Uitspraken

Voor deze varkenshouderij is eerder is op 14 oktober 2014 een Wnb-vergunning verleend. Met deze en eerdere Wnb-vergunningen mag derde-partij een varkenshouderij exploiteren met zes stallen. Op dit moment zijn twee stallen gerealiseerd.

Derde-partij wil de overige stallen bouwen en daarbij ten opzichte van de situatie zoals vergund in 2014 het emissiepunt van stal 1 wijzigen en op stal 3 een andere luchtwasser plaatsen, wat ook tot wijziging van het staltype leidt.

Derde-partij heeft hiertoe in eerste instantie een melding gedaan gebaseerd op het Programma Aanpak Stikstof (PAS). Naar aanleiding van de uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (Afdeling) van 29 mei 20191 heeft derde-partij een aanvraag om een Wnb-vergunning ingediend, met geactualiseerde berekeningen over de stikstofdepositie. Volgens die berekening is geen sprake van toename van stikstofdepositie op stikstofgevoelige natuurwaarden in Natura 2000-gebieden.

Het oordeel van de voorzieningenrechter heeft een voorlopig karakter en bindt de rechtbank in een (eventueel) bodemgeding niet

Is er een spoedeisend belang?

2. Verweerder en derde-partij betogen dat geen sprake is van een spoedeisend belang, omdat uit de uitspraak van de Afdeling van 20 januari 2021 volgt dat voor een wijziging via intern salderen geen Wnb-vergunning (meer) nodig is.3 Verweerder en derde-partij zijn van mening dat hieruit volgt dat eigenlijk helemaal geen Wnbvergunning benodigd is en een schorsing van het bestreden besluit tot niets kan leiden.

De voorzieningenrechter volgt dit betoog niet. Het project kan pas zonder vergunning worden uitgevoerd als het project niet leidt tot een toename van stikstofdepositie. Alleen in die situatie levert schorsing van de vergunning dus niets op. Maar de vraag in deze zaak is nu juist of er wel of geen sprake is van een toename van stikstofdepositie. Verzoekers stellen in hun gronden dat er wel toename van stikstofdepositie is. Als er aanknopingspunten zijn dat er toename van stikstofdepositie is op Natura 2000-gebieden dan is wel een vergunning nodig en is de verleende vergunning niet juist. In dat geval kan derde-partij het project niet met de verleende vergunning en ook niet zonder vergunning uitvoeren. Deze zaak kan dus wel degelijk tot stilleggen van het project leiden, als blijkt dat de stikstofdepositie toeneemt.

Daarom is sprake van een spoedeisend belang.

Wat is vergunde project?

3. Het project behelst het verschuiven van een emissiepunt van stal 1 en het wijzigen van de luchtwasser op stal 3. Daarnaast is op grond van de uitspraak van de Afdeling over de omgevingsvergunning bepaalt dat de uitlaatopeningen van stal 3 een oppervlakte van 4,48 m2 moeten hebben. Voor deze activiteiten is deze vergunning ook bedoeld. Dat betekent naar het oordeel van de voorzieningenrechter dat alleen voor deze gevraagde activiteiten de stikstofdepositie moet worden berekend. Alle activiteiten waarvoor eerder al een onherroepelijke vergunning is verleend, kunnen dus in deze procedure niet opnieuw ter discussie worden gesteld.

Dat betekent dat het betoog van verzoekers dat ten onrechte niet is gekeken naar de stikstofemissie van het transport en bij de bouw van de stallen niet slaagt. Deze activiteiten zijn al vergund bij eerdere Wnb-vergunningen en door de wijziging van het emissiepunt op stal 1 en de luchtwasser en uitlaatopening op stal 3 veranderen deze transportbewegingen en activiteiten door de bouw van de stal niet. De stikstofuitstoot van deze activiteiten hoeft verweerder dus niet bij zijn oordeel te betrekken.

Datzelfde geldt ook voor de beroepsgronden dat de mestkelder en het veevoer niet zijn meegenomen bij de berekening. Ook daarop ziet de huidige aanvraag niet.

Kortom, verweerder hoeft alleen de stikstofdepositie te beoordelen van de wijziging van het emissiepunt op stal 1 en de luchtwasser en uitlaatopening op stal 3. Dat is het te beoordelen project.

Mag verweerder uitgaan van de emissiefactoren uit de Regeling ammoniak en veehouderij (RAV)?

