Uitspraken

Aan verdachte is, na een door de rechtbank toegewezen vordering nadere wijziging tenlastelegging, ten laste gelegd dat:

Ten aanzien van parketnummer 05-800135-17:

hij op of omstreeks 22 december 2017 te Ermelo ter uitvoering van het door verdachte voorgenomen misdrijf om een persoon genaamd [slachtoffer 1] opzettelijk en al dan niet met voorbedachten rade van het leven te beroven, door eenmaal of meermalen (met kracht)

althans, indien het vorenstaande onder 1 niet tot een veroordeling leidt:

hij op of omstreeks 22 december 2017 te Ermelo aan een persoon genaamd [slachtoffer 1] opzettelijk en al dan niet met voorbedachten rade zwaar lichamelijk letsel heeft toegebracht door eenmaal of meermalen (met kracht)

meer subsidiair

hij op of omstreeks 22 december 2017 te Ermelo ter uitvoering van het door verdachte voorgenomen misdrijf om aan een persoon genaamd [slachtoffer 1] opzettelijk en al dan niet met voorbedachten rade zwaar lichamelijk letsel toe te brengen

Ten aanzien van parketnummer 05-800001-18

Feit 1

hij in of omstreeks de periode van 02 december 2017 tot en met 03 december 2017 te Nijkerk een persoon genaamd [slachtoffer 2] heeft bedreigd met enig misdrijf tegen het leven gericht en/of met zware mishandeling, immers heeft verdachte opzettelijk dreigend een of meerdere perso(o)n(en), te weten [naam 1] en/of [naam 2] (medebewoner(s) van voornoemde [slachtoffer 2] en/of verdachte) met een mes in zijn handen, de woorden toegevoegd: "Ik ga hem doodmaken, ik ga hem doodmaken", althans woorden en/of handelingen van gelijke dreigende aard of strekken, van welke bedreiging die [slachtoffer 2] kennis heeft genomen;

Feit 2

hij in of omstreeks de periode van 02 december 2017 tot en met 03 december 2017 te Nijkerk opzettelijk en wederrechtelijk

Ten aanzien van parketnummer 05-147731-15

hij op of omstreeks 26 mei 2015 te Amsterdam, in elk geval in Nederland, [slachtoffer 3] heeft mishandeld door voornoemde [slachtoffer 3] (met kracht) een duw tegen het lichaam te geven (waardoor zij ten val komt) en/of (vervolgens) voornoemde [slachtoffer 3] (met kracht) bij haar haren te pakken en/of aan de haren van voornoemde [slachtoffer 3] te trekken en/of (vervolgens) voornoemde [slachtoffer 3] éénmaal of meermalen te stompen en/of te slaan en/of te schoppen en/of te trappen tegen het hoofd en/of (rechter)arm en/of schouder, in elk geval tegen het lichaam (terwijl voornoemde [slachtoffer 3] op de grond lag).

2a. Vrijspraak

De rechtbank is met de officier van justitie en de verdediging van oordeel dat feit 1 met parketnummer 05-800001-18 niet wettig en overtuigend kan worden bewezen. Verdachte zal van dit feit worden vrijgesproken.

2b. Overwegingen ten aanzien van het bewijs

Ten aanzien van parketnummer 05-800135-17 1 :

Het standpunt van de officier van justitie

De officier van justitie heeft gesteld dat wettig en overtuigend bewezen kan worden geacht dat verdachte zich schuldig heeft gemaakt aan het primair tenlastegelegde feit, poging tot moord.

