Uitspraken

RECHTBANK GELDERLAND

Team strafrecht

Zittingsplaats Zutphen

Parketnummer : 05/720193-17

Datum uitspraak : 1 december 2017

Tegenspraak

vonnis van de meervoudige kamer

in de zaak van

de officier van justitie bij het arrondissementsparket Oost-Nederland

tegen

[verdachte] ,

geboren op [geboortedatum] 1992 te [geboorteplaats] (Polen),

ingeschreven te [adres 1] ,

[woonplaats] in Polen,

thans gedetineerd te P.I. Overijssel - HvB Zwolle te Zwolle.

Raadsman: mr. W.C. Den Daas, advocaat te Utrecht.

Dit vonnis is gewezen naar aanleiding van het onderzoek op de terechtzitting van 17 november 2017.

Aan verdachte is – samengevat – ten laste gelegd dat hij samen met een ander op 9 juni 2017 in Putten:

Aanleiding onderzoek

Op 9 juni 2017 ontving de politie een melding dat er een bloedend persoon bij het politiebureau in Putten stond. Ter plaatse trof de politie [slachtoffer 1] en zijn dochter [slachtoffer 2] aan.
[slachtoffer 1] zat onder het bloed en had meerdere verwondingen. [slachtoffer 2] gaf aan dat haar vader was neergestoken door een Poolse man en een Poolse vrouw. Even later werden laatst genoemde personen als verdachten aangehouden. Verder bleek dat er eerder die dag in Putten brand is gesticht in een woning aan de [adres 2] en dat er die avond ook een ruit in een woning aan de [straatnaam 1] en een autoportier zijn vernield dan wel beschadigd.

Het standpunt van de officier van justitie

De officier van justitie heeft gerekwireerd tot bewezenverklaring van het onder 1, het onder 2 primair en het onder 3, 4 en 5 ten laste gelegde. Ter zitting heeft de officier van justitie de bewijsmiddelen opgesomd en nader toegelicht.

Het standpunt van de verdediging

De raadsman heeft verzocht verdachte integraal vrij te spreken dan wel hem te ontslaan van alle rechtsvervolging. Verdachte heeft geheel gehandeld vanuit een psychose zodat de feiten hem niet zijn toe te rekenen en er geen sprake is van opzet. Evenmin is sprake van culpa in causa. Weliswaar heeft verdachte die dag een combinatie van middelen gebruikt, hij is echter niet bekend met psychotische symptomen, ook niet na eerder middelengebruik, zodat hij waarschijnlijk niet kon weten dat er een mogelijkheid bestond dat hij psychotisch zou ontregelen. Ten aanzien van feit 2 is voorts naar voren gebracht dat er geen steunbewijs is voor de verklaringen van [slachtoffer 2] , inhoudende dat verdachte (tevens) naar haar stekende bewegingen heeft gemaakt, zodat ook om die reden vrijspraak moet volgen.

Beoordeling door de rechtbank

De rechtbank zal de feiten bespreken in de volgorde waarop op 9 juni 2017 de gebeurtenissen hebben plaatsgevonden. Het opzet verweer van de raadsman wordt daarna besproken.

Feit 3

Bewijsmiddelen

Namens EE Accomodations, verhuurder van een woning gelegen aan de [adres 2] in Putten, heeft medewerker [naam 1] verklaard dat er op 9 juni 2017 brand is gesticht op een tafel in een kamer op de eerste verdieping van het pand. De woning is onderverdeeld in meerdere woonruimtes die worden onderverhuurd.3

Verdachte heeft verklaard dat hij samen met [medeverdachte] (hierna: medeverdachte) een kamer in een woning in Putten had betrokken. Later die dag heeft hij met behulp van wodka iets in brand gestoken in de kamer.4

Medeverdachte heeft verklaard dat iemand haar kleding, nadat deze doordrenkt was met wodka, in brand heeft gestoken in hun kamer.5

