Uitspraken

De voor de beoordeling van de beroepen belangrijke wet- en regelgeving is te vinden in de bijlage bij deze uitspraak.

5. Het UWV heeft aan de herziening en terugvordering van de WIA-uitkering van eiseres – samengevat – het volgende ten grondslag gelegd. Omdat de inkomsten van eiseres zijn gewijzigd, wijzigt ook de hoogte van haar WIA-uitkering. Over de periode van 1 november 2017 tot en met 31 januari 2022 heeft het UWV daarom haar uitkering opnieuw vastgesteld. Daardoor ontving eiseres van 1 november 2017 tot en met 31 januari 2022 te veel WIA-uitkering. Eiseres moet daarom bruto € 10.489,59 aan het UWV terugbetalen. De conclusies zijn gebaseerd op verklaringen van de opdrachtgevers van eiseres, op waarnemingen en op de bankafschriften. Het UWV volgt het standpunt van eiseres niet dat zij in het geheel niet zou hebben kunnen werken. Tijdens de waarnemingen is namelijk vastgesteld dat eiseres ramen lapte. Bovendien staan op een aantal bankafschriften vergoedingen vermeld voor schoonmaakwerk. Het UWV heeft geen reden om aan te nemen dat daarmee iets anders wordt bedoeld. Het UWV ziet geen aanleiding om de bankafschriften uit het dossier te verwijderen. De bankafschriften worden ook opgevraagd om te kijken of er misschien sprake is geweest van verwervingskosten. Die zouden dan op de inkomsten in mindering worden gebracht. Ook vindt het UWV niet dat de periode waarover de bankafschriften zijn opgevraagd te lang is. Het UWV mag zelf bepalen over welke periode een controle zich uitstrekt. Dat het UWV de uitkering uiteindelijk over een kortere periode heeft herzien, maakt dat niet anders. Eiseres ontving een WIA-uitkering vanaf 28 maart 2011. De bankgegevens zijn opgevraagd vanaf 10 maart 2009. Dat is twee jaar voor aanvang van de WIA-uitkering. Het verwijderen van de gegevens voor 28 maart 2011 leidt echter niet tot een andere conclusie over de te korten inkomsten. Het UWV mag te allen tijden onderzoek doen naar de rechtmatigheid van een uitkering. Of er een vermoeden bestaat van het verrichten van arbeid, is daarbij niet van belang.

6. Het UWV heeft aan het opleggen van de boete – samengevat – het volgende ten grondslag gelegd. Eiseres krijgt een boete, omdat zij zich niet aan de informatieplicht heeft gehouden. Zij heeft namelijk niet doorgegeven dat zij inkomsten ontvangt voor het verrichten van schoonmaakwerk bij particulieren en dat zij vanaf april 2014 bedragen heeft ontvangen voor het leveren van bestelde producten. Aanvankelijk, in het primaire besluit, is bij het bepalen van de boete onvoldoende rekening gehouden met de feiten en omstandigheden. Er zijn omstandigheden die aanleiding geven tot verlaging van de boete. Eiseres heeft na de uitspraak van de CRvB van 1 februari 2021 niet aan het UWV doorgegeven dat zij inkomsten heeft gehad en nog had. Het UWV heeft haar echter ook niet gevraagd of zij in de na te betalen periode inkomsten had. Bovendien had eiseres op het moment van de bestreden besluiten weinig inkomsten. Zij had op dat moment geen aflossingscapaciteit en zij hoefde de terugvordering op dat moment nog niet af te lossen. Ook draagt eiseres in haar eentje de zorg voor een minderjarig kind en is zij arbeidsongeschikt. Als wordt vastgesteld dat een belanghebbende geen of een geringe aflossingscapaciteit heeft, dan wordt volgens het beleid van het UWV een boete van € 40 opgelegd.