4. Verzoekers betogen dat verweerder bij de berekening ten onrechte is uitgegaan van de in de RAV opgenomen emissiefactoren. Volgens verzoekers is de actuele wetenschappelijke kennis dat er onzekerheid bestaat over het rendement van luchtwassystemen, waarvan bij het opstellen van de RAV is uitgegaan. De daarin opgenomen emissiefactoren kloppen niet. Daarbij wijst verzoeker naar het rapport van ‘Evaluatie geurverwijdering door luchtwassystemen bij stallen’ (het WURrapport) 4, in het bijzonder tabel 5, de onderzoeken ‘Stikstofverlies uit opgeslagen mest’5 en ‘Niet uit de lucht gegrepen’6 en overweging 10.3 van de uitspraak van de Afdeling van 20 januari 2021. Verweerder heeft volgens verzoekers ten onrechte enkel verwezen naar de RAV, zonder rekening te houden met aangetoonde onzekerheid over de in de RAV genoemde emissiefactoren.

De voorzieningenrechter stelt vervolgens vast dat uit het WUR-rapport, in het bijzonder tabel 5, kan worden afgeleid dat het rendement van het type luchtwasser dat derde-partij wil gaan gebruiken, ook voor stikstof (ammoniak), sterk verschilt. Duidelijk is dat deze luchtwassers niet altijd een rendement van 85% hebben.9 Naar het oordeel van de voorzieningenrechter volgt uit de door verzoekers genoemde onderzoeken dus dat er twijfel bestaat over het rendement van combiluchtwassers, zoals die ook in deze varkenshouderij wordt toegepast. Dit oordeelt ook de Afdeling in de uitspraak van 20 januari 2021.

Omdat de metingen aan luchtwassers van het eerder verleende staltype BWL 2007.02.V6 en het nu verleende staltype BWL 2009.12.V4, niet met elkaar overeen komen, staat ook niet vast dat, zoals verweerder en derde-partij betogen, de aanvraag-situatie en de referentie-situatie in dezelfde mate zullen worden beïnvloed door het gemeten rendement en dus per saldo geen verschil zou optreden ten opzichte van de referentiesituatie.

Er bestaat dus wel wetenschappelijke twijfel over de emissiefactoren die in de RAV zijn neergelegd en waar verweerder vanuit gaat. Omdat het in deze zaak gaat over de aanvraag van een vergunning, is het aan verweerder om aannemelijk te maken dat geen redelijke wetenschappelijke twijfel bestaat dat het project geen schadelijke gevolgen heeft voor de natuurlijke kenmerken van de betrokken gebieden.10 De vraag is dus of redelijke wettenschappelijke twijfel bestaat over de berekening van de stikstofdepositie met gebruikmaking van de RAV emissiefactoren. Alhoewel de door verzoekers ingebrachte rapporten pas een eerste indicatie geven, kan uit die rapporten wel wetenschappelijk twijfel aan de emissiefactoren worden afgeleid.

Het is naar het oordeel van de voorzieningenrechter daarom niet zeker of verweerder zonder meer van de emissiefactoren uit de RAV heeft mogen uitgaan. Een voorlopige voorzieningprocedure leent zich echter niet voor beantwoording van de vraag of redelijke wetenschappelijke twijfel bestaat over de berekening van de stikstofdepositie met gebruikmaking van de RAV emissiefactoren. Dit is namelijk een complexe en verstrekkende vraag, die nader onderzoek en overdenking vergt.

Wat betekent dit voor het verzoek om voorlopige voorziening?

5. Omdat het dus onzeker is of verweerder voldoende aannemelijk heeft gemaakt dat het project geen significante gevolgen voor Natura 2000-gebieden heeft, beoordeelt de voorzieningenrechter of er aanleiding bestaat om, in afwachting van de bodemprocedure, een voorlopige voorziening te treffen. Daarbij staat voorop dat derde-partij op basis van de reeds verleende, onherroepelijke vergunning de stallen al kan bouwen, alleen niet met de nu aangevraagde (beperkte) aanpassingen. Op de zitting heeft derde-partij toegelicht dat het bouwproces is gestart in januari 2021 en in totaal ongeveer 1,5 jaar in beslag zal nemen. De eerste varkens zullen dus niet op heel korte termijn in de stal komen en deze zaak gaat, zoals volgt uit overweging 3, alleen over stikstofuitstoot van de dieren in stal 1 en 3. Het gaat dus in deze zaak maar over een beperkt project met beperkte gevolgen. Daartegenover staat het belang van derde-partij om na lange procedures eindelijk de stallen te kunnen bouwen en het in gebruik te nemen.

Alles afwegende weegt het belang van derde-partij om in afwachting van de bodemprocedure de stallen af te kunnen bouwen met de door de uitspraak van de Afdeling onherroepelijk geworden omgevingsvergunning naar het oordeel van de voorzieningenrechter zwaarder.