Uitspraken

Partijen zijn het er over eens dat de situatie, die zich op 1 maart 2021 heeft voorgedaan tijdens een Zoom-meeting met externe partijen, niet had mogen plaatsvinden en dat er van ontoelaatbaar gedrag sprake is. Zij zijn het er echter niet over eens of dit gedrag van [verzoeker] het ontslag op staande voet rechtvaardigt. De discussie van partijen gaat met name over de vraag of van de gemeente gevergd kon worden de arbeidsovereenkomst te laten voortduren. Daarnaast is in geschil of het opzegverbod van artikel 7:670 BW in de weg staat aan het ontslag.

In artikel 7:678 BW wordt als één van de dringende redenen, die tot gevolg kan hebben dat van de werkgever redelijkerwijze niet kan worden gevergd de arbeidsovereenkomst te laten voortduren, genoemd de situatie dat de werknemer ‘zich ondanks waarschuwing overgeeft aan dronkenschap of liederlijk gedrag’. Vast staat dat [verzoeker] een gewaarschuwd mens was. Volgens vaste rechtspraak van de Hoge Raad is verwijtbaarheid van het gedrag geen vereiste voor een rechtsgeldig ontslag op staande voet, zodat niet relevant is of [verzoeker] een verwijt gemaakt kan worden van het onder invloed deelnemen aan de online bijeenkomst.

De belangrijkste reden voor de gemeente om over te gaan tot ontslag op staande voet ligt in de schending van de fundamentele integriteitseisen die aan medewerker van de gemeente gesteld worden. De gemeente neemt de schending van het ‘goed ambtenarenschap’ zwaar op, temeer daar het gedrag heeft plaatsgevonden ten overstaan van burgers. De gemeente kan er in worden gevolgd dat een ernstige schending van de integriteit voldoende reden kan zijn voor een ontslag op staande voet.
Het is echter – uiteraard – geen automatisme dat dronkenschap en/of een (andere) ernstige integriteitsschending betekent dat van een werkgever niet meer verlangd kan worden de arbeidsrelatie met een werknemer te laten voortduren. In beide situaties ‘kan’ een dringende reden voor ontslag aanwezig zijn. Daarbij zijn ook andere omstandigheden van belang.
4.4. Als één van die omstandigheden noemt de gemeente in de ontslagbrief en ter zitting dat bij haar het vertrouwen in [verzoeker] volledig is komen te vervallen, nu hij ondanks de begripvolle reacties van de gemeente in 2020 en de goede persoonlijke verhoudingen tussen [verzoeker] en zijn leidinggevenden, met name ook de gemeentesecretaris, geen openheid heeft gegeven over zijn verslaving en de terugval daarin. [verzoeker] betoogt juist dat hij nog niet kon erkennen dat hij verslaafd is en dat dit een onderdeel is van zijn ziekte. Hij stelt dat de gemeente er ten onrechte geen rekening mee heeft gehouden dat er sprake was van (een terugval in de) verslaving. Na het telefoongesprek met zijn leidinggevende ‘zat hij stuk’ waardoor hij naar de drank gegrepen heeft, waarbij meespeelde dat hij alleen thuis zat in coronatijd. Hij had de indruk dat hij nog wel in staat was de online bijeenkomst bij te wonen. Pas tijdens de bijeenkomst heeft hij bemerkt dat het niet goed ging, aldus [verzoeker] ter zitting.

De medische wetenschap merkt een alcoholverslaving aan als een ziekte. In de vaste rechtspraak van de Hoge Raad wordt dit ook aangenomen. Ook de gemeente erkent dit. De gemeente betwist echter, dat zij wist of behoorde te weten dat sprake van een verslaving bij [verzoeker] . Hij heeft immers zelf in 2020 met nadruk ontkend verslaafd te zijn en heeft voor de behandeling in een verslavingskliniek een aannemelijke reden gegeven, anders dan een verslaving, namelijk dat deze kliniek bij uitstek deskundig was in de behandeling van het trauma waar [verzoeker] behandeling voor nodig had, aldus de gemeente.
De gemeente kan hierin niet zonder meer worden gevolgd. De gemeente wist dat [verzoeker] , na overmatig alcoholgebruik, in behandeling was gegaan bij een verslavingskliniek en dat hij zelf aangegeven heeft geen maat te kunnen houden als hij begint te drinken. Dat zijn signalen die wijzen op een verslaving. Niet voor niets heeft de gemeente daarop doorgevraagd. Maar het is dan niet zonder risico om alleen af te gaan op de eigen mededeling van de betrokkene dat er geen sprake is van een verslaving. Immers, het is algemeen bekend dat het voor iemand, die aan een alcoholverslaving lijdt, uitermate moeilijk is om dit te onderkennen en daar openlijk voor uit te komen. Dat de gemeente heeft ingeschat dat [verzoeker] dit wel kon en zou doen en er (daarom) op vertrouwde dat [verzoeker] het zou melden als er sprake was van (een terugval in de) verslaving, is iets wat voor haar rekening komt. Het beschamen van dat – op dit punt ten onrechte gevestigde - vertrouwen in [verzoeker] kan dus niet het zware gewicht worden toegekend dat de gemeente daaraan toekent.