In het rapport van 11 mei 2023 heeft de VA B&B onderzocht of de aandoeningen van eiseres tot gevolg hebben gehad dat zij zich in de periode van oktober 2017 tot en met januari 2022 niet realiseerde dat zij bij het ‘herleven’ van de uitkering de inkomsten uit haar werkzaamheden (zowel voor als na de uitspraak) door had moeten geven. Ook heeft de VA B&B onderzocht of, indien eiseres ondanks haar aandoeningen had kunnen begrijpen dat zij haar inkomsten door had moeten geven, of die aandoeningen dan een belemmering kunnen zijn geweest om in de genoemde periode daadwerkelijk tot melding van de inkomsten over te gaan. Voor het onderzoek heeft de VA B&B dossierstudie verricht. Op basis van de onderzoeksbevindingen concludeert de VA B&B dat beide vragen ontkennend beantwoord moeten worden. Er zij geen lichamelijke afwijkingen die een melding via de UWV-site en Digid online belemmeren. Er zijn nimmer ernstige stoornissen in de diverse mentale functies vastgesteld, waardoor eiseres niet in staat zou kunnen zijn geweest om melding te doen van inkomsten en/of wijzigingen, niet toerekeningsvatbaar zou kunnen zijn, aldus de VA B&B.

Tegen de bestreden besluiten II en III voert eiseres – samengevat – het volgende aan. Zij heeft het UWV niet opzettelijk onjuist dan wel niet geïnformeerd. Er wordt ten onrechte gesteld door het UWV dat eiseres bij het herleven van haar uitkering alsnog haar inkomsten in de periode van het gat had moeten doorgeven. Eiseres betwist allereerst dat zij inkomsten had. Subsidiair stelt zij dat zij nooit is geïnformeerd over de periode van het gat, waarin zij doorgaans geen verplichtingen jegens het UWV had. Vanwege het ontbreken van draagkracht bij eiseres en haar persoonlijke omstandigheden moet de boete op nihil worden vastgesteld.

8. Een besluit tot herziening en terugvordering van een uitkering en een besluit tot het opleggen van een boete zijn voor eiseres belastende besluiten waarbij het aan het UWV is om de nodige kennis over de relevante feiten te vergaren. Dat betekent dat de last om aannemelijk te maken dat aan de voorwaarden voor herziening, terugvordering is voldaan in beginsel op het UWV rust. Daarnaast rust op het UWV te verplichting om aan te tonen dat voldaan is aan de voorwaarden voor het opleggen van een boete. Die last om informatie te vergaren brengt mee dat het UWV feiten moet aandragen die aannemelijk maken dat als gevolg van het door eiseres niet nakomen van haar inlichtingenplicht van de Wet WIA haar recht op uitkering niet kan worden vastgesteld.2

9. De rechtbank zal eerst beoordelen of het UWV op goede gronden gebruik heeft gemaakt van het onderzoeksmiddel van het verrichten van waarnemingen. De rechtbank is van oordeel dat het UWV van dit onderzoeksmiddel terecht heeft toegepast en zal hieronder uitleggen waarom zij dat vindt.

Vaststaat dat het verrichten van de waarnemingen een inbreuk vormt op het recht op respect voor het privéleven van eiseres, zoals beschermd op grond van artikel 8 van het Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (het EVRM). Een dergelijke inbreuk behoeft, gelet op artikel 8, tweede lid, van het EVRM een wettelijke grondslag. Volgens vaste rechtspraak van de CRvB zijn de inspecteurs van het UWV op grond van artikel 55a van de Wet structuur uitvoeringsorganisatie werk en inkomen (Wet Suwi) en titel 5.2 van de Awb bevoegd onderzoek te doen naar de rechtmatigheid van de WIA-uitkering van eiseres.3 Deze algemene onderzoeksbevoegdheid kan steeds en spontaan worden uitgeoefend ten aanzien van alle uitkeringsgerechtigden, zonder dat daartoe een redengevend feit, signaal, grond of vermoeden vereist is.

