Uitspraken

1.1.

Het verloop van de procedure blijkt uit:

• -

  de dagvaarding met daarbij 25 producties,

• -

  aanvullend productie 26 van de zijde van Mooi Vastgoed,

• -

  17 producties van de zijde van de PGA,

• -

  de mondelinge behandeling,

• -

  de pleitnota van de PGA.

1.2.

Ten slotte is vonnis bepaald.

2.1.

Mooi Vastgoed is onderdeel van de in 2012 opgerichte uitvaartonderneming Mooi Afscheid. Mooi Vastgoed is in 2018 opgericht met het doel om het door Mooi Afscheid geëxploiteerde vastgoed in onder te brengen.

2.2.

2.3.

De organisatie van de PGA bestaat uit een Algemene Kerkenraad (hierna: AKR), waarvan de zogenaamde moderamen AKR als het ware het dagelijks bestuur vormt. Verder is er een College van Kerkrentmeesters (hierna: CvK) dat eveneens een zogenaamd moderamen kent in de vorm van een dagelijks bestuur. De heer [lid sub 1 moderamen van het CvK], de heer [lid sub 2 moderamen van het CvK] en de heer [lid sub 3 moderamen van het CvK] zijn lid van het moderamen van het CvK.

2.4.

• -

  De coördinatie van daarvoor in aanmerking komende werkzaamheden van de (wijk) kerkenraden voor zover deze daar mee instemmen.

• -

  Het jaarlijks vaststellen van het rooster van erediensten.

• -

  Het samen met de kerkrentmeesters vaststellen van financieel beleid.

• -

  Het medewerken aan de verkiezing van een predikant volgens de regels van de kerkorde van de Protestantse Kerk in Nederland.

• -

  Het benoemen van kerkelijk werkers.

• -

  Alles wat te maken heeft met de rechtspositie van predikanten en gesalarieerde medewerkers.

• -

  Het jaarlijks vaststellen van het collecterooster.

2.5.

• -

  Het zorgen voor het beschikbaar zijn van kerkelijke gebouwen en in samenwerking met de wijkraden van kerkrentmeesters het onderhouden hiervan.

• -

  Het jaarlijks verzorgen van de begroting en de jaarrekening.

• -

  Het samen met de algemene kerkenraad vaststellen van algemeen en financieel beleid.

• -

  Het zorg dragen voor de geldwerving, ledenadministratie en de boekhouding.

• -

  De Protestantse Gemeente te Apeldoorn juridisch vertegenwoordigen.

2.6.

1. De zorg voor de vermogensrechtelijke aangelegenheden van de gemeente berust bij de kerkenraad.

2. De kerkenraad vertrouwt de verzorging van de vermogensrechtelijke aangelegenheden van de gemeente van niet-diaconale aard toe aan het college van kerkrentmeesters en die van diaconale aard aan het college van diakenen.

3. Het college van kerkrentmeesters en het college van diakenen stemmen hun beleid af op het beleid van de kerkenraad inzake het gehele leven en werken van de gemeente. Zij doen verslag van hun werkzaamheden aan de kerkenraad.

9. Voorafgaande instemming van de kerkenraad is nodig voor rechtshandelingen betreffende:

- het verkrijgen, bouwen, ingrijpend verbouwen, uitbreiden of restaureren, verhuren, bezwaren, verkopen of op andere wijze vervreemden en afbreken van een gebouw of een orgel, beide in gebruik ten behoeve van de eredienst of anderszins van belang voor het leven en werken van de gemeente;

- het aangaan van verplichtingen waarin niet bij vastgestelde begroting is voorzien;

- het aanvaarden van erfstellingen, legaten en schenkingen onder last of voorwaarde;

- het oprichten van of deelnemen aan een stichting;

- het voeren van processen voor de overheidsrechter en het aangaan van overeenkomsten

om geschillen op een andere wijze tot een oplossing te brengen.

10. De kerkenraad neemt alleen in overleg met het college van kerkrentmeesters beslissingen op niet-diaconaal terrein waaraan voor de gemeente financiële gevolgen verbonden zijn welke niet bij vastgestelde begroting zijn voorzien.

1. Waar een gemeente wijkgemeenten heeft, dient in deze ordinantie in plaats van kerkenraad gelezen te worden algemene kerkenraad.”

