensische Opsporing Politie Eenheid Den Haag ontvangen:

SIN: [nummer]

Resultaten en conclusie

In het femoraalbloed is carboxyhemoglobine gemeten

in een concentratie van 74%. Een percentage van carboxyhemoglobine boven 60-65% is in het algemeen dodelijk.

Op grond van de resultaten van het uitgevoerde toxicologische onderzoek kan het overlijden worden verklaard.”

Wij hebben het stoffelijk overschot van een man in beslag genomen. De overledene bleek

(later) te zijn genaamd: [slachtoffer] .

“Evaluatie

Een 38-jarige alleen wonende man wordt in zijn woon-slaapkamer overleden aangetroffen op 07-03-2019. Alle ramen dicht. Verwarmingstoestellen in

belendende keukenruimte. CO-meting —> zeer hoge concentraties gemeten

door brandweer.

Huidkleur: roze —> bewijzend voor CO-intoxicatie.

Overlijdensdatum: 04 of 05-03-2019.

Conclusie

Niet-natuurlijk overlijden.

Doodsoorzaak: CO-intoxicatie.”

De bevindingen zijn de bevindingen die wij hebben aangehoord ten tijde van het

onderzoek door de medewerkers van KIWA Technology. (…) Tijdens het onderzoek op locatie is vast komen te staan dat de cv-ketel een extreem hoge emissie koolmonoxide (CO) veroorzaakte.

Met aangesloten rookgasafvoerleiding met uitmonding op de gevel was de concentratie

koolmonoxide (CO) in de rookgassen van de cv-ketel meer dan 25.000 ppm, gemeten aan de

achterzijde van het toestel op vloerniveau.

De rookgassen van de cv-ketel stromen de keuken binnen doordat de uitmonding zich

niet in het zogenaamde vrije-uitmondingsgebied bevond. Er was tijdens het onderzoek

voelbaar sprake van terugstroming van wind.

Deze terugstroming veroorzaakt tevens recirculatie van rookgassen met een verhoging

van de koolmonoxide (CO)-concentratie tot gevolg.

Om na te gaan wat het effect was van eventueel gebruik van de cv-ketel in de keuken

werd deze langere tijd in bedrijf genomen nadat de verschillende ruimten, kamer,

keuken op de eerste verdieping en hal op de begane grond waren voorzien van

meetapparatuur waarmee de metingen werden verricht. De ramen in de keuken en kamer en hal waren bij deze test gesloten aangezien dit was verklaard bij het binnenkomen van de

brandweer dat alle ramen in deze ruimten gesloten waren.

Conclusie duurproef: Nadat alleen het cv-toestel in bedrijf was genomen was de

concentratie koolmonoxide (CO) in de slaapkamer na 20 minuten 2.400 ppm (een concentratie van 1.000 ppm is dodelijk)

Na de simulatie-metingen werd de rookgasafvoerleiding van de cv-ketel losgenomen uit

de gevel. Dit om na te gaan wat de emissie koolmonoxide (CO) was tijdens onverstoorde

uitstroming in de vrije ruimte, de keuken dus. Met een lengte van ongeveer l meter

rookgasafvoer met uitstroming in de keuken bleek de concentratie koolmonoxide (CO) in

rookgassen nog steeds hoog; 9.000 ppm. Normale concentraties van deze toestellen

liggen ruim onder de 400 ppm.

Middels het onderzoek van KIWA Technology kwam vast te staan dat de cv-ketel in de

keuken grote uitstroom had van koolmonoxide (CO) en hiermee naar alle waarschijnlijkheid de oorzaak was van het overlijden van het slachtoffer aangetroffen op 7 maart 2019.

(…)

Gezien de bevindingen van het onderzoek van KIWA Technology lijkt het zeer

waarschijnlijk dat de cv-ketel de koolmonoxide (CO) vergiftiging heeft veroorzaakt.”