In de periode van 28 januari 2022 tot en met 22 februari 2022 hebben op tien dagen in totaal twaalf kortdurende waarnemingen plaatsgevonden bij het adres van eiseres of in de omgeving van de school van de zoon van eiseres op verschillende tijdstippen van de dag. De waarnemingen zijn uitgevoerd vanaf de openbare weg en hadden betrekking op de activiteiten van eiseres. Bij deze waarnemingen is de auto van eiseres tijdens elf van de twaalf waarnemingen waargenomen en gevolgd naar verschillende adressen die eiseres heeft bezocht. Wat is waargenomen zou voor een ieder vanaf de openbare weg te zien zijn geweest. Er is geen gebruik gemaakt van technische hulpmiddelen. De waarnemingen waren ook niet zodanig dat daarmee een min of meer volledig beeld van bepaalde aspecten van het privéleven van eiseres is verkregen.

Het doen van een onderzoek als bedoeld in artikel 55a van de Wet Suwi kan worden aangemerkt als het behartigen van het belang van het economisch welzijn van Nederland als bedoeld in artikel 8, tweede lid, van het EVRM. De waarnemingen die in het kader van dit onderzoek zijn gedaan dienen daarom een gerechtvaardigd doel in de zin van die bepaling. De inbreuk die het UWV met de waarnemingen op het recht op privacy van eiseres heeft gemaakt, was niet onevenredig zwaar in verhouding tot het hiervoor beschreven doel. De waarnemingen vonden weliswaar plaats gedurende een langere periode, maar niet dagelijks. De waarnemingen waren kortdurend en vonden plaats vanaf de openbare weg. Het UWV kon geen gebruik maken van een minder ingrijpend onderzoeksmiddel om de mogelijke schoonmaakwerkzaamheden van eiseres op de verschillende adressen te controleren. De waarnemingen voldeden daarom aan de vereisten van proportionaliteit en subsidiariteit en hebben geen ongerechtvaardigde inbreuk gemaakt op het recht op privéleven van eiseres. De resultaten van die waarnemingen zijn terecht aan het bestreden besluit ten grondslag gelegd.

Het bij banken opvragen door het UWV van de bankafschriften van eiseres vormt ook een inbreuk op haar recht op respect voor haar privéleven als bedoeld in artikel 8, eerste lid, van het EVRM. Op grond van het bepaalde in artikel 5:17 van de Awb zijn de inspecteurs bevoegd tot het opvragen van deze bankafschriften. Deze bevoegdheid wordt echter begrensd door artikel 5:13 van de Awb, op grond waarvan slechts gebruik van deze bevoegdheid mag worden gemaakt voor zover dat redelijkerwijs voor de vervulling van de taak van de toezichthouder nodig is. Gebruikt met inachtneming van die beperking, biedt artikel 5:17 van de Awb een voldoende duidelijke en voorzienbare wettelijke grondslag als bedoeld in artikel 8, tweede lid, van het EVRM. Daarvoor is vereist dat de inbreuk voldoet aan het subsidiariteitsvereiste en niet disproportioneel is.

Wat betreft de subsidiariteit moet worden beoordeeld of het UWV een voor eiseres minder ingrijpend middel ten dienste stond om (de hoogte van) haar inkomsten te onderzoeken. De rechtbank stelt vast dat de inspecteurs van het UWV, alvorens de bankafschriften bij de [bank 1] en de [bank 2] op te vragen, eerst hebben getracht deze bankafschriften bij eiseres zelf op te vragen. In het onderzoeksrapport van 19 april 2022 wordt namelijk (op pagina 5) aangegeven dat eiseres in de uitnodigingsbrief voor het gesprek op 22 maart 2022 verzocht is om de bankafschriften naar dit gesprek mee te nemen. Uit het verslag van het gesprek van 22 maart 2022 (pagina 6 van het rapport) maakt de rechtbank op dat eiseres is vergeten de bankafschriften mee te nemen en dat zij desgevraagd heeft aangegeven dat de inspecteur deze bankafschriften op kan vragen. Ook blijkt uit dit gespreksverslag dat eiseres geen administratie van haar werkzaamheden heeft bijgehouden. Naar het oordeel van de rechtbank restte er daarom geen ander middel dan het opvragen van de bankafschriften van eiseres bij de [bank 1] en de [bank 2] om (de hoogte van) haar inkomsten vast te kunnen stellen. Daarmee is aan het subsidiariteitsvereiste voldaan.