Het standpunt van de verdediging

De raadsvrouw van verdachte heeft zich op het standpunt gesteld dat verdachte van het primair tenlastegelegde feit dient te worden vrijgesproken nu de voorbedachte rade niet bewezen kan worden. Daarnaast heeft verdachte niet het voornemen gehad om aangeefster van het leven te beroven en heeft hij ook niet willens en wetens de aanmerkelijke kans aanvaard dat aangeefster zou komen te overlijden. Uit het dossier kan ook niet worden opgemaakt dat het toegebrachte letsel dodelijk had kunnen zijn. Ten aanzien van het subsidiair tenlastegelegde feit is eveneens geen sprake van voorbedachte rade. Vervolgens ontbreekt in de tenlastelegging welk zwaar lichamelijk letsel verdachte zou hebben toegebracht. Nu dit constitutief is voor de strafbaarheid, dient verdachte op die grond te worden vrijgesproken dan wel te worden ontslagen van alle rechtsvervolging. Ook is er bij aangeefster geen zwaar lichamelijk letsel vastgesteld, om die reden zou verdachte eveneens moeten worden vrijgesproken. Ten slotte merkt de raadsvrouw van verdachte ten aanzien van het meer subsidiair tenlastegelegde feit op dat, er geen sprake is van voorbedachte rade en zwaar lichamelijk letsel, maar ook dat hij niet willens en wetens, bewust de aanmerkelijke kans heeft aanvaard dat aangeefster door zijn toedoen zwaar lichamelijk letsel zou kunnen oplopen.. Ook uit de aard van het ontstane letsel volgt niet zodanig dat de aanmerkelijk kans op zwaar lichamelijk letsel zich zou voordoen. Bovendien dient rekening te worden gehouden met het feit dat verdachte ten tijde van het incident in ieder geval verminderd toerekeningsvatbaar was, waarbij zijn angst dat hij werd vergiftigd en de zware dosis medicijnen de avond ervoor een bijzondere rol hebben gespeeld.. In die zin handelde verdachte uit noodweer. Verdachte dient te worden vrijgesproken dan wel te worden ontslagen van alle rechtsvervolging.

Beoordeling door de rechtbank

Aangeefster heeft verklaard dat zij op 22 december 2017 aan het werk was als verpleegkundige bij Veldwijk Johannesbos in Ermelo. Aangeefster was in de hal bij de kamer van verdachte, om verdachte zijn medicatie te geven. Verdachte zei dat hij zijn medicatie niet wilde hebben en zei; “Wacht even, ik ga even wat pakken.” Hij ging toen zijn kamer binnen, waarna hij een pen pakte en hiermee gericht op het gezicht van aangeefster af kwam lopen. Aangeefster ging door verdachte naar de grond. Vervolgens voelde zij minstens tien harde klappen op haar hoofd. Door de kracht van de klappen en de manier waarop de klappen tegen haar hoofd kwamen, wist aangeefster dat het trappen waren. Zij voelde haar hele hoofd dreunen. Zij voelde pijn op de bovenkant van haar hoofd. Aangeefster voelde dat zij van achter werd vastgepakt bij haar ogen. Zij voelde dat er met kracht tegen haar gesloten ogen werd gedrukt. Zij voelde een drukkende pijn in haar ogen en was bang dat er schade zou worden aangebracht. Vervolgens werd aangeefster aan de rechterkant van haar hoofd aan haar haren vastgepakt. Zij werd zo ongeveer een halve meter over de grond getrokken. Hierna trapte verdachte nog een keer in haar zij.2

De getuige [getuige 1] heeft verklaard hij zag dat aangeefster op de grond lag en dat verdachte boven haar gebogen stond. Verdachte had met zijn linkerhand de haren van aangeefster vast en met zijn rechterhand gaf hij aangeefster meerdere klappen in haar gezicht. Met zijn rechtervoet trapte verdachte meermalen tegen het hoofd van aangeefster. Verdachte was niet te stoppen. [getuige 1] denkt dat verdachte, aangeefster zeker twintig keer heeft geslagen en geschopt, allen gericht op het hoofd van aangeefster.3

Verdachte heeft ter zitting verklaard dat hij op 22 december 2017 in zijn kamer te Ermelo stond. Aangeefster kwam naar verdachte toe met de mededeling dat hij zijn medicijnen in moest nemen. Verdachte werd wanhopig, hij wilde de medicijnen niet. Op het moment dat aangeefster de medicijnen tevoorschijn haalde – waarbij zij ook nog lachte - flipte verdachte. Hij is zijn kamer ingelopen en heeft een balpen gepakt. Hij heeft met de balpen gestoken en geprikt. Ook heeft hij tegen het hoofd en lichaam van aangeefster geslagen en geschopt. Verdachte weet niet meer hoe vaak hij heeft geslagen en geschopt. Tevens heeft hij de ogen van aangeefster ingedrukt. Het klopt dat hij steeds terug de aanval in wilde.4

