Uitspraken

Het spoedeisend belang volgt uit de aard van de zaak, nu [gedaagde] aanspraak wil gaan maken op betaling van verbeurde dwangsommen.

Vast staat dat [eiser] niet vóór 27 maart 2016 aan de hoofdveroordeling in het vonnis van 27 januari 2016 heeft voldaan (en ook niet ten tijde van de mondelinge behandeling in deze zaak).

De kernvraag die in dit kort geding moet worden beantwoord is in hoeverre [eiser] aan het vonnis van 27 januari 2016 heeft kunnen en kan voldoen en in verband daarmee of er voldoende grond is om de executie van dit vonnis te schorsen.

Alvorens op die vraag nader in te gaan, wordt het volgende vooropgesteld. De veroordeelde verbeurt de door de rechter opgelegde dwangsom, indien hij - ná betekening van de uitspraak waarbij de dwangsom is vastgesteld (artikel 611a lid 3 van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering) - de hoofdveroordeling niet of niet tijdig nakomt. In dat geval kan hij twee wegen bewandelen om te trachten aan de op hem rustende dwangsomschuld te ontkomen, te weten door (i) opheffing, vermindering of opschorting van de dwangsom te vorderen bij de rechter die de dwangsom heeft opgelegd vanwege de (tijdelijke) onmogelijkheid om aan de veroordeling te voldoen (artikel 611d lid 1 Rv), dan wel (ii) op de voet van artikel 438 Rv een executiegeschil aanhangig maken.

Een beslissing op een vordering tot opheffing, vermindering of opschorting van de dwangsom als bedoeld in artikel 611d Rv kan in beginsel alleen - dus exclusief - worden gegeven door de rechter die de dwangsom heeft opgelegd, de dwangsomrechter. De executierechter is de rechter die naar de ‘gewone regels’ relatief bevoegd is of in wiens rechtsgebied de executie zal geschieden (artikel 438 lid 1 Rv).

De beslissingsmaatstaf die de dwangsomrechter hanteert is een andere dan die van de executierechter. Bij de dwangsomrechter staat de vraag centraal of de veroordeelde, zoals artikel 611d Rv het uitdrukt, in de onmogelijkheid verkeert om aan de veroordeling te voldoen en dus geen dwangsommen verbeurt of meer verbeurt (artikel 611d lid 2 Rv). De dwangsomrechter dient derhalve te onderzoeken of de veroordeelde sinds zijn veroordeling redelijkerwijze al het mogelijke heeft gedaan om aan de hoofdveroordeling te voldoen. Daarbij zijn factoren van overmacht, verwijtbaarheid en misslagen van belang.

Bij de executierechter is voor de beantwoording van de vraag naar “onmogelijkheid” geen plaats. Daar gaat het om de vraag of de veroordeelde dwangsommen heeft verbeurd en, zo ja, of de crediteur misbruik maakt van zijn bevoegdheid de verbeurde dwangsommen te innen (bijvoorbeeld wegens disproportionaliteit). In een executiegeschil op grond van artikel 438 Rv kan de voorzieningenrechter de tenuitvoerlegging van een vonnis slechts schorsen, indien hij van oordeel is dat de executant mede gelet op de belangen aan de zijde van de geëxecuteerde die door de executie zullen worden geschaad - geen in redelijkheid te respecteren belang heeft bij gebruikmaking van zijn bevoegdheid om tot tenuitvoerlegging over te gaan. Dat zal het geval kunnen zijn indien het te executeren vonnis klaarblijkelijk op een juridische of feitelijke misslag berust of indien de tenuitvoerlegging op grond van na dit vonnis voorgevallen of aan het licht gekomen feiten klaarblijkelijk aan de zijde van de geëxecuteerde een noodtoestand zal doen ontstaan, waardoor een onverwijlde tenuitvoerlegging niet kan worden aanvaard.