2.7.

Mooi Vastgoed heeft met (afgevaardigden van) het CvK vanaf januari 2018 verkennende gesprekken gevoerd over de aankoop van het pand.

2.8.

2.9.

Na het bespreken van verschillende voorstellen door Mooi Vastgoed en het CvK hebben zij op 12 juli 2018 een akkoord bereikt over de voorwaarden voor verkoop van het pand. Het pand zal worden verkocht voor een bedrag van € 340.000,00 (v.o.n.) inclusief orgel en onroerende zaken. De koop zal worden gefinancierd met een door PGA verstrekte lening ter hoogte van de koopprijs. Het pand zal op 2 januari 2019 worden geleverd.

2.10.

In de dagen erna werden concept koopovereenkomsten opgesteld en uitgewisseld alsmede een overeenkomst van geldlening. In de concept koopovereenkomsten is een goedkeuringsvereiste door de PGA opgenomen.

2.11.

2.12.

Bij e-mail van 6 september 2018 heeft de secretaris van het CvK aan Mooi Vastgoed bericht dat in de vergadering van de AKR van 20 september 2018 door de AKR een besluit zal worden genomen aangaande de verkoop van het kerkgebouw Open Hof en dat pas na een positief besluit van de AKR aan Mooi Vastgoed toegang gegeven kan worden tot het pand.

2.13.

De heer [lid sub 2 moderamen van het CvK], bestuurslid van het CvK, heeft bij e-mail van 20 september 2018 aan Mooi Vastgoed laten weten dat de AKR in haar vergadering van 20 september 2018 haar goedkeuring heeft onthouden aan de verkoop van het pand zoals opgenomen in de koopovereenkomst van 25 juli 2018. De AKR acht het voorgenomen verkoopbedrag niet passend en vindt de financiële zekerstelling en onderbouwing onvoldoende, aldus de heer [lid sub 2 moderamen van het CvK].

2.14.

Bij brief van 2 januari 2018 heeft Mooi Vastgoed de PGA in gebreke gesteld en gesommeerd om binnen acht dagen de verplichtingen voortvloeiende uit de koopovereenkomst en uit de financieringsovereenkomst na te komen.

2.15.

In diverse (online) krantenberichten alsmede diverse nieuwsbrieven aan de gemeenteleden van de Open Hofkerk wordt melding gemaakt van de het samengaan met een andere wijkgemeente en het verkopen van het pand aan de uitvaartonderneming Mooi Afscheid.

3.1.

3.2.

3.3.

De PGA voert verweer.

3.4.

4.1.

In dit kort geding gaat het om de vraag of er tussen partijen een rechtsgeldige koopovereenkomst en geldleningsovereenkomst tot stand zijn gekomen met betrekking tot de verkoop van het pand. Mooi Vastgoed stelt dat er sprake is van een (rechtsgeldig) gesloten koopovereenkomst en geldleningsovereenkomst en vordert nakoming daarvan. De PGA betwist dat er sprake is van een rechtsgeldige koopovereenkomst omdat de voor het sluiten van de koopovereenkomst vereiste instemming van de AKR ontbreekt. Hetzelfde geldt voor de geldleningsovereenkomst.

4.2.

Mooi Vastgoed stelt zich op het standpunt dat op grond van artikel 2 lid 9 ordinantie 11 slechts in uitzonderingsgevallen de voorafgaande toestemming van de AKR is vereist en dat geen van die uitzonderingen zich hier voordoet. Het CvK was en is bevoegd om het pand te verkopen omdat het pand niet meer in gebruik was als kerkgebouw. De gemeente had met instemming van de AKR al besloten dat het pand per 1 januari 2019 niet meer in gebruik zou zijn voor een eredienst en daardoor per 1 januari 2019 niet langer van belang voor het leven en werken van de gemeente, aldus Mooi Vastgoed.

4.3.