Verdachte heeft bij de politie verklaard dat hij met de balpen probeerde het hoofd van aangeefster te raken. Hij heeft haar een paar keer geraakt, best vaak ook. Hij heeft een soort hakkende beweging gemaakt. Ook heeft hij aangeefster geslagen, met gebalde vuist. Hij sloeg hard naar haar hoofd. Uiteindelijk heeft hij zelfs haar haren vastgepakt om haar beter te kunnen raken. Op het moment dat verdachte half door de collega’s van aangeefsters werd vastgehouden, kreeg verdachte de kans om aangeefster nog meer pijn te doen.5

Gelet op het voorgaande in onderlinge samenhang bezien acht de rechtbank wettig en overtuigend bewezen dat verdachte de tenlastegelegde handelingen heeft verricht.

De rechtbank dient vervolgens de vraag te beantwoorden hoe het handelen van verdachte moet worden gekwalificeerd.

Het is een feit van algemene bekendheid dat het hoofd en de halsgebied aan te merken zijn als gebieden met vitale structuren. Ongecontroleerd en met kracht dan wel intensiteit steken met een scherp dan wel puntig voorwerp in het hoofd en/of hals, in de nabijheid van de halsslagader, levert naar de algemene ervaringsregels de aanmerkelijke kans op dat het slachtoffer overlijdt.

Verdachte is naar eigen zeggen geflipt op het moment dat hij de medicijnen ‘moest’ innemen. Op dat moment heeft verdachte niet alleen meerdere malen ongecontroleerd tegen het hoofd van aangeefster geslagen en geschopt maar heeft ook met een balpen op haar hoofd ingestoken danwel gehakt. Door zijn handelen heeft hij op zijn minst de kans bewust aanvaard dat hij een fatale plek op het lichaam van aangeefster zou kunnen raken. De door verdachte verrichte handelingen worden door de rechtbank beschouwd als te zijn gericht op voltooiing van het voorgenomen misdrijf.

Het standpunt van de raadsvrouw dat verdachte heeft gehandeld uit noodweer, nu hij meende dat hij (wederom) zou worden vergiftigd, kan niet worden gevolgd. De rechtbank begrijpt dit standpunt aldus dat verdachte vanwege zijn psychische toestand op dat moment niet anders kon handelen dan zoals hij heeft gedaan. Dit raakt in de kern de opzet van verdachte. Een ziekelijke stoornis en opzet sluiten elkaar echter niet uit omdat met de stoornis nog niet een weten en willen onmogelijk is geworden. Een geestelijke stoornis kan slechts dan aan de bewezenverklaring van de opzet in de weg staan indien bij verdachte ten tijde van zijn handelen ieder inzicht in de draagwijdte van zijn gedragingen en de mogelijke gevolgen zou hebben ontbroken. Daarvan is in dit geval geen sprake.

De rechtbank stelt op grond van het dossier vast dat verdachte voorafgaand aan het incident uitlatingen heeft gedaan waarin hij te kennen geeft dat hij [naam 3] (hoofd behandeling) zou willen vermoorden omdat hij graag wilde worden opgenomen in de forensische psychiatrie en daarvoor gek genoeg moest worden verklaard. Ook zou hij aan zijn psychiater hebben gevraagd wat hij zou moeten doen om in een FPK te komen, waarop is geantwoord dat dit het geval zou zijn als hij een strafbaar feit pleegt. Na de aanhouding van verdachte hebben agenten hem in het dienstvoertuig horen zeggen dat hij “de mishandeling bewust heeft gepleegd omdat hij naar een forensisch psychiatrische instelling wilde”. Ook bij de rechter commissaris (in het kader van de vordering inbewaringstelling) heeft verdachte soortgelijke uitlatingen gedaan. Naar het oordeel van de rechtbank kan echter desondanks niet worden vastgesteld dat verdachte op voorhand al het plan had om aangeefster van het leven te beroven. De rechtbank gaat er vanuit dat verdachte is ‘geflipt’, zoals hij zelf zegt, op het moment dat aangeefster naar zijn kamer kwam en zei dat hij zijn medicijnen moest innemen. Nu verder uit het dossier niet blijkt van enig planmatig handelen van verdachte richting aangeefster zal de rechtbank verdachte dan ook vrijspreken van het onderdeel ’voorbedachte rade’ in de tenlastelegging.

