Uitspraken

Tussen partijen is in geschil de vraag of er auteursrecht rust op de artikelen die Paper Dreams als leverancier verkoopt aan detaillisten, te weten huldeschilden, bierviltjes/onderzetters, ik of jij dobbelstenen en desk signs. Paper Dreams stelt dat de artikelen werken met een eigen oorspronkelijk karakter zijn, die het persoonlijk stempel van de maker dragen. So Low bestrijdt dat en heeft ter zitting uitgebreid toegelicht waarom er volgens haar geen auteursrecht op de artikelen rust, dat – mocht dat wel zo zijn – niet voldoende vast staat dat Paper Dreams de auteursrechthebbende is op de producten en dat – mocht dat anders zijn – door So Low geen inbreuk is/wordt gemaakt op de auteursrechten op de artikelen.

Voorop gesteld wordt dat voor auteursrechtelijke bescherming is vereist dat een werk een eigen oorspronkelijk karakter heeft en het persoonlijk stempel van de maker draagt. Dat houdt in dat de vorm niet ontleend mag zijn aan die van een ander werk en dat sprake is van een eigen intellectuele schepping van de maker die de persoonlijkheid van deze laatste weerspiegelt en tot uiting komt door de vrije creatieve keuzes van de maker bij de totstandkoming van het werk. Daarbuiten valt de vorm die zo triviaal of banaal is dat daarachter geen creatieve arbeid van welke aard dan ook valt aan te wijzen (HR 30 mei 2008 (Endstra), ECLI:NL:HR:2008:BC2153), alsmede al hetgeen technisch of functioneel is bepaald. Daarbij geldt echter dat ook elementen die afzonderlijk beschouwd niet als een eigen intellectuele schepping kunnen worden aangemerkt, door de combinatie, keuze en schikking van die elementen op een oorspronkelijke wijze een intellectuele schepping vormen, omdat daarin de creatieve geest van de maker tot uitdrukking komt (HvJ EU 16 juli 2009 (Infopaq I), nr. C-5/08, ECLI:EU:C:2009:BJ3749 en HR 22 februari 2013, ECLI:NL:HR:2013: BY1529 (Stokke/H3)).

Het huldeschild van Paper Dreams bestaat uit een verkeersbord met daarin een getal en daarop een tekst in combinatie met een plaatsnaambord met daarop een tekst. Van die combinatie heeft Paper Dreams een feestartikel gemaakt. Het idee op zich om van die combinatie een feestartikel te maken kan niet auteursrechtelijk worden beschermd, nog daargelaten de vraag of Paper Dreams zelf de bedenker hiervan is geweest. Het auteursrecht moet immers betrekking hebben op de vormgeving ervan, de verbeelding en de manier waarop dat is gedaan. Het immateriële idee moet dus waarneembaar worden gemaakt in een concreet werk. Ideeën, methoden, stijlen et cetera vallen buiten het auteursrecht.

Een verkeersbord als het onderhavige, rond, wit met een rode rand en daarin een getal (in zwarte cijfers weergegeven), is algemeen bekend en wordt al sinds lange tijd als vormgeving van verkeersvoorschriften gebruikt teneinde een maximum snelheid aan te duiden. Paper Dreams heeft dit niet zelf bedacht. Hetzelfde geldt voor een langwerpig, rechthoekig, blauw plaats-/straatnaambord met witte letters. De op het verkeersbord schuin geplaatste tekst ‘hoera’ is evenmin nieuw. Het gebruik van die tekst op een feestartikel getuigt niet van oorspronkelijkheid. De wijze waarop die tekst op het bord is geplaatst, getuigt evenmin van eigen creatieve arbeid met een persoonlijk stempel omdat het volstrekt voor de hand ligt zo’n uitroep een zekere dynamiek te geven door schuine plaatsing. Ten aanzien van het plaatsnaambord geldt dat de daarin geplaatste tekst ‘het leven begint bij 40’ (of een soortgelijke tekst) triviaal en niet nieuw is. Een dergelijk gezegde wordt in de dagelijkse praktijk veelvuldig gebruikt. Het gebruik van een dergelijke tekst op een feestartikel is niet origineel.