Op grond van de relevante bepalingen uit ordinantie 11, hiervoor opgenomen onder 2.6., is het Cvk belast met vermogensrechtelijke aangelegenheden van niet-diaconale aard. Het CvK heeft voorafgaande instemming van de AKR nodig voor rechtshandelingen betreffende het verkopen van een gebouw of een orgel, beide in gebruik ten behoeve van de eredienst of anderszins van belang voor het leven en werken van de gemeente en bij het aangaan van verplichtingen waarin niet bij vastgestelde begroting is voorzien. Verder neemt de AKR alleen in overleg met het CvK beslissingen op niet-diaconaal terrein waaraan voor de gemeente financiële gevolgen verbonden zijn welke niet bij vastgestelde begroting zijn voorzien.

4.4.

De voorzieningenrechter overweegt dat ten tijde van het aangaan van de koopovereenkomst op 25 juli 2018 het pand nog in gebruik was voor erediensten en dat het de wens van de gemeente van de Open Hofkerk was dat zij tot 1 januari 2019 het pand kon gebruiken voor hun kerkdiensten. Dat de AKR al had besloten het pand af te stoten en samen te gaan met een andere gemeente doet daar niet aan af. Zelfs al zou het pand niet langer in gebruik zijn voor kerkdiensten dan is aannemelijk dat de verkoop van het pand anderszins van belang is voor het leven en werken van de gemeente en onder de reikwijdte van artikel 2 lid 9 van ordinantie 11 valt. Daar komt bij dat de PGA heeft gesteld, en Mooi Vastgoed onvoldoende weersproken heeft gelaten, dat voor het sluiten van de geldleningsovereenkomst het CvK altijd instemming van de AKR moet hebben nu het aangaan van een geldlening niet bij vastgestelde begroting is voorzien. De geldlening maakt een onlosmakelijk onderdeel uit van de koopovereenkomst nu Mooi Vastgoed de volledige koopsom zou gaan lenen van de PGA. Op basis hiervan is voldoende aannemelijk dat voor de verkoop van het pand voorafgaande instemming van de AKR is vereist, alsmede dat deze instemming ook is vereist voor het sluiten van de geldleningsovereenkomst.

4.5.

Mooi Vastgoed heeft aangevoerd dat de AKR voorafgaand aan het sluiten van de koopovereenkomst al op twee momenten haar toestemming heeft gegeven. Zo heeft de AKR het CvK vooraf instructies gegeven over hoe ver het CvK mocht gaan in de onderhandelingen. In dat kader heeft Mooi Vastgoed aangevoerd dat op 3 juli 2018 een gesprek heeft plaatsgevonden tussen Mooi Vastgoed en het CvK waarin door Mooi Vastgoed expliciet is gevraagd of het CvK een mandaat had en tot welk bedrag het CvK mocht gaan. Hierop heeft het CvK geantwoord dat zij een grensbedrag had meegekregen van het AKR en dat het CvK niet terug hoefde naar de AKR indien binnen de intern besproken bandbreedte gebleven zou worden, aldus Mooi Vastgoed. Verder is vanuit de PGA besloten om het goedkeuringsvereiste, dat was opgenomen in de concept koopovereenkomsten, niet meer op te nemen in de definitieve getekende koopovereenkomst. Blijkbaar omdat de AKR haar toestemming reeds had gegeven, aldus nog steeds Mooi Vastgoed.

4.6.

De PGA heeft gemotiveerd betwist dat de AKR vooraf haar goedkeuring al had gegeven. Zij heeft betwist dat er iets is meegedeeld over een mandaat of tot welk bedrag het CvK mocht gaan. Bovendien was het volgens de PGA voor Mooi Vastgoed duidelijk dat de AKR formeel akkoord moest gaan. Het stond immers vermeld bij de twee verkoopvoorstellen die het CvK bij brief van 4 juli 2018 (hiervoor opgenomen onder 2.8.) heeft gedaan aan Mooi Vastgoed. Ook heeft de PGA betwist dat door haar aan de makelaar de opdracht is gegeven de ontbindende voorwaarden in de concept koopovereenkomsten, die zagen op de vereiste goedkeuring door de AKR, weg te laten uit de definitieve koopovereenkomst omdat de vereiste toestemming niet meer aan de orde zou zijn.

4.7.