Ten aanzien van parketnummer 05-800001-18 6 , feit 2:

Er is sprake van een bekennende verdachte als bedoeld in artikel 359 derde lid, laatste zin van het Wetboek van Strafvordering en daarom wordt volstaan met een opgave van de bewijsmiddelen.

Bewijsmiddelen:

Ten aanzien van parketnummer 05-147731-15 7 :

Er is sprake van een bekennende verdachte als bedoeld in artikel 359 derde lid, laatste zin van het Wetboek van Strafvordering en daarom wordt volstaan met een opgave van de bewijsmiddelen.

Bewijsmiddelen:

Naar het oordeel van de rechtbank is wettig en overtuigend bewezen dat de verdachte het tenlastegelegde heeft begaan, te weten dat:

Ten aanzien van parketnummer 05-800135-17 primair:

hij op of omstreeks 22 december 2017 te Ermelo ter uitvoering van het door verdachte voorgenomen misdrijf om een persoon genaamd [slachtoffer 1] opzettelijk en al dan niet met voorbedachten rade van het leven te beroven, door eenmaal of meermalen (met kracht)

Ten aanzien van parketnummer 05-800001-18

Feit 2

hij in of omstreeks de periode van 02 december 2017 tot en met 03 december 2017 te Nijkerk opzettelijk en wederrechtelijk

in elk geval enig(e) goed(eren), dat geheel of ten dele aan een ander, te weten aan [slachtoffer 2] en/of (firma) [bedrijf] toebehoorde, heeft vernield, beschadigd, onbruikbaar gemaakt en/of weggemaakt;

en

hij in of omstreeks de periode van 02 december 2017 tot en met 03 december 2017 te Nijkerk opzettelijk en wederrechtelijk

Ten aanzien van parketnummer 05-147731-15

hij op of omstreeks 26 mei 2015 te Amsterdam, in elk geval in Nederland, [slachtoffer 3] heeft mishandeld door voornoemde [slachtoffer 3] (met kracht) een duw tegen het lichaam te geven (waardoor zij ten val komt) en/of (vervolgens) voornoemde [slachtoffer 3] (met kracht) bij haar haren te pakken en/of aan de haren van voornoemde [slachtoffer 3] te trekken en/of (vervolgens) voornoemde [slachtoffer 3] éénmaal of meermalen te stompen en/of te slaan en/of te schoppen en/of te trappen tegen het hoofd en/of (rechter)arm en/of schouder, in elk geval tegen het lichaam (terwijl voornoemde [slachtoffer 3] op de grond lag).

Voor zover er in de tenlastelegging kennelijke taal- en/of schrijffouten voorkomen, zijn die fouten verbeterd. Verdachte is daardoor niet in zijn verdediging geschaad.

Wat meer of anders is ten laste gelegd dan hiervoor bewezen is verklaard, is niet bewezen.

Verdachte moet daarvan worden vrijgesproken.

Het bewezenverklaarde levert op:

Ten aanzien van parketnummer 05-800135-17 primair:

Poging tot doodslag

Ten aanzien van parketnummer 05-800001-18:

Opzettelijk en wederrechtelijk enig goed dat geheel of ten dele aan een ander toebehoort, vernielen

en

Opzettelijk en wederrechtelijk enig goed dat geheel of ten dele aan een ander toebehoort, beschadigen

Ten aanzien van parketnummer 05-147731-15:

Mishandeling

De feiten zijn strafbaar.

6. De strafbaarheid van de verdachte

Het standpunt van de verdediging

Verdachte was in 2015 zeer psychotisch. Er is in die periode gerapporteerd over verdachte dat hij volledig ontoerekeningsvatbaar werd geacht. De rapporten die nu over verdachte zijn uitgebracht, rapporteren niet over de situatie in mei 2015. De raadsvrouw van verdachte stelt zich op het standpunt dat verdachte ten aanzien van het feit met parketnummer 05/800001-18 – conform de conclusie van de rapportage uit 2014 – geheel ontoerekeningsvatbaar wordt geacht.