Het gebruiken van een verkeersbord en plaatsnaambord als huldeschild, het plaatsen hierop van de tekst ‘hoera’, het in cijfers op het bord weergeven van de bereikte leeftijd en het opnemen van een feestelijke tekst/gezegde in plaats van de plaatsnaam, heeft onder de gegeven omstandigheden niet een eigen oorspronkelijk karakter en draagt niet een persoonlijk stempel van de maker. Een dergelijk verkeersbord in combinatie met een plaatsnaambord is geplaatst aan de rand van iedere gemeente/plaats. Het gebruiken van die combinatie en het daarop plaatsen van enkele feestelijke teksten/gezegdes is qua vormgeving niet oorspronkelijk en kan niet worden aangemerkt als het resultaat van scheppende menselijke arbeid en/of van een creatieve keuze. Nog daargelaten overigens dat niet vast staat dat Paper Dreams het huldeschild als eerste heeft bedacht en op de markt heeft gebracht. Paper Dreams heeft nagelaten dit aan te tonen en bovendien heeft So Low producties overgelegd waaruit blijkt dat er meer aanbieders zijn van soortgelijke huldeschilden en andere artikelen gebaseerd op verkeersborden.

Het huldeschild van Paper Dreams komt, voorshands geoordeeld, dus niet voor auteursrechtelijke bescherming in aanmerking. De stelling dat So Low de huldeschilden aanvankelijk heeft afgenomen bij Paper Dreams maakt het voorgaande niet anders.

De bierviltjes van Paper Dreams zijn ook gebaseerd op een verkeersbord dat de maximum snelheid aangeeft, waarin het getal de bereikte leeftijd weergeeft. Ook ten aanzien hiervan geldt dat het idee op zich om van een verkeersbord een feestartikel (bierviltje) te maken niet auteursrechtelijk wordt beschermd, nog daargelaten de vraag of Paper Dreams zelf de bedenker hiervan is geweest. Ook ten aanzien van dit artikel heeft So Low een marktonderzoek gedaan en ter zitting stukken overgelegd waaruit blijkt dat er vele andere aanbieders zijn van ronde bierviltjes gebaseerd op een verkeersbord dat de maximum snelheid aangeeft, waarop de bereikte leeftijd wordt weergegeven, al dan niet in combinatie met de woorden ‘hoera’, ‘jaar’ of een andere tekst en/of feestelijke afbeeldingen.

Het onderhavige verkeersbord, dat als voorbeeld heeft gediend, is algemeen bekend en niet door Paper Dreams bedacht. De daarop schuin geplaatste tekst ‘proost’ is niet oorspronkelijk. Daarnaast is het gebruikelijk dat bij het uitbrengen van een toost ter ere van het bereiken van een bepaalde leeftijd het woord ‘proost’ wordt gebezigd. De vermelding op het bierviltje van het woord ‘jaar’ en een heel kleine tekstballon met ‘ga zo door!’ is zo triviaal en banaal dat niet van een eigen creatieve schepping gesproken kan worden. Ook de afbeelding van een glas bier en wijn/drank op een bierviltje is weinig origineel, nog daargelaten overigens dat die afbeelding niet op het bierviltje van So Low is geplaatst. Verder is de vorm ook hetzelfde als die van een normaal bierviltje. De totaalindruk van het bierviltje maakt dan ook niet dat sprake is van eigen creatieve keuzes die voor auteursrechtelijke bescherming in aanmerking komen.

Voor het overige geldt nog dat het bierviltje van So Low er heel anders uitziet dan dat van Paper Dreams . Er is geen zwarte lijn tussen de rode rand en het witte gedeelte van het bord zichtbaar, de zwarte cijfers zijn groter en zijn niet alleen op het witte gedeelte geplaatst, maar ook gedeeltelijk op de rode rand. Er is alleen in het zwart ‘hoera’ op het bierviltje van So Low vermeld en dus niet in het blauw ‘proost’ en ‘jaar’. Ook ontbreken de afbeelding van een glas bier en wijn/drank en de kleine tekstballon met daarin ‘ga zo door!’. Verder is het lettertype anders en hebben de onderzetters van So Low een andere verpakking. Van enige auteursrechtinbreuk, voor zover een auteursrecht al zou rusten op het bierviltje van Paper Dreams , is dan ook geen sprake.