Hoewel evident is dat de gemeente geen drankgebruik tijdens werktijd kan en hoeft te accepteren, had er bij de afweging van omstandigheden om te beoordelen of voortzetting van de arbeidsovereenkomst redelijkerwijs gevergd kon worden in het geval van [verzoeker] ook meegewogen moeten worden dat sprake was van een terugval in een verslaving. Het is een bekend gegeven dat bij alcoholverslaving na behandeling helaas vaak een (tijdelijke) terugval optreedt. De gemeente had moeten kiezen voor een andere sanctie dan het ontslag op staande voet.
Voor zover de gemeente op 3 maart 2021 niet wist of kon weten dat sprake was van een verslaving en dus van ziekte, had de gemeente daar wel rekening mee kunnen houden na de ziekmelding van [verzoeker] van 29 maart 2021 en zeker na de rapportage van de bedrijfsarts van 21 juli 2021, waarbij de 1e arbeidsongeschiktheidsdag op 1 maart 2021 is gesteld en is overwogen dat in feite de aandoening al veel langer aanwezig was, maar periodes kende waarin redelijk functioneren mogelijk was. De gemeente heeft daarin echter geen reden gezien anders te oordelen over het gegeven ontslag op staande voet en in te gaan op het verzoek van [verzoeker] om dit ontslag in te trekken.

Los van het voorgaande kan het ontslag ook niet in stand blijven omdat sprake is van een ontslag wegens ziekte. [verzoeker] voert aan dat het ontslag is gegeven tijdens een opzegverbod en dat daarmee tevens is gehandeld in strijd met de Wet Gelijke Behandeling op grond van Handicap of Ziekte. Vast staat dat [verzoeker] op 1 maart 2021 arbeidsongeschikt was. De gemeente betwist dit niet. Hoewel een ontslagverbod niet in de weg hoeft te staan aan een ontslag op staande voet, is dit anders indien de reden voor het ontslag op staande voet gelegen is in de ziekte. Dat is hier het geval.
In de door de gemeente ter zitting aangehaalde rechtspraak van de Centrale Raad van Beroep werd aangenomen, dat alcoholverslaving geen excuus is voor het drinken tijdens het werk door een ambtenaar, tenzij sprake is van een psychisch defect als oorzaak voor de verslaving. De gemeente volgt deze jurisprudentie en verwijt [verzoeker] dat hij er niet voor gekozen heeft om, na het drankgebruik, af te zien van deelname aan de bijeenkomst. Ook hierin kan de gemeente niet worden gevolgd. De beslissingen van de Centrale Raad van Beroep zien met name op de verwijtbaarheid van het gaan drinken. Dat is, zoals hiervoor onder 4.2 overwogen, thans niet relevant.
En, anders dan in de door de gemeente aangevoerde civiele jurisprudentie (waaronder de uitspraak van deze rechtbank van 16 juli 2021, ECLI:NL:RBGEL:2021:4313), betreft het hier een situatie waarin het gedrag, dat aanleiding is voor de sanctie, onlosmakelijk volgt uit de ziekte. Immers, de door [verzoeker] weergegeven zelfoverschatting is een algemeen bekend gevolg van alcoholconsumptie. Een weloverwogen afweging en keuze kon van [verzoeker] na het drankgebruik juist niet verwacht worden.

Het voorgaande leidt tot de conclusie dat de primaire vorderingen van [verzoeker] toegewezen zullen worden voor wat betreft de vernietiging van de opzegging. Voor een verplichting tot toelating tot de arbeid onder oplegging van een dwangsom is op dit moment nog geen aanleiding, omdat onduidelijk is of en wanneer toelating tot de eigen werkzaamheden aan de orde is. Er is immers sprake is van arbeidsongeschiktheid waarbij volgens de bedrijfsarts er pas in 2022 weer arbeidsmogelijkheden zullen zijn, mogelijke eerst in het kader van een re-integratie. Dat de gemeente niet bereid zou zijn om [verzoeker] daartoe in staat te stellen kan thans niet vastgesteld worden. De gevorderde loondoorbetaling is wel toewijsbaar. De wettelijke verhoging zal, gelet op de omstandigheden, worden beperkt tot 15%. Ook de gevorderde wettelijke rente en de vergoeding voor buitengerechtelijke incassokosten zijn toewijsbaar.

De gemeente heeft een voorwaardelijk tegenverzoek geformuleerd. Nu aan de voorwaarde is voldaan, dient dit verzoek beoordeeld te worden. Het verzoek is echter, nog los van het opzegverbod, niet toewijsbaar. De door de gemeente aan de ontbindingsverzoeken ten grondslag gelegde feiten en omstandigheden zijn immers dezelfde als hiervoor besproken, waarbij geen sprake is van een situatie waarin van de gemeente niet kan worden gevergd de arbeidsovereenkomst voort te zetten. Met betrekking tot de verstoorde verhoudingen kan daarnaast nog niet worden vastgesteld dat sprake is van duurzaam verstoorde verhoudingen, nu nog geen poging is ondernomen om de verhoudingen te verbeteren.

[verzoeker] verzoekt tenslotte een vergoeding van (een deel van) zijn juridische kosten, omdat de gemeente het ontslag niet heeft ingetrokken toen de bedrijfsarts bevestigde dat sprake was van arbeidsongeschiktheid. Het is echter het goed recht van de gemeente om vast te blijven houden aan haar overtuiging dat wel voldoende reden was voor het gegeven ontslag, vanwege de integriteitsschending en anders aan te kijken tegen de (on)mogelijkheid van [verzoeker] om een andere keuze te maken dan hij gedaan heeft. Hierin ligt geen aanleiding voor een hogere vergoeding van juridische kosten dan de gebruikelijke proceskostenveroordeling. De gemeente zal als de grotendeels in het ongelijk gestelde partij worden veroordeeld in de proceskosten.