Het standpunt van de officier van justitie

De officier van justitie heeft zich op heeft zich op het standpunt gesteld dat gelet op de adviezen van de psychiater en de psycholoog, verdachte in mei 2015 ook verminderd toerekeningsvatbaar was en niet geheel ontoerekeningsvatbaar.

Beoordeling door de rechtbank

In het rapport van psychiater J.H. van Marle van 15 maart 2018, pagina 13, wordt het volgende beschreven.

(…) Verdachte heeft 17 sessies cognitieve gedragstherapie in het kader van de behandeling van psychotische symptomen ondergaan. Deze werd in februari 2015 gestopt omdat de psychose bleek toe te nemen. Verdachte is dan gestopt met zijn medicatie. Er is geen sprake meer van ziektebesef en verdachte bagatelliseert zijn klachten. In mei 2015 neemt de psychose weer toe en men vermoedt dat dit gebeurt door het cannabisgebruik omdat verdachte nog steeds tweemaal per weer Semap gebruikt. Verdachte zegt telepathische contacten te hebben en dat het behandelteam daar jaloers op is. De spanningen lopen op en als hem de boodschap wordt gegeven dat zijn vrijheden worden ingetrokken mishandelt hij een verpleegkundige ernstig.

(…) In het ontstaan van het tenlastegelegde (met parketnummer 05/800135-17) heeft naar mening van de psychiater een aantal factoren een rol gespeelt. Zo was verdachte mogelijk onder invloed van cannabis. Was er sprake van een floride psychotisch beeld en was er sprake van een narcistisch en antisociale persoonlijkheidsstoornis. Naast het psychotische beeld valt in de beschrijvingen van anderen, maar ook van de psychiater zelf, op dat verdachte zich gerechtigd voelt om geweld te gebruiken. Hij stelt zich boven anderen en zich zichzelf als een bijzonder iemand. Als hem iets wordt aangedaan of hij zijn zin niet krijgt ziet hij geweld als een oplossing om anderen te overtuigen of zijn wens kracht bij te zetten. Zo zet hij dreigementen in om valium-achtige medicatie los te krijgen en ook in het tenlastegelegde zegt hij geweld te gebruiken om overgeplaatst te worden. De gewetensfunctie lijkt zeker als hij onder invloed is van de psychose sterk verminderd te zijn. Ook in de eerdere geweldsdelicten die terug te vinden zijn in het UJD speelt telkens deze beperkte gewetensfunctie een belangrijke rol.

(…) Contextuele verband

Binnen de gesloten context van een gesloten behandelomgeving zal verdachte geen andere uitwegen hebben gezien dan het gebruik van geweld om aan de dwangbehandeling te ontkomen. Hij hoopte dat hij zou worden overgeplaatst naar een andere kliniek waar hij net als in FPK Inforsa hoopte op een minder dwingende bejegening ten aanzien van de anti-psychotische medicatie. In de behandeling in FPK Inforsa heeft men immers niet gekozen voor dwangbehandeling en heeft onderzochte de FPK kunnen verlaten zonder een al in de PJ onderzoeken voorgestelde behandeling met een depot antipsychoticum. De behandelaren in GGZ Centraal waren blijkbaar meer begrenzend en wilde hem wel onder dwang behandelen. Dit gaf aanleiding bij verdachte om zich hier met geweld tegen te verzetten.

Betekenis verband

Verdachte ziet zichzelf niet als een gewelddadige man, maar telkens als hij in hulp-verleningssituaties niet krijgt wat hij wil, richt hij zijn geweld op hulpverleners, in het verleden is er ook sprake geweest van geweld naar andere mensen maar in de laatste drie geweldsincidenten is er steeds sprake van hulpverleners die hem begrenzen en niet geven wat hij eist. Dit duidt naar de mening van de psychiater op een mogelijke verklaring vanuit zijn gezins- en ontwikkelingsgeschiedenis. In een verdere delict analyse zal uitgezocht moeten worden in hoeverre de onveilige hechting en het geweld in zijn opvoedingssituatie een rol hebben gespeeld in het willen en kunnen gebruiken van geweld wanneer hulpverleners hem niet direct ter willen zijn in zijn wensen.