Voorop gesteld moet worden dat het idee van een houten driehoekig bordje met daarop een tekst, dat op een bureau wordt geplaatst, in de vorm, afmetingen en kleuren (goud-/ koperkleurig schildje) zoals Paper Dreams dat verkoopt, reeds lange tijd bestaat. Een dergelijk bordje is dus niet nieuw of oorspronkelijk. Het idee op zich om op een dergelijk bordje een kolderieke tekst al dan niet ter aanduiding van een functie te vermelden kan niet auteursrechtelijk worden beschermd. Ook de teksten zijn zozeer voor de hand liggend, triviaal en banaal dat niet van een eigen intellectuele schepping van de maker op basis van eigen creatieve keuzes kan worden gesproken. De vormgeving van het bordje is evenmin oorspronkelijk. Het betreft een donker driehoekig houten bordje met een koperen schildje met belijning dat als vorm van zo’n bordje al lang in gebruik is. De combinatie van het bordje met een triviale tekst kan niet worden aangemerkt als een werk dat een eigen, oorspronkelijk karakter bezit en een persoonlijk stempel van de maker draagt, zodat de bordjes/desk signs van Paper Dreams niet voor auteursrechtelijke bescherming in aanmerking komen.

Bovendien hebben de desk signs van So Low een geheel ander uiterlijk. Ze zijn van ander materiaal (kunststof) gemaakt en de afmetingen zijn anders (hoger en smaller). Daarnaast zijn de bordjes anders van kleur (zwart en goud) en zijn ze veel lichter van gewicht. Verder zijn de letters veel groter. Door de afwijkende vormgeving in combinatie met de uitstraling – waarbij die van Paper Dreams klassiek is en de uitstraling van So Low modern en goedkoop – hebben de desk signs van So Low een heel andere totaal indruk. Mochten de desk signs van Paper Dreams al voor auteursrechtelijk bescherming in aanmerking komen dan geldt dat reeds daarom geen sprake is van een inbreuk op dat auteursrecht. Overigens heeft So Low diverse voorbeelden overgelegd van aanbieders van soortgelijke desk signs, zodat vooralsnog onvoldoende aannemelijk is dat Paper Dreams de bedenker is van bureau bordjes met daarop kolderieke teksten.

Wat de dobbelstenen betreft wordt vooropgesteld dat de vormgeving volstrekt bekend en bestaand is. Deze is functioneel bepaald. Immers zonder de rondingen op de vier hoeken van de zes vlakken kan een dobbelsteen niet (goed) rollen. Een dobbelsteen is (meestal) van hout en kan verschillend zijn van kleur. Het plaatsen van een tekst op een dobbelsteen in plaats van een aantal ogen is niet nieuw. Dat geldt ook voor het lettertype en de manier waarop de tekst is weergegeven. Daarom kan dat niet als eigen intellectuele schepping worden aangemerkt. Het idee op zich dat een persoon met een dobbelsteen moet gooien zodat tussen twee personen kan worden beslist wie er iets moet doen, leent zich niet voor auteursrechtelijke bescherming.

De vormgeving van de dobbelstenen in combinatie met de triviale teksten, die een weergave vormen van een handeling in het dagelijks leven, maken niet dat de dobbelstenen van Paper Dreams in aanmerking komen voor auteursrechtelijke bescherming. Nog daargelaten dat ook ten aanzien van dit artikel door So Low diverse aanbieders zijn opgesomd van soortgelijke dobbelstenen, zodat onduidelijk is of Paper Dreams de bedenker hiervan is.