De concentratie CO in de rookgassen was sterk verhoogd door de volgende oorzaken;

Door onvoldoende ventilatie- en verbrandingsluchttoevoeropeningen en onvoldoende

ventilatie-afvoeropeningen in de opstellingsruimte konden de rookgassen zich door het

gehele pand verspreiden.

Correct uitgevoerd onderhoud aan de cv-ketel had het ongeval kunnen voorkomen. Na

bijstelling van de branderdruk en reiniging van de brander (inclusief venturi en ruimte onder

de brander) is het CO-gehalte in de rookgassen namelijk acceptabel. Bij het uitvoeren van het onderhoud had men mogelijk ook kunnen opmerken dat er sprake is van terugstromende

rookgassen als gevolg van een losgeraakte uitmondingsconstructie.”

“1.1 Verhuurder verhuurt aan huurder en huurder huurt van verhuurder de bedrijfsruimte,

hierna 'het gehuurde' genoemd, gelegen [plaats van delict] .

“U vraagt mij wat ik versta onder casco verhuur. Dat de buitenmuren van ons zijn, maar dat de binnenkant voor de huurder is. Je mag geen muren weg halen, dat moet worden aangevraagd met een bouwvergunning, maar wat er aan installaties en dergelijke in staat is voor de huurder.

U vraagt mij of u het goed begrijpt dat ik dus zeg dat een cv-ketel niet tot het casco behoort. Precies.

U vraagt mij of een rook/gas afvoer aan de buitenkant van de gevel tot het casco behoord. Dat denk ik niet, want als die geplaatst is in verband met de cv, dan is dat voor de huurder.

U vraagt mij wie de onderhandelingen hebben gevoerd voor de overeenkomst met [verdachte] . Ik. U vraagt mij of wij hebben gesproken over de verdeling van de onderhoudsverplichtingen. Ja, dat doe ik altijd. Ik leg dat luid en duidelijk uit. Ik heb toen nog duidelijk gezegd: “het is casco, alles aan de binnenkant is voor jezelf”.”

V: Bent u bekend met het [plaats van delict] ?

V: U zegt volgens uw agenda wel. Kunt u mij hier iets meer over uitleggen?

A: Er is waarschijnlijk een afspraak gemaakt. In de agenda staat voor 31 oktober 2018 tussen 12:00 en 13:00 uur een afspraak maar hij staat hier niet als betaald of afgedaan. Er is zeer waarschijnlijk dus niemand thuis geweest of er is niet open gedaan.

V: De eigenaar van de kapsalon zegt dat er in de winter van het jaar 2017 een controle aan de cv-ketel is uitgevoerd, kunt u hiervan iets vinden in uw administratie?

A: Niks. Ik heb hem helemaal niet in mijn bestand staan.

V: Dus als ik het goed begrijp geeft u aan dat u nooit onderhoud heeft gedaan aan de cv-ketel in [plaats van delict] . Dat u daar in de winter van 2017 sowieso niet geweest bent maar dat u wel een afspraak in uw agenda had staan voor woensdag 31 oktober 2018 om naar de cv-ketel te kijken maar dat u toen niemand aantrof en daarom is de afspraak nooit door gegaan?

A: Ja.

V: Wenst u verder nog wat aan de verklaring toevoegen?

A: Er zitten enkel een sticker van 2012 en 2013 op de ketel. Eigenlijk is er sinds 2013 nooit meer onderhoud gebeurd. Iedereen laat een sticker achter. En je krijgt een factuurbewijs dat je onderhoud gedaan hebt dus dat hoor je te hebben.”

“Ik, verbalisant (…) verklaar het volgende: (…)

(…)

Ik contact opgenomen met [telefoonnummer] . Ik sprak hierbij met [deskundige] welke eigenaar is van [loodgieters- en onderhoudsbedrijf]

Nadat [deskundige] ter zake diende was ingelicht verklaarde hij:

-dat hij al heel lang gebruiker is van bovenstaand telefoonnummer

-dat hij zich het [plaats van delict] niet kon herinneren

-dat hij geen onderhoud en reparatie verricht aan CV-ketels, alleen installatie.