Functioneel verband

Het zich op gewelddadige wijze verzetten tegen mensen die hem begrenzen of in zijn opinie hem iets onterecht aandoen heeft waarschijnlijk een functie in het in stand houden van het kwetsbare zelfgevoel. Verdachte voelt zich snel door anderen gekleineerd of te kort gedaan en vindt dan dat hij met geweld moet reageren om zo te laten zien dat hij niet over zich laat lopen.

Causaal verband

Er kan door de psychiater geen direct causaal verband worden aangetoond anders dan dat de grootheidswanen en paranoïde achterdocht verdachte er mede toe hebben aangezet om het slachtoffer aan te vallen. Hierin speelt mee dat hij, zoals hij zelf beschrijft in het onderzoek en het proces-verbaal, een hekel aan het slachtoffer had vanwege haar eerdere begrenzingen tijdens deze opname. Het gebruik van cannabis is mogelijk een mede veroorzakende factor geweest in het ontstaan of in stand houden van de psychose. In het onderzoek is echter door de politie geen onderzoek gedaan naar cannabis gebruik. De psychiater mocht geen informatie opvragen bij GGZ Centraal waardoor ook niet bekend was of er in de opname geconstateerd is of hij drugs gebruikt heeft.

Toerekenbaarheid

De psychiater ziet in verdachte een man die ten tijde van het ten laste gelegde sterk onder invloed was van zijn waangedachte dat hij werd vergiftigd in de instelling. Hij wilde door een delict te plegen “ontkomen naar een forensische instelling”. Mogelijk was hij onder invloed van cannabis wat echter in het onderzoek niet is vastgesteld of gecontroleerd door middel van bloed- of urineonderzoek. Tevens is onderzochte zelf gestopt met medicatie.

Dit alles overziend is er naar de mening van de psychiater geen sprake van een dusdanige doorwerking van de stoornis dat er sprake kan zijn van een volledig ontoerekeningsvatbaarheid. Hij gaat ook terug naar zijn kamer om een pen te halen dat hij als steekwapen gebruikt, waaruit een bepaalde mate van vooroverweging spreekt. Mede op grond van het “culpa in causa” principe acht onderzoeker op een driepunt schaal (volledig/verminderd/niet toerekenbaar) onderzochte verminderd toerekenbaar vanwege de keuze om te stoppen met antipsychotica en het niet opvolgen van de adviezen om geen cannabis te gebruiken.

De rechtbank neemt de conclusie van de psychiater over, dat verdachte als verminderd toerekeningsvatbaar moet beschouwd. Psycholoog’ `t Hoen komt in zijn rapport van 29 maart 2018 tot dezelfde slotsom.

Naar oordeel van de rechtbank was in mei 2015 sprake van een vergelijkbare situatie als in december 2017 waarover de psychiater rapporteert. Wanneer de zaken niet lijken te gaan zoals verdachte wenst, dan neemt verdachte het heft in eigen hand en gebruikt hij geweld.. Uit het rapport van de psychiater komt naar voren dat hij heeft geconcludeerd dat verdachte ten tijde van het incident op 22 december 2017 verminderd toerekeningsvatbaar was. Er was geen sprake van een dusdanige doorwerking van de stoornis dat er sprake kon zijn van een volledige ontoerekeningsvatbaarheid. Nu naar oordeel van de rechtbank sprake is van een vergelijkbare situatie, acht de rechtbank, verdachte ook ten tijde van het incident op 26 mei 2015 verminderd toerekeningsvatbaar en niet zoals door de raadsvrouw van verdachte heeft bepleit, ontoerekeningsvatbaar. Het verweer wordt dan ook verworpen.

Verdachte is strafbaar, nu geen omstandigheid is gebleken of aannemelijk geworden die de strafbaarheid van verdachte uitsluit.

De beslissing is gegrond op de artikelen 36f, 37a, 37b, 45, 57, 287, 300 en 350 van het Wetboek van Strafrecht.