Ook is de rechtbank van oordeel dat het opvragen van de bankafschriften bij de banken vanaf 10 maart 2009 niet disproportioneel is. Daarbij betrekt de rechtbank de toelichting die tijdens de zitting door de inspecteur van het UWV ( [naam gemachtigde 2] ) is gegeven. Samengevat heeft hij het volgende toegelicht. De inspecteur heeft het onderzoek naar de rechtmatigheid van de aan eiseres betaalde WIA-uitkering verricht. Het is niet zo dat al bij aanvang van het onderzoek vaststond dat een eventuele herziening en terugvordering van de WIA-uitkering niet verder terug zou gaan dan 2017. De gevolgen van de onderzoeksresultaten voor de uitkering worden na afronding van het onderzoek bepaald door een medewerker van de uitkeringsafdeling. Aanvankelijk had hij ervoor gekozen om eerst de bankafschriften vanaf 1 januari 2017 bij eiseres zelf op te vragen. Mogelijk dat op basis van deze bankafschriften aanleiding zou ontstaan om bij eiseres de bankafschriften van de periode daarvoor ook op te vragen. Omdat eiseres de bankafschriften niet heeft willen overleggen en heeft aangegeven dat de inspecteurs deze zelf op kunnen vragen, is overgegaan tot het opvragen daarvan bij de [bank 1] en de [bank 2] . Het is bij het UWV bekend dat wanneer door het UWV bij een bank gegevens worden opgevraagd over een persoon, deze persoon een ‘vinkje’ bij zijn naam krijgt bij de bank. Om te voorkomen dat eiseres twee vinkjes bij haar naam zou krijgen bij de banken, wat in haar nadeel zou kunnen zijn, is besloten om in één keer de bankafschriften over de gehele periode vanaf 10 maart 2009 op te vragen. Er is voor 2009 gekozen omdat in de melding wordt aangegeven dat eiseres vanaf februari 2009 schoonmaakwerkzaamheden zou verrichten.

De beroepsgrond van eiseres dat er, doordat het UWV ook de afschrijvingen van haar bankafschriften bij de [bank 1] en de [bank 2] heeft opgevraagd, een ongerechtvaardigde inbreuk op privacy is gemaakt, slaagt niet. In de brieven van 23 maart 2022 waarmee de inspecteur van het UWV de gegevens bij de [bank 1] en de [bank 2] heeft opgevraagd, wordt verzocht om alleen de bijschrijvingen van de bankafschriften aan te leveren. Dat vervolgens door de [bank 1] en de [bank 2] niet alleen de bijschrijvingen maar ook de afschrijvingen zijn verstrekt, kan het UWV naar het oordeel van de rechtbank niet worden aangerekend. Van het disproportioneel aanwenden van de bevoegdheid tot het opvragen van de bankafschriften is ook daarom geen sprake.

Eiseres heeft haar standpunt dat de verklaringen van de getuigen in het geheel niet zouden kloppen, niet onderbouwd. Daarom ziet de rechtbank geen aanleiding om aan deze verklaringen, waaruit volgt dat eiseres al meerdere jaren schoonmaakwerkzaamheden voor deze getuigen verricht, te twijfelen.

Nu eiseres van haar inkomsten uit de schoonmaakwerkzaamheden en haar werkzaamheden voor [naam] geen melding heeft gemaakt bij het UWV en het UWV daarom bij het uitbetalen van de WIA-uitkering met deze inkomsten geen rekening heeft kunnen houden, was het UWV gehouden, op grond van artikel 76, eerste lid, van de Wet WIA, om de WIA-uitkering van eiseres te herzien en de uitkering die daardoor te veel is betaald van haar terug te vorderen. [naam gemachtigde 2] heeft tijdens de zitting aangegeven dat besloten is om de herziening en terugvordering te beperken tot de periode vanaf 1 november 2017, omdat over de periode daarvoor geen gegevens over de betaalde uitkeringen meer in het systeem van het UWV aanwezig zijn. Gesteld noch gebleken is dat de bedragen aan inkomsten die het UWV bij de herziening en terugvordering in aanmerking heeft genomen niet correct zijn. Daarom is het UWV terecht overgegaan tot herziening van de WIA-uitkering van eiseres over de periode van 1 november 2017 tot en met 31 januari 2022 en de terugvordering van de over deze periode onverschuldigd betaalde uitkering ter hoogte van een brutobedrag van € 10.489,59.