Na ongeveer een half uur werd ik door [deskundige] terug gebeld en verklaarde hij dat het [plaats van delict] niet in zijn administratie voorkwam.

Ik vroeg [deskundige] of het mogelijk was of hij het pand mogelijk had bezocht uit vriendendienst en/of buiten de administratie om. [deskundige] verklaarde dat hij zich dit had moeten herinneren en dit was niet het geval.”

De rechtbank stelt op basis van de bovenstaande bewijsmiddelen het volgende vast. [slachtoffer] (hierna: het slachtoffer) is op 7 maart 2019 dood aangetroffen in een kamer gelegen aan [plaats van delict] . Die kamer werd door de verdachte aan het slachtoffer onderverhuurd en daar verbleef die [slachtoffer] feitelijk ook. Het slachtoffer is overleden aan een koolmonoxidevergiftiging ten gevolge van een te hoge concentratie koolmonoxide (CO) in die kamer. Die hoge concentratie CO werd veroorzaakt door de hoge emissie CO die de cv-ketel in die ruimte veroorzaakte, ten gevolge van een foutieve plaatsing van uitmonding van rookgassen, een verhoogde branderdruk, recirculatie van rookgassen en vervuiling van de brander, venturi en mengbuis.

Onderhoud cv-ketel

Op de cv-ketel is een sticker geplaatst waaruit blijkt dat in 2013 onderhoud is gepleegd aan die ketel. De verklaring van de verdachte dat hij in 2017 of 2018 nog onderhoud heeft laten uitvoeren, wordt niet gesteund door enig bewijs. De personen die volgens de verdachte onderhoud aan de cv-ketel zouden hebben verricht, [getuige 1] en/of [deskundige] , hebben beiden tegenover de politie verklaard dat zij geen onderhoud aan de cv-ketel hebben uitgevoerd in de desbetreffende periode. De rechtbank ziet geen aanleiding aan die verklaringen te twijfelen. De verdachte heeft ter terechtzitting verklaard dat hij geen bonnetje of factuur (meer) heeft van de onderhoudswerkzaamheden die in 2017 of 2018 zouden zijn uitgevoerd. De slotsom is dat niet is gebleken dat na 2013 nog onderhoud aan de cv-ketel heeft plaatsgevonden.

Onderhoudsverplichting

Uit de huurovereenkomst tussen [verhuurder] en de verdachte blijkt dat de bedrijfsruimte aan [plaats van delict] als casco aan de verdachte werd verhuurd. De rechtbank overweegt dat, hoewel de term ‘casco’ niet als zodanig in de huurovereenkomst is omschreven, het de verdachte duidelijk was, althans had moeten zijn, dat hiermee werd bedoeld de verhuur van de kale bedrijfsruimte, zonder medeverhuur van voorzieningen of installaties, zodat (het onderhouden van) dergelijke voorzieningen of installaties, zoals een cv-ketel, onder de verantwoordelijkheid van de huurder, in dit geval de verdachte, valt. Voorts heeft [medewerker] , werkzaam bij [verhuurder] , bij de rechter-commissaris verklaard dat zij de verdachte hiervan op de hoogte heeft gesteld bij de contractonderhandelingen. Hoewel de verdachte dit heeft betwist, ziet de rechtbank geen aanleiding te twijfelen aan deze verklaring. Bovendien heeft de verdachte, naar eigen zeggen en blijkens de stickers op de cv-ketel, zelf in 2012 en 2013 onderhoud laten plegen aan de cv-ketel. Daaruit leidt de rechtbank af dat de verdachte zich dus kennelijk – conform de bepalingen in de huurovereenkomst – verantwoordelijk voelde voor het onderhoud van de cv-ketel. Anders dan door de verdediging is bepleit, was de verdachte dus verantwoordelijk voor het onderhoud van de cv-ketel en was hij zich daarvan bewust.