Naar het oordeel van de voorzieningenrechter is, gelet op de gemotiveerde betwisting door de PGA, niet aannemelijk geworden dat de AKR al voor het tekenen van de overeenkomst op 25 juli 2018 haar goedkeuring zou hebben verstrekt. Wat er tijdens het gesprek op 3 juli 2018 is gezegd en door wie zal door middel van het horen van getuigen duidelijk moeten worden. Ook zal door het horen van getuigen duidelijk moeten worden door wie en waarom de opdracht is gegeven de ontbindende voorwaarde met betrekking tot de goedkeuring door de AKR te schrappen uit de definitieve koopovereenkomst. Voor nadere bewijslevering door middel van het horen van getuigen is in kort geding echter geen plaats.

4.8.

4.9.

Mooi Vastgoed heeft tot slot gesteld dat zij erop mocht vertrouwen dat het CvK de PGA mocht binden. Volgens Mooi Vastgoed ligt het risico van de onbevoegde vertegenwoordiging in een geval als dit, waarin het erom gaat dat een orgaan van een rechtspersoon niet bevoegd zou zijn om de rechtspersoon te binden dan na instemming van een ander orgaan binnen dezelfde rechtspersoon, eerder bij de PGA. Van belang hierbij is dat de interne bevoegdheidsverdeling van de PGA volgt uit een eigen statuut waarvoor geen vorm- of publicatievereisten gelden en slechts is af te leiden uit mededeling afkomstig van leden of organen van de PGA. Een beroep op een interne bevoegdheidsverdeling komt de PGA dan ook niet toe voor zover die niet naar buiten toe kenbaar is gemaakt, bijvoorbeeld door publicatie op de website. Daar komt bij dat organisatie van de PGA buitengewoon ingewikkeld is, zodat op de PGA een zwaardere plicht rust om duidelijk te maken wie in welke gevallen bevoegd is, althans komt het risico van onbevoegde vertegenwoordiging eerder voor haar rekening. De PGA heeft via haar website de verwachting gewekt dat het CvK onvoorwaardelijk bevoegd was de PGA te binden. Overige omstandigheden die alle de PGA dan wel de AKR betreffen waaruit Mooi Vastgoed mocht afleiden dat geen goedkeuring van de AKR nodig was na 25 juli 2018 om de PGA te binden en dus rechtvaardigen dat de PGA het risico draagt van de onbevoegde vertegenwoordiging zijn:

• -

  het allereerste concrete bod in de onderhandelingen kwam van het CvK zelf,

• -

  de makelaar handelde in opdracht van de PGA,

• -

  de AKR had al besloten tot verkoop van het pand,

• -

  de voorzitter van het CvK had ook zitting in de AKR,

• -

  tijdens de bespreking op 3 juli 2018 is door het CvK expliciet benoemd dat het bevoegd was om binnen een door de AKR geschetste bandbreedte tot overeenstemming te komen,

• -

  door het CvK zijn de overeenkomsten getekend,

• -

  in diverse (online) kranten is melding gemaakt van de verkoop van het pand aan Mooi Vastgoed en is ook vanuit de PGA bevestigd dat het pand was verkocht,

• -

  de verkoop van het pand stond bovenaan de agenda van de PGA en de AKR is voortdurend betrokken geweest bij de aanstaande verkoop en

• -

  de AKR heeft twee maanden na het sluiten van de overeenkomsten niets van zich laten horen waaruit Mooi Vastgoed mocht afleiden dat de AKR akkoord was.

4.10.

4.11.

4.12.

Resumerend komt de voorzieningenrechter tot het voorlopige oordeel dat voorafgaande toestemming van de AKR is vereist voor zowel de koopovereenkomst als de geldleningsovereenkomst. En dat voorshands onvoldoende aannemelijk is geworden dat met het ondertekenen van de overeenkomsten door het CvK de PGA is gebonden aan de twee overeenkomsten. Het CvK was niet bevoegd vanwege het ontbreken van de vereiste instemming van de AKR en Mooi Vastgoed mocht er niet gerechtvaardigd op vertrouwen dat het CvK de PGA kon binden. De vorderingen worden derhalve afgewezen.

4.13.

Mooi Vastgoed zal als de in het ongelijk gestelde partij in de proceskosten worden veroordeeld. De kosten aan de zijde van PGA worden begroot op:

- griffierecht € 1.992,00

- salaris advocaat 980,00

Totaal € 2.972,00