12. De rechtbank stelt allereerst vast dat het UWV met het bestreden besluit III de boete, die in het bestreden besluit II is vastgesteld op € 1.000, heeft verlaagd en bepaald op € 40. Eiseres heeft aangegeven het ook niet eens te zijn met het bestreden besluit III. De rechtbank acht het beroep van eiseres tegen het bestreden besluit II, op grond van het bepaalde in artikel 6:19 van de Awb, ook gericht tegen het bestreden besluit III. Omdat eiseres geen belang meer heeft bij een oordeel van de rechtbank over het bestreden besluit II, verklaart de rechtbank dit beroep niet-ontvankelijk.

13. In 11 en 12 is de rechtbank tot het oordeel gekomen dat eiseres de, op grond van artikel 27, eerste lid, van de Wet WIA, op haar rustende inlichtingenplicht heeft geschonden. Zij heeft namelijk niet aan het UWV doorgegeven dat zij inkomsten ontvangt voor het verrichten van schoonmaakwerk bij particulieren en dat zij vanaf april 2014 bedragen heeft ontvangen voor het leveren van bestelde producten. Eiseres heeft niet aannemelijk gemaakt dat haar niet of verminderd kan worden verweten dat zij de inlichtingenplicht heeft geschonden. Zoals de rechtbank al eerder in deze uitspraak heeft geoordeeld wist eiseres of kon zij weten dat zij haar inkomsten uit deze schoonmaakwerkzaamheden en verkopen door moest geven aan het UWV.

Het gevolg van deze schending van de inlichtingenplicht is, conform het bepaalde in artikel 91, eerste lid, van de Wet WIA, dat het UWV een bestuurlijke boete aan eiseres op kan leggen van ten hoogste het benadelingsbedrag.6 Voor de hoogte van de boete is bepalend of de inlichtingenplicht opzettelijk of niet opzettelijk is geschonden.7 Het UWV kan afzien van het opleggen van een bestuurlijke boete indien daarvoor dringende redenen aanwezig zijn.8

In de Beleidsregel boete werknemer 2017 (hierna: de Beleidsregel) zijn nadere regels opgenomen omtrent het opleggen van de bestuurlijke boete. In artikel 4, eerste lid, van de Beleidsregel is bepaald dat om tot een evenredige bestuurlijke boete te komen de bestuurlijke boete afgestemd wordt op de ernst van de overtreding, de mate van verwijtbaarheid en de omstandigheden van het geval, zoals bedoeld in artikel 5:46, tweede lid, van de Awb. Uit artikel 6 van de Beleidsregel volgt dat de hoogte van de boete moet worden afgestemd op de financiële omstandigheden van de persoon aan wie de boete wordt opgelegd. Wanneer door het UWV is vastgesteld dat iemand geen of een geringe aflossingscapaciteit heeft wordt de boete, conform het bepaalde in artikel 6, vierde lid, van de Beleidsregel, vastgesteld op € 40.

Gelet op het feit dat door het UWV is vastgesteld dat eiseres ten tijde van het opleggen van de boete geen aflossingscapaciteit had, heeft het UWV de boete vastgesteld op € 40. Daarmee heeft het UWV gehandeld conform het bepaalde in Beleidsregel. Nu gesteld noch gebleken is dat er sprake is van dringende op grond waarvan het UWV had moeten besluiten om geen boete aan eiseres op te leggen, is de rechtbank van oordeel dat de boete van € 40 passend en geboden is.