Het door de verdediging gevoerde argument dat de cv-ketel door natrekking eigendom is geworden van [verhuurder] maakt dit niet anders. Zelfs indien dat het geval is, betreft dat enkel de vraag wiens eigendom de ketel is, niet op wie de verplichting tot onderhoud van de cv-ketel rust. Dat was immers geregeld in de huurovereenkomst tussen partijen, zoals hiervoor gemotiveerd.

Culpoos handelen verdachte

De vraag die vervolgens beantwoord moet worden is, of het overlijden van het slachtoffer het gevolg is van grovelijk, dan wel aanmerkelijk onvoorzichtig, onachtzaam en/of nalatig handelen van de verdachte.

Zoals hiervoor uiteengezet, is het slachtoffer overleden aan een koolmonoxidevergiftiging in de ruimte die hij huurde van de verdachte. Deze vergiftiging werd veroorzaakt door de hoge emissie en recirculatie van koolmonoxide vanuit de cv-ketel die was opgesteld in de belendende keuken. Zoals uit de bewijsmiddelen volgt, in het bijzonder het KIWA-onderzoeksrapport, had de hoge concentratie CO in de kamer voorkomen kunnen worden, indien de ketel voldoende was gecontroleerd en onderhouden. Anders dan door de verdediging bepleit, is dus sprake van een causaal verband tussen het gebrek aan onderhoud en het overlijden van het slachtoffer. De verplichting om deze cv-ketel te onderhouden rustte op grond van de huurovereenkomst op de verdachte.

Het is een feit van algemene bekendheid dat bij een slecht functionerende cv-ketel koolmonoxide kan vrijkomen en voorts dat vrijgekomen koolmonoxide kan leiden tot de dood van mensen die aan die koolmonoxide worden blootgesteld. De verdediging heeft ter terechtzitting aangevoerd dat de verdachte zich niet bewust was van de gevaren van koolmonoxide omdat hij enkel basisonderwijs in [land van herkomst] heeft gevolgd. Dit beroep op onwetendheid acht de rechtbank niet geloofwaardig. Het gaat immers om gas dat binnen een woonruimte wordt verbrand om water te verwarmen. De gevaren die op termijn gepaard gaan met gebrekkig of geen onderhoud van een dergelijke voorziening zijn evident.

Nu niet is gebleken dat de verdachte na 2013 enig onderhoud heeft laten uitvoeren aan de cv-ketel, is de rechtbank van oordeel dat de verweten gedragingen bewezen kunnen worden verklaard.

Conclusie

Op grond van het voorgaande kan het ten laste gelegde wettig en overtuigend bewezen worden verklaard en levert het bewezen verklaarde op het aanmerkelijk onachtzaam en nalatig handelen van de verdachte als gevolg waarvan het overlijden van het slachtoffer aan de verdachte kan worden toegerekend.

De rechtbank verklaart ten laste van de verdachte bewezen dat:

hij in de periode tussen l januari 2016 tot en met 7 maart 2019 te ’s-Gravenhage, aanmerkelijk onachtzaam en nalatig,

geen onderhoud en geen controle heeft uitgevoerd of laten uitvoeren aan de CV-ketel die zich bevond in de ruimte waar [slachtoffer] verbleef en bewoonde waardoor

-er sprake was van een foutieve plaats van uitmonding van rookgassen waardoor rookgassen met een hoge concentratie CO de woning in konden stromen (als gevolg van de losgeraakte uitmondingsconstructie) en

-er sprake was van een verhoogde branderdruk (teveel gas in vergelijking met de hoeveelheid verbrandingslucht) en

-er sprake was van recirculatie van rookgassen (aanzuigen van terugstromende rookgassen door het toestel) en

-er sprake was van vervuiling van de brander (inclusief venturi en mengbuis),

als gevolg waarvan koolmonoxide in hoge concentraties is vrijgekomen in die ruimte, waardoor het aan zijn, verdachtes, schuld te wijten is dat [slachtoffer] een koolmonoxidevergiftiging heeft opgelopen waaraan die [slachtoffer] is overleden.