Vooropgesteld wordt dat het eenieder in het economisch verkeer in beginsel vrij staat producten van anderen (die niet of niet meer door een intellectueel eigendomsrecht worden beschermd) na te bootsen en met die nagebootste producten concurrerende activiteiten te ondernemen. Slechts onder bijzondere omstandigheden kan dat onrechtmatig zijn jegens de ander wiens product is nagebootst. Daarvoor zal in ieder geval vastgesteld moeten kunnen worden dat sprake is van een nodeloze nabootsing ook op punten waar het mogelijk was een andere weg in te slaan, zonder afbreuk te doen aan de deugdelijkheid en de bruikbaarheid van het product. Voorts zal vastgesteld moeten kunnen worden dat het nagebootste product een eigen plaats in de markt heeft, in het kader waarvan het nagebootste product onderscheidend vermogen moet toekomen. Ten slotte zal sprake moeten zijn van (nodeloos) verwarringsgevaar. Bij dit alles gaat het er uiteindelijk om dat de nabootser, zonder zich de inspanningen getroost te hebben van degene die het product heeft ontwikkeld en in de markt heeft gezet, door slaafs na te bootsen op een goedkope manier voordeel trekt uit het succes van die inspanningen ten nadele van de ander doordat het publiek het nagebootste product niet zal weten te onderscheiden van het origineel.

Het gebruik van een verkeersbord voor een huldeschild staat een ieder op zichzelf bezien vrij. Door ontlening aan een bestaand verkeersbord en plaatsnaambord – dat zowel Paper Dreams als So Low vrijstaat – is de vorm en de uitvoering van het huldeschild reeds in belangrijke mate bepaald: wit met een rode rand en zwarte cijfers, respectievelijk langwerpig rechthoekig blauw met witte letters. Daarvan hoeft So Low op zichzelf niet weg te blijven. Paper Dreams heeft haar verkeersbord en haar plaatsnaambord omgeven met een smalle witte rand en de randen van het getal op het bord vervaagd. Dit om een soort 3D effect te creëren. Paper Dreams heeft (in blauw gekleurde letters) de tekst ‘hoera’ schuin op het verkeersbord geplaatst en op het plaatsnaambord een gezegde, dat past bij de bereikte leeftijd (die op het bord met een getal is weergegeven), vermeld. Binnen dat kader heeft So Low op meerdere punten haar huldeschild anders uitgevoerd. Bij So Low ontbreken de smalle witte randen rondom het verkeersbord en het plaatsnaambord, alsook de vervaagde zwarte randen van het getal. Daardoor heeft het bord van So Low geen 3D uitstraling. Het getal op het bord van So Low is weergegeven in een ander lettertype. De tekst hoera is afgebeeld in het zwart en niet in het blauw, is anders gepositioneerd (vanuit een minder schuine hoek) en weergegeven in een ander lettertype. Het plaatsnaambord van So Low heeft een witte belijning en een blauwe rand en de tekst daarop (die altijd luidt ‘het is feest’ en daarmee dus niet gelijk is aan de teksten van Paper Dreams ) is weergegeven in een ander lettertype. De kleur blauw van het bord van So Low is anders. De letters hebben geen 3D-effect. De afmetingen van de borden verschillen (het huldeschild van Paper Dreams is groter) en de dikte van het karton verschilt (dat van So Low is dikker). Het huldeschild van Paper Dreams is glanzend, terwijl het huldeschild van So Low mat is. Daarnaast is het huldeschild van So Low voorzien van een plastic ophanghaakje. Vastgesteld kan dus worden dat het huldeschild van Paper Dreams voor het overgrote deel is ontleend aan de combinatie van een verkeersbord en een plaatsnaambord en dat So Low daar waar mogelijk een andere weg heeft ingeslagen, waardoor de totaalindruk anders is. Bovendien geldt dat het verwarringsgevaar bij het in aanmerking komende publiek van kopers beperkt zal zijn. Dit publiek betreft immers de tussenhandelaren, terwijl So Low het product in haar eigen winkels verkoopt. Tot slot heeft Paper Dreams onvoldoende aannemelijk gemaakt dat zij met haar huldeschild een eigen plaats in de markt heeft verworven. Van slaafse nabootsing is voorshands geoordeeld dan ook geen sprake.

Voor de desk signs geldt hetzelfde als hiervoor ten aanzien van de bierviltjes is overwogen. Ook deze artikelen van So Low hebben een geheel ander uiterlijk. Zij zijn van ander materiaal (kunststof) gemaakt en de afmetingen zijn anders (hoger en smaller). Daarnaast zijn de bordjes anders van kleur (zwart en goud; in verschillende combinaties) en zijn ze veel lichter van gewicht. Verder zijn de letters groter. So Low heeft dus gekozen voor een afwijkende vormgeving in combinatie met een andere, modernere en goedkopere uitstraling, zodat haar product zich onderscheidt van dat van Paper Dreams . Van slaafse nabootsing is aldus geen sprake, nog daargelaten dat het verwarringsgevaar bij het publiek beperkt zal zijn en de eigen plaats in de markt onvoldoende aannemelijk is gemaakt.