Getuige [getuige 1] , woonachtig aan de [adres 2] in Putten, heeft verklaard dat een huisgenoot hem vertelde dat de ‘vluchtende mensen’, te weten de twee nieuwe Poolse bewoners, iets in brand hadden gestoken. Aangekomen op de kamer van bovenstaande bewoners, zag getuige dat een tafel dicht bij het raam in brand stond en dat er veel rook was. Getuige heeft de brand geblust.6

Namens Flexcraft, onderhuurder van bovenstaand pand, heeft medewerker [naam 2] verklaard dat ten tijde van de brand in totaal zo’n 18 personen in het pand aanwezig waren.7

In bovenstaande woning en kamer heeft een forensisch onderzoek plaatsgevonden. Gelet op de aangetroffen brandsporen wordt geconcludeerd dat in de kamer brand is geweest. Op basis van de aanwezigheid van brandbare stoffen in de kamer en gezien de locatie, een afgetimmerde zolderverdieping, is er tijdens de brand gemeen gevaar voor personen en goederen te duchten geweest, aldus het onderzoek.8

Bewijsoverwegingen

Op grond van bovenstaande bewijsmiddelen acht de rechtbank wettig en overtuigend bewezen dat verdachte brand heeft gesticht in de kamer door opzettelijk kledingstukken op een tafel in brand te steken. Tevens leidt de rechtbank uit de resultaten van bovenstaand forensisch onderzoek, gelezen in onderlinge samenhang met de verklaringen van eerder genoemde getuigen, af dat door de brandstichting niet alleen gemeen gevaar voor goederen, maar tevens levensgevaar en/of gevaar voor zwaar lichamelijk letsel voor de aanwezige (mede)bewoners van het pand aanwezig was. Naar het oordeel van de rechtbank bevat het procesdossier en het verhandelde ter zitting geen aanwijzingen voor de conclusie dat sprake is van medeplegen zodat zij verdachte van dit onderdeel zal vrijspreken.

Feit 4

Bewijsmiddelen

Aangever [slachtoffer 3] , woonachtig aan de [adres 3] in Putten, heeft verklaard dat hij op 9 juni 2017 bij thuiskomst zag dat er een ruit van zijn keukendeur was ingeslagen.9

Getuige [getuige 2] heeft verklaard dat zij twee personen vanuit de richting van de [straatnaam 2] over de [straatnaam 1] zag lopen. Een paar minuten later hoorde zij doffe klappen. Het klonk alsof er een ruit werd ingeslagen bij de buren, aldus getuige.10

Medeverdachte heeft verklaard dat zij en haar vriend, verdachte, bij een huis kwamen en dat verdachte met zijn mes een ruit in de deur kapot maakte om de deur van binnenuit open te doen.11

Verdachte heeft verklaard dat hij hard tegen het raam van de woning heeft geklopt c.q. gebonkt en dat hij vanaf het moment dat hij en medeverdachte hun woning in Putten hadden verlaten, steeds een mes in zijn hand heeft gehad.12

Bewijsoverwegingen

Op grond van bovenstaande bewijsmiddelen acht de rechtbank wettig en overtuigend bewezen dat verdachte de ruit van aangever heeft stuk gemaakt. Het verweer van verdachte ter zitting dat hij geen opzet had op vernieling van de ruit, maar dat hij enkel hard op de ruit heeft gebonkt om hulp te zoeken, wordt weerlegd door de bewijsmiddelen. Uit de verklaringen van medeverdachte volgt namelijk dat hij de ruit van de deur kapot heeft gemaakt omdat hij deze van binnenuit wilde openen. Ook heeft getuige [getuige 2] doffe klappen gehoord. Dit past bij hard slaan in plaats van het op een ruit bonken om hulp te zoeken. De rechtbank acht het feit dan ook bewezen. Naar het oordeel van de rechtbank bevat het procesdossier en het verhandelde ter zitting geen aanwijzingen voor de conclusie dat sprake is van medeplegen zodat zij verdachte van dit onderdeel zal vrijspreken.