In dit kort geding is niet aannemelijk geworden dat sprake is van een juridische of feitelijke misslag in het vonnis van 27 januari 2016. Voor zover in dat vonnis een te vergaande conclusie is verbonden aan een offerte van Reaal, is dit te wijten aan onduidelijke informatieverstrekking door [eiser] zelf. De stukken laten geen andere conclusie toe dan dat aan de rechtbank gesuggereerd is dat het omzetten van de hypotheek op korte termijn mogelijk zou zijn. Evenmin is voorshands aannemelijk geworden dat sprake is van na het vonnis voorgevallen nieuwe feiten en omstandigheden die aan de zijde van [eiser] een noodtoestand doen ontstaan. De problemen die hij heeft ondervonden vinden in belangrijke mate hun oorsprong in het feit dat er een achterstand in betalingen was waardoor de bank niet meer genegen was mee te werken aan een omzetting, eruit bestaande dat de voormalige partner (die tot dan toe nog nooit had hoeven worden aangesproken tot betaling) uit de hoofdelijke aansprakelijkheid zou worden ontslagen. Het had voor [eiser] – die als geen ander had kunnen en moeten weten van de achterstand – zonneklaar moeten zijn dat de bank in die situatie niet zomaar zou overgaan tot het ontslaan uit de hoofdelijke aansprakelijkheid van zijn voormalige partner. Dit relevante feit had hij niet mogen achterhouden bij het informeren van de rechtbank en het kan dan ook niet worden aangemerkt als een nieuw feit of een nieuwe omstandigheid in de hiervoor bedoelde zin. Dit leidt de voorzieningenrechter tot de conclusie dat er geen sprake is van een grond voor schorsing van de executie als bedoeld in 4.7.

In het onderhavige geval wordt vooral bezwaar gemaakt tegen de executie van de daaraan verbonden dwangsommen vanwege de onmogelijkheid voor [eiser] om nu al aan de hoofdveroordeling te voldoen. Er is daarmee veeleer sprake van een situatie als bedoeld in artikel 611d lid 1 Rv De voorzieningenrechter is dan ook van oordeel dat [eiser] zich in het onderhavige geval zal moeten wenden tot de rechter die de dwangsom heeft opgelegd met zijn vordering tot (tijdelijke) opschorting van de verbeurte van dwangsommen; de voorzieningenrechter is hiertoe strikt genomen niet bevoegd.

Een en ander laat onverlet dat [eiser] momenteel in een zeer lastig parket verkeert omdat hij voor het kunnen voldoen aan de hoofdveroordeling mede afhankelijk is van de hypotheekverstrekker, die hij eerst heeft moeten bewegen om ondanks de betalingsachterstand toch mee te werken aan een omzetting, waardoor hij pas recent een aanvraag bij de hypotheekverstrekker heeft kunnen indienen om de tenaamstelling van de hypotheek te wijzigen en [gedaagde] te ontslaan uit de hoofdelijke aansprakelijkheid. Het is niet aannemelijk dat hij op korte termijn aan de hoofdveroordeling van het vonnis zal kunnen voldoen. In dat verband zal hem de kans worden geboden om een procedure aanhangig te maken op de voet van artikel 611d Rv bij de rechter die de dwangsom heeft opgelegd, om ten overstaan van die rechter de door hem gewenste schorsing te vorderen. Enkel als noodmaatregel en mede om te voorkomen dat eventuele dwangsomschulden een spoedige afwikkeling van zijn aanvraag bij de hypotheekverstrekker bemoeilijken, zal de voorzieningenrechter de tenuitvoerlegging van de op het vonnis gebaseerde dwangsommen schorsen. De voorzieningenrechter verbindt aan voormelde schorsing echter de voorwaarde dat [eiser] vóór 1 mei 2016 een procedure aanhangig maakt op de voet van artikel 611d Rv bij de rechter die de dwangsom heeft opgelegd. Indien hij dit niet doet, geldt de schorsing niet meer en verbeurt [eiser] weer de op het vonnis gebaseerde dwangsommen indien hij dan nog niet aan de hoofdveroordeling heeft voldaan.

In verband met het voorgaande zal de vordering in reconventie ook moeten worden beoordeeld door de rechter die de dwangsom heeft opgelegd. Het gaat in reconventie immers enkel om het maximum van de aan [eiser] opgelegde dwangsommen.

Aangezien partijen een affectieve relatie hebben gehad en hun geschil uit die relatie voortvloeit, zullen de proceskosten tussen hen worden gecompenseerd, in die zin dat iedere partij de eigen kosten draagt.