Ten aanzien van de dobbelstenen wordt vooropgesteld dat de vormgeving wordt bepaald door de functionaliteit. Een dobbelsteen moet immers goed kunnen rollen en moet zes vlakken hebben. Omdat er teksten op de dobbelstenen zijn geplaatst moeten de dobbelstenen wat groter zijn dan een normale dobbelsteen waarop ogen zijn weergegeven. So Low had er voor kunnen kiezen om een nog grotere dobbelsteen te maken, maar tegelijkertijd is de afmeting van een dobbelsteen in belangrijke mate functioneel voor het gebruik ervan. Paper Dreams verkoopt de dobbelstenen in veel verschillende kleuren waaronder (licht)blauw, roze, rood, paars, zwart, groen en geel. Dat So Low haar dobbelstenen ook in die kleuren heeft uitgevoerd, kan dus bijna niet anders, maar daarbij heeft So Low er wel voor gekozen om niet dezelfde kleur in combinatie met dezelfde teksten te gebruiken. Op de groene dobbelsteen van Paper Dreams staan de teksten ‘ik trek iets uit!’ en ‘jij trekt iets uit!’, terwijl op de groene dobbelsteen van So Low de teksten staan ‘ik kook’, ‘jij kookt’, ‘ik haal eten’, ‘jij haalt eten’, ‘eten bestellen’ en ‘uit eten’. Waar de kleur van dobbelstenen dus (nagenoeg) dezelfde is, zijn de teksten anders. Bovendien heeft So Low een variatie in de teksten aangebracht door niet alleen ‘ik’ en ‘jij’ op te nemen, maar ook andere mogelijkheden. Tegenover de groene dobbelsteen van Paper Dreams met daarop de teksten ‘ik trek iets uit!’ en ‘jij trekt iets uit!’ biedt So Low een rode dobbelsteen ter verkoop aan met daarop de teksten: ‘ik doe iets uit’, ‘jij doet iets uit’, ‘ik doe iets aan’, ‘jij doet iets aan’, ‘beiden doen iets uit’ en ‘beiden doen iets aan’. De dobbelstenen van Paper Dreams zijn niet voorzien van die andere mogelijkheden. Achter de teksten op de dobbelstenen van Paper Dreams is overigens steeds een uitroepteken vermeld. Daarnaast zijn de letters op de dobbelstenen van So Low groter, anders gestileerd en gebruikt So Low hoofdletters op haar dobbelstenen, terwijl Paper Dreams kleine letters gebruikt. De letters op de dobbelstenen van Paper Dreams zijn zwart, terwijl de letters op de dobbelstenen van So Low zwart en wit zijn. Tot slot noemt So Low haar dobbelstenen ‘fun dice’ en niet ‘ik of jij dobbelstenen’. Geconcludeerd kan dus worden dat So Low op belangrijke punten is afgeweken van de dobbelstenen van Paper Dreams .

Het voorgaande leidt er toe dat de vorderingen van Paper Dreams worden afgewezen.

Paper Dreams zal als de in het ongelijk gestelde partij in de proceskosten worden veroordeeld. So Low heeft ex artikel 1019h Rv (integrale) veroordeling van Paper Dreams in de proceskosten gevorderd. Daartoe heeft de advocaat van So Low een overzicht overgelegd van de gemaakte kosten van in totaal € 20.039,34 (inclusief BTW en kantoorkosten). So Low stelt zich op het standpunt dat de kosten niet redelijk en evenredig zijn.

- griffierecht € 619,00

- salaris advocaat 15.000,00

Totaal € 15.619,00

De gevorderde veroordeling in de nakosten is in het kader van deze procedure slechts toewijsbaar voor zover deze kosten op dit moment reeds kunnen worden begroot. De nakosten zullen dan ook worden toegewezen op de wijze zoals in de beslissing vermeld.