Feit 5

Bewijsmiddelen

Aangeefster [slachtoffer 4] heeft verklaard dat zij op 9 juni 2017 met haar Volvo ( [kenteken] ) over de [straatnaam 1] in Putten reed, toen een Poolse man en een jonge vrouw over de weg zwalkten. De vrouw probeerde het bijrijdersportier van aangeefster te openen en vroeg in het Engels om hulp. Direct daarop zag aangeefster dat de man de vrouw aan de kant duwde en met een mes op het raam van het bijrijdersportier begon te krassen. Hierdoor zijn er twee krassen op de ruit ontstaan.13

Op 9 juni 2017 kregen verbalisanten het verzoek te gaan naar de [straatnaam 3] in Putten. Ter plaatse zagen zij een voertuig voorzien van kenteken [kenteken] . Verbalisanten zagen dat op het raam aan de bijrijderszijde van het voertuig een kras zat.14

Verdachte heeft verklaard dat een mevrouw in een auto bij een rotonde is gestopt en tegen hem en medeverdachte zei dat zij hen niet ging helpen. Ook heeft hij verklaard dat hij vanaf het moment dat hij en medeverdachte hun woning in Putten hadden verlaten, steeds een mes in zijn hand heeft gehad.15

Bewijsoverwegingen

Op grond van bovenstaande bewijsmiddelen acht de rechtbank wettig en overtuigend bewezen dat verdachte met een mes op het autoportier van aangeefster heeft gekrast en hierdoor het portier opzettelijk heeft beschadigd. Naar het oordeel van de rechtbank bevat het procesdossier en het verhandelde ter zitting geen aanwijzingen voor de conclusie dat sprake is van medeplegen zodat zij verdachte van dit onderdeel van de tenlastelegging zal vrijspreken.

Feit 1 en 2

Bewijsmiddelen

Gelet op de samenhang tussen feit 1 en 2 zal de rechtbank de van belang zijnde bewijsmiddelen gezamenlijk behandelen, waarbij elk bewijsmiddel slechts is gebruikt voor het feit waarop het volgens zijn inhoud betrekking heeft.

Aangever [slachtoffer 1] (verder: [slachtoffer 1] ) heeft verklaard dat hij op 9 juni 2017 samen met zijn dochter met de auto in Putten reed en dat bij een rotonde (ter hoogte van de [straatnaam 4] en de [straatnaam 1] ) een jong stel stond te zwaaien en te gebaren. Hij kreeg de indruk dat de man en de vrouw hulp nodig hadden en liet hen achterin instappen. Ze wilden naar het politiebureau. De vrouw ging achter hem zitten en de man nam schuin rechts van hem, achter de bijrijdersstoel, plaats. Tijdens het rijden kwam de man als een dolle stier tussen de stoelen naar voren en begon aangever als een gek te stompen. [slachtoffer 1] heeft de auto op de handrem gezet, in zijn vrij. Hij deed zijn portier open en wilde uitstappen. De man was toen al achter de auto langs naar [slachtoffer 1] toegelopen en begon hem weer te stompen. Ook toen [slachtoffer 1] de auto indook om de autosleutel te pakken, heeft de man hem nog gestompt.16

[slachtoffer 2] heeft verklaard dat de man ineens in het midden van de achterbank ging zitten en vanuit het niets met zijn hand snelle slaande bewegingen maakte richting de schouder, nek en het hoofd van haar vader. Zij zag direct bloed op haar vader en op het stuur van de auto. Hierop probeerde zij de man te slaan. Zij pakte de arm van de man vast, maar die rukte zich los. Terwijl [slachtoffer 2] nog naar de man zat gedraaid en hem probeerde te slaan, zag zij dat de man haar probeerde te steken en stekende/slaande bewegingen in haar richting maakte. Zij zag dat hij haar in haar rechter arm probeerde te steken. Ze kon haar arm op tijd wegtrekken.17 Zij zag en voelde dat de vrouw, met haar beide armen en handen, onder de armen van die man door, krachtig tegen haar armen en handen begon te duwen. Zij deed dit meermalen. De vrouw duwde haar naar achteren toe. Hierdoor kon zij niet langer haar vader helpen.18

Ter zitting heeft verdachte verklaard dat hij aangever in de auto heeft aangevallen en hem meerdere malen met een mes heeft gestoken.19 Het mes waarmee verdachte heeft gestoken, heeft een lemmet van circa 9 centimeter en een driehoekige spitse punt.20

Uit een geneeskundige verklaring letselbeschrijving, opgesteld door een forensische arts van de GGD, blijkt dat op 14 juni 2017 onder meer het volgende letsel bij aangever is waargenomen: vele scherprandige huidverwondingen waaronder op de overgang van de rechter schouder naar de nek (20 mm), op de rechter wang (25 mm), linker oorschelp, rechter borst (20 mm) en linker borst (20 mm), huidinkervingen door scherprandig voorwerp (10 mm) achterzijde midden onder de nek en rechter schouder, 80 mm lange verticale snijverwonding aan de rechter hals. Gehecht zijn: huidletsels, letsel zenuw, drie pezen en slagader in rechter onderarm. Ook moest een klaplong (links) worden behandeld en was sprake van twee gebroken ribben rechts en links op de plaats van de messteken.

De arts heeft geconcludeerd dat de waargenomen letsels zijn toegebracht door een scherp voorwerp zoals een mes. De (mes)steken in de borst hadden vitale structuren zoals het hart(zakje) of de aorta kunnen raken. De linker long is geraakt, hetgeen heeft geleid tot een klaplong. Indien de (mes)steken enkele centimeters verderop terecht waren gekomen, zou een groot risico zijn ontstaan op een dodelijk verloop door ernstige verbloeding in de borstkas. In een dergelijke situatie kan een slachtoffer binnen 30 tot 60 minuten dodelijk verbloeden. De (mes)steken in de nekregio en hals hebben geen vitale structuren geraakt. Indien dat wel het geval was geweest, dan was een dodelijk beloop of levenslang neurologisch uitval denkbaar geweest. De (mes)steken in de rechter arm zijn potentieel ernstig invaliderend. Tijdig afdrukken van de slagader en behandeling heeft de restschade beperkt. Ook een slagaderlijk bloeding uit de arm kan dodelijk verlopen. Naar verwachting van de plastische chirurg kan het herstel van de zenuwfunctie in de rechter hand 200 dagen duren en kan de restfunctie van de rechter onderarm- en hand pas later worden bepaald.21

Bewijsoverwegingen feit 1

Opzet op het toebrengen van dodelijk letsel

Op grond van de bewijsmiddelen stelt de rechtbank vast dat verdachte [slachtoffer 1] meerdere malen met kracht heeft gestoken met een mes met lemmet van ongeveer 9 centimeter. Dit was in eerste instantie van korte afstand in een kleine ruimte, te weten een auto. Hoewel [slachtoffer 1] al meermalen was geraakt en direct ernstig ging bloeden heeft verdachte hem ook nog gestoken buiten de auto. [slachtoffer 1] is geraakt in de hals, nek, borst en arm/hand. Dit zijn plekken van het lichaam waar zich kwetsbare en vitale organen bevinden zoals de longen en het hart. Uit de geneeskundige verklaring blijkt dat de messteken tot de dood van [slachtoffer 1] hadden kunnen leiden, als deze enkele centimeters verder in het lichaam terecht waren gekomen, waar zich vitale structuren bevinden, of indien de slagaderlijke bloeding in de rechter arm niet tijdig was afgedrukt en behandeld.

Vanwege de aard van het mes, de kracht van het steken, de veelvuldigheid van het steken en de plaatsen waar [slachtoffer 1] is geraakt, concludeert de rechtbank dat het handelen van verdachte naar de uiterlijke verschijningsvorm gericht is geweest op de dood van [slachtoffer 1] . De rechtbank vindt de poging doodslag daarom bewezen.

Medeplegen of medeplichtigheid

Medeverdachte heeft in de auto meerdere malen met kracht geduwd tegen de armen en de handen van [slachtoffer 2] . Zij heeft er daardoor voor gezorgd dat [slachtoffer 2] haar vader niet langer kon helpen en dat verdachte in ieder geval enige tijd ongehinderd zijn gang kon gaan.

De vraag is of dit handelen is aan te merken als medeplegen of medeplichtigheid.

De rechtbank vindt dat de bijdrage van medeverdachte van onvoldoende gewicht is om te kunnen spreken van een bewuste en nauwe samenwerking met verdachte die was gericht op de dood van [slachtoffer 1] . Medeverdachte is weliswaar samen met verdachte in de auto gestapt om hulp te halen en wist dat verdachte een mes bij zich had, maar uit het dossier blijkt onvoldoende dat zij al eerder wist dan wel redelijkerwijs had kunnen of moeten vermoeden dat verdachte in de auto zou gaan steken. Dat zij [slachtoffer 2] gaat duwen op het moment dat verdachte al op [slachtoffer 1] aan het steken is, maakt dit niet anders. Het duwen is beperkt gebleven tot enige momenten in de auto, terwijl verdachte ook is blijven steken toen [slachtoffer 1] al de auto uit was. Medeverdachte heeft zich toen afzijdig gehouden door in de auto te blijven. Nu het aandeel van de medeverdachte in tijd en handelingen beperkt is gebleven, vindt de rechtbank niet wettig en overtuigend bewezen dat sprake is van medeplegen zodat zij verdachte hiervan zal vrijspreken. Dit oordeel wordt niet anders doordat medeverdachte heeft verklaard dat zij [slachtoffer 1] op enig moment heeft geschopt. Uit haar verklaringen noch uit de overige bewijsmiddelen is op te maken op welk moment en onder welke omstandigheden zij [slachtoffer 1] heeft geschopt zodat niet is vaststellen of zij hiermee een bijdrage heeft geleverd dan wel had kunnen leveren aan het feit.

Bewijsoverwegingen feit 2

Aangeefster [slachtoffer 2] heeft verklaard dat verdachte in de auto tevens stekende bewegingen in de richting van haar arm heeft gemaakt. Het verweer van de raadsman, dat de verklaringen van aangeefster niet worden ondersteund door andere bewijsmiddelen, slaagt niet. Uit de bewijsmiddelen die hierboven zijn vermeld, blijkt immers dat verdachte in de auto als een dolle stier te keer ging en dat hij met een mes in zijn hand met kracht stekende bewegingen maakte richting [slachtoffer 1] . Aangeefster heeft vervolgens geprobeerd haar vader te helpen en heeft verklaard dat, direct voordat verdachte in haar richting begon te steken, zij probeerde om verdachte te slaan teneinde hem te stoppen haar vader aan te vallen. Deze verklaring van aangeefster vindt de rechtbank aannemelijk nu deze naadloos past in hetgeen zich heeft voorgedaan in de auto. Zij wilde haar vader helpen waarop de belager van haar vader zich tegen haar keerde.

Niet voor ieder bestanddeel van de tenlastelegging is bovendien een tweede bewijsmiddel noodzakelijk. Het feit dat alleen aangeefster heeft verklaard over het steken richting haar, is in het licht van de andere aanwezige bewijsmiddelen daarom geen belemmering om tot een bewezenverklaring te komen.

Op grond van de hierboven beschreven bewijsmiddelen stelt de rechtbank vast dat verdachte vanuit de achterbank – aldus van korte afstand en in een kleine ruimte – met een scherp mes in zijn hand stekende bewegingen in de richting van de arm van aangeefster heeft gemaakt. Naar het oordeel van de rechtbank heeft verdachte door deze handelswijze bewust de aanmerkelijke kans aanvaard dat, indien aangeefster haar arm niet tijdig had weggetrokken, zij zodanig zou zijn geraakt in haar arm dat zij zwaar lichamelijk letsel zou hebben opgelopen.

De rechtbank is van oordeel dat niet kan worden gesteld dat met het steken naar iemands arm de aanmerkelijke kans wordt aanvaard dat de ander de dood hierdoor zal vinden. Om die reden komt de rechtbank niet tot bewezenverklaring van de primair tenlastegelegde poging doodslag.

De rechtbank vindt dat het dossier onvoldoende aanknopingspunten bevat om te bewijzen dat verdachte ook richting het hoofd van aangeefster heeft gestoken. Aangeefster heeft verklaard dat zij in paniek uit de auto is gesprongen en dat zij toen voelde dat er iets langs haar hoofd door haar haren ging. Aangeefster zag dat de hand van verdachte tussen de hoofdsteun en het portier in haar richting ging. Nu de rechtbank in deze panieksituatie teveel ruimte ziet voor misinterpretatie van hetgeen er is gebeurd, acht zij de enkele verklaring van aangeefster over deze specifieke situatie te weinig om de overtuiging te bekomen dat verdachte heeft geprobeerd aangeefster in de richting van haar hoofd te steken.

Voor zover verdachte vervolgens met het mes in de hand achter aangeefster is aangerend, overweegt de rechtbank dat deze enkele handeling geen poging tot het toebrengen van zwaar lichamelijk – laat staan levensbedreigend – letsel oplevert.

De rechtbank zal verdachte daarom van het primair ten laste gelegde vrijspreken. Wel komt zij, gezien hetgeen eerder is overwogen, tot bewezenverklaring van de subsidiair ten laste gelegde poging tot zware mishandeling. Naar het oordeel van de rechtbank is geen sprake van medeplegen.

Bespreking (algemeen) opzetverweer feit 1 tot en met 5

De raadsman heeft aangevoerd dat verdachte volledig heeft gehandeld vanuit een psychose zodat er geen sprake is van opzet. De rechtbank verwerpt dit verweer en overweegt als volgt.

Uit vaste jurisprudentie van de Hoge Raad volgt dat een ernstige geestelijke stoornis slechts dan aan de bewezenverklaring van opzet in de weg staat, indien bij de verdachte ten tijde van zijn handelen ieder inzicht in de draagwijdte van zijn gedragingen en de mogelijke gevolgen zou hebben ontbroken. Daarvan zal overigens slechts bij hoge uitzondering sprake zijn

(ECLI:NL:HR:2010:BK8507, vgl. HR 9 december 2008, LJN BD2775, NJ 2009, 157).

Uit de verklaringen van verdachte leidt de rechtbank af dat verdachte op verschillende momenten keuzes heeft gemaakt. Uit die keuzes blijkt dat hij wel enig inzicht in de draagwijdte van zijn gedragingen en de mogelijke gevolgen had. Zo heeft verdachte verklaard dat hij hun (vermeende) belagers in de woning wilde afleiden en dat hij hiertoe brand heeft gesticht om zo rook te produceren. Het was een afleidingsmanoeuvre om zo de woning te kunnen ontvluchten. Ook heeft hij verklaard dat hij de ruit van de woning heeft ingeslagen omdat hij de bewoners binnen om hulp wilde vragen en dat hij aangever in de auto met het mes heeft gestoken omdat hij bang was dat aangever hen ook wat aan wilde doen. Het voorgaande leidt de rechtbank tot de slotsom dat verdachte ten tijde van het plegen van de feiten niet was verstoken van ieder inzicht in de draagwijdte van zijn gedragingen en de mogelijke gevolgen daarvan zodat zijn psychose niet aan de bewezenverklaring van opzet